27 снежня, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Міграцыйны крызіс стаў самым вялікім выклікам для Літвы ў 2021 годзе, які змаглі манетызаваць не толькі крымінальныя колы, але і тыя, хто вышэй, піша Baltnews.
Невядома, хто з супрацоўнікаў Службы аховы дзяржаўнай граніцы (САГГ) Літвы першым абазваў нелегальных мігрантаў з Цэнтральнай Азіі і Афрыкі чорнымі тараканамі, але абразлівая мянушка замацавалася за імі намертва. Заклік "Тапкам іх, тапкам!" стаў неафіцыйным дэвізам САГГ, перад якой МУС паставіла задачу ўсімі сіламі адпужваць бежанцаў, выцясняць іх у Беларусь.
Вільнюс разглядае нелегальны трафік мігрантаў па "паўночным калідоры" як гібрыдную атаку супраць Еўропы, але ў першую чаргу - супраць Літвы. Размову аб гэтым улада вядзе з усіх трыбун, да якіх можа дацягнуцца.
Напрыклад, у верасні прэзідэнт Гітанас Наўседа на сесіі Генасамблеі ААН выступіў з дакладам. Ён вельмі хацеў, каб ААН ідэнтыфікавала паток нелегалаў як праблему агульнасусветнага ўзроўню і як "беспрэцэдэнтную гібрыдную атаку", прыняла адпаведныя рашэнні і дапамагла Усходняй Еўропе лакалізаваць канфлікт, які ў вуснах дакладчыка атрымаў назву "гарачай кропкі". Аднак з задуманага нічога не атрымалася.
Тут жа Расію абвінавацілі не толькі ў патуранні Беларусі, але і ў непасрэдным удзеле ў неаб'яўленай "гібрыднай вайне". У Бруселі ў "пашыраны фармат атакуючых Літву" не паверылі, параілі літоўцам займацца не балбатнёй, а справай.
Дарэчы, ЕС адмовіўся фінансаваць будаўніцтва фізічнага бар'ера на літоўска-беларускай граніцы. Яго ўзводзяць, але за кошт літоўскіх падаткаплацельшчыкаў і дабрачыннай дапамогі партнёраў, якія прысылаюць у дар МУС Літвы "гармонік" з калючага дроту. Гавораць, што агароджу даўжынёй амаль 700 км атрымаецца стварыць толькі да 2025 года. Ці застанецца ў ёй патрэба? Гэта пытанне адкрытае.
Літва сама вінаватая ў існуючай прыгранічнай сітуацыі. Ніколі раней ЕС не дадумваўся закранаць наладжаны і надзейны механізм аховы граніцы паміж сабой і ўсходнімі суседзямі. Наадварот, матэрыяльна і тэхнічна садзейнічаў яе ўмацаванню і экстрадыцыі тых бежанцаў, якія спрабавалі прарвацца ў жаданую Еўропу. Але менавіта па ініцыятыве Літвы механізм у галіне аховы дзяржграніцы быў зламаны. Ніякіх праграм і нават кантактаў паміж Еўрасаюзам і Беларуссю не засталося.
Высветліўся таксама абуральны факт: 30 гадоў літоўскія чыноўнікі разбазарвалі еўрапейскія грошы, якія выдзяляліся на ўладкаванне ўсходняга ўчастка граніцы ЕС. Куды ішлі сродкі - зусім не зразумела, знайсці немагчыма.
Па стане на канец 2021 года на тэрыторыі Літвы знаходзяцца прыкладна 4,3 тыс. нелегальных мігрантаў. Іх лёс мала каму цікавы, правы іх парушаюцца масава. Рана ці позна, але Вільнюсу давядзецца даваць тлумачэнні ў Еўрапейскім судзе па правах чалавека наконт нязносных умоў, створаных для бежанцаў у цэнтрах часовага знаходжання.
Спіс парушэнняў папоўніўся новым фактам: азіятам і афрыканцам, якія пакутуюць ад непрывычна нізкіх тэмператур, хворым, якія пераахаладзіліся і абмарожаныя, немагчыма перадаць зімовы абутак, цёплае адзенне, коўдры. Аказваецца, па распараджэнні кіраўніка МУС Агне Білатайтэ гэтым павінна займацца выключна САГГ. Яе дырэктар генерал Рустам Любаеў далажыў: тым, хто мае патрэбу, перададзена ўжо чацвёртая частка ўсіх запасаў гуманітарных пакетаў.
Нібыта і добрая навіна. Аднак кіраўнікі няўрадавых арганізацый і асабіста старшыня парламенцкага камітэта па правах чалавека Томас Раскявічус абвінавацілі генерала ў падлогу: у гумпакет запакавана пячэнне, суп "Ролтан", бляшанка мясных кансерваў, іншыя доўгайграючыя прадукты, але абутку і спальных мяшкоў няма і ніколі не было. Пры гэтым пагранічнікі забараняюць даваць нелегалам цёплыя рэчы, якія гатовы пастаўляць актывісты НУА.
