У снежні спаўняецца 25 гадоў Дагавору аб стварэнні Саюзнай дзяржавы. Гэты дакумент, які шмат у чым вызначыў вектары развіцця Беларусі і Расіі, быў падпісаны ў Маскве 8 снежня 1999 года. Подпісы пад ім паставілі прэзідэнты Аляксандр Лукашэнка і Барыс Ельцын. Прайшла чвэрць стагоддзя, і цяперашні юбілей - нагода падвесці вынікі і абмеркаваць перспектывы. У новым выпуску YouTube-праекта БЕЛТА "Па факце: рашэнні Першага" мы раскажам, навошта Беларусь і Расія аб'ядналіся ў саюз і чаму любая спроба інтэграцыі паміж імі трапляла на шалёнае процідзеянне Захаду. Якія мэты ставіць перад сабой Саюзная дзяржавы, ці з'явіцца ў яе свая валюта, канстытуцыя і прэзідэнт? У чым, паводле слоў Аляксандра Лукашэнкі, формула поспеху любой інтэграцыі і чаму прыклад Беларусі і Расіі - узор саюза суверэнных народаў?
У якім годзе Беларусь і Расія стварылі саюз
Мэтамі Саюзнай дзяржавы былі абазначаны мірнае і дэмакратычнае развіццё братэрскіх народаў, умацаванне дружбы, павышэнне дабрабыту і ўзроўню жыцця, стварэнне адзінай эканамічнай прасторы, правядзенне ўзгодненай сацыяльнай, абароннай і знешняй палітыкі, умацаванне міру, бяспекі і ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва ў Еўропе і ва ўсім свеце. Пры гэтым у дагаворы асабліва адзначалася, што дасягненне мэт Саюзнай дзяржавы будзе ажыццяўляцца паэтапна, з улікам прыярытэту вырашэння эканамічных і сацыяльных задач. А па меры станаўлення Саюзнай дзяржавы будзе разгледжана пытанне аб прыняцці яе канстытуцыі.
У чым перавагі беларуска-расійскай інтэграцыі
Першыя плады не прымусілі сябе чакаць: за дзевяць гадоў, з 1999 па 2008 год, тавараабарот паміж Беларуссю і Расіяй вырас у пяць разоў (з $7 млрд да амаль $35 млрд), а колькасць расійскіх рэгіёнаў, з якімі развівала супрацоўніцтва Беларусь, павялічылася з 6 да 88.
"З пункту гледжання вобраза будучага ўвагі заслугоўваюць сумесныя праекты па даследаванні космасу, асваенні арктычнага шэльфа, у сферы атамнай энергетыкі", - лічыць дэпутат Палаты прадстаўнікоў Аляксандр Шпакоўскі.
Ён звярнуў увагу, што Беларуская атамная электрастанцыя была пабудавана па расійскіх тэхналогіях, а на сённяшні дзень яны з'яўляюцца найбольш прагрэсіўнымі ў свеце. "Мы фактычна з нуля стварылі новую сферу эканомікі нашай краіны, і вядзецца размова аб тым, каб пабудаваць трэці рэактар альбо другую АЭС. Гэта значыць, супрацоўніцтва ў атамнай энергетыцы бачыцца вельмі перспектыўным", - лічыць дэпутат.
Парламентарый нагадаў, што кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Беларусі Дзмітрый Крутой, які ў свой час кіраваў беларускай дыпмісіяй у Маскве, пару гадоў таму заявіў, што краіны на працягу пяці гадоў могуць падвоіць паказчыкі ўзаемнага тавараабароту.
"Гэты рэзерв ёсць. Таму ні ў якім выпадку нельга ўспрымаць заявы асобных скептыкаў аб тым, што Беларусь і Расія дасягнулі пэўнага гандлёвага паталка. Гэта не так. На ўнутраным рынку ёсць дастаткова рэзерваў. Мы можам і павінны выходзіць з высокатэхналагічнай прадукцыяй на знешнія рынкі. І размова ідзе не толькі аб імпартазамяшчэнні, але і аб імпартаапярэджанні. Вельмі шмат залежыць ад таго, ці змогуць нашы дзве дзяржавы рэалізаваць праекты ў сферы мікраэлектронікі, станкабудаванні і авіябудаванні", - адзначыў Аляксандр Шпакоўскі.
