Сёння ўступіў у сілу закон "Аб змяненні законаў па пытаннях сацыяльных нарматываў і мінімальнай заработнай платы", прыняты ў маі бягучага года. Адной з яго ключавых навацый стала адмена сацыяльнага нарматыву "мінімальны спажывецкі бюджэт" (МСБ). З 15 лістапада ў рэспубліцы дзейнічае адзін сацыяльны нарматыў - бюджэт пражытачнага мінімуму (БПМ). Чаму была патрэбна такая "ўніфікацыя" і як яна паўплывае на некаторыя катэгорыі грамадзян, якія прэтэндуюць на дзяржпадтрымку, карэспандэнту БЕЛТА расказала начальнік упраўлення комплекснага аналізу Мінпрацы Вольга Чамярко.
"МСБ і БПМ - сацыяльныя нарматывы, якія прымяняліся для рэалізацыі дзяржаўнай сацыяльнай палітыкі, ацэнкі матэрыяльнага становішча розных груп насельніцтва, аналізу і прагназавання ўзроўню жыцця. Дубліруючы адзін аднаго, яны стваралі складанасці ва ўспрыманні агульнай дынамікі матэрыяльнай забяспечанасці насельніцтва", - растлумачыла Вольга Чамярко.
Нягледзячы на наяўнасць двух паказчыкаў, БПМ прымяняўся больш шырока. У прыватнасці, ад яго вылічаліся памеры асобных пенсій, дапамог, іншых сацыяльных выплат, у сферы дзяржаўнай адраснай сацыяльнай дапамогі малазабяспечаным грамадзянам (сем'ям).
МСБ жа прымяняўся кропкава: толькі ў рэгуляванні пытання атрымання субсідый і льготных крэдытаў на будаўніцтва (рэканструкцыю, набыццё) жылля; заработнай платы работнікаў апарату ўпраўлення юрыдычных асоб, якія не забяспечваюць своечасовага вяртання крэдытаў, а таксама для ўстанаўлення памеру месячнай мінімальнай зарплаты (МЗП).
З 15 лістапада бягучага года пры вызначэнні памеру МЗП і ўстанаўленні яго ўрадам будзе прымяняцца парогавы параметр не ніжэйшы за 30 працэнтаў прагнознага значэння сярэдняй зарплаты па рэспубліцы.
З улікам скарачэння сферы прымянення МСБ як сацыяльнага нарматыву і вырашана перайсці да аднастайнага падыходу для вызначэння выплат, якія маюць сацыяльны характар, іншых абавязацельстваў дзяржавы, а таксама крытэрыю прадастаўлення асобных відаў дзяржаўнай дапамогі. У якасці ўніверсальнага сацыяльнага нарматыву вызначаны БПМ.
Каб захаваць існуючы парадак аказання грамадзянам дзяржпадтрымкі, праведзена карэкціроўка заканадаўства. У прыватнасці, прыняты ўказ Прэзідэнта ад 28 кастрычніка 2021 года нумар 424 і пастанова Савета Міністраў ад 9 лістапада 2021 года нумар 637. Крытэрыі, устаноўленыя ад велічыні МСБ, вызначаны суразмерна ад БПМ з улікам сацыяльна-дэмаграфічных груп.
Так, устаноўлены новы крытэрый для вызначэння права працаздольных грамадзян, якія пастаянна пражываюць і працуюць у населеных пунктах з колькасцю насельніцтва да 20 тыс. чалавек, і членаў іх сем'яў на прадастаўленне льготных крэдытаў на капітальны рамонт і рэканструкцыю жылых памяшканняў, будаўніцтва інжынерных сетак, узвядзенне гаспадарчых памяшканняў і пабудоў. Такая падтрымка аказваецца грамадзянам згодна з указам нумар 75, прычым аб'ёмы крэдытавання па краіне даволі істотныя. Спачатку гэты крытэрый быў устаноўлены ў памеры 2-кратнага сярэднямесячнага сярэднедушавога МСБ сям'і з 4 чалавек. Па новай норме ён устаноўлены на ўзроўні 3-кратнага сярэднямесячнага БПМ для працаздольнага насельніцтва, вылічанага за 12 месяцаў, што папярэднічаюць месяцу падачы дакументаў для ўключэння гэтых грамадзян у спісы на атрыманне льготных крэдытаў.
