Выступленне Старшыні Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Качанавай Н.І. на адкрыцці сёмай пазачарговай сесіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь
Паважаныя члены Савета Рэспублікі!
Паважаныя запрошаныя!
Сёмая пазачарговая сесія Савета Рэспублікі пачынае сваю работу напярэдадні адной з ключавых падзей у жыцці нашай краіны - Паслання Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь да беларускага народа і Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.
Увага да гэтай падзеі традыцыйна вялікая. Звяртаючыся да шырокай прадстаўнічай аўдыторыі з усіх рэгіёнаў, кіраўнік дзяржавы, паважаны Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка, даводзіць прынцыповыя ацэнкі бягучых падзей і працэсаў, абгрунтоўвае палітычную пазіцыю дзяржавы, мабілізуе грамадства на рэалізацыю важнейшых рашэнняў.
Цяперашняе Пасланне адбудзецца ў асаблівы перыяд нашай гісторыі. Наперадзе - канстытуцыйны рэферэндум і сур'ёзныя планы на далейшае развіццё нашай краіны. І ўсё гэта на фоне беспрэцэдэнтных міжнародных падзей.
На жаль, сучасны свет вельмі жорсткі. Паўсюль адбываецца абясцэньванне гуманістычных ідэалаў міру, дабра, справядлівасці, узаемапавагі, сумленнасці і адкрытасці, у той час як агрэсіўнасць і варожасць укараняюцца чалавецтву ў якасці нормы жыцця. Брудная хлусня і фэйкі сталі галоўнай зброяй для захопу розуму і эмоцый людзей.
Усё гэта нацэлена на стварэнне ўсеагульнага хаосу і турбулентнасці, раз'яднанне краін і народаў, разбурэнне дзяржаў з дынамічным развіццём, з самастойнай унутранай і знешняй палітыкай, такіх як Рэспубліка Беларусь.
Успомніце, кіраўнік дзяржавы неаднаразова гаварыў аб тым, што свет імкліва мяняецца і цяпер ідзе яго геапалітычны перадзел. Знаходзячыся геаграфічна на стыку дзвюх цывілізацый, Беларусь заўсёды рызыкуе апынуцца ў цэнтры разборак сусветных гігантаў. На працягу апошніх двух гадоў мы назіраем гэта на ўласныя вочы і чарговы раз пераконваемся, наколькі заўсёды мае рацыю наш Прэзідэнт, паважаны Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка.
Калі ў 2020 годзе ў кагосьці былі яшчэ сумненні: ці правільна мы ўсё робім, ці не дапускаем памылак, то цяпер усім відавочна - справа не ва ўнутраных прычынах. Усё, што нам давялося перажыць, - гэта не спантанныя атакі на ўладу або канкрэтна на кіраўніцтва краіны, а дакладна спланаваная акцыя па разбурэнні беларускай дзяржаўнасці.
Пацвярджэннем таго з'яўляецца і сітуацыя ў Казахстане. Літаральна за пару сутак у выніку масіраванага гібрыднага ўздзеяння краіна апынулася на грані дзяржаўнага перавароту. Тое, што здарылася з Казахстанам, элементарна магло б быць у нас. Раней падобны сцэнарый ужо рэалізоўваўся ў Югаславіі, Іраку, Лівіі, Кыргызстане.
Цяпер сітуацыя вакол нашай краіны застаецца напружаная і таму нам расслабляцца нельга. На Захадзе ўмацоўваецца ваенная інфраструктура наступальнага характару, у непасрэднай блізкасці ад граніц Саюзнай дзяржавы разгортваюцца войскі НАТА. У постсавецкі час такога яшчэ ніколі не было.
Літоўскія і польскія палітыкі, выслужваючыся перад сваім заморскім патронам, спрабуюць па любой падставе ўцягнуць нашу краіну ў палітычныя авантуры. Яны дзейнічаюць нахабна і бескампрамісна, грэбуючы не толькі міжнародным правам, узятымі на сябе абавязацельствамі, але і жыццямі ні ў чым не вінаватых людзей. Для іх знішчэнне чужой дзяржаўнасці - стратэгія выжывання.
Безумоўна, многія правакацыі заходніх суседзяў даволі прадказальныя. Паколькі нам добра вядома аб фінансаванні імі так званай беларускай апазіцыі, стварэнні на іх тэрыторыі каардынацыйных цэнтраў і інфармацыйных сетак, працуючых на дэстабілізацыю абстаноўкі ў Беларусі. Менавіта ў іх знаходзяць прытулак збеглыя здраднікі.