Наша гуманітарнае супрацоўніцтва ўжо даўно ўспрымаецца як данасць і тое, што само сабой разумеецца: для грамадзян Саюзнай дзяржавы адсутнічаюць абмежаванні свабоды перамяшчэння, правозу тавараў і паслуг, змены месца жыхарства і працаўладкавання. Узаемнае прызнанне пенсій, роўныя правы ў медыцынскім забеспячэнні, атрыманне адукацыі на аднолькавых умовах. І гэта толькі частка рэалізаванай праграмы "сацыяльнай адаптацыі" для расіян і беларусаў. Праўда, і імкнуцца таксама яшчэ ёсць да чаго.
"Пастаянны камітэт трэба акунуць у праблемы штодзённых спраў. Таму на пляцоўцы Пасткама даручалася комплексна прааналізаваць усе аспекты забеспячэння роўных правоў грамадзян. Зроблена нямала, але і праблем хапае. І мы чамусьці іх замоўчваем: надгляды ў аэрапортах, не адменены да гэтага часу роўмінг, немагчымасць купіць чыгуначныя білеты ў святочныя дні (паяздоў не хапае). Гэта чые пытанні?" - спытаў кіраўнік дзяржавы на ліпеньскай нарадзе па міжнародных пытаннях.-0-
У якім годзе Беларусь і Расія стварылі саюз
На самай справе саюзу Беларусі і Расіі амаль тры дзясяткі гадоў. Нашы краіны заняліся аднаўленнем эканамічных сувязей яшчэ ў сярэдзіне 1990-х. Першыя гады пасля распаду Савецкага Саюза паказалі, што жыць па розныя бакі барыкад будзе немагчыма. У студзені 1995 года было падпісана Пагадненне аб мытным саюзе, праз месяц бакі заключылі дагавор аб дружбе, добрасуседстве і супрацоўніцтве. У красавіку 1996 года было ўтворана Супольніцтва Беларусі і Расіі, а роўна праз год краіны аб'ядналіся ў саюз.
Праўда, палітычныя і эканамічныя працэсы, якія адбываліся тады ўнутры абедзвюх дзяржаў, перашкаджалі краінам паўнацэнна заняцца інтэграцыяй. Пераломны момант надышоў толькі на заранку новага тысячагоддзя: 8 снежня 1999 года прэзідэнты Беларусі і Расіі падпісваюць Дагавор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы. Гэта падзея азнаменавала сабой новы этап у працэсе яднання народаў дзвюх краін.
"Калі вы з амерыканцамі выбудоўваеце саюз, размовы не ідзе аб тым, што ў вас не будзе каралевы або парламента. Дакладна гэтак і мы, свой саюз фарміруючы з сярэдзіны 1990-х гадоў (яшчэ пачынаючы з Ельцыным), дакладна вызначаліся, што гэта будуць дзве краіны - Беларусь і Расія, якія выбудуюць саюз. І ён будзе больш магутным, чым унітарная дзяржава. Вось вам шчыра гавару. А пытанне "адзін прэзідэнт, два прэзідэнты" мы ніколі з Пуціным, клянуся вам, не абмяркоўвалі. Ніколі!" - заявіў Аляксандр Лукашэнка ў інтэрв'ю ВВС у 2021 годзе.
У чым перавагі беларуска-расійскай інтэграцыі
Першыя плады не прымусілі сябе чакаць: за дзевяць гадоў, з 1999 па 2008 год, тавараабарот паміж Беларуссю і Расіяй вырас у пяць разоў (з $7 млрд да амаль $35 млрд), а колькасць расійскіх рэгіёнаў, з якімі развівала супрацоўніцтва Беларусь, павялічылася з 6 да 88.
