Фота з архіва
18 лістапада, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Хочаш працаваць за мяжой - калі ласка, але пацвердзі, што ўдзельнічаеш у фінансаванні дзяржаўных расходаў. Такім чынам дырэктар Цэнтра міжнародных даследаванняў ФМА БДУ Мікіта Бяленчанка пракаменціраваў карэспандэнту БЕЛТА пытанне аб тым, як чалавек, які працуе за мяжой, можа лічыцца незанятым у эканоміцы.
Важна разумець, што размова ідзе не аб тым, ці працуе чалавек наогул, а аб тым, ці ўдзельнічае ён у беларускай сістэме сацыяльна-эканамічных адносін. Калі грамадзянін фактычна атрымлівае даходы ў іншай дзяржаве і не робіць абавязковых адлічэнняў у айчынны бюджэт, ён фармальна не ўдзельнічае ў фінансаванні сацыяльных абавязацельстваў Беларусі, растлумачыў Мікіта Бяленчанка.
Пры гэтым дырэктар цэнтра адзначыў, што работа за мяжой сама па сабе не з'яўляецца парушэннем. Многія беларускія спецыялісты, працуючы за мяжой, павышаюць кваліфікацыю, пашыраюць кампетэнцыі і прыносяць гэтыя веды назад у Беларусь. Гэта таксама ўклад у развіццё краіны, проста ў іншай форме. Акрамя таго, такія людзі захоўваюць сувязь з радзімай, дапамагаюць блізкім, падтрымліваюць беларускую супольнасць, і дзяржава гэта цэніць.
"Праблема ўзнікае тады, калі работа за мяжой не пацверджана дакументальна і не суправаджаецца выплатай узносаў/падаткаў у Беларусі. У такім выпадку дзяржава цалкам абгрунтавана зыходзіць з таго, што чалавек карыстаецца сацыяльнымі дабротамі ўнутры краіны, але не ўдзельнічае ў іх фінансаванні. Паколькі на медыцыну, адукацыю, інфраструктуру патрэбны сродкі, - адзначыў Мікіта Бяленчанка. - Менавіта таму дзяржава прапаноўвае просты прынцып: хочаш часова працаваць за мяжой - калі ласка, але пацвердзі, што не становішся нагрузкай на ўнутраныя сістэмы, якія фінансуюцца за кошт усіх. І гэта пытанне справядлівасці і ўзаемнай адказнасці".
У той жа час, на думку Мікіты Бяленчанкі, абсалютна слушна і па-дзяржаўнаму гучыць меркаванне, што ў заканадаўстве можна было б прадугледзець механізм для тых, хто не працуе ў Беларусі, але застаецца законапаслухмяным, лічыць эксперт. Удасканаленне рэгулявання ў гэтай сферы дасць магчымасць улічваць новыя мадэлі занятасці, захаваць сувязь дзяржавы з грамадзянамі незалежна ад іх месцазнаходжання, забяспечыць справядлівы ўдзел усіх працаздольных людзей у фінансаванні сацыяльнай сферы без залішняга адміністрацыйнага націску.
Дырэктар цэнтра лічыць, што ў гэтым кантэксце можна разгледзець стварэнне спецыяльнага прававога рэжыму для грамадзян, якія часова або пастаянна працуюць за мяжой, дазваляючы ім уносіць фіксаваную штогадовую суму ў бюджэт у выглядзе сацыяльнага або салідарнага плацяжу. Такі механізм мог бы дазволіць устараніць існуючую нявызначанасць і выключыць сітуацыі, калі чалавек, працуючы за мяжой і не наносячы ўрону інтарэсам Беларусі, трапляе ў катэгорыю дармаедаў.
Мікіта Бяленчанка заўважыў, што розныя формы такіх падыходаў (добраахвотныя сацыяльныя ўзносы, фіксаваныя плацяжы за захаванне статусу застрахаванага, спецыяльныя падатковыя рэжымы для спецыялістаў, якія часова пражываюць і працуюць у чужой краіне) можна знайсці ў шэрагу дзяржаў.
