"Абутку ў магазіне няма! Хлопчык зімой у школу ходзіць у кедах". Якія гісторыі папоўнілі выставу БЕЛТА "Беларусь. Узлёт" у Оршы

6 снежня, Орша /Кар. БЕЛТА/. Як выдавалі па 50 л бензіну на машыну, як вясковыя дзеці заставаліся без абутку напярэдадні зімы, у якім стане быў Аршанскі рынак і колькі прадуктаў выдавалі на рукі - новыя гісторыі пра дэфіцытнае жыццё пачатку 1990-х гадоў папоўнілі праект БЕЛТА "Беларусь. Узлёт", які экспануецца ў Оршы на "Марафоне адзінства", перадае карэспандэнт БЕЛТА.

Генеральны дырэктар БЕЛТА Ірына Акуловіч расказала, што ў кожным горадзе, дзе праходзіць "Марафон адзінства", інтэрнэт-праект БЕЛТА папаўняецца новымі жыццёвымі гісторыямі. З імі можна азнаёміцца ўсім жадаючым, для гэтага трэба толькі адсканіраваць QR-код, які размешчаны на кожным плакаце выставы, і перайсці па спасылцы.

Якой была Орша ў ліхія 1990-я? Толькі факты са старых газет: у студзені 1992 года па ўстаноўленай норме ў адны рукі выдавалі кілаграм цукру, паўкілаграма мукі і макаронных вырабаў, дзясятак яек. І ўсё гэта на месяц. "Акрамя лічбаў, сухіх, але вельмі паказальных, тут ёсць вельмі "кранальныя" гісторыі. Адна мама напісала ў аршанскую газету, што яе хлопчык ходзіць у школу ў кедах па той простай прычыне, што яна не можа купіць яму абутак - яго ў магазіне няма", - падзялілася Ірына Акуловіч.

Вяскоўка расказала, што яе 15-гадовы сын пастаянна хварэе з-за таго, што напярэдадні зімы вымушаны па холадзе ісці на вучобу практычна ў летнім абутку. Жанчына звярнулася ў сельсавет, каб там дапамаглі ў куплі чаравікоў для падлетка. Яе запэўнілі, што абутак прывязуць у школу, аднак ва ўстанове адукацыі запаветных чаравікоў так і не дачакаліся - усё пайшло ў рознічны гандаль. А там раскупілі за лічаныя хвіліны. Тады занепакоеная здароўем сына маці прыйшла да старшыні сельсавета, слёзна прасіла выдзеліць хлопчыку хоць бы які-небудзь абутак, таму што хлопец сапсуе ногі, і ў армію яго не возьмуць. "Цэлы ён будзе, - адказаў старшыня. - А калі няма чаго абуць, купіце на базары, там усё ёсць", - надрукавала адказ газета. Але ў той момант купіць што-небудзь на рынку вяскоўцам было зусім не па кішэні.

"Такія гісторыі - самыя кранальныя, самыя зразумелыя для людзей, бацькоў пачатку 1990-х. Гэта выстава называецца "Беларусь. Узлёт", таму што мы працуем з гісторыяй нашай краіны. Мы параўноўваем жыццё 30 гадоў таму і сёння. Разумеем, што гэта быў вельмі складаны старт, але вельмі імклівы рух наперад. Плакаты "Беларусь. Узлёт" - гэта 40 такіх гісторый пра простае жыццё беларусаў. Мы разабралі яго дэталёва - бытавы, просты складнік. Як мы апраналіся, дзе куплялі адзенне. Як выглядалі нашы двары, якія былі пральныя машыны. Як немагчыма было дастаць тэлевізар. Як гадамі стаялі ў чарзе на машыну. Якімі былі нашы гандлёвыя аб'екты. Калі прайсціся і паглядзець нашу выставу, становіцца зразумелым шлях, які прайшла краіна, рашэнні, якія прымаліся кіраўніком дзяржавы, такія складаныя і часам не адразу відавочныя для людзей. Але яны ўратавалі краіну", - адзначыла гендырэктар БЕЛТА.

Ірына Акуловіч дадала, што арганізатары "Марафону" прынцыпова не праводзяць афіцыйныя адкрыцці выстаў. Плакаты экспануюцца ў людных месцах - на чыгуначных вакзалах, як у Оршы, у гандлёвых цэнтрах. Кожны наведвальнік праходзіць, глядзіць і знаходзіць тое, што яму блізка, успамінае, як гэта было ў яго жыцці.

Так, аршанкі, гледзячы на чорна-белыя здымкі, абмяркоўвалі, якім быў мясцовы рынак з радамі пад навесамі, пазней - з гандлёвымі палаткамі, што там прадавалася, што можна было дастаць і па якой цане.

Ірына Акуловіч узгадала яшчэ адну публікацыю ў аршанскай газеце, дзе расказвалася, што некалькі дзён пасажыры сядзелі на рэйках у знак пратэсту. Аказалася, што яны не маглі дастаць білеты ў Маскву. І іх падымалі з пуцей міліцыянеры. "Вось розніца ў гісторыі гэтага чыгуначнага вакзала - які ён цяпер і які быў", - адзначыла кіраўнік інфармагенцтва.
Гісторыя развіцця Оршы, як і любога іншага беларускага горада, паказвае, наколькі змянілася наша краіна. На выставе БЕЛТА выкарыстаны здымкі фотакарэспандэнтаў інфармагенцтва і Дзяржынскага фотаархіва. Кожны плакат паказвае, як было і як стала. Чэргі на аўтобусных прыпынках і сучасныя электробусы, дэфіцыт на паліцах магазінаў і цяперашняе багацце - старэйшае пакаленне ў многіх рэтрафатаграфіях убачыць сваю маладосць, няпросты час, калі даводзілася "выкручвацца", выжываць, змагацца і спадзявацца, што аднойчы настане светлая будучыня.