Фота з архіва
17 снежня, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Сто гадоў таму, 17 снежня 1924 года была падпісана пастанова Савета народных камісараў БССР "Аб кінавытворчасці ў Беларусі", згодна з якой арганізоўвалася Беларускае дзяржаўнае ўпраўленне па справах кінематаграфіі і фатаграфіі ("Белдзяржкіно"). У 1994 годзе ўказам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі 17 снежня аб'яўлены прафесійным святам айчынных кінематаграфістаў - Днём беларускага кіно.
Гады станаўлення
У 1924 годзе перад маладой кінаарганізацыяй ставіліся вялікія задачы. "У кола дзейнасці "Белдзяржкіно", - адзначалася ў дакладной запісцы ў Дзяржплан, - уваходзіць шэраг задач як камерцыйна-гандлёвага характару, так і палітыка-асветнага". Камерцыйна-гандлёвая дзейнасць заключалася ў эксплуатацыі кінатэатраў і клубных установак, адкрыцці магазінаў для продажу кінафотаапаратуры, арганізацыі кінаатэлье, кіналабараторый, фатаграфій і дыяпазітыўных майстэрань, будаўніцтве кінатэатраў і павелічэнні колькасці кінаўстановак у рэспубліцы і, нарэшце, што было надзвычай важна, - арганізацыі ўласнай кінавытворчасці.
Паколькі для здымак мастацкіх карцін ні ў Мінску, ні ў іншых вялікіх гарадах Беларусі не было вытворчай базы, было прынята рашэнне часова стварыць беларускую кінастудыю мастацкіх фільмаў у Ленінградзе. Так у 1928 годзе з'явілася студыя мастацкіх фільмаў "Савецкая Беларусь". З дапамогай вопытных кінематаграфістаў Масквы і Ленінграда пачаліся здымкі першых беларускіх дакументальных сюжэтаў і першых мастацкіх фільмаў.
Яскравым сведчаннем нараджэння ў рэспубліцы новага віду мастацтва стаў першы мастацкі фільм "Лясная быль", пастаўлены родапачынальнікам беларускай кінематаграфіі, таленавітым рэжысёрам Юрыем Тарычам паводле аповесці Міхася Чарота "Свінапас".
Тэма барацьбы народа за нацыянальнае і сацыяльнае вызваленне была вядучай у кінематаграфіі ў 1920-30-я гады. У гэты час былі зняты такія фільмы, як "Адзінаццатае ліпеня", "Двойчы народжаны" і іншыя. У 1930 годзе на экраны выйшаў фільм "У агні народжаная". Гэта была першая самастойная работа аднаго з вядучых рэжысёраў беларускага кіно Уладзіміра Корш-Сабліна. Пазней ён стварыў фільмы "Першы ўзвод", "Чырвонае лісце", "Крушэнне імперыі", "Канстанцін Заслонаў", экранізаваў камедыі Кандрата Крапівы "Пяюць жаваранкі", "Хто смяецца апошнім" і іншыя.
У той час пачалі здымацца фільмы для дзяцей. Значнае месца ў 1930-я гады займалі таксама экранізацыі літаратурных твораў. З вялікім поспехам прайшлі чэхаўскія карціны "Мядзведзь" і "Чалавек у футарале", паводле аповесці Юрыя Тынянава быў створаны фільм "Паручнік Кіжэ".
Да лета 1939 года ўвесь асноўны калектыў творчых і інжынерна-тэхнічных работнікаў беларускай мастацкай кінематаграфіі перабраўся ў Мінск. У перадваенныя гады беларускімі кінематаграфістамі было створана некалькі кінакарцін. Гэта "Будні" - пра жыццё савецкіх лётчыкаў, кінакамедыя "Маё каханне", прысвечаная жыццю моладзі, "Жніво" - пра жыццё аднаго з калгасаў заходніх абласцей Беларусі.