Недаўменне выклікае змененая рыторыка Украіны, якую штурхаюць у полымя канфлікту. Хто б мог падумаць, што ўсяго праз некалькі дзесяцігоддзяў пасля ўсіх жахаў, якія зведалі людзі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, на цэнтральных вуліцах Кіева будуць праводзіцца шэсці з нацысцкай сімволікай і свастыкай? Наша паўднёвая суседка, на жаль, становіцца прадметам торгу заходніх ігракоў, і гэта не можа не выклікаць у нас трывогі.
Прыемна, што ў гэтым свеце мы не адны - ёсць краіны і народы, якія гэтак жа, як і мы, цэняць мір, бяспеку і парадак на Зямлі, з'яўляюцца прыхільнікамі адказнай і сумленнай палітыкі, выбудоўвання доўгатэрміновых узаемавыгадных і ўзаемапаважлівых адносін.
У цяперашніх умовах надзвычай важна далейшае развіццё ўзаемадзеяння з Расіяй, Кітаем, нашымі саюзнікамі па АДКБ, СНД, ЕАЭС, а таксама іншымі стратэгічнымі партнёрамі і краінамі, гатовымі да канструктыўнага супрацоўніцтва з намі. Разам мы зможам процістаяць любым выклікам сучаснасці.
Падзеі апошніх гадоў у Беларусі і за мяжой вучаць нас цаніць суверэнітэт і незалежнасць сваёй краіны, быць адзінымі, жыць у міры і згодзе, не забываць аб пройдзеных выпрабаваннях і берагчы ўсё тое добрае, што было дасягнута папярэднімі і цяперашнім пакаленнямі. Бо толькі так мы зможам захаваць беларускую дзяржаўнасць і даць магчымасць нашым дзецям жыць у такой цудоўнай краіне, у якой жывём мы.
Безумоўна, вельмі правільным рашэннем было абвяшчэнне 2021-га Годам народнага адзінства і ўвядзенне новага дзяржаўнага свята Дня народнага адзінства. Важна, што 2022 год прысвечаны гістарычнай памяці. Усё гэта - нашы скрэпы як самастойнай нацыі, якая даказала ўсяму свету з'яднанасць беларускага грамадства і гатовасць абараняць наш родны дом - Рэспубліку Беларусь ад чужога ўмяшання.
Рэспубліка Беларусь - прававая дзяржава, і мы жывём у адпаведнасці з законамі. Таму законы, якія ў нас прымаюцца, павінны быць актуальнымі і працаваць. У бягучых умовах эфектыўная заканатворчасць з'яўляецца асабліва важнай.
Нагадаю, што ў мінулым годзе члены Савета Рэспублікі прынялі да ведама 7 дэкрэтаў Прэзідэнта і разгледзелі 59 законапраектаў. Галоўная мэта заканадаўчых навацый - захаванне суверэнітэту і незалежнасці Рэспублікі Беларусь, яе нацыянальных інтарэсаў, забеспячэнне бяспекі нашых грамадзян і іх права самім вызначаць сваю будучыню.
На заканадаўчым узроўні пастаўлена жорсткая заслона любым спробам рэабілітацыі нацызму, нарошчванню экстрэмізму і парушэння грамадскага парадку на вуліцах. Скарэкціраваны парадак атрымання і выкарыстання замежнай бязвыплатнай дапамогі. Уведзена крымінальная адказнасць за заклікі да санкцый, незаконную арганізацыю дзейнасці палітычных партый і іншых грамадскіх арганізацый, узмоцнена адказнасць за дэструктыўную дзейнасць у інтэрнэце. Удасканалены падыходы да інфармацыйнай палітыкі, забеспячэння захаванасці персанальных даных.
Бюджэтныя законы накіраваны на далейшае развіццё галін і сектараў эканомікі, рэгіёнаў нашай краіны. Сфарміраваны яны такім чынам, каб грамадзяне не адчулі на сабе ніякіх негатыўных наступстваў санкцый.
Абапіраючыся на пытанні, якія хвалююць людзей, парламентарыямі прыняты заканадаўчыя акты, нацэленыя на развіццё сістэмы адукацыі, прафілактыку правапарушэнняў, забеспячэнне бяспекі і эфектыўнасці арганізацыі дарожнага руху, якасці і даступнасці натарыяльных паслуг, гарантый банкаўскіх укладаў, адказнасці тураператараў, якія ажыццяўляюць дзейнасць у сферы міжнароднага выязнога турызму.
