З году ў год па аўтамабільных дарогах Беларусі транзітам у розных напрамках ідуць вялікія патокі пасажыраў і грузаперавозчыкаў. Важным для краіны з'яўляецца не толькі стварэнне камфортных умоў для перамяшчэння па рэспубліканскіх аўтатрасах, але і разумнае атрыманне прыбытку з гэтага. Можна шмат гаварыць аб цяперашнім стане пакрыцця аўтамагістралей, аб тым, колькі кіламетраў трэба адрамантаваць або абнавіць, аднак тут размова пойдзе аб аб'ектах, якія знаходзяцца за межамі асфальтаванага палатна, але побач з ім. Размова будзе датычыцца ўжо атрыманых у Беларусі вынікаў па развіццю прыдарожнай інфраструктуры і планаў па стварэнню новых пунктаў грамадскага харчавання, гасцініц, мыек, стаянак - сучасных і добраўпарадкаваных, якія, без сумнення, будуць запатрабаваны не толькі замежнымі грамадзянамі, але і нашымі суайчыннікамі.
Нашы бліжэйшыя суседзі-расіяне высока ацэньваюць сённяшні ўзровень беларускага прыдарожнага сэрвісу. У ходзе апошняга сумеснага расійска-беларускага семінара па абмену вопытам у сферы прыдарожнага аслугоўвання кіраўніцтва ТАА "Інтэлектуальныя рэсурсы" (брэнд "Русмет") заяўляла, што Беларусь можа ганарыцца сваімі дарогамі і тым, як у нас функцыянуе сістэма прыдарожнага сэрвісу. Прагучала меркаванне, што Расія ў гэтых адносінах адстае, у тым ліку ў сувязі з адсутнасцю адпаведнай заканадаўчай базы. А патэнцыял беларускай сеткі прыдарожнага сэрвісу вельмі высокі. Гэтаму садзейнічае шэраг аб'ектыўных фактараў, у тым ліку рост пасажырапатоку праз тэрыторыю рэспублікі, павелічэнне аб'ёму грузавога транзіту, павышэнне цікавасці да аўтамабільнага турызму. Як мяркуюць расійскія эксперты, у бліжэйшыя 15 гадоў запатрабаванасць аб'ектаў абслугоўвання ўздоўж беларускіх аўтадарог вырасце не менш чым у пяць разоў.
Начальнік дарожнага аддзела ўпраўлення ўтрымання дарожнай сеткі дэпартамента "Белаўтадар" Міністэрства транспарту і камунікацый Беларусі Сяргей Лявончык пацвердзіў, што сістэмны характар праводзімай у Беларусі работы па развіццю прыдарожнага сэрвісу высока ацэньваецца ў ходзе правядзення міжнародных канферэнцый. Прадстаўнікі расійскіх рэгіянальных улад і недзяржаўных арганізацый бяруць за аснову сваіх дзеянняў створаную ў Беларусі нарматыўную базу і адпаведныя прынцыпы стымулявання.
Кіраўнік аддзела канстатаваў, што за апошнія 3-4 гады ў Беларусі сфарміравана стабільнае нарматыўна-прававое поле, якое рэгулюе асаблівасці развіцця прыдарожнага сэрвісу і забяспечвае прадказальнасць дзеянняў усіх удзельнікаў арганізацыйнага працэсу. Гэта датычыцца органаў дзяржаўнага кіравання і саміх інвестараў. "Стабільнасць і нязменнасць правіл гаспадарчай дзейнасці з'яўляецца самай неабходнай умовай для развіцця гэтай сферы паслуг", - падкрэсліў Сяргей Лявончык.
Дзеючыя нормы ўказа нумар 270 ад 15 мая 2008 года "Аб мерах па развіццю прыдарожнага сэрвісу" і замацаваныя падатковыя льготы ў Асаблівай частцы Падатковага кодэкса з кожным годам даюць магчымасць нарасціць колькасць уводзімых аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу. Так, у 2012 годзе на аўтамабільных дарогах Беларусі пасля будаўніцтва і рэканструкцыі ўведзена ў эксплуатацыю 29 аўтазаправачных станцый, 18 газазаправачных пунктаў, 9 гасцініц, 4 мыйкі, 7 ахоўных стаянак, 38 пунктаў грамадскага харчавання і 4 - тэхнічнага абслугоўвання. Рознічны тавараабарот аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу ў мінулым годзе вырас у параўнанні з 2011 годам на 17 працэнтаў. З году ў год гэты аб'ём расце прыкладна на 20 працэнтаў. Акрамя таго, аб'ём платных паслуг, аказаных юрыдычным і фізічным асобам праз такія аб'екты, у 2012 годзе ў параўнанні з 2011 годам павялічыўся ў 2,3 раза.