Вялікая Айчынная вайна і беларускі кінематограф
Асаблівае месца ў творчасці беларускіх кінематаграфістаў занялі стужкі пра Вялікую Айчынную вайну. У гады вайны многія творчыя работнікі беларускага кіно пайшлі на фронт і ў партызанскія атрады, некаторыя перайшлі на работу ў іншыя кінастудыі. З самага пачатку вайны цэнтральныя кінастудыі пераехалі ў Алма-Ату. Тут жа размясцілася група творчых работнікаў беларускага кіно. У 1942 годзе на базе Цэнтральнай аб'яднанай кінастудыі ў Алма-Аце рэжысёрамі Юрыем Тарычам і Уладзімірам Корш-Сабліным была пастаўлена першая беларуская мастацкая карціна ваеннага часу "Беларускі кіназборнік". Фільм складаўся з дзвюх навел, аб'яднаных адзінай тэмай абароны Радзімы ад гітлераўскіх акупантаў.
Вялікі ўклад у справу перамогі над ворагам унеслі беларускія кінематаграфісты-дакументалісты. Беларускія аператары Майсей Бераў, Іосіф Вейняровіч, Уладзімір Цяслюк служылі ў франтавых кінагрупах, прайшлі сотні кіламетраў франтавых і партызанскіх дарог. Сярод першых яны здымалі франтавыя рэпартажы, стваралі партызанскі кіналетапіс рэспублікі. Беларускія аператары ўдзельнічалі ў здымках фільмаў "Наша Масква", "Бітва за Віцебск", "Мінск наш", "Бабруйскі кацёл" і іншыя.
На матэрыялах, знятых савецкімі, у тым ліку і беларускімі, аператарамі ў ходзе вызваленчай аперацыі "Баграціён" рэжысёр Уладзімір Корш-Саблін і аўтар сцэнарыя Мікола Садковіч стварылі поўнаметражны дакументальны фільм "Вызваленне Савецкай Беларусі", многія кадры якога з'яўляюцца каштоўнымі старонкамі кіналетапісу Другой сусветнай вайны.
Створаныя "Беларусьфільмам" хвалюючыя, яркія кінатворы пра Вялікую Айчынную вайну назаўсёды ўвайшлі ў залаты фонд нацыянальнага кінематографа, папоўнілі духоўную скарбніцу нашай культуры.
Першыя гады пасля вайны спачатку быў наладжаны выпуск дакументальных фільмаў і кіначасопісаў - аб ранах вайны і адраджэнні рэспублікі. Пачалі здымацца ігравыя фільмы. Першым вялікім творчым поспехам пасляваеннага перыяду стаў мастацкі фільм пра героя мінулай вайны - "Канстанцін Заслонаў", другая значная работа на тэму вайны - "Гадзіннік спыніўся апоўначы".
У 1995 годзе да 50-годдзя перамогі над фашызмам ЮНЕСКА склала спіс са 100 найбольш значных фільмаў свету пра Другую сусветную вайну. У яго ўвайшла і беларуская карціна Віктара Турава "Праз могілкі".
"Беларусьфільм" сёння
У 1946 годзе кінастудыя была перайменавана ў "Беларусьфільм". У 1997 годзе ўказам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі ёй прысвоены статус Нацыянальнай.
Комплекс кінастудыі размешчаны ў маляўнічай частцы горада Мінска каля яго галоўнай магістралі - праспекта Незалежнасці. На плошчы 12 га размешчаны комплекс цэхаў і службаў, аснашчаных сучасным абсталяваннем, гэта дае магчымасць весці кінавытворчасць на высокім тэхнічным і прафесійным узроўні. За 40 км ад Мінска на 80 га знаходзіцца натурная пляцоўка кінастудыі, прырода якой становіцца цудоўным фонам для рэалізацыі практычна любых рэжысёрскіх задум.
На "Беларусьфільме" дзейнічаюць студыя ігравых фільмаў, студыя неігравога кіно "Летапіс" і студыя анімацыйных фільмаў.