Дэпутаты Сейма Літвы з ліку кансерватараў, у прыватнасці, Жыгімантас Павіленіс і Аўдронюс Ажубаліс запатрабавалі ад калег адмовіцца "ад вар'яцкіх ідэй аб дапамозе рэчамі, не перашкаджаць пагранічнікам выконваць рашэнні кіраўніцтва МУС, інакш з'явяцца ўмовы для хаосу і правакацый". Аб тым, што ў прыграніччы замярзаюць маленькія дзеці, сытыя і па сезоне выдатна апранутыя дзядзечкі нават не думаюць.
У многіх радавых жыхароў складваецца ўражанне, што трафік нелегальных мігрантаў вельмі выгадны кансерватыўнай партыі "Саюз Айчыны - Хрысціянскія дэмакраты". Па выніках парламенцкіх выбараў у кастрычніку 2020 года яна атрымала ўладу. Праз год СА-ХДЛ страціла папулярнасць. Барацьба супраць "тараканаў" - лепшы спосаб дэманстраваць сваю патрэбнасць.
Эканамічная сітуацыя ў краіне, якой кіруюць правыя, - не з лепшых. Рост цэн на энерганосьбіты вядзе да збяднення і без таго небагатага насельніцтва. Але ёсць магчымасць перавесці стрэлкі на знешніх ворагаў, якія вымушаюць павялічваць расходы на спыненне міграцыйнага крызісу.
Нарэшце, асноўны бонус - грошы. Патрабаваць ад ЕС грошай, напіраючы на выключнасць сітуацыі вакол сваіх меж - адна з тайных задач літоўскага Кабінета міністраў. Прэм'ер Інгрыда Шыманітэ адкрытым тэкстам гаворыць: "Брусель адмовіў Вільнюсу ў выдзяленні сродкаў на будаўніцтва агароджы ўздоўж граніцы з Беларуссю. Але дыскусія не скончана. Мы будзем прадаўжаць патрабаваць дапамогі, пакуль не атрымаем яе".
Мала хто ведае, але ў Вільнюсе ігнаруюць шматтысячны трафік нелегалаў з Марока ў Іспанію, з Паўночнай Афрыкі ў Італію, з Турцыі ў Грэцыю, з Францыі ў Вялікабрытанію. У сталіцы Літвы бачаць толькі ўласныя праблемы. Трэба меркаваць, націск на ЕС у 2022 годзе вырасце, хаця ў гэты момант праз граніцу з Беларусі спрабуюць прарвацца адзінкі.
Кансерватары - не адзіныя выгадаатрымальнікі. Паток нелегалаў вельмі патрэбны літоўскаму крыміналу. Яшчэ летам вопытныя аператыўнікі папярэджвалі: злачыннасць падключыцца да незаконнага перакідвання людзей нават хутчэй, чым можна меркаваць. І яна свайго шанцу не ўпусціла.
За спінай лідараў АЗГ стаяць высокапастаўленыя чыноўнікі з Міністэрства ўнутраных спраў. Менавіта гэта звязка з верасня 2020 года тайна перапраўляла ў Літву беларускіх апазіцыянераў. Пагранічнікі па камандзе міністра і намеснікаў міністраў сустракалі ўцекачоў хіба што не хлебам-соллю, кветкамі і аркестрамі.
Злачыннасць за кожнага, хто прыбыў, атрымлівала ўзнагароду ад МУС (магчыма, ад МЗС і ваенных) праз спецыяльна створаныя фонды "Дапамога" і "Краіна для жыцця". Гэты факт сумненню не падлягае, бо шматразова пацверджаны самімі апазіцыянерамі.
Сёння па воўчых сцежках і правераных калідорах крымінал заваблівае ў Літву нелегальных мігрантаў, гарантуючы ім хуткую дастаўку ў Германію. Транспартным плячом займаліся нанятыя за грошы эстонцы і латышы. Але проста перад Калядамі і літоўцы папаліся. Ствараецца ўражанне, не выпадкова. "Магчыма, улада і крымінал парушылі кодэкс гонару, развучыліся дамаўляцца або своечасова не разлічыліся паміж сабой. Факт у тым, што пачалося паляванне на крымінальную рыбінку. Але хутка ў дробнаячэістую сетку стане трапляць буйная рыба. Тады высветліцца і роля кансерватараў у гэтай справе. Малаверагодна, каб яны ўпусцілі сваю долю", - рэзюмуе Baltnews.-0-
