Нацбанк зрабіў першыя захады па ўкараненні прынцыпу абмежавання адказнасці трымальнікаў банкаўскіх картак з прыняццем 19 лютага 2014 года пастановы нумар 92. Па сутнасці, тады банкам было прапанавана пры разглядзе пытанняў несанкцыянаванага спісання грашовых сродкаў з банкаўскіх рахункаў фізічных асоб выкарыстоўваць прынцып "прэзумпцыі невінаватасці" кліента. З 5 жніўня 2015 года ўступаюць у сілу нормы пастановы рэгулятара ад 31 снежня 2014 года нумар 843 "Аб унясенні змяненняў і дапаўненняў у Інструкцыю аб парадку правядзення аперацый з банкаўскімі плацежнымі карткамі", якія датычацца нулявой адказнасці кліента пры правядзенні аперацый з выкарыстаннем картак.
У Беларусі прынцып, аб якім ідзе размова, будзе ў абавязковым парадку выконвацца банкамі. Як раней падкрэсліў намеснік старшыні праўлення Нацбанка Сяргей Дубкоў, "прынцып нулявой адказнасці і яго якаснае выкананне - гэта інструмент канкурэнтнай барацьбы". Для максімальнай абароны ад махлярства пры правядзенні плацяжоў у Інтэрнэце рэгулятар рэкамендаваў камерцыйным банкам укараніць прадугледжаныя VISA і MasterCard механізмы ідэнтыфікацыі.
Устаноўлены тэрміны на падачу кліентамі пісьмовых заяў аб несанкцыянаваным зняцці грошай - 30 дзён. На іх разгляд і прыняцце рашэнняў аб вяртанні сродкаў банкам адводзіцца 45 дзён, калі аперацыя была праведзена на тэрыторыі Беларусі, і 90 дзён - калі за межамі краіны. Пытанні вызначэння, спрацавалі ў тым ці іншым выпадку махляры або не, адносяцца да кампетэнцыі банкаў.
Тэрмін падачы заявы прадаўжаецца, калі ў кліента была ўважлівая прычына, у прыватнасці, калі чалавек хварэў або знаходзіўся за межамі краіны. Калі такой прычыны няма, то банк можа адмовіцца вяртаць грошы кліенту, які спазніўся з заявай. Магчыма адмова ў кампенсацыі і тым, хто парушыў парадак выкарыстання карткі, з-за чаго ў выніку пазбавіўся грошай. Гэта значыць, калі кліент выявіў прапажу грошай з карткі, яму абавязкова трэба напісаць заяву і падрабязна выкласці сітуацыю. Спецыялісты банка ўважліва яе вывучаць, каб выключыць верагоднасць падману з боку трымальніка карткі.
Да ўступлення ў сілу пастановы прынцып абмежавання адказнасці ўладальнікаў картак у краіне так ці інакш дзейнічаў: большасць беларускіх банкаў неправамоцна спісаныя з картак грошы вярталі сваім кліентам. Цяпер жа сфера праваадносін з кліентам дакладна прапісана і замацавана дакументальна. Банкі ўжо не могуць фіксаваць у дагаворах аб выкарыстанні карткі, што кліент нясе безумоўную адказнасць за дзеянні трэціх асоб, вынікам якіх стала несанкцыянаванае спісанне грошай з яго рахунку.
Змяненні, якія ўступаюць у сілу, дадуць магчымасць трымальнікам больш дакладна кантраляваць рух грашовых сродкаў па рахунку, да якога выдадзена картка. Пры гэтым ад трымальнікаў патрабуецца выкарыстоўваць картку належным чынам у адпаведнасці з правіламі.
Для таго каб як мага хутчэй даведацца, што з рахунку спісваюцца грошы, банкі прапануюць пры заключэнні дагавора выбраць спосаб паведамлення. На думку прадстаўнікоў Нацбанка, самым аператыўным з'яўляецца атрыманне SMS-паведамлення. Паколькі гэта паслуга платная, кліенты маюць права адмовіцца ад яе. Адпаведная заява павінна быць аформлена ў пісьмовым выглядзе або праз сістэмы дыстанцыйнага банкаўскага абслугоўвання.
Калі грамадзянін адмовіўся ад атрымання SMS-паведамлення, банкі прапануюць іншыя спосабы паведамлення, напрыклад: адпраўку паведамлення аб аперацыі або выпіскі з рахунку на электронны адрас, па пошце.