Сёння Нацыянальная кінастудыя "Беларусьфільм" з'яўляецца вядучым прадпрыемствам кінаіндустрыі Рэспублікі Беларусь. За гады работы тут выпушчана больш за 650 мастацкіх, амаль 2 тыс. дакументальных і каля 300 анімацыйных фільмаў. Апошнія гады "Беларусьфільм" актыўна займаецца мадэрнізацыяй сваёй матэрыяльна-тэхнічнай базы. Праведзена каласальная работа па рэканструкцыі. Новыя павільёны, аснашчаныя сучасным абсталяваннем, і шырокі выбар здымачнай тэхнікі дазваляюць кінастудыі ствараць праекты, якія адпавядаюць самым высокім патрабаванням сённяшняга дня. Кінастудыя "Беларусьфільм" - пастаянны ўдзельнік многіх міжнародных кінафестываляў. Створаныя на кінастудыі фільмы маюць шматлікія ўзнагароды і прызы міжнародных кінафестываляў.
Да 100-гадовага юбілею Нацыянальная кінастудыя падрыхтавала кінатрылогію, у якую ўвайшлі карціны "Дэманстратар", "Трэст, які не лопнуў" і "Залатая эпоха Беларусьфільма". У іх расказваецца пра станаўленне беларускага кінематографа першыя дзесяцігоддзі пасля з'яўлення кінатэатраў, развіццё кінаіндустрыі і час росквіту беларускага кінематографа. Кінатрылогія была паказана гледачу ў пачатку снежня ў кінатэатры "Перамога".
Кінафестываль "Лістапад"
Нацыянальная кінастудыя "Беларусьфільм" вялікае значэнне надае прапагандзе беларускага кіно. Удзел у міжнародным фестывальным руху лепшых твораў нашых майстроў экрана садзейнічае фарміраванню станоўчага іміджу краіны, стымулюе цікавасць сусветнай грамадскасці да Беларусі. Важную ролю ў гэтым працэсе адыгрывае Мінскі міжнародны кінафестываль "Лістапад".
У 2013 годзе Мінскі міжнародны кінафестываль "Лістапад" атрымаў пастаянную акрэдытацыю Міжнароднай федэрацыі асацыяцый кінапрадзюсараў (FIAPF). Сярод акрэдытаваных FIAPF больш за 50 кінафестываляў самага высокага класа, сярод якіх Берлінскі, Венецыянскі і Канскі.
У лістападзе бягучага года пад дэвізам "Кіно са знакам якасці" прайшоў юбілейны XXX Мінскі міжнародны кінафестываль "Лістапад". Галоўныя тэмы - 100-годдзе беларускага кіно і 30-годдзе фестывалю. На мерапрыемстве былі паказаны каля 130 карцін з больш як 40 краін.-0-
Гады станаўлення
У 1924 годзе перад маладой кінаарганізацыяй ставіліся вялікія задачы. "У кола дзейнасці "Белдзяржкіно", - адзначалася ў дакладной запісцы ў Дзяржплан, - уваходзіць шэраг задач як камерцыйна-гандлёвага характару, так і палітыка-асветнага". Камерцыйна-гандлёвая дзейнасць заключалася ў эксплуатацыі кінатэатраў і клубных установак, адкрыцці магазінаў для продажу кінафотаапаратуры, арганізацыі кінаатэлье, кіналабараторый, фатаграфій і дыяпазітыўных майстэрань, будаўніцтве кінатэатраў і павелічэнні колькасці кінаўстановак у рэспубліцы і, нарэшце, што было надзвычай важна, - арганізацыі ўласнай кінавытворчасці.
Паколькі для здымак мастацкіх карцін ні ў Мінску, ні ў іншых вялікіх гарадах Беларусі не было вытворчай базы, было прынята рашэнне часова стварыць беларускую кінастудыю мастацкіх фільмаў у Ленінградзе. Так у 1928 годзе з'явілася студыя мастацкіх фільмаў "Савецкая Беларусь". З дапамогай вопытных кінематаграфістаў Масквы і Ленінграда пачаліся здымкі першых беларускіх дакументальных сюжэтаў і першых мастацкіх фільмаў.
Яскравым сведчаннем нараджэння ў рэспубліцы новага віду мастацтва стаў першы мастацкі фільм "Лясная быль", пастаўлены родапачынальнікам беларускай кінематаграфіі, таленавітым рэжысёрам Юрыем Тарычам паводле аповесці Міхася Чарота "Свінапас".