Дарэчы, работа над удасканаленнем заканадаўства актыўна прадаўжаецца і ў міжсесіённы перыяд у рамках экспертнага савета, рабочых нарад і сустрэч. Мы імкнёмся пастаянна пашыраць кола нашых экспертаў, запрашаючы грамадзян і прадстаўнікоў ініцыятыўных груп, якія звяртаюцца да нас са сваімі канструктыўнымі прапановамі.
Не менш інтэнсіўна Савет Рэспублікі прадаўжае работу з насельніцтвам. Праводзяцца прамыя тэлефонныя лініі, асабістыя прыёмы грамадзян, разглядаюцца звароты. Члены Савета Рэспублікі сустракаюцца з працоўнымі калектывамі, удзельнічаюць у дыялогавых і дыскусійных пляцоўках, выступаюць у складзе інфармацыйна-прапагандысцкіх груп.
Даволі шырока дзейнасць Савета Рэспублікі асвятляецца на тэлебачанні, у друкаваных і электронных выданнях рэспубліканскага і рэгіянальнага ўзроўню. Мы даносім інфармацыю да людзей праз афіцыйны сайт Савета Рэспублікі, старонкі ў Тэлеграм-канале, Фэйсбуку, Інстаграме, персанальныя старонкі ў сацыяльных сетках.
Узяты тэмп работы трэба захаваць і рухацца наперад. Міжсесіённы перыяд - для нас не перапынак у рабоце. Гэта важна помніць заўсёды і асабліва на бягучым важным палітычным этапе ў развіцці нашай краіны.
Няўхільна кіруючыся рашэннямі шостага Усебеларускага народнага сходу, мы набліжаемся да лёсавызначальнага кроку ў нашай гісторыі - пераўтварэння грамадска-палітычнай сістэмы. 27 снежня 2021 года праект змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь быў вынесены на грамадскае абмеркаванне. Роўна праз месяц - 27 лютага 2022 года - адбудзецца рэспубліканскі рэферэндум па прыняцці змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь.
Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, паважаны Аляксандр Рыгоравіч, 4 жніўня 2020 года ў час звароту з Пасланнем да беларускага народа і Нацыянальнага сходу абазначыў: "Усе рэформы павінны пачынацца з Канстытуцыі. Сёння зусім іншыя патрэбнасці. Канстытуцыя павінна не толькі ім адпавядаць, але і на некалькі крокаў апярэджваць грамадскае развіццё. Яна павінна стаць дарожнай картай для краіны".
Для падрыхтоўкі праекта змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь была створана Канстытуцыйная камісія. Гэта 36 спецыялістаў у галіне дзяржаўнага кіравання, рэальнага сектара эканомікі, навукі, культуры і адукацыі, прадстаўнікі грамадскасці розных узростаў з усіх рэгіёнаў нашай краіны. Юрыдычнае афармленне было ўскладзена на рэдакцыйную групу, сфарміраваную з членаў Канстытуцыйнай камісіі, якія з'яўляюцца прафесійнымі юрыстамі і, як правіла, маюць вучоную ступень.
Усяго адбылося 14 пасяджэнняў Канстытуцыйнай камісіі, а рэдакцыйнай групы - каля 25.
Наступная дапрацоўка пытанняў, па якіх у Канстытуцыйнай камісіі ўзніклі прынцыповыя рознагалоссі, ажыццяўлялася рабочай групай. У яе ўвайшлі аўтарытэтныя грамадзяне нашай краіны, якія маюць важкі кіраўніцкі і жыццёвы вопыт.
Дарэчы, сёння ў Савеце Рэспублікі прадстаўлена выстава Прэзідэнцкай бібліятэкі Рэспублікі Беларусь "Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь: гісторыя і сучаснасць". Канцэпцыяй выставы з'яўляецца паказ гістарычнага развіцця канстытуцыйнага права Беларусі, пачынаючы ад Вялікага Княства Літоўскага і да цяперашняга часу.
Праектам змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь прапануецца скарэкціраваць прэамбулу і 83 артыкулы, уключыць новую главу, прысвечаную Усебеларускаму народнаму сходу, выключыць 2 артыкулы, якімі прадугледжваецца права Прэзідэнта на выданне дэкрэтаў.
