Цуд нараджэння новага жыцця - магія і вечная загадка Сусвету. Радзільны дом - кругласутачны баявы пост. Медыкі ў раддамах нібыта чарадзеі, якія дапамагаюць захоўваць дыханне новага жыцця ва ўлонні маці і першымі дакранаюцца да бездапаможнага маленькага камячка, што гучна абвяшчае аб сваім прыходзе на Зямлю. Але, на жаль, не ва ўсіх нованароджаных ёсць сілы крычаць... Аб тым, якіх часам каласальных намаганняў, надзвычайнай канцэнтрацыі каштуюць брыгадам акушэраў-гінеколагаў першыя ўздыхі немаўлят, ведаюць нямногія. Як уласна і аб тым, колькі каштуюць для дзяржавы маленькія цудадзейныя ампулкі жыцця, дзякуючы якім некаторыя нованароджаныя атрымліваюць права на жыццё.
Яны ў медыцынскай гатоўнасці круглыя суткі, без выхадных і святочных дзён. Акушэры, гінеколагі, анестэзіёлагі, рэаніматолагі і, вядома ж, кіраўніцтва Віцебскага абласнога клінічнага радзільнага дома.
Творчы цыкл матэрыялаў аўтарскага праекта "Лёсы жанчын - лёс адзінай Беларусі" члена праўлення Беларускага саюза жанчын, журналіста Аліны Грышкевіч, які публікуецца ў Год народнага адзінства, 80-годдзя пачатку Вялікай Айчыннай вайны і 30-годдзя БСЖ, прадаўжаецца расказам пра медыка, аб якім гавораць: урач ад Бога. Гэта член Беларускага саюза жанчын, намеснік галоўнага ўрача па медыцынскай частцы Віцебскага абласнога клінічнага радзільнага дома (які мае 100-гадовыя традыцыі) Людміла Адамаўна Рослік. У гэты раддом цяпер паступаюць толькі цяжарныя з дыягнаставаным кавідам, у ім з'явілася на свет першае ў Беларусі дзіця ад мамы з COVID-19 - яно нарадзілася абсалютна здаровае. З пачатку эпідэміі тут не было ні аднаго выпадку інфіцыравання нованароджаных. Дарэчы, першы ў 2021 годзе беларус таксама нарадзіўся тут.
Нованароджаныя ад 780 грамаў да 5,3 кг
Праз яе рукі прайшлі тысячы нованароджаных. Калі б усе яны сабраліся разам, то ні ў якай актавай зале ім не хапіла б месца.
Шмат у чым дзякуючы каласальнаму вопыту, найвышэйшаму прафесіяналізму Людмілы Адамаўны і яе калег у вельмі складаных выпадках з'яўляюцца на свет новыя жыцці. За сваю прафесійную практыку яна ўбачыла нованароджаных крошак вагой 780 грамаў і волатаў большых за 5 кілаграмаў.
Самы маленькі за практыку Людмілы Адамаўны малыш нарадзіўся яшчэ ў дакавідны перыяд. Дачасныя роды адбыліся прыблізна на 27-28 тыдні. Сітуацыя была надзвычайнай - жанчына паступіла ў раддом, калі ўжо адышлі каляплодныя воды. Штучная вентыляцыя лёгкіх, кювез, спецыяльны лекавы прэпарат - у выніку 780-грамовую крошку, якая літаральна ўмяшчалася ў далоньках, выхадзілі. Затым наглядам за ёй прадоўжылі займацца ўжо ў дзіцячай бальніцы.
Што датычыцца "вялікіх" нованароджаных, то, паводле слоў спецыялістаў, вялікі плод развіваецца ў асноўным на фоне высокага ўзроўню цукру ў крыві маці, у тым ліку на фоне цукровага дыябету. І амаль заўсёды такая цяжарнасць заканчваецца кесаравым сячэннем. Пасля нараджэння такія нованароджаныя - пад асаблівым наглядам.
Самы вялікі за практыку Людмілы Адамаўны малыш быў вагой 5,3 кг.
У такіх выпадках патрабуецца маментальнае прыняцце адзіна правільнага рашэння, ад якога залежыць жыццё мамы і малыша. За іх жыццё і здароўе ўрачы змагаюцца самааддана. І, вядома ж, гэта вялікія фінансавыя дзяржаўныя ўкладанні, бо трэба ўлічваць дарагія лекавыя прэпараты, а іх цана часам вылічаецца тысячамі долараў, сучаснае абсталяванне раддамоў. Але гэта тыя рэсурсы, на якія дзяржава грошай не шкадуе, бо размова ідзе пра будучае пакаленