"Не люблю ўпускаць магчымасці". Як дзяўчына ў інваліднай калясцы стала тэлевядучай

Не больш за тыдзень жыцця давалі ўрачы Алесі Аляхновіч 18 гадоў таму. Але ў Бога аказалася сваё меркаванне. З таго часу ў дзяўчыны на інваліднай калясцы толькі адзін план на будучыню: адчуваць максімальна поўна кожны дзень. Яна скончыла ВНУ і аўташколу, стала лаўрэатам I ступені ў вакальнай намінацыі на Міжнародным фестывалі творчасці інвалідаў імя Ігара Лучанка ў рамках "Славянскага базару ў Віцебску", заваявала серабро Кубка свету па спартыўных бальных танцах на калясках, а таксама з'явілася на экранах у ранішняй праграме РТР-Беларусь. Мы пабывалі на здымках перадачы з унікальнай вядучай і даведаліся, куды можа прывесці ўменне заўсёды гаварыць любой магчымасці "так" і не здавацца нават у самай складанай сітуацыі.

"Урачы сказалі, што засталося жыць тыдзень"

Да 6 гадоў Алеся Аляхновіч жыла на Поўначы, дзе тата-экскаватаршчык будаваў БАМ, і магла пахваліцца сапраўдным сібірскім здароўем. Як, зрэшты, і ўся яе сям'я. Аляхновічы не хварэлі нават на банальныя прастуды, не кажучы ўжо аб нечым больш сур'ёзным. Усе загартоўваліся: лазня, сняжок, у -30С купаліся ў гарачых крыніцах недалёка ад легендарнага Байкала. Ды і пасля пераезду ў Барысаў вялі актыўны лад жыцця. Алеся, напрыклад, хадзіла ў басейн з братам, які прафесійна займаўся плаваннем. Таму спачатку паверыць у пастаўлены іх 12-гадовай дачцэ дыягназ бацькі проста не маглі. Пухліна на пазваночніку, рак 4-й стадыі!
- Усё пачалося з таго, што аднойчы ў мяне проста забалела спіна. На працягу тыдня паралізавала. Пасля МРТ урачы паставілі мне дыягназ і сказалі маме: жыць вашай дачцэ засталося тыдзень. Вырашана было рабіць аперацыю. Пасля яе месяц правяла ў бальніцы. Я не ведала, што ў мяне рак, - ніхто гэтага не гаварыў. Чакала таго дня, калі змагу зноў хадзіць, ды хаця б паварушыць нагой. Але цуду ўсё не адбывалася, - успамінае тэлевядучая.

Немагчымасць рухацца стала найскладанейшым выпрабаваннем для вельмі актыўнага і дапытлівага дзіцяці. У тыя гады, тлумачыць Алеся, ёй "усюды трэба было засунуць свой нос, ва ўсім паўдзельнічаць".

- У школе я любіла вучыцца, але яшчэ больш мне падабалася, што там пастаянна нешта адбывалася. Як я гэта магла прапусціць? - усміхаецца яна.

З бальніцы Алесю перавялі ў дзіцячы анкалагічны цэнтр у Бараўлянах. Яна прайшла пяць курсаў хіміятэрапіі, кожны раз аказваючыся ў рэанімацыі. У прамежках - апрамяненне і падтрымліваючая "хімія". Ад трансплантацыі стваловых клетак адмовіліся - занадта маленькая ў дзяўчынкі была вага. Яна ўспамінае, што пасля "хіміі" ад усяго нудзіла, есці зусім не хацелася, але мама прымушала.

 - Мы з ёй шмат сварыліся і спрачаліся з-за гэтага. Я тады проста не разумела, што яна - мама, ратуючая сваё дзіця, якое ўжо не есць нармальна паўгода. Шчыра кажучы, нават не ўяўляю, як цяжка было ёй тады, - прызнаецца Алеся.

Мама заўсёды была побач і ўпарта адмаўлялася слухаць урачоў, якія разводзілі рукамі: больш для дзяўчынкі зрабіць ужо нічога нельга. Як аказалася, яны памыляліся ў прагнозах, а маміна сэрца ў надзеях - не. Усе гэтыя два гады Алеся бязвылазна правяла ў анкацэнтры. У самыя складаныя моманты пераключыцца дапамагала музыка. Дзяўчынка прасіла бацькоў купляць дыскі для свайго СD-плэера, а яны ў даважку прывозілі яшчэ і цэлыя альбомы з раздрукаванымі тэкстамі любімых песень дачкі.
 У перапынках паміж хіміятэрапіяй Алеся праходзіла рэабілітацыю. Рабіла ўсё магчымае, а часам і немагчымае, каб калі-небудзь зноў зрабіць хаця б крок. Але гэтыя спробы абярнуліся сур'ёзнымі праблемамі. Паясніцу зашчаміла так, што ад болю не дапамагаў нават марфін.

Пасля анкацэнтра быў дзіцячы хоспіс, дзе дапамаглі зняць боль, набраць вагу і хаця б крыху прыйсці ў сябе. Тым не менш весткі для Алесі былі несуцяшальныя: на ногі яна ўжо ніколі не стане. Усвядоміўшы гэта, дзяўчына адправілася ў Барысаў - вучыцца быць новай сабой.

"Мне шанцуе на тых, хто дапамагае"

Тэлевядучая прызнаецца, што дрэнна памятае свой эмацыянальны стан адразу пасля вяртання дадому. Паціскае плачамі, маўляў, напэўна, у чалавечай памяці такая ўласцівасць - хутка забываць дрэннае.

- Спатрэбілася прыкладна тры гады, каб хоць крыху прыйсці ў сябе. Імунітэт быў зусім слабенькі, шмат хварэла. Калі крыху набралася сіл, спатрэбілася ўжо сацыяльная рэабілітацыя. На той момант я была ў прыгнечаным настроі, замкнутай. З гэтага стану дапамагалі выйсці людзі. Мама заўсёды знаходзіла, каго паклікаць у госці, каб мне не было сумна. Сябры забіралі з дому ў двор пагуляць. Вельмі дапамаглі юнакі і дзяўчаты з барысаўскай біблейскай царквы, якія адвозілі на свае мерапрыемствы. Па-мойму, менавіта ў іх у царкве я ўпершыню выступіла пасля атрымання інваліднасці - спела. Наогул, зразумела, што мне шанцуе на спагадлівых людзей, у якіх ёсць магчымасць дапамагчы, і яны гэта робяць, - лічыць Алеся.
Пасля вяртання дадому давялося наганяць тры прапушчаныя класы ў школе. З гэтым яна справілася за год. Паступіла ў ВНУ, але тады так яе і не скончыла: заняткі праходзілі ў некалькіх карпусах, а ліфт для інвалідаў толькі ў адным. Бацька насіў яе ў аўдыторыі на руках, але Алеся не была гатова прымаць ад яго такую ​​дапамогу ўсе пяць гадоў вучобы. Каб не ўскладняць жыццё бацькам, яна забрала дакументы з ВНУ.

Паралельна вучылася не толькі нанава выбудоўваць адносіны з людзьмі, але і жыць з улікам сваёй новай рэальнасці. Напрыклад, самастойна перамяшчацца на інваліднай калясцы.

- У гэтым мне дапамог лагер актыўнай рэабілітацыі. Яго праводзіць Рэспубліканская асацыяцыя інвалідаў-калясачнікаў. Там за 10-12 дзён людзей, якія нядаўна атрымалі інваліднасць, вучаць базавым рэчам: перасаджвацца з каляскі на канапу, на падлогу, у ванную і назад, ездзіць на калясцы, чытаюць лекцыі па медыцынскіх тэмах, якія цяпер так ці інакш заўсёды будуць прысутнічаць у іх жыцці. Важна тое, што ўсяму гэтаму вучаць таксама інваліды, па прынцыпе роўны - роўнаму, - тлумачыць Алеся.
Калі азы звычайнай язды былі добра засвоены, яна рызыкнула пайсці далей - занялася танцамі. І хоць яны спачатку даваліся нялёгка, цяпер у яе скарбонцы сярэбраны медаль Кубка свету па спартыўных бальных танцах на калясках. А яшчэ - вадзіцельскае пасведчанне, атрымаць якое было не так проста.
- Аўташкола, дзе ёсць машыны з ручным кіраваннем, былі толькі ў Мінску. Давялося тэорыю вучыць у Барысаве, а на практыку ездзіць у сталіцу. Экзамены здала з першага разу і адразу пачала ездзіць. Тата купіў машыну, якую потым пераабсталявалі для мяне. Вадзіць не баюся, наадварот, вельмі люблю, - расказвае Алеся.

"Зразумела, што магу натхняць іншых"

У 2015 годзе ўсмешлівая, актыўная і здольная знайсці падыход да кожнага дзяўчына ўзначаліла Барысаўскую раённую арганізацыю Беларускага таварыства інвалідаў. Алесі тады было ўсяго 22.

- Мяне не пыталі, ці хачу я гэтага. Проста так зоркі склаліся, што папярэдні кіраўнік указала на мяне: "Вось гэта дзяўчына будзе кандыдатам на пасаду наступнага старшыні праўлення". Для мяне гэта было дзіўна і незразумела, але не стала адмаўляцца ад прапановы, таму што не люблю ўпускаць магчымасці. Да таго ж у нейкі момант зразумела, што прайшла сапраўды складаны шлях і магу дзяліцца вопытам, дапамагаць, натхняць іншых. Ды і сама шмат чаму навучуся на гэтым месцы, паколькі работа старшыні праўлення раённай арганізацыі не мае дакладных рамак. Па сутнасці, сам выбіраеш напрамак, у якім хочаш дзейнічаць. У цябе ёсць людзі з рознай інваліднасцю - падумай, што ты можаш для іх зрабіць, - адзначае тэлевядучая.
Для сябе Алеся вызначыла, што больш увагі хоча ўдзяліць дзецям-інвалідам. Па-першае, у яе быў свой вопыт у гэтай сферы. Па-другое, яна лічыць, што частка праблем ужо дарослых інвалідаў таксама родам з дзяцінства. І можа хаця б паспрабаваць дапамагчы іх пазбегнуць.

