4 сакавіка, Мінск /Кар. БЕЛТА/. У сувязі з распаўсюджваннем каранавіруса краіны ЕС аднаўляюць кантроль на ўнутраных граніцах, нягледзячы на пратэсты Еўракамісіі. Эксперты лічаць, што цяперашні крызіс значна аслабіць Шэнгенскую зону і прывядзе да перагляду пагаднення аб свабодным перамяшчэнні паміж еўрапейскімі краінамі, паведамляе Euronews.
COVID-19 вяртае граніцы
На фоне распаўсюджвання новых штамаў каранавіруса Германія спыніла рэгулярныя транспартныя зносіны з Чэхіяй, аўстрыйскім Ціролем і французскім Мазелем. Акрамя таго, з'явіўся санітарны кантроль: для праезду на нямецкую тэрыторыю трэба прад'явіць свежы адмоўны аналіз на каранавірус.
Парыж са шкадаваннем успрыняў новыя абмежаванні, адзначыўшы, што гэта цяжкі ўдар па 16 тыс. французаў, якія працуюць у Германіі. Пасля двухбаковых перагавораў Берлін пайшоў на ўступку: дазволіў жыхарам Мазеля прадастаўляць аналізы, здадзеныя не раней як за 48 гадзін да перасячэння граніцы. Выхадцам з іншых рэгіёнаў тэсты неабходна рабіць за суткі.
Адным з крытыкаў Берліна ў Францыі стаў еўрадэпутат Фаб'ен Келер, былы мэр Страсбурга. У інтэрв'ю Euronews ён падкрэсліў, што новыя санітарныя патрабаванні абернуцца рэзкім ростам колькасці вымушаных тэстаў на каранавірус у прыгранічных рэгіёнах і прывядзе да расходавання значных рэсурсаў. "Ці разумна гэта пры цяперашніх стратах, звязаных з эпідэміяй? Я так не думаю", - разважае палітык.
Паводле слоў Фаб'ена Келера, некаторыя прыгранічныя тэрыторыі ператварыліся ўжо ў своеасаблівыя "малыя Еўропы" - нацыянальныя граніцы канчаткова страцілі там сваё значэнне.
Ці законна вяртанне граніц у Шэнгенскай зоне?
У канцы лютага Еўрапейская камісія вынесла папярэджанні шасці краінам, якія ўвялі поўны або частковы пагранічны кантроль. Акрамя Германіі, у спісе аказаліся Бельгія, Данія, Фінляндыя, Венгрыя і Швецыя. Брусель палічыў прынятыя меры парушэннем дамоўленасцей і заклікаў перагледзець прынятыя рашэнні.
У Берліне ўсе прэтэнзіі адхіляюць і настойваюць, што ўвялі разумныя і ўзважаныя абмежаванні. Міністр па еўрапейскіх справах Германіі Міхаэль Рот прызнаў пры гэтым значную нагрузку на прыгранічныя рэгіёны, а таксама на пасажырскія і грузавыя перавозкі. Але гэта, паводле слоў чыноўніка, неабходна для абароны грамадзян Германіі. Міністр унутраных спраў Хорст Зеехафер у інтэрв'ю Bild заявіў, што Еўракамісія дапусціла даволі шмат памылак і павінна падтрымаць Германію, а не ставіць палкі ў колы сваімі рэкамендацыямі.
"Правілы Шэнгенскай зоны сапраўды дапускаюць увядзенне кантролю на ўнутраных граніцах, але толькі ў якасці выключнай меры пры наяўнасці сур'ёзнай пагрозы для грамадства або для бяспекі. Законнасць пагранічных абмежаванняў залежыць ад таго, наколькі яны апраўданы і прапарцыянальны пагрозе", - растлумачыў Euronews прафесар еўрапейскага права Вышэйшай школы гандлю ў Парыжы Альберта Алемана. На думку эксперта, уведзеныя праверкі на граніцах не адпавядаюць гэтым крытэрыям, вось чаму Еўракамісія 23 лютага заявіла аб пагрозе фрагментацыі і парушэння свабоды перамяшчэння, а таксама работы ланцужкоў паставак.
Што можа Брусель?