У любым выпадку да заключэння дагавора аб выкарыстанні карткі або пры яе замене банк-эмітэнт павінен прадставіць кліенту інфармацыю аб правілах выкарыстання карткі і рэкамендацыі па яе бяспечным выкарыстанні. Кліент будзе загадзя праінфармаваны, за якія аперацыі і колькі яму трэба заплаціць. Акрамя таго, банкі будуць папярэджваць кліентаў аб магчымасці блакіроўкі карткі без папярэдняга іх дазволу. У Нацбанк паступалі звароты грамадзян наконт гэтага, але на такі крок банкі вымушаны ісці для прадухілення несанкцыянаванага доступу да рахунку кліента. Для таго каб унесці большую яснасць, прынята рашэнне прапісваць гэты момант у дагаворы.
Галоўнае, што грамадзянам трэба памятаць: клопат аб захаванасці зберажэнняў, які праяўляецца на дзяржаўным узроўні, не пазбаўляе іх саміх ад неабходнасці кантраляваць рух сродкаў на рахунку.
Як канстатавалі эксперты, часта бывае сітуацыя, калі кліенты самі, без злоснага намеру аказваюцца вінаватымі ў прапажы сум з рахункаў, калі недзе пакінулі банкаўскую картку або падзяліліся канфідэнцыяльнымі данымі. "Сказаць пін-код сваякам яшчэ паўбяды, горш, калі чалавек па няўважлівасці прадастаўляе махлярам нумар карткі, CCV код і іншыя звесткі. Ні адна нармальная арганізацыя ніколі не запатрабуе CCV код проста так - толькі ў момант аплаты", - растлумачылі спецыялісты Альфа-Банка. На іх думку, грашовыя сродкі лепш трымаць не на адной картцы, а на некалькіх. Акрамя зарплатнай можна завесці ашчадную, валютную - для падарожжаў за мяжу, крэдытную і картку для пакупак у Інтэрнэце.
Пры паездках за мяжу ўладальнікам пластыкавых картак трэба быць асабліва асцярожнымі. Існуе, напрыклад, спіс краін з высокім узроўнем рызыкі махлярства, да якіх адносяцца Украіна, Расія (у прыватнасці, гарады Масква і Санкт-Пецярбург), Чарнагорыя, Балгарыя, Егіпет, Турцыя, Харватыя, Іспанія, Італія, Грэцыя, Тайланд, Туніс, Сінгапур, Кіпр, Мексіка. У любым выпадку спецыялісты рэкамендуюць турыстам знімаць грошы не ў вулічных банкаматах, а ў атэлях. Як правіла, уладальнікі гасцініц доступ да плацежных тэрміналаў не абмяжоўваюць. У той жа час устанавіць скімер на банкамат, размешчаны ў атэлі, даволі праблематычна. Таксама больш бяспечна карыстацца банкаматамі, якія знаходзяцца ў гандлёвых цэнтрах, аддзяленнях банкаў або ў грамадскіх месцах, якія добра праглядаюцца.
Нядаўна ЗАТ "Плацежная сістэма БЕЛКАРТ" звярнула ўвагу трымальнікаў плацежных картак з міжнародным статусам БЕЛКАРТ-Maestro на з'яўленне новага спосабу махлярства з карткамі - шымінг. "Пакуль што шымінг да Беларусі не дабраўся, таму непакоіцца трэба толькі ўладальнікам картак з міжнародным статусам, якія карыстаюцца за мяжой банкаматамі. У Беларусі ж большую небяспеку па-ранейшаму ўяўляе скімінг", - адзначылі спецыялісты. Галоўнае адрозненне шымінгу ад скімінгу - гэта немагчымасць распазнаць устройства першага простым вокам. Яно ўяўляе сабой тонкую плату, якая ўстаўляецца ў картрыдар і счытвае з банкаўскай карткі інфармацыю.
"Трымальнікі банкаўскіх картак павінны памятаць: толькі пільнасць і ўважлівасць дапамогуць пазбегнуць крадзяжоў грошай з рахунку", - рэзюмавалі спецыялісты.
У Беларусі рынак плацежных банкаўскіх картак актыўна развіваецца. Картак у краіне, паводле даных на 1 ліпеня 2015 года, налічваецца каля 12,3 млн. Доля безнаяўных аперацый на гэту дату склала 75,4 працэнта па колькасці і 30,4 працэнта па суме аперацый з карткамі. Для параўнання: на пачатак 2014 года паказчыкі былі 68,4 працэнта і 21,5 працэнта адпаведна.