Тэма барацьбы народа за нацыянальнае і сацыяльнае вызваленне была вядучай у кінематаграфіі ў 1920-30-я гады. У гэты час былі зняты такія фільмы, як "Адзінаццатае ліпеня", "Двойчы народжаны" і іншыя. У 1930 годзе на экраны выйшаў фільм "У агні народжаная". Гэта была першая самастойная работа аднаго з вядучых рэжысёраў беларускага кіно Уладзіміра Корш-Сабліна. Пазней ён стварыў фільмы "Першы ўзвод", "Чырвонае лісце", "Крушэнне імперыі", "Канстанцін Заслонаў", экранізаваў камедыі Кандрата Крапівы "Пяюць жаваранкі", "Хто смяецца апошнім" і іншыя.
У той час пачалі здымацца фільмы для дзяцей. Значнае месца ў 1930-я гады займалі таксама экранізацыі літаратурных твораў. З вялікім поспехам прайшлі чэхаўскія карціны "Мядзведзь" і "Чалавек у футарале", паводле аповесці Юрыя Тынянава быў створаны фільм "Паручнік Кіжэ".
Да лета 1939 года ўвесь асноўны калектыў творчых і інжынерна-тэхнічных работнікаў беларускай мастацкай кінематаграфіі перабраўся ў Мінск. У перадваенныя гады беларускімі кінематаграфістамі было створана некалькі кінакарцін. Гэта "Будні" - пра жыццё савецкіх лётчыкаў, кінакамедыя "Маё каханне", прысвечаная жыццю моладзі, "Жніво" - пра жыццё аднаго з калгасаў заходніх абласцей Беларусі.
Вялікая Айчынная вайна і беларускі кінематограф
Асаблівае месца ў творчасці беларускіх кінематаграфістаў занялі стужкі пра Вялікую Айчынную вайну. У гады вайны многія творчыя работнікі беларускага кіно пайшлі на фронт і ў партызанскія атрады, некаторыя перайшлі на работу ў іншыя кінастудыі. З самага пачатку вайны цэнтральныя кінастудыі пераехалі ў Алма-Ату. Тут жа размясцілася група творчых работнікаў беларускага кіно. У 1942 годзе на базе Цэнтральнай аб'яднанай кінастудыі ў Алма-Аце рэжысёрамі Юрыем Тарычам і Уладзімірам Корш-Сабліным была пастаўлена першая беларуская мастацкая карціна ваеннага часу "Беларускі кіназборнік". Фільм складаўся з дзвюх навел, аб'яднаных адзінай тэмай абароны Радзімы ад гітлераўскіх акупантаў.
Вялікі ўклад у справу перамогі над ворагам унеслі беларускія кінематаграфісты-дакументалісты. Беларускія аператары Майсей Бераў, Іосіф Вейняровіч, Уладзімір Цяслюк служылі ў франтавых кінагрупах, прайшлі сотні кіламетраў франтавых і партызанскіх дарог. Сярод першых яны здымалі франтавыя рэпартажы, стваралі партызанскі кіналетапіс рэспублікі. Беларускія аператары ўдзельнічалі ў здымках фільмаў "Наша Масква", "Бітва за Віцебск", "Мінск наш", "Бабруйскі кацёл" і іншыя.
На матэрыялах, знятых савецкімі, у тым ліку і беларускімі, аператарамі ў ходзе вызваленчай аперацыі "Баграціён" рэжысёр Уладзімір Корш-Саблін і аўтар сцэнарыя Мікола Садковіч стварылі поўнаметражны дакументальны фільм "Вызваленне Савецкай Беларусі", многія кадры якога з'яўляюцца каштоўнымі старонкамі кіналетапісу Другой сусветнай вайны.
Створаныя "Беларусьфільмам" хвалюючыя, яркія кінатворы пра Вялікую Айчынную вайну назаўсёды ўвайшлі ў залаты фонд нацыянальнага кінематографа, папоўнілі духоўную скарбніцу нашай культуры.
Першыя гады пасля вайны спачатку быў наладжаны выпуск дакументальных фільмаў і кіначасопісаў - аб ранах вайны і адраджэнні рэспублікі. Пачалі здымацца ігравыя фільмы. Першым вялікім творчым поспехам пасляваеннага перыяду стаў мастацкі фільм пра героя мінулай вайны - "Канстанцін Заслонаў", другая значная работа на тэму вайны - "Гадзіннік спыніўся апоўначы".