Канстытуцыйныя навацыі накіраваны на далейшае ўдасканаленне сістэмы дзяржаўнай улады і кіравання, сацыяльную абарону правоў і свабод грамадзян, устойлівае развіццё Рэспублікі Беларусь як дэмакратычнай, сацыяльнай, прававой дзяржавы. Вось асноўныя навацыі:
пры захаванні прэзідэнцкай формы праўлення правесці пераразмеркаванне паўнамоцтваў паміж Прэзідэнтам, парламентам і ўрадам, зыходзячы з канстытуцыйных функцый, каб усе органы дзяржаўнай улады дзейнічалі эфектыўна, у цесным узаемадзеянні, вырашалі якасна задачы, якія стаяць перад краінай;
канкрэтызаваць канстытуцыйныя асновы выбарчай сістэмы, а менавіта павысіць канстытуцыйны статус Цэнтральнай выбарчай камісіі, стварыць умовы для поўнай рэалізацыі выбарчых правоў грамадзян;
узмацніць сацыяльныя гарантыі шматдзетным сем'ям, інвалідам, пенсіянерам, пашырыць магчымасці абароны правоў і свабод грамадзян, у тым ліку праз увядзенне права грамадзян на зварот непасрэдна ў Канстытуцыйны суд;
надзяліць канстытуцыйным статусам Усебеларускі народны сход у якасці стабілізуючага органа для ўстойлівасці ўсёй сістэмы дзяржаўнай улады, важнейшымі паўнамоцтвамі якога стане вырашэнне стратэгічных пытанняў далейшага развіцця нашай краіны.
Члены Савета Рэспублікі прынялі актыўны і самы непасрэдны ўдзел у рабоце па падрыхтоўцы гэтага праекта. Як вы ведаеце, мне аказаны гонар быць намеснікам старшыні Канстытуцыйнай камісіі, члены Савета Рэспублікі Сяргей Міхайлавіч Сівец, Таццяна Аркадзьеўна Рунец, Алег Алегавіч Румо, Наталля Віктараўна Якубіцкая з'яўляюцца членамі Канстытуцыйнай камісіі. Мы з Міхаілам Русым уваходзім у склад рабочай групы па дапрацоўцы праекта Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь.
Непасрэдна членамі Савета Рэспублікі было ўнесена каля 100 прапаноў па ўдасканаленні Асноўнага закона. Шэраг гэтых прапаноў уключаны ў праект змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, вынесены на рэспубліканскі рэферэндум.
У прыватнасці, намі прапанаваны адзіны дзень галасавання па выбарах дэпутатаў усіх узроўняў, работа ў фармаце адной сесіі ў год, асобны маладзёжны артыкул, які стымулюе маладых людзей да адказнасці за будучыню краіны і з'яўляецца сведчаннем высокага даверу дзяржавы да іх.
Пасля вынясення праекта змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь на грамадскія абмеркаванні ў Савеце Рэспублікі была арганізавана работа грамадскай прыёмнай. За 5 дзён намі прынята 127 грамадзян і 10 ініцыятыўных груп, паступіла больш за 500 прапаноў. Гэта сур'ёзная лічба, улічваючы, што ў цэлым па рэспубліцы ў рамках грамадскіх абмеркаванняў было сабрана больш за 10000 прапаноў.
З пачатку грамадскіх абмеркаванняў членамі Савета Рэспублікі прыняты ўдзел у 227 мерапрыемствах, у тым ліку 115 сустрэч з працоўнымі калектывамі, 52 дыялогавыя пляцоўкі і 6 дыскусійных пляцовак, 15 грамадскіх прыёмных, 34 сустрэчы. Па выніках праведзеных мерапрыемстваў было ахоплена каля 16000 чалавек.
Саветам Рэспублікі праводзіцца актыўная растлумачальная работа наконт зместу праекта Асноўнага закона і ў сродках масавай інфармацыі. Толькі на афіцыйным сайце Савета Рэспублікі размешчана больш за 270 публікацый, якія змяшчаюць каментарыі членаў Савета Рэспублікі па праекце абноўленага Асноўнага закона і інфармацыю аб іх удзеле ў грамадскіх абмеркаваннях. На старонках Савета Рэспублікі ў сацыяльных сетках агульная колькасць такіх публікацый перасягае 920.
