Аляксандр Лукашэнка ў час уборкі кавуноў на сваім падворку, жнівень 2021 года
Навіны сюжэта
""Па факце: рашэнні Першага". Праект БЕЛТА"
У ліпені 2022 года рэцэпт салаты ад Прэзідэнта ўзялі на заметку многія гаспадыні. Проста, хутка і карысна. Для аднаўлення сіл пасля цяжкіх фізічных нагрузак або хваробы пер'е цыбулі ўжывалі яшчэ старажытныя рымляне і грэкі. Напрыклад, для задавальнення сутачнай патрэбнасці ў вітамінах С, А трэба з'есці каля 150 г зялёных стрэлак. Цяпер цяжка ўявіць, што яшчэ некалькі дзесяцігоддзяў таму Беларусь рэпчатую цыбулю імпартавала. У гэтым выпуску YouTube-праекта БЕЛТА "Па факце: рашэнні Першага" мы раскажам, колькі сартоў цыбулі вырошчваюць у Беларусі, як фермеры эксперыментуюць з новымі культурамі - спаржай і артышокам - і якія плошчы ў краіне адведзены пад фундук і грэцкі арэх.
Калі ў Беларусі пачалі вырошчваць рэпчатую цыбулю ў прамысловых маштабах
У Беларусі ў прамысловых маштабах рэпчатую цыбулю пачалі вырошчваць амаль 20 гадоў таму. Пачыналася з невялікіх аб'ёмаў. Напрыклад, у 2004 годзе ў краіне вырасцілі ўсяго 20 тыс. т. Тады толькі вучыліся працаваць з гэтай культурай, бо яна неабходна для харчовай прамысловасці. Даводзілася завозіць з паўднёвых краін дзясяткі тысяч тон цыбулі. Тады слова "імпартазамяшчэнне" яшчэ не было такім папулярным, як цяпер. Але сутнасць ад гэтага не мянялася: трэба было вырабляць сваё.
"Я ж заўсёды ўспамінаю добры прыклад. Мы цыбулю куплялі чорт ведае дзе. Памятаю, Папкоў быў такі ў нас... Мы былі недзе ў полі, я задаў пытанне па цыбулі. Ён падышоў, кажа: а мы можам у Гомельскай вобласці гэта ўсё вырабіць. Я гавару: што трэба? Ён там капейкі нейкія папрасіў. Сёння краіна забяспечана сваёй цыбуляй. З вас усё пачыналася", - звярнуўся да жыхароў Гомельскай вобласці кіраўнік дзяржавы на фестывалі-кірмашы "Дажынкі-2024" у гарадскім пасёлку Карма.
У 2005 годзе ў Гомельскай вобласці вырошчвалі палову рэспубліканскага ўраджаю цыбулі. Падручнік Валерыя Папкова "Цыбуля ва ўмовах Беларусі ад сяўбы да ўборкі і сушкі" стаў запатрабаваным ва ўсіх агароднікаў.
"Навукай сумесна з вытворцамі была адпрацавана тэхналогія атрымання рэпчатай цыбулі з насення ў аднагадовай культуры. Цяпер вытворчасць цыбулі перасягае 30 тыс. т штогод, што ў поўным аб'ёме дае магчымасць забяспечыць патрэбнасці нашага насельніцтва ў таварнай цыбулі", - расказаў начальнік галоўнага ўпраўлення раслінаводства Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання Мікалай Лешык.
Дзе ў нашай краіне збіраюць самыя вялікія ўраджаі цыбулі
Сёння цыбулю вырошчваюць ва ўсіх абласцях. Але ў лідарах паўднёвыя рэгіёны - Гомельская і Брэсцкая вобласці. Там збіраюць ураджай 17 тыс. т. Гэта абумоўлена больш цёплым кліматам. Частку ўраджаю закладваюць у стабфонды. Складаюцца графікі пастаўкі ў гандлёвыя сеткі, каб у міжсезонне не было недахопу айчыннай цыбулі на паліцах магазінаў.
"У цэлым у рэестры дапушчальных да выкарыстання сартоў і гібрыдаў амаль сотня. Усе гэтыя гібрыдныя сарты паспяхова прайшлі дзяржаўныя сортавыпрабаванні, паказалі добрыя вынікі. І іх выкарыстанне дазваляецца на тэрыторыі рэспублікі", - растлумачыў Мікалай Лешык.
Клімат мяняецца. У цэлым стала цяплей. Паводле прагнозаў беларускіх вучоных, праз пяць - дзесяць гадоў тэмпература ў Віцебскай вобласці будзе прыкладна як цяпер на Палессі. Мяняецца працягласць сезонаў. Зімы становяцца карацейшымі, а летні перыяд - даўжэйшым. Усё гэта, вядома, уплывае на сельскую гаспадарку.