Еўракамісія дала ўрадам шасці згаданых краін 10 дзён на адказ. Тэарэтычна, пасля гэтага Брусель мог бы ўвесці ўнутраныя санкцыі супраць парушальнікаў. Але, як лічыць Алемана, у Еўракамісіі не хопіць на гэта смеласці, асабліва калі ўлічыць напружаную санітарную сітуацыю і пагрозу няпростых з палітычнага пункту гледжання судовых разбораў.
"Гэта складана сабе ўявіць, але ніколі не гавары ніколі", - разважае вядучы аналітык Цэнтра еўрапейскай палітыкі ў Бруселі Мары дэ Сомер. Яна адзначае, што пытанне аб граніцах абвастрыла адносіны паміж Германіяй, Бельгіяй і структурамі ЕС. Але, як лічыць Мары дэ Сомер, працэдуры ў сувязі з парушэннямі Шэнгенскага заканадаўства трэба было ініцыяваць у час першай хвалі пандэміі ў 2020 годзе, або яшчэ раней - у разгар міграцыйнага крызісу і хвалі тэрактаў 2015-2016 гадоў.
Паводле слоў еўракамісара па справах юстыцыі Дзідзье Рэйндэрса, Брусель толькі настойвае на выкананні рэкамендацый аб захаванні свабоды перамяшчэння людзей і тавараў. Размова ідзе аб рашэннях, прынятых у канцы мінулага года, але яны не маюць абавязковага характару і кіраўніцтва Еўрасаюза мала што можа зрабіць з парушальнікамі.
Ці перажыве Шэнген новыя абмежаванні?
Цяперашні крызіс значна аслабіць Шэнген, лічыць Альберта Алемана. Паводле яго слоў, Шэнгенская зона і так была не ў лепшай форме, цяпер жа стала ясна, што некаторыя краіны выкарыстоўваюць граніцы для вырашэння палітычных задач. Уведзеныя абмежаванні эксперт разглядае як важны прэцэдэнт для краін, якія хацелі б меншай свабоды перамяшчэння. "Аб ідэі саюза без унутраных граніц можна будзе забыць ў аглядным будучым", - папярэджвае Альберта Алемана.
Мары дэ Сомер звяртае ўвагу на тое, што ў першую хвалю пагранічны кантроль захоўваўся даўжэй, чым трэба было. На яе думку, ёсць пагроза, што праверкі на ўнутраных граніцах краін ЕС стануць нормай.
Мінулым летам Фонд Роберта Шумана выступіў з дакладам, у якім назваў раптоўнае вяртанне ўнутраных граніц небяспечным прэцэдэнтам. У дакуменце гаварылася, што для еўрапейскай эканомікі жыццёва важна аднаўленне Шэнгенскай прасторы, перш за ўсё свабоды перамяшчэння людзей і тавараў. Паводле ацэнак экспертаў, аднаўленне граніц прыкметна павялічыла страты для эканомікі рэгіёна.
"Крызіс паказаў, што свабода перамяшчэння можа аказацца вельмі матэрыяльнай, нават калі размова ідзе не аб міграцыі. Тое, што адбылося, павінна прымусіць Еўрасаюз пераасэнсаваць і ўмацаваць Шэнгенскую зону, удакладніўшы прававыя асновы і прадаставіўшы адпаведным інстытутам неабходныя інструменты, каб забяспечыць павагу каштоўнасцей саюза і выкананне правоў грамадзян", - гаворыцца ў дакладзе Фонда Роберта Шумана.
Рэформа для Шэнгена
Эксперты Фонду Роберта Шумана адзначаюць, што дзеючыя нарматыўныя акты не ўлічылі магчымасць сітуацыі, якая склалася з-за пандэміі. Еўрапейскае права проста аказалася не падрыхтавана да такога выпрабавання.
Абнавіць палажэнні аб Шэнгенскай зоне раней заклікалі еўрадэпутаты. Еўрапарламент чакае ад Еўракамісіі прапаноў па адпаведнай рэформе, якая забяспечыла б Шэнгенскай зоне па-сапраўднаму еўрапейскае кіраванне.
"Пакет ініцыятыў па рэформе Шэнгена чакаецца не раней за вясну", - расказаў еўрадэпутат Фаб'ен Келер. Але, паводле яго слоў, на шляху перамен могуць стаць інтарэсы некаторых нацыянальных урадаў, якія хацелі б атрымаць большы кантроль за сваімі граніцамі.-0-