Як абсалютна справядліва адзначыў наш Прэзідэнт, ні ў адной дзяржаве свету грамадскасць не была так глыбока ўключана ў працэс абмеркавання і ўдасканалення палажэнняў Канстытуцыі. Сапраўды, гэта наша беларуская навацыя і сапраўднае праяўленне дэмакратыі і народаўладдзя.
Мы бачым, наколькі актыўна людзі ўключыліся ў абмеркаванне праекта змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь. Упэўнена, што грамадзяне падтрымаюць прапанаваныя новаўвядзенні, а іх прыняцце будзе садзейнічаць умацаванню беларускай дзяржаўнасці, развіццю інстытута народаўладдзя ў нашай краіне, захаванню традыцыйных каштоўнасцей і вызначэнню нашых памкненняў на будучае.
Пасля прыняцця народам праекта абноўленага Асноўнага закона нас чакае вельмі адказная і маштабная работа па прывядзенні актаў заканадаўства ў адпаведнасць са змяненнямі і дапаўненнямі. Такіх будзе больш за 100.
У прыватнасці, неабходна будзе скарэкціраваць такія важнейшыя законы, як Выбарчы кодэкс Рэспублікі Беларусь, Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб судовым ладзе і статусе суддзяў, закон Рэспублікі Беларусь "Аб статусе дэпутата Палаты прадстаўнікоў, члена Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь" і многія іншыя. Акрамя таго, неабходна распрацаваць закон Рэспублікі Беларусь "Аб Усебеларускім народным сходзе".
Канстытуцыйны рэферэндум - гэта адказны перыяд для ўсіх органаў улады - і нам неабходна прыняць актыўны ўдзел у падрыхтоўцы і правядзенні такой важнай палітычнай кампаніі. Рэферэндум павінен прайсці на высокім арганізацыйным узроўні, у поўнай адпаведнасці з Канстытуцыяй і дзеючым выбарчым заканадаўствам.
Сімвалічна, што сённяшняе пасяджэнне - першае з дня 25-гадовага юбілею верхняй палаты парламента. У час першай сесіі 13 студзеня 1997 года наш Прэзідэнт звярнуўся да членаў Савета Рэспублікі са словамі, якія не толькі не страцілі сваёй значнасці, але і напоўніліся яшчэ больш глыбокім сэнсам з улікам пройдзенага шляху і выклікаў сучаснасці.
Тады кіраўнік дзяржавы сказаў: "Верхняя палата нашага парламента - гэта сапраўды зрэз нашага народа. Тут людзі, якія прадстаўляюць інтарэсы старэйшага пакалення. Тут людзі, якія прадстаўляюць эліту нашага грамадства, інтэлігенцыю, людзі заслужаныя. Тут людзі, імёны якім даваў не Лукашэнка, а народ. Тут людзі, якія ад імя народа будуць вырашаць гэтыя праблемы".
Аляксандр Рыгоравіч выказаў упэўненасць, што члены Савета Рэспублікі будуць прымаць граматныя, сапраўды неабходныя народу законы, адыграюць важную ролю ў рэалізацыі гэтых законаў, і запэўніў, што не застанецца ўбаку і заўсёды будзе гатовы падтрымаць парламентарыяў і дапамагчы стварыць адпаведнае заканадаўства ў нашай краіне.
Кіраўнік дзяржавы ні разу ні ў чым ніколі не падвёў ні нас з вамі, ні наш народ, ні нашу краіну. У сваю чаргу наш абавязак - браць прыклад з нашага Прэзідэнта. Быць такімі ж адданымі Беларусі, самааддана адстойваць яе інтарэсы, быць прынцыповымі і цвёрдымі ў сваёй пазіцыі, з поўнай аддачай ведаў, навыкаў і духоўных сіл уключацца ў вырашэнне тых пытанняў, якія хвалююць нашых грамадзян.
Сёння ні ў якім разе нельга заставацца ўбаку і спадзявацца, што нехта пабудуе светлую будучыню для нас. Кожны дзень, кожную гадзіну, кожнае імгненне свайго жыцця мы павінны задавацца пытаннем: што яшчэ я магу зрабіць для сваёй роднай краіны?
Мы, члены Савета Рэспублікі, не маем ніякага маральнага права не апраўдаць ускладзеных на нас спадзяванняў. Безумоўна, тэзісы Паслання стануць тым арыенцірам, на дасягненне якога Савет Рэспублікі накіруе ўсе свае намаганні. Для нас справа сумлення якасна і ў поўнай меры ажыццявіць даручэнні кіраўніка дзяржавы.-0-
