Сцяг Пятніца, 5 снежня 2025
Усе навіны
Усе навіны
Інтэрв'ю
30 кастрычніка 2025, 18:40

Місія - быць заўсёды першым. Белдзяржуніверсітэт адзначае 104-годдзе

Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт пачаў сваю гісторыю 30 кастрычніка 1921 года. Адзначаючы 104-годдзе ВНУ і ўжо рыхтуючыся да яго юбілею, ва ўніверсітэце падводзяць вынікі апошняга пяцігадовага перыяду, абмяркоўваюць новыя спецыяльнасці і міжнародныя навуковыя праекты. Аднак нязменнай застаецца адна мэта - місія быць заўсёды першым, да якой БДУ ўпэўнена імкнецца на працягу ўсіх гэтых гадоў. Аб новай стратэгіі з акцэнтам на сацыяльныя і тэхналагічныя выклікі, аб умацаванні якасці падрыхтоўкі спецыялістаў, аб планах, аб умяшанні штучнага інтэлекту ў развіццё чалавека, аб эксперыментальных адукацыйных праграмах карэспандэнту БЕЛТА расказаў прафесар, доктар педагагічных навук, рэктар Белдзяржуніверсітэта Андрэй Кароль.

- Андрэй Дзмітрыевіч, раскажыце аб актуальных прыярытэтах ВНУ.


- Заўсёды прытрымліваліся і будзем далей прытрымлівацца свайго гістарычнага прызначэння - працаваць у адпаведнасці з мэтамі і задачамі нашай дзяржавы. У верасні мы абмеркавалі і прынялі новую стратэгію развіцця БДУ на бліжэйшыя пяць гадоў. У першую чаргу мы паспрабавалі зазірнуць у будучыню і ацаніць яе з пазіцыі трансфармацыі эканомікі, свету, навуковых выклікаў. Нязменным падыходам застаецца якасць па ўсіх напрамках. Новым вектарам стане ажыццяўленне бяспекі з улікам лічбавай рэальнасці. Гэта выклікана ў тым ліку імклівай актыўнасцю штучнага інтэлекту і яго пранікненнем у адукацыю. Гэта сістэма пачынае ўжо кіраваць чалавекам, а трэба наадварот.

Сёння час мае зусім іншыя скорасці, чым пару гадоў таму. Выдатна разумеем, што заўтра ўсе нашы дасягненні стануць нязначнымі для эфектыўнай і апераджальнай работы. Таму стараемся адпавядаць сучасным скарасцям і рэагаваць на тое, што адбываецца па ўсіх контурах.

- На якія свае дасягненні цяпер абапіраецца БДУ?

- Гэта цэлы комплекс, які дазволіў Беларускаму дзяржаўнаму ўніверсітэту ў гэтым годзе атрымаць высокую ацэнку і заваяваць прэмію ўрада ў галіне якасці, у яе ўкладзена вялікая праца ўсяго калектыву ВНУ. Мы маем паказчыкі, якія сёння паказваюць на лідарства БДУ ў сістэме вышэйшай адукацыі. Напрыклад, Белдзяржуніверсітэт - адзіны з усіх беларускіх універсітэтаў уваходзіць у 1,5 працэнта лепшых ВНУ ў свеце і прадстаўлены ў вялікай тройцы самых аўтарытэтных сусветных рэйтынгаў - THE, Шанхайскім і QS. Электронная бібліятэка БДУ штогод прысутнічае ў першай пяцёрцы лепшых рэпазіторыяў свету. Мы лідары ​​па колькасці навучання замежных студэнтаў. За апошнія пяць гадоў універсітэт чатыры разы станавіўся лепшым экспарцёрам года.

Акрамя таго, у нас сфарміраваны ўнікальныя магутныя навуковыя школы, інстытуты і цэнтры, актыўна развіваецца эўрыстычная сістэма навучання па адкрыцці асобы і ўкараняюцца тэхналогіі па раскрыцці патэнцыялу студэнта, яго самарэалізацыі, развіцці кампетэнцый спецыяліста XXI стагоддзя. У БДУ створаны Беларуска-кітайскі цэнтр фундаментальных навуковых даследаванняў і Даследчы цэнтр ШАС. За апошнія гады пачалі навучанне студэнтаў па 25 новых спецыяльнасцях, з якіх 23 - унікальныя, г.зн. падрыхтоўка па іх вядзецца толькі ў БДУ.

Упершыню за апошнія 10 гадоў мы атрымалі $4 млн за экспарт навукаёмістых тавараў і паслуг. Кожная трэцяя доктарская і чацвёртая кандыдацкая дысертацыі ў Беларусі абараняюцца супрацоўнікамі нашага ўніверсітэта, кожны чацвёрты ўладальнік стыпендыі аспірантам фонду Прэзідэнта Беларусі вучыцца ў нашым універсітэце. У БДУ больш як на 60 працэнтаў павялічылася колькасць замежных аспірантаў. Нашы вучоныя стабільна з'яўляюцца самымі цытаванымі з беларускіх даследчыкаў, згодна з данымі Расійскага індэкса навуковага цытавання.