Тры гады таму Аляксандр Лукашэнка і Уладзімір Пуцін падпісалі дэкрэт Саюзнай дзяржавы, які зацвердзіў 28 інтэграцыйных праграм. Гэта стала своеасаблівай перазагрузкай сумеснай эканамічнай прасторы, дало магчымасць уніфікаваць заканадаўства і запусціць новыя імпартазамяшчальныя праекты, у тым ліку ў мікраэлектроніцы, машынабудаванні і станкабудаванні. Вынік у наяўнасці: у 2023 годзе краіны нагандлявалі на рэкордныя $53 млрд, і перспектывы - велізарныя.
Якія перспектывы ў Саюзнай дзяржавы
"З пункту гледжання вобраза будучага ўвагі заслугоўваюць сумесныя праекты па даследаванні космасу, асваенні арктычнага шэльфа, у сферы атамнай энергетыкі", - лічыць дэпутат Палаты прадстаўнікоў Аляксандр Шпакоўскі.
Ён звярнуў увагу, што Беларуская атамная электрастанцыя была пабудавана па расійскіх тэхналогіях, а на сённяшні дзень яны з'яўляюцца найбольш прагрэсіўнымі ў свеце. "Мы фактычна з нуля стварылі новую сферу эканомікі нашай краіны, і вядзецца размова аб тым, каб пабудаваць трэці рэактар альбо другую АЭС. Гэта значыць, супрацоўніцтва ў атамнай энергетыцы бачыцца вельмі перспектыўным", - лічыць дэпутат.
"У беларуска-расійскай вытворчай кааперацыі на сённяшні дзень задзейнічана каля 10 тыс. прадпрыемстваў дзвюх краін, некалькі мільёнаў чалавек у Расіі ў той ці іншай ступені працаўладкаваны на прадпрыемствах і ў арганізацыях, якія супрацоўнічаюць з Беларуссю. Усё гэта можна пашыраць", - падкрэсліў Аляксандр Шпакоўскі.
"Гэты рэзерв ёсць. Таму ні ў якім выпадку нельга ўспрымаць заявы асобных скептыкаў аб тым, што Беларусь і Расія дасягнулі пэўнага гандлёвага паталка. Гэта не так. На ўнутраным рынку ёсць дастаткова рэзерваў. Мы можам і павінны выходзіць з высокатэхналагічнай прадукцыяй на знешнія рынкі. І размова ідзе не толькі аб імпартазамяшчэнні, але і аб імпартаапярэджанні. Вельмі шмат залежыць ад таго, ці змогуць нашы дзве дзяржавы рэалізаваць праекты ў сферы мікраэлектронікі, станкабудаванні і авіябудаванні", - адзначыў Аляксандр Шпакоўскі.
Наша гуманітарнае супрацоўніцтва ўжо даўно ўспрымаецца як данасць і тое, што само сабой разумеецца: для грамадзян Саюзнай дзяржавы адсутнічаюць абмежаванні свабоды перамяшчэння, правозу тавараў і паслуг, змены месца жыхарства і працаўладкавання. Узаемнае прызнанне пенсій, роўныя правы ў медыцынскім забеспячэнні, атрыманне адукацыі на аднолькавых умовах. І гэта толькі частка рэалізаванай праграмы "сацыяльнай адаптацыі" для расіян і беларусаў. Праўда, і імкнуцца таксама яшчэ ёсць да чаго.
"Пастаянны камітэт трэба акунуць у праблемы штодзённых спраў. Таму на пляцоўцы Пасткама даручалася комплексна прааналізаваць усе аспекты забеспячэння роўных правоў грамадзян. Зроблена нямала, але і праблем хапае. І мы чамусьці іх замоўчваем: надгляды ў аэрапортах, не адменены да гэтага часу роўмінг, немагчымасць купіць чыгуначныя білеты ў святочныя дні (паяздоў не хапае). Гэта чые пытанні?" - спытаў кіраўнік дзяржавы на ліпеньскай нарадзе па міжнародных пытаннях.-0-
Падпісвайцеся на нас у