"Новыя сэрвісныя пункты, якія адкрываюцца ўздоўж аўтадарог, даюць магчымасць стварыць неабходную канкурэнцыю, што ў канчатковым рахунку ўплывае на павышэнне якасці аказваемых паслуг", - адзначыў Сяргей Лявончык. На бліжэйшыя тры гады ў кожнай вобласці сфарміраваны планы будаўніцтва прыдарожнай інфраструктуры на рэспубліканскіх трасах: усяго плануецца ўзвесці больш за 50 АЗС, 80 пунктаў грамадскага харчавання, 30 гасцініц, 20 ахоўных стаянак, 10 аўтамабільных мыек і 15 - тэхабслугоўвання. Будаўніцтва аб'ектаў фінансуецца ў асноўным за кошт прыватных сродкаў інвестараў.
Крэдытаванне прадпрыемстваў пры будаўніцтве і рэканструкцыі аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу вядзецца актыўна. За апошнія пяць гадоў пазыковыя рэсурсы ў беларускіх рублях і замежнай валюце на льготных умовах выдадзены 38 арганізацыям. На працягу мінулага года такую дапамогу атрымалі 5 кампаній на агульную суму каля $690 тыс. Велічыня прадастаўляемых крэдытаў ранжыруецца ад $10 тыс. да $500 тыс., што сведчыць аб падтрымцы як малых прадпрыемстваў, так і буйных інвестыцыйных праектаў.
Калі гаварыць аб структурных асаблівасцях пабудоў уздоўж аўтатрас, то цяпер сфера бізнесу прыдарожнага сэрвісу пераходзіць ад невялікіх адзінкавых гандлёвых аб'ектаў да буйных шматфункцыянальных у складзе аўтазаправачных станцый. Узровень паслуг, якія карыстальнікі аўтадарог сёння хочуць атрымаць на аб'ектах прыдарожнага сэрвісу, значна вышэйшы за той, які могуць прапанаваць індывідуальныя прадпрымальнікі, якія не маюць пэўных навыкаў вядзення спраў. У сувязі з гэтым на дзяржаўным узроўні перавага аддаецца буйным сеткавым аператарам з ужо зарэкамендаваўшымі сябе гандлёвымі брэндамі, пераважна вядучымі збытавую дзейнасць у сферы нафтапрадуктаў.
Існуе зацікаўленасць расійскіх інвестараў у развіцці супрацоўніцтва ў галіне прыдарожнага сэрвісу ў Беларусі. Сярод тых, хто праяўляе цікавасць да ўкладання інвестыцый, - нафтавыя кампаніі. Магчыма, прыход фінансава дзеяздольных прадстаўнікоў бізнес-колаў суседняй краіны нараўне з намаганнямі беларускіх улад зможа паскорыць працэсы развіцця прыдарожнай інфраструктуры і вывесці яе на якасна новы ўзровень. У цэлым сярод будуемых цяпер уздоўж дарог АЗС доля расійскіх прадпрыемстваў складае каля 30 працэнтаў.
Улічваючы звесткі еўрапейскіх грамадскіх арганізацый аб тым, што кожнае пятае дарожна-транспартнае здарэнне часткова звязана са стомленасцю вадзіцеля, асноўная ўвага забудоўшчыкамі павінна ўдзяляцца стварэнню камфортных умоў для адпачынку перавозчыкаў, аўтамабілістаў і пасажыраў. Гэта магчыма пры кругласутачнай рабоце прыдарожных комплексаў, высокай якасці рэалізуемых прадуктаў, забеспячэнні доступу ў Інтэрнэт, свабодным наведванні санітарных памяшканняў, наяўнасці адведзеных месц для дзяцей, даступнасці паслуг для людзей з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі. Дарэчы, пры будаўніцтве новых аб'ектаў забеспячэнне патрэбных умоў для апошніх прадугледжваецца на вулічнай тэрыторыі, унутры будынкаў і ў санітарных памяшканнях. Такія патрабаванні з'яўляюцца абавязковымі для ўсіх аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу ў Беларусі. Характэрна, што такія адзіныя нормы патрабаванняў да пунктаў грамадскага харчавання ў цэлым для краін Еўрапейскага саюза наогул адсутнічаюць.
Дэпартамент "Белаўтадар" цяпер удзяляе вялікую ўвагу рэканструкцыі магістралей, якія вядуць ад сталіцы да абласных цэнтраў. У сувязі з гэтым распрацоўваюцца схемы размяшчэння аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу рознага ўзроўню на магістральных аўтадарогах, якія ўлічваюць не толькі сучасныя падыходы да будаўніцтва, правільнае размяшчэнне, але і адзінства архітэктурнай задумы. На сённяшні дзень уздоўж беларускіх аўтатрас рэспубліканскага значэння функцыянуе 341 аўтазаправачная станцыя, 167 газазаправачных пунктаў, 59 гасцініц, 44 аўтамабільныя мыйкі, 84 ахоўныя стаянкі, 360 пунктаў гандлю, 456 пунктаў грамадскага харчавання, 90 СТА.
Таццяна ІВАНЮК
Нашы бліжэйшыя суседзі-расіяне высока ацэньваюць сённяшні ўзровень беларускага прыдарожнага сэрвісу. У ходзе апошняга сумеснага расійска-беларускага семінара па абмену вопытам у сферы прыдарожнага аслугоўвання кіраўніцтва ТАА "Інтэлектуальныя рэсурсы" (брэнд "Русмет") заяўляла, што Беларусь можа ганарыцца сваімі дарогамі і тым, як у нас функцыянуе сістэма прыдарожнага сэрвісу. Прагучала меркаванне, што Расія ў гэтых адносінах адстае, у тым ліку ў сувязі з адсутнасцю адпаведнай заканадаўчай базы. А патэнцыял беларускай сеткі прыдарожнага сэрвісу вельмі высокі. Гэтаму садзейнічае шэраг аб'ектыўных фактараў, у тым ліку рост пасажырапатоку праз тэрыторыю рэспублікі, павелічэнне аб'ёму грузавога транзіту, павышэнне цікавасці да аўтамабільнага турызму. Як мяркуюць расійскія эксперты, у бліжэйшыя 15 гадоў запатрабаванасць аб'ектаў абслугоўвання ўздоўж беларускіх аўтадарог вырасце не менш чым у пяць разоў.
Начальнік дарожнага аддзела ўпраўлення ўтрымання дарожнай сеткі дэпартамента "Белаўтадар" Міністэрства транспарту і камунікацый Беларусі Сяргей Лявончык пацвердзіў, што сістэмны характар праводзімай у Беларусі работы па развіццю прыдарожнага сэрвісу высока ацэньваецца ў ходзе правядзення міжнародных канферэнцый. Прадстаўнікі расійскіх рэгіянальных улад і недзяржаўных арганізацый бяруць за аснову сваіх дзеянняў створаную ў Беларусі нарматыўную базу і адпаведныя прынцыпы стымулявання.
Кіраўнік аддзела канстатаваў, што за апошнія 3-4 гады ў Беларусі сфарміравана стабільнае нарматыўна-прававое поле, якое рэгулюе асаблівасці развіцця прыдарожнага сэрвісу і забяспечвае прадказальнасць дзеянняў усіх удзельнікаў арганізацыйнага працэсу. Гэта датычыцца органаў дзяржаўнага кіравання і саміх інвестараў. "Стабільнасць і нязменнасць правіл гаспадарчай дзейнасці з'яўляецца самай неабходнай умовай для развіцця гэтай сферы паслуг", - падкрэсліў Сяргей Лявончык.
Дзеючыя нормы ўказа нумар 270 ад 15 мая 2008 года "Аб мерах па развіццю прыдарожнага сэрвісу" і замацаваныя падатковыя льготы ў Асаблівай частцы Падатковага кодэкса з кожным годам даюць магчымасць нарасціць колькасць уводзімых аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу. Так, у 2012 годзе на аўтамабільных дарогах Беларусі пасля будаўніцтва і рэканструкцыі ўведзена ў эксплуатацыю 29 аўтазаправачных станцый, 18 газазаправачных пунктаў, 9 гасцініц, 4 мыйкі, 7 ахоўных стаянак, 38 пунктаў грамадскага харчавання і 4 - тэхнічнага абслугоўвання. Рознічны тавараабарот аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу ў мінулым годзе вырас у параўнанні з 2011 годам на 17 працэнтаў. З году ў год гэты аб'ём расце прыкладна на 20 працэнтаў. Акрамя таго, аб'ём платных паслуг, аказаных юрыдычным і фізічным асобам праз такія аб'екты, у 2012 годзе ў параўнанні з 2011 годам павялічыўся ў 2,3 раза.
"Новыя сэрвісныя пункты, якія адкрываюцца ўздоўж аўтадарог, даюць магчымасць стварыць неабходную канкурэнцыю, што ў канчатковым рахунку ўплывае на павышэнне якасці аказваемых паслуг", - адзначыў Сяргей Лявончык. На бліжэйшыя тры гады ў кожнай вобласці сфарміраваны планы будаўніцтва прыдарожнай інфраструктуры на рэспубліканскіх трасах: усяго плануецца ўзвесці больш за 50 АЗС, 80 пунктаў грамадскага харчавання, 30 гасцініц, 20 ахоўных стаянак, 10 аўтамабільных мыек і 15 - тэхабслугоўвання. Будаўніцтва аб'ектаў фінансуецца ў асноўным за кошт прыватных сродкаў інвестараў.
Крэдытаванне прадпрыемстваў пры будаўніцтве і рэканструкцыі аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу вядзецца актыўна. За апошнія пяць гадоў пазыковыя рэсурсы ў беларускіх рублях і замежнай валюце на льготных умовах выдадзены 38 арганізацыям. На працягу мінулага года такую дапамогу атрымалі 5 кампаній на агульную суму каля $690 тыс. Велічыня прадастаўляемых крэдытаў ранжыруецца ад $10 тыс. да $500 тыс., што сведчыць аб падтрымцы як малых прадпрыемстваў, так і буйных інвестыцыйных праектаў.
Калі гаварыць аб структурных асаблівасцях пабудоў уздоўж аўтатрас, то цяпер сфера бізнесу прыдарожнага сэрвісу пераходзіць ад невялікіх адзінкавых гандлёвых аб'ектаў да буйных шматфункцыянальных у складзе аўтазаправачных станцый. Узровень паслуг, якія карыстальнікі аўтадарог сёння хочуць атрымаць на аб'ектах прыдарожнага сэрвісу, значна вышэйшы за той, які могуць прапанаваць індывідуальныя прадпрымальнікі, якія не маюць пэўных навыкаў вядзення спраў. У сувязі з гэтым на дзяржаўным узроўні перавага аддаецца буйным сеткавым аператарам з ужо зарэкамендаваўшымі сябе гандлёвымі брэндамі, пераважна вядучымі збытавую дзейнасць у сферы нафтапрадуктаў.
Існуе зацікаўленасць расійскіх інвестараў у развіцці супрацоўніцтва ў галіне прыдарожнага сэрвісу ў Беларусі. Сярод тых, хто праяўляе цікавасць да ўкладання інвестыцый, - нафтавыя кампаніі. Магчыма, прыход фінансава дзеяздольных прадстаўнікоў бізнес-колаў суседняй краіны нараўне з намаганнямі беларускіх улад зможа паскорыць працэсы развіцця прыдарожнай інфраструктуры і вывесці яе на якасна новы ўзровень. У цэлым сярод будуемых цяпер уздоўж дарог АЗС доля расійскіх прадпрыемстваў складае каля 30 працэнтаў.
Улічваючы звесткі еўрапейскіх грамадскіх арганізацый аб тым, што кожнае пятае дарожна-транспартнае здарэнне часткова звязана са стомленасцю вадзіцеля, асноўная ўвага забудоўшчыкамі павінна ўдзяляцца стварэнню камфортных умоў для адпачынку перавозчыкаў, аўтамабілістаў і пасажыраў. Гэта магчыма пры кругласутачнай рабоце прыдарожных комплексаў, высокай якасці рэалізуемых прадуктаў, забеспячэнні доступу ў Інтэрнэт, свабодным наведванні санітарных памяшканняў, наяўнасці адведзеных месц для дзяцей, даступнасці паслуг для людзей з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі. Дарэчы, пры будаўніцтве новых аб'ектаў забеспячэнне патрэбных умоў для апошніх прадугледжваецца на вулічнай тэрыторыі, унутры будынкаў і ў санітарных памяшканнях. Такія патрабаванні з'яўляюцца абавязковымі для ўсіх аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу ў Беларусі. Характэрна, што такія адзіныя нормы патрабаванняў да пунктаў грамадскага харчавання ў цэлым для краін Еўрапейскага саюза наогул адсутнічаюць.
Дэпартамент "Белаўтадар" цяпер удзяляе вялікую ўвагу рэканструкцыі магістралей, якія вядуць ад сталіцы да абласных цэнтраў. У сувязі з гэтым распрацоўваюцца схемы размяшчэння аб'ектаў прыдарожнага сэрвісу рознага ўзроўню на магістральных аўтадарогах, якія ўлічваюць не толькі сучасныя падыходы да будаўніцтва, правільнае размяшчэнне, але і адзінства архітэктурнай задумы. На сённяшні дзень уздоўж беларускіх аўтатрас рэспубліканскага значэння функцыянуе 341 аўтазаправачная станцыя, 167 газазаправачных пунктаў, 59 гасцініц, 44 аўтамабільныя мыйкі, 84 ахоўныя стаянкі, 360 пунктаў гандлю, 456 пунктаў грамадскага харчавання, 90 СТА.
Таццяна ІВАНЮК