Да кадравай палітыкі таксама падыходзім сістэмна, укаранілі і развіваем школу настаўніцтва. Яна дае магчымасць лёгка адаптавацца маладым спецыялістам да рабочых умоў. Імкнёмся вытрымліваць тэмп абнаўлення матэрыяльна-тэхнічнай часткі, увялі ў работу мадэрнізаваны корпус гістарычнага факультэта-музея. У бліжэйшы час завершыцца ўзвядзенне фізкультурна-аздараўленчага комплексу на Курчатава, пачаты капітальны рамонт трэцяй і чацвёртай чэргаў галоўнага корпуса. Актыўна ідзе будаўніцтва новага вучэбна-лабараторнага корпуса.

- Самымі галоўнымі застаюцца студэнты? Як у эпоху штучнага інтэлекту ўдаецца падтрымліваць жывы дыялог з моладдзю?

- Імкнёмся моладзь уключаць у класічнае ўзаемадзеянне праз удзел у студэнцкіх арганізацыях, акцыях універсітэцкага, рэспубліканскага і міжнароднага ўзроўняў. Вялікае значэнне надаём умацаванню патрыятызму ў сучаснага пакалення праз незвычайныя і эфектыўныя формы камунікацыі. Праводзім мерапрыемствы, дзе паварочваем погляд юнакоў і дзяўчат на саміх сябе, аналіз думак, асобасных якасцей, ацэнку сваёй значнасці ў адносінах да Беларусі і яе развіцця. Напрыклад, амаль ужо год ва ўніверсітэце рэалізуецца праект "Адкрый сябе для краіны", дзе я сам праводжу сустрэчы ў фармаце эўрыстычных заняткаў з абсалютна рознай студэнцкай аўдыторыяй. Такі падыход аказаўся вельмі эфектыўным для генерыравання ідэй і стварэння безбар'ернага ўзаемадзеяння. Студэнты не баяцца памыліцца, яны ініцыятыўныя і смела шукаюць рашэнні па актуальных тэмах. Правялі заняткі, прымеркаваныя да Года якасці, выбараў Прэзідэнта Беларусі, 80-годдзя Вялікай Перамогі. Ужо сустракаліся ў такім фармаце з лідарамі маладзёжных арганізацый, лаўрэатамі Спецфонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, студэнтамі педспецыяльнасцей. У нас ёсць цікавы вопыт работы з інтэрнацыянальным складам. У час Беларуска-кітайскага маладзёжнага форуму ў нас прайшлі заняткі з таленавітай моладдзю БДУ і Пекінскага ўніверсітэта. Былі распрацаваны сапраўды добрыя прапановы - праграмы маладзёжнага супрацоўніцтва і развіцця міжкультурнага дыялогу.

Не ўтаю, што ў рамках гэтага праекта мы звяртаемся да штучнага інтэлекту, але толькі як да дапаможнага інструмента ў час выканання заданняў. Сёння гэта тэхналогія - сур'ёзны выклік для чалавека, яго інтэлекту і ўсёй сістэмы адукацыі. Як педагог бачу менавіта ў гэтым вялікую небяспеку для сучаснага грамадства. У XXI стагоддзі запатрабаваны навыкі крэатыўнасці, умення ўзаемадзейнічаць у камандзе і вырашэння канфліктных сітуацый. Ці можа ШІ ўплываць на іх развіццё? Вялікае пытанне. Ён эканоміць наш час, аблягчае многія працэсы, тым самым выключаючы ўмовы для ўдасканалення кагнітыўных, інтэлектуальных і фізічных здольнасцей.

Для развіцця чалавецтва важна неаднолькавасць як магчымасць стварэння новых сэнсаў. Штучны інтэлект выключае ўсю рознасць і робіць мысленне людзей аднолькавым і шаблонным, яны пачынаюць думаць арыфметычна, прытрымліваючыся машыннага алгарытму. ШІ - гэта правобраз флэшкі з велізарнымі аб'ёмамі гатовых і правільных ведаў. Ён замяняе гадзіны разважанняў, спроб знайсці для чалавека патрэбнае рашэнне.

Паміж ШІ і чалавекам вялікая сацыяльная прорва, якая абумоўлена шэрагам фактаў. У рукатворнага розуму няма грамадзянства і сувязі з якой-небудзь культурай. Ён валодае нарцысічнымі рысамі, не зведвае эмацыянальнай патрэбнасці стасункаў, паколькі самадастатковы, валодае аўтарытэтам і незалежны ад меркавання людзей. Важна заўсёды памятаць, што ШІ - гэта дасягненне чалавечага розуму, таму трэба кіраваць гэтай машынай і, каб не страціць жывую асобу ў гэтай эвалюцыйнай парадыгме, сур'ёзна думаць над тым, як гэту новую рэальнасць укараніць у вучэбны працэс, метады, сэнсы, мэты і змест адукацыі.

- А якія магчымасці інтэгравання штучнага інтэлекту ў адукацыю існуюць цяпер?