"Трэба вырабляць новыя культуры, якія мы завозім невядома адкуль. Тое, што людзям нашым перш за ўсё патрэбна, і тое, што прадаць можам на знешніх рынках", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка на "Дажынках" у Карме.
Ён звярнуў увагу, што Гомельская вобласць сёння паспяхова займаецца вырошчваннем садавіны, агародніны, ягад. Вырабляе ў маштабах усёй краіны да 45 працэнтаў агародніннага гарошку, чвэрць аб'ёму цыбулі і амаль 100 працэнтаў спаржавай фасолі. "Работа, вядома, вядзецца, але разгортваемся мы вельмі марудна. Трэба паскарацца. Нельга адстаць: адстанем, спынімся, не дай бог, - затопчуць тыя, хто следам ідуць", - упэўнены Прэзідэнт.
Што аб вырошчванні спаржы і артышока кажуць фермеры
Фермеры Наталля і Андрэй Краўчук адны з першых у Беларусі пачалі вырошчваць спаржу. Сям'я жыве на поўдні краіны - у Брэсцкай вобласці. Кажуць, пачалі займацца адносна новай для Беларусі культурай не па закліку сэрца, а па разліку: у выніку маніторынгу рынку. Попыт на гэты прэміяльны прадукт у краіне расце. І нядзіўна. Сучасныя людзі пра сваё здароўе клапоцяцца. А ў спаржы мала калорый, шмат клятчаткі, яна багата на мікраэлементы. Дарэчы, спаржа - блізкі сваяк цыбулі.
"Вясна пачынаецца тады, калі хочацца чаго-небудзь зялёненькага. Спачатку гэта цыбулька, радыска, а потым уключаецца і спаржа", - расказвае Андрэй.
Яго жонка лічыць, што спаржу можна назваць прадуктам, які адносіцца да катэгорыі суперфуд. "Яна настолькі багата на мікраэлементы і вітаміны, што вясной яе так і хочацца. Таму што з-за авітамінозу трэба папоўніць гэты дэфіцыт", - адзначае Наталля.
Пакуль не ўсе беларусы ацанілі карысць спаржы. У розных сетках яна прадаецца з пераменным поспехам. Таму займаюцца вырошчваннем гэтай культуры нямногія. Ёсць пытанне і з захоўваннем ураджаю.
"Пакуль заўчасна гаварыць аб захоўванні ў свежым выглядзе. Калі прадаўжаць тэрміны паставак, то ў выглядзе замарожанай або кансерваванай прадукцыі. Але пры наяўнасці пастаяннага попыту, зразумела, вытворца хутка арыентуецца і нарошчвае аб'ёмы тых відаў прадукцыі, якія карыстаюцца попытам", - расказаў Мікалай Лешык.
Яшчэ адзін эксперымент фермераў Краўчукоў - артышокі. Сёлета дзякуючы цёплай восені ўдалося сабраць другі ўраджай гэтай культуры… у кастрычніку. Артышок у Беларусі пакуль не такі модны прадукт, як спаржа, але гастраэнтузіясты эксперымент ацанілі. Са збытам гэтай культуры праблем няма.
"Гэта культура больш цеплалюбівая, яна баіцца замаразкаў, халодных зім. Таму па ёй мы яшчэ напрацоўваем вопыт. Але, як мы бачым нават за апошнія два гады, жнівень у нас вельмі спякотны, верасень цёплы, ды і ў цэлым восень. Зіма надыходзіць позна, і ў Беларусі яна даволі цёплая", - тлумачыць Андрэй Краўчук.
Якія культуры цяпер у трэндзе ў беларускіх гаспадарках
Яшчэ адзін гастранамічны трэнд - вырошчванне фундука і грэцкага арэха. Культуры гэтыя, дарэчы, для Беларусі не новыя. Хутчэй, добра забытыя старыя. Прадукт запатрабаваны, і гэту нішу вытворцы спрабуюць заняць. У Беларусі фундук выспявае ў верасні, у паўднёвых краінах - летам. Па сутнасці, гэта акультураны лясны арэх.
Сёння асноўныя краіны - вытворцы фундука - гэта Азербайджан, Грузія, Турцыя. Прадукт патрэбны для кандытарскай прамысловасці і рознічнага гандлю. Падлічана: з аднаго гектара плантацыі фундука можна атрымаць ураджай на суму каля $10 тыс. Запатрабаваны і грэцкі арэх. Аб яго карысных уласцівасцях сказана шмат. У Беларусі расце адразу некалькі яго відаў.
"У цэлым па рэспубліцы больш за 700 га займаюць пасадкі фундука і грэцкага арэха. Сады пасаджаны каля чатырох-пяці гадоў таму, і яны ўступаюць у плоданашэнне. Думаю, у бліжэйшыя гады на паліцах нашых магазінаў доля арэхаў, вырашчаных у Беларусі, будзе павялічвацца", - адзначыў Мікалай Лешык.
