Міграцыйны крызіс, які здарыўся на беларуска-польскай граніцы вясной 2021 года, прадэманстраваў усяму свету сапраўднае стаўленне краін Еўрасаюза да дэклараваных імі ж правоў чалавека. Два гады таму бежанцы з краін Блізкага Усходу і Афрыкі паспрабавалі скарыстацца сваім законным правам на атрыманне прыстанішча. Але граніцы Еўрасаюза для іх былі закрыты. Польскія ваенныя сустрэлі мігрантаў з краін трэцяга свету вадамётамі і слёзатачывым газам. У сваю чаргу беларускі бок арганізаваў для бежанцаў часовы лагер на складзе ў пункце пропуску "Брузгі". Некалькі месяцаў грамадзяне Сірыі, Афганістана і іншых краін трэцяга свету чакалі, пакуль іх прымуць на "цывілізаваным" Захадзе, але цуду не адбылося.
У пачатку 2022 года СМІ аб'явілі, што міграцыйны крызіс на беларуска-польскай граніцы вычарпаны. Апошнія мігранты пакінулі часовы лагер у "Брузгах" у сакавіку 2022 года. Але і сёння, праз год ужо, паступаюць трывожныя, месцам наогул страшныя весткі аб падзеях на граніцах Беларусі з краінамі Еўрасаюза. Для бежанцаў, якім усё ж удалося трапіць у Польшчу, Літву ці Латвію, гэты кашмар не закончыўся. Еўрапейскія пагранічнікі ўсё яшчэ прадаўжаюць выцясняць у Беларусь цэлыя групы людзей, якія колерам скуры адрозніваюцца ад карэнных палякаў, літоўцаў і латышоў. Для многіх з бежанцаў такая "дэпартацыя" заканчваецца смерцю. Дзяржаўны пагранічны камітэт і беларускія следчыя літаральна штотыдзень фіксуюць спробы і факты насільнага выцяснення бежанцаў у Беларусь. Часам пагранічныя нарады наогул знаходзяць замёрзлыя целы са слядамі збіванняў і катаванняў.
Менавіта гэтым страшным падзеям, якія ўсё яшчэ маюць месца на граніцы з еўрапейскімі краінамі, прысвечана фотавыстава БЕЛТА "Мяжа паміж жыццём і смерцю". Яна складаецца больш як са 100 фатаграфій, а яе адкрыццё адбылося 17 сакавіка ў Мастацкай галерэі Міхаіла Савіцкага. 20 сакавіка фотавыстава прадоўжыла работу ў фае сталічнага чыгуначнага вакзала. Кадры, прадстаўленыя ў экспазіцыі, не пакінуць абыякавым ні аднаго чалавека, здольнага да спагадлівасці. Можна сказаць, у фатаграфіях адлюстравана хроніка тых падзей. Лагер бежанцаў, узброеныя людзі ў ваеннай форме, галодныя дзеці, якія плачуць, - тым, хто стаў забываць, што адбывалася і ўсё яшчэ адбываецца на граніцы, ці зусім не цікавіўся гэтым, выстава пакажа вычарпальную карціну.
Адна з жанчын, у якой я паспрабаваў даведацца пра меркаванне аб выставе, сказала толькі адно слова: "Жах". На вачах у яе былі слёзы, таму я не стаў дакучаць роспытамі. Іншая наведвальніца была больш гаварлівая, але і ў яе ад выставы засталіся цяжкія ўражанні.
"У мяне сэрца разрываецца на часткі, я ўсё змяніла б, але не магу, - са шкадаваннем адзначыла пажылая жанчына. - Для людзей гэта страшнае гора. Тое, што на фатаграфіях, - гэта жах. Я не ўяўляю, што будзе далей". Яна пацікавілася, ці закончыўся ўвесь гэты кашмар. Сцвярджальна адказаць на яе пытанне я не змог.
Іншая наведвальніца фатаграфавала выставу на тэлефон. Сказала, што спяшаецца на поезд і дэталёва ўсё разгледзець у яе проста няма часу. "Я зрабіла здымкі, каб прааналізаваць гэта дома, - дадала жанчына. - Усё гэта трэба абдумаць. Але месца для выставы выбрана ўдалае, больш людзей змогуць убачыць фатаграфіі".
Працяг экспазіцыі знаходзіцца на другім паверсе. На плакаце каля ўвахода перасцерагальны надпіс "18+". Сапраўды, фатаграфіі, размешчаныя на другім паверсе, дзецям лепш не бачыць. Шчыра кажучы, і многіх дарослых яны могуць шакіраваць. Яны наглядна дэманструюць стаўленне еўрапейскіх сілавікоў да самага галоўнага права чалавека - права на жыццё. На фатаграфіях можна ўбачыць знойдзеныя на беларускім баку граніцы целы бежанцаў, якіх пагранічнікі Польшчы, Літвы і Латвіі даставілі ў Беларусь. Апісваць іх дэталёва не варта, але ўбачыць гэта на свае вочы, няхай і на фатаграфіях, цалкам дастаткова для разумення таго, як да права на жыццё ставяцца "цывілізаваныя" і "прагрэсіўныя" суседзі Беларусі.
"Вельмі спадзяюся, што гэта калі-небудзь закончыцца, - выказала надзею жанчына, якая разглядала фатаграфіі на другім паверсе. - Кадры страшныя, я нават глядзець баюся. Жах які! Сапраўды страшна. Добра, што іх тут выставілі, а то ўнізе людзей больш. Месца добрае, але вось гэтыя страшныя фатаграфіі я б наогул не паказвала".
На сталічным чыгуначным вакзале выстава будзе прадстаўлена да 26 сакавіка, а ўжо на наступны дзень пераедзе ў Нацыянальны аэрапорт Мінск, дзе ўсе жадаючыя змогуць азнаёміцца з ёй да 2 красавіка. На працягу ўсяго часу выстава працуе без выхадных, а ўваход на яе бясплатны.
Андрэй ВАРАПАЙ,
фота Віталя ПІВАВАРЧЫКА,
БЕЛТА.-0-