- Як педагог, які актыўна практыкуе эўрыстычнае навучанне на аснове дыялогу, я бачу вялікія перспектывы ШІ ў адносінах да нашай адукацыйнай сістэмы. Рукатворны розум можа не толькі даць, але і дапамагчы навучэнцам вызначыць сваю місію, мэты, пытанні, выбудаваць дыялог з аднакласнікамі, настаўнікам, які, дарэчы, не з'яўляецца ісцінай у апошняй інстанцыі, а арганізуе працэс, стварае ўмовы для самарэалізацыі кожнага вучня. Але для надання штучнаму інтэлекту ментарскай ролі ў адукацыі важна, каб памянялася пазіцыя выкладчыка да правядзення заняткаў. Выкладчык павінен правесці вялікую работу па трансфармацыі вучэбных праграм і інтэрактыўнага адукацыйнага кантэнту, які ўключае задачы выкарыстання ШІ. Пры ўкараненні гэтай тэхналогіі ў адукацыю настаўнік ужо выступае кансультантам па рабоце з віртуальным трэнерам, арганізатарам дыялогу студэнта са штучным інтэлектам. Вельмі важна навучыць выкладчыка гэтым кампетэнцыям, уключаючы эўрыстычныя. І ў БДУ мы гэта робім на пастаяннай аснове, праводзім навучальныя семінары, курсы павышэння кваліфікацыі выкладчыкаў у галіне эўрыстычнага навучання. Пасля праходжання навучання на семінарах выкладчык стварае новы змест навучання з элементамі ШІ, мяняецца сам, гатовы дзейнічаць нестандартна, развівае свае пазнавальныя, крэатыўныя, аргдзейнасныя якасці. З такім багажом ён здольны дапамагчы выявіцца, раскрыцца і рэалізавацца студэнту.

- Ці плануеце ў наступным навучальным годзе адкрываць новыя спецыяльнасці?

- У апошнія гады мы ўдзяляем вялікую ўвагу структуры спецыяльнасцей. Уносім у іх міждысцыплінарны кампанент з акцэнтам на фарміраванні навыкаў, якія робяць будучага спецыяліста лёгка адаптуемым да патрабаванняў часу. Работа па такім напрамку вядзецца пастаянна. Мы выйшлі ўжо на ўзровень комплексных інавацыйных адукацыйных праграм.

У наступным навучальным годзе дадзім старт Вышэйшай школе прыродазнаўчых навук і тэхналогій. Яна арыентавана на падрыхтоўку ўнікальных спецыялістаў. Упершыню ў Беларусі сам адукацыйны працэс пройдзе па зусім новай траекторыі. У ёй акцэнт зроблены на індывідуальнасці, узмоцненай практыкаарыентаванасці, інтэнсіўнасці навучання. Школа ўключае эксперыментальныя адукацыйныя праграмы апошняга пакалення па пяці напрамках: інтэлектуальныя радыёфізічныя сістэмы і тэхналогіі; прыкладная фізіка і інфарматыка; прыкладная матэматыка, механіка і інфарматыка; фундаментальная і прыкладная хімія; фундаментальная геаграфія. На павышаным узроўні студэнты будуць вывучаць профільныя прадметы і шэраг дадатковых дысцыплін. Гэта дасць магчымасць, напрыклад, географу паглыблена ведаць фізіку, матэматыку, IT-тэхналогіі. Заўсёды на стыку рознасцей нараджаюцца новыя веды і сэнсы. Выкладаць будуць лепшыя спецыялісты Беларусі, прадугледжаны лекцыі з прыцягненнем замежных спецыялістаў.

Навучанне ў Вышэйшай школе прыродазнаўчых навук і тэхналогій стартуе ў наступным навучальным годзе. Вучоба, падкрэслю, тут будзе вельмі інтэнсіўнай за кошт павелічэння гадзін, пяцігадовага навучання, міждысцыплінарнасці, практыкі і стажыровак на прадпрыемствах Беларусі і за мяжой. Прадугледжаны адзін дзень у тыдзень навукова-даследчай работы ў лабараторыях БДУ. Таму праграмы разлічаны на матываваную моладзь, якая здольна вытрымаць павышаную нагрузку і ўжо мае пэўныя дасягненні ў вучобе. Напрыклад, пераможцы розных міжнародных і рэспубліканскіх алімпіяд і конкурсаў, выпускнікі Ліцэя імя Ф.Э. Дзяржынскага БДУ і Нацыянальнага дзіцячага тэхнапарка. Адбор будзе вельмі сур'ёзны і прадугледжвае правядзенне ўнутраных іспытаў.

- Што вы пажадаеце калегам і студэнтам БДУ ў дзень нараджэння ВНУ?

- Я пажадаю прытрымлівацца свайго гістарычнага прызначэння і місіі. Памятаць, што ўсе рэзультаты БДУ - гэта ўклад у фарміраванне інтэлектуальнага патэнцыялу краіны, яе развіццё і працвітанне.

Святлана ПЕКАР,
БЕЛТА.-0-
Топ-навіны
Свежыя навіны Беларусі