Фермеры мабільныя і гатовыя да эксперыментаў. Ёсць агародніна, якую цяпер імпартуюць, - трэба спрабаваць вырошчваць самім. Так, у верасні ў Маладзечанскім раёне Прэзідэнту прадэманстравалі ўдалы вопыт вырошчвання пекінскай капусты.
Спрабуюць беларусы вырошчваць і вінаград. У лідарах зноў паўднёвыя вобласці - Брэсцкая і Гомельская. Ёсць гаспадаркі, якія заклалі вінаграднікі на 2 га. Калекцыйны матэрыял - у Самахвалавічах у Інстытуце пладаводства.
"Вінаград, на жаль, не знаходзіць такога глабальнага распаўсюджвання. Асаблівасці нашага клімату ўсё ж такі не дазваляюць атрымліваць ягаду настолькі моцную, смачную, як гэта атрымліваецца ў нашых паўднёвых суседзяў. Што датычыцца абрыкоса ці персіка, то ў нас ёсць пасадкі. Яны, вядома, нязначныя. Напэўна, яшчэ недапрацаваны матэрыял нашымі селекцыянерамі ў частцы стабільнай перазімоўкі гэтых раслін і стабільнага атрымання ўраджаю", - дадаў Мікалай Лешык.
Як змяненні клімату ўплываюць на беларускую сельскую гаспадарку
Асабліва крытычнымі з'яўляюцца маразы, якія адбываюцца ў маі, а часам нават у чэрвені. Яны і прыводзяць да страты ўраджаю цеплалюбівых раслін.
У час рабочай паездкі ў Гомельскую вобласць у лютым 2020 года Прэзідэнт, размаўляючы з работнікамі завода па вытворчасці сульфатнай беленай цэлюлозы на базе Светлагорскага ЦКК, адказаў на пытанне аб кліматычных змяненнях, якія, відавочна, закранулі і Беларусь.
"Недзе выйграем, недзе спачатку можам прайграць, калі хутка не развернемся, - лічыць беларускі лідар. - Сёння ўжо абсалютна зразумела, асабліва гамяльчанам, што клімат рэзка змяніўся. Вы ўжо жывяце ў кліматычнай зоне, як раней было на поўдзень ад Кіева".
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што якраз абмяркоўваў гэту праблему са старшынёй Гомельскага аблвыканкама і папрасіў вызначыцца, што ў сувязі з кліматычнымі змяненнямі рабіць у сельскай гаспадарцы, якія культуры вырошчваць. "Але вам трэба сёння ўжо не думаць, а браць тое, што мы апрабавалі з сельгаскультур, і вырошчваць тут, у Гомельскай вобласці", - падкрэсліў беларускі лідар.
Прэзідэнт нагадаў, што і на сваім падворку займаецца вырошчваннем часам неўласцівых для Беларусі культур, як кавуны. Нарэшце, ёсць шмат і традыцыйных культур, як бульба, а ўраджай раздаюць людзям у розныя ўстановы. "Мы атрымалі ў гэтым годзе пад 300 т бульбы на маленькім участку. Мы таксама аддалі. У манастыр сёння-заўтра адвязуць. Аддаём людзям. Некаму насенне, паколькі гэта новыя сарты. Я асабіста нават займаюся гэтым для душы, шукаю новыя сарты", - расказаў кіраўнік дзяржавы.
Чаму Лукашэнка ўпэўнены, што імпартазамяшчэнне ў харчаванні людзей - гэта самае галоўнае
Кукурузу называюць царыцай палёў. Але культура гэта таксама цеплалюбівая. Раней у паўночна-ўсходніх абласцях вырошчваць было рызыкоўным. Вучоныя стварылі больш холадаўстойлівыя гібрыды. Зерне цяпер атрымліваюць і ў Віцебскай, і ў Магілёўскай абласцях. Тут справа і ў змяненні клімату, і ў рабоце вучоных. Хоць праблемы ў гэтым напрамку ўсё яшчэ існуюць.
Кіраўнік дзяржавы ў студзені бягучага года на нарадзе з кіраўніцтвам Савета Міністраў на прыкладзе "Макдональдса" выказаў упэўненасць, што Беларусь можа і павінна займацца імпартазамяшчэннем у тых сегментах, якія з прычыны санкцый былі пакінуты інвестарамі з недружалюбных краін. Беларускі лідар заўважыў, што гэта не толькі пытанне імпартазамяшчэння, але і харчавання людзей, кантролю за якасцю прадуктаў.
"Гэта наша, беларускае. І мы нясём за гэта адказнасць. Мы нармальна кормім нашых людзей. Імпартазамяшчэнне ў харчаванні людзей - гэта самае галоўнае. Харчаванне людзей - гэта здароўе. Усё астатняе глупства. Гайкі, балты і іншае - гэта мы ўмеем закручваць і вырабляць ", - падкрэсліў Прэзідэнт.-0-
Падпісвайцеся на нас у