Далей змяніўся памер заработнай платы работнікам апарату ўпраўлення юрыдычных асоб, якія не забяспечваюць своечасовага вяртання крэдытаў, пры прыняцці банкамі рашэння аб прыпыненні выдачы сродкаў на выплату заработнай платы (указ нумар 124). Гэта значыць прадстаўнік кіраўніцтва арганізацыі, калі яго юрыдычная асоба не ажыццяўляе выплат па крэдыце своечасова, па рашэнні банка можа быць абмежаваны ў заработку. Раней памер яго зарплаты ў такой сітуацыі не мог перавышаць МСБ на аднаго працуючага. Цяпер - 2-кратнага БПМ для працаздольнага насельніцтва.
Яшчэ адзін зменены крытэрый - для аднясення грамадзян да катэгорыі малазабяспечаных, маючых права на атрыманне дзяржаўнай падтрымкі пры будаўніцтве (рэканструкцыі) або набыцці жылля. Замест 3-кратнага сярэднямесячнага сярэднедушавога МСБ сям'і з чатырох чалавек дзейнічае 5-кратны сярэднямесячны БПМ у сярэднім на душу насельніцтва.
Абнавіўся і крытэрый кошту транспартных сродкаў, якія ўключаюцца ў склад маёмасці грамадзяніна і членаў яго сям'і для вызначэння права: на прадастаўленне жылых памяшканняў сацыяльнага карыстання дзяржаўнага жыллёвага фонду; на атрыманне дзяржаўнай падтрымкі пры будаўніцтве (рэканструкцыі) або набыцці жылля. Цяпер прымяняецца 56-кратны БПМ у сярэднім на душу насельніцтва замест 35-кратнага МСБ сям'і з чатырох чалавек.
Нарэшце, змяніўся крытэрый вылічэння даходу для вызначэння памеру базавай долі аднаразовай субсідыі на будаўніцтва (рэканструкцыю) або набыццё жылля. Ён карэкціруецца на БПМ у сярэднім на душу насельніцтва замест сярэднямесячнага сярэднедушавога МСБ сям'і з чатырох чалавек (суразмерна іх абсалютным велічыням).
"У "рублёвым вылічэнні" ўсе вышэйназваныя крытэрыі змяняюцца наколькі гэта магчыма суразмерна. Прычым, разумеючы, што кратнасць цалкам забяспечыць не атрымаецца, дзяржава пайшла насустрач грамадзянам і нават палепшыла ўмовы для атрымання падтрымкі. Гэта значыць прадугледжаная карэкціроўка не пагоршыць становішча тых, на каго гэтыя нормы распаўсюджваліся, а ў некаторых выпадках нават палепшыць", - звярнула ўвагу Вольга Чамярко.
Напрыклад, абмежаваная банкам зарплата кіраўніка-даўжніка на 1 кастрычніка бягучага года складала Br583,04, а па новай норме яе памер склаў бы ўжо Br630,08. (Падлікі, прыведзеныя на 1 кастрычніка, адрозніваюцца ад тых, якія былі б на 1 лістапада - дату змянення памераў БПМ і МСБ. - Заўвага БЕЛТА).
Што датычыцца першага крытэрыю (па ўказе нумар 75), які пры разліках ЖКГ на 1 кастрычніка вырас з Br868,17 да Br888,72, то нават нязначнае павышэнне планкі дало шанц большай колькасці сем'яў у малых населеных пунктах прэтэндаваць на льготны крэдыт пры капрамонце жылля і будаўніцтве гаспадарчых памяшканняў.
Кацярына КНЯЗЕВА