- Такім дзецям, напрыклад, патрэбна сацыяльная інтэграцыя, каб яны мелі больш стасункаў. Гэтага многім юнакам і дзяўчатам з інваліднасцю не хапае. У нас было больш за 50 сем'яў, дзе выхоўваліся такія дзеці, мы стараліся арганізаваць ім гэтыя стасункі. Для іншых катэгорый інвалідаў арганізоўвалі мерапрыемствы да свят, вечары адпачынку. Дапамагалі вырашаць розныя пытанні. А калі мяне запрасілі працаваць ужо ў Мінскую абласную арганізацыю ГА "Беларускае таварыства інвалідаў", спіс абавязкаў змяніўся і пашырыўся. Я курыравала дзейнасць раённых арганізацый, дабавілася ўзаемадзеянне з органамі выканаўчай улады, публічныя выступленні на майстар-класах, семінарах, міжведамасных саветах. Плюс маніторынг і атэстацыя будаўнічых аб'ектаў на прадмет безбар'ернага асяроддзя. Дарэчы, у гэтым плане за апошнія гады сітуацыя значна палепшылася. Раней яна была зусім іншай нават у тым, як людзі ставіліся да інвалідаў. На ўласным прыкладзе магу сказаць, што стаўленне да мяне прахожых на вуліцы за 10 гадоў значна змянілася. Цяпер я заўважаю і назіраю больш прыняцця і нават разумення, менш здзіўлення, - гаворыць Алеся і адзначае, што пры гэтым нязменным засталося адно - падтрымка з боку дзяржавы, яна адчувалася заўсёды. - Здорава, напрыклад, што ёсць пенсія па інваліднасці. У прынцыпе, на самае неабходнае яе хапае. А калі хочаш нечага большага або прымушае жыццёвая сітуацыя, трэба падумаць аб тым, дзе можаш працаваць. Вядома, калі стан здароўя дазваляе.
Саму Алесю можна ўбачыць на тэлеэкране ў ранішняй перадачы на ​​РТР-Беларусь. Дзяўчына прызнаецца: і падумаць не магла аб тым, што калі-небудзь стане вядучай. Але ж мы памятаем, што яна ніколі не адмаўляецца ад магчымасцей, якія ёй дае лёс? Так здарылася і на гэты раз.

"Не здавайся, нават калі ўсё складана"

Алеся адзначае, што прапанова прайсці кастынг у тэлевядучыя аказалася вельмі своечасовай: яна ўжо год займалася рэабілітацыяй, не працавала і пачала ўжо шукаць для сябе нешта новае.
- На тэлебачанне я трапіла па класічнай схеме - прайшла кастынг. Пра яго мне расказала калега з папярэдняй работы, параіла паспрабаваць свае сілы. Аб рабоце на тэлебачанні раней ніколі і не думала, але без разваг адправілася на адбор. Страшна не было, таму што на публіцы выступала не раз. Да таго ж у мяне дыплом па спецыяльнасці "Медыя і камунікацыі", таму з асновамі здымак і напісання тэкстаў я знаёма. Можа таму, калі прыйшла ў студыю першы раз, не было адчування, што я тут чужая. Яшчэ вельмі цёпла прыняла каманда. І да гэтага часу мяне грэе тое, што калегі цудоўна да мяне ставяцца, клапоцяцца. Кажуць: "Не перажывай, мы цябе заўсёды падстрахуем. Калі недзе спатыкнешся - паднімем, усё будзе добра",- усміхаецца тэлевядучая.
Яна сумленна стараецца не "спатыкацца" і ўжо тым больш не "падаць". Да кожнага эфіру перадачы "Наша раніца" рыхтуецца старанна. Не проста чытае сцэнарый, а стараецца ўнікнуць у абазначаныя тэмы, каб самой здолець падтрымаць размову. Адзначае: сцэнарый - усяго толькі аснова. У вядучых ёсць магчымасць імправізаваць, дзяліцца сваім меркаваннем, у тым ліку задаваць пытанні гасцям. І Алесі гэта вельмі падабаецца.

- Мой план на жыццё - адчуваць яго максімальна аб'ёмна цяпер, у моманце. Гісторыя з хваробай дапамагла мне зразумець каштоўнасць жыцця.Мне ніколі не прыходзіць у галаву гэты дар траціць бяздумна - жыццё само па сабе, без усякіх сумненняў, варта таго, каб яго жыць. Калі ты сёння прачнуўся, значыць, у цябе ёсць шмат магчымасцей. Таму не здавайся, нават калі ўсё складана. Ідзі далей. Перавядзі дух, калі трэба, і збірайся ў дарогу.

*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту

Алена ІВАШКА, фота - прадстаўлены гераіняй