Рэзюмуючы, эксперт звярнуў увагу, што дзяржава і грамадзянін звязаны не фармальнымі правіламі, а ўзаемнай адказнасцю. Гэта сувязь пакаленняў, лёсу, удзячнасці. І таму, дзе б чалавек ні працаваў, яго абавязак - падтрымліваць дзяржаву, якая дала яму магчымасці і абарону. Унесці сваю долю ў агульную справу - значыць пацвердзіць сваю прыналежнасць да краіны. Гэта праяўленне павагі да людзей, якія жывуць тут, працуюць тут і разам робяць Беларусь моцнай.-0-
Важна разумець, што размова ідзе не аб тым, ці працуе чалавек наогул, а аб тым, ці ўдзельнічае ён у беларускай сістэме сацыяльна-эканамічных адносін. Калі грамадзянін фактычна атрымлівае даходы ў іншай дзяржаве і не робіць абавязковых адлічэнняў у айчынны бюджэт, ён фармальна не ўдзельнічае ў фінансаванні сацыяльных абавязацельстваў Беларусі, растлумачыў Мікіта Бяленчанка.
Пры гэтым дырэктар цэнтра адзначыў, што работа за мяжой сама па сабе не з'яўляецца парушэннем. Многія беларускія спецыялісты, працуючы за мяжой, павышаюць кваліфікацыю, пашыраюць кампетэнцыі і прыносяць гэтыя веды назад у Беларусь. Гэта таксама ўклад у развіццё краіны, проста ў іншай форме. Акрамя таго, такія людзі захоўваюць сувязь з радзімай, дапамагаюць блізкім, падтрымліваюць беларускую супольнасць, і дзяржава гэта цэніць.
"Праблема ўзнікае тады, калі работа за мяжой не пацверджана дакументальна і не суправаджаецца выплатай узносаў/падаткаў у Беларусі. У такім выпадку дзяржава цалкам абгрунтавана зыходзіць з таго, што чалавек карыстаецца сацыяльнымі дабротамі ўнутры краіны, але не ўдзельнічае ў іх фінансаванні. Паколькі на медыцыну, адукацыю, інфраструктуру патрэбны сродкі, - адзначыў Мікіта Бяленчанка. - Менавіта таму дзяржава прапаноўвае просты прынцып: хочаш часова працаваць за мяжой - калі ласка, але пацвердзі, што не становішся нагрузкай на ўнутраныя сістэмы, якія фінансуюцца за кошт усіх. І гэта пытанне справядлівасці і ўзаемнай адказнасці".
У той жа час, на думку Мікіты Бяленчанкі, абсалютна слушна і па-дзяржаўнаму гучыць меркаванне, што ў заканадаўстве можна было б прадугледзець механізм для тых, хто не працуе ў Беларусі, але застаецца законапаслухмяным, лічыць эксперт. Удасканаленне рэгулявання ў гэтай сферы дасць магчымасць улічваць новыя мадэлі занятасці, захаваць сувязь дзяржавы з грамадзянамі незалежна ад іх месцазнаходжання, забяспечыць справядлівы ўдзел усіх працаздольных людзей у фінансаванні сацыяльнай сферы без залішняга адміністрацыйнага націску.
Дырэктар цэнтра лічыць, што ў гэтым кантэксце можна разгледзець стварэнне спецыяльнага прававога рэжыму для грамадзян, якія часова або пастаянна працуюць за мяжой, дазваляючы ім уносіць фіксаваную штогадовую суму ў бюджэт у выглядзе сацыяльнага або салідарнага плацяжу. Такі механізм мог бы дазволіць устараніць існуючую нявызначанасць і выключыць сітуацыі, калі чалавек, працуючы за мяжой і не наносячы ўрону інтарэсам Беларусі, трапляе ў катэгорыю дармаедаў.
Мікіта Бяленчанка заўважыў, што розныя формы такіх падыходаў (добраахвотныя сацыяльныя ўзносы, фіксаваныя плацяжы за захаванне статусу застрахаванага, спецыяльныя падатковыя рэжымы для спецыялістаў, якія часова пражываюць і працуюць у чужой краіне) можна знайсці ў шэрагу дзяржаў.
Рэзюмуючы, эксперт звярнуў увагу, што дзяржава і грамадзянін звязаны не фармальнымі правіламі, а ўзаемнай адказнасцю. Гэта сувязь пакаленняў, лёсу, удзячнасці. І таму, дзе б чалавек ні працаваў, яго абавязак - падтрымліваць дзяржаву, якая дала яму магчымасці і абарону. Унесці сваю долю ў агульную справу - значыць пацвердзіць сваю прыналежнасць да краіны. Гэта праяўленне павагі да людзей, якія жывуць тут, працуюць тут і разам робяць Беларусь моцнай.-0-
Падпісвайцеся на нас у