У 1995 годзе да 50-годдзя перамогі над фашызмам ЮНЕСКА склала спіс са 100 найбольш значных фільмаў свету пра Другую сусветную вайну. У яго ўвайшла і беларуская карціна Віктара Турава "Праз могілкі".
"Беларусьфільм" сёння
У 1946 годзе кінастудыя была перайменавана ў "Беларусьфільм". У 1997 годзе ўказам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнкі ёй прысвоены статус Нацыянальнай.
Комплекс кінастудыі размешчаны ў маляўнічай частцы горада Мінска каля яго галоўнай магістралі - праспекта Незалежнасці. На плошчы 12 га размешчаны комплекс цэхаў і службаў, аснашчаных сучасным абсталяваннем, гэта дае магчымасць весці кінавытворчасць на высокім тэхнічным і прафесійным узроўні. За 40 км ад Мінска на 80 га знаходзіцца натурная пляцоўка кінастудыі, прырода якой становіцца цудоўным фонам для рэалізацыі практычна любых рэжысёрскіх задум.
На "Беларусьфільме" дзейнічаюць студыя ігравых фільмаў, студыя неігравога кіно "Летапіс" і студыя анімацыйных фільмаў.
Сёння Нацыянальная кінастудыя "Беларусьфільм" з'яўляецца вядучым прадпрыемствам кінаіндустрыі Рэспублікі Беларусь. За гады работы тут выпушчана больш за 650 мастацкіх, амаль 2 тыс. дакументальных і каля 300 анімацыйных фільмаў. Апошнія гады "Беларусьфільм" актыўна займаецца мадэрнізацыяй сваёй матэрыяльна-тэхнічнай базы. Праведзена каласальная работа па рэканструкцыі. Новыя павільёны, аснашчаныя сучасным абсталяваннем, і шырокі выбар здымачнай тэхнікі дазваляюць кінастудыі ствараць праекты, якія адпавядаюць самым высокім патрабаванням сённяшняга дня. Кінастудыя "Беларусьфільм" - пастаянны ўдзельнік многіх міжнародных кінафестываляў. Створаныя на кінастудыі фільмы маюць шматлікія ўзнагароды і прызы міжнародных кінафестываляў.
Да 100-гадовага юбілею Нацыянальная кінастудыя падрыхтавала кінатрылогію, у якую ўвайшлі карціны "Дэманстратар", "Трэст, які не лопнуў" і "Залатая эпоха Беларусьфільма". У іх расказваецца пра станаўленне беларускага кінематографа першыя дзесяцігоддзі пасля з'яўлення кінатэатраў, развіццё кінаіндустрыі і час росквіту беларускага кінематографа. Кінатрылогія была паказана гледачу ў пачатку снежня ў кінатэатры "Перамога".
Кінафестываль "Лістапад"
Нацыянальная кінастудыя "Беларусьфільм" вялікае значэнне надае прапагандзе беларускага кіно. Удзел у міжнародным фестывальным руху лепшых твораў нашых майстроў экрана садзейнічае фарміраванню станоўчага іміджу краіны, стымулюе цікавасць сусветнай грамадскасці да Беларусі. Важную ролю ў гэтым працэсе адыгрывае Мінскі міжнародны кінафестываль "Лістапад".
У 2013 годзе Мінскі міжнародны кінафестываль "Лістапад" атрымаў пастаянную акрэдытацыю Міжнароднай федэрацыі асацыяцый кінапрадзюсараў (FIAPF). Сярод акрэдытаваных FIAPF больш за 50 кінафестываляў самага высокага класа, сярод якіх Берлінскі, Венецыянскі і Канскі.
У лістападзе бягучага года пад дэвізам "Кіно са знакам якасці" прайшоў юбілейны XXX Мінскі міжнародны кінафестываль "Лістапад". Галоўныя тэмы - 100-годдзе беларускага кіно і 30-годдзе фестывалю. На мерапрыемстве былі паказаны каля 130 карцін з больш як 40 краін.-0-
Падпісвайцеся на нас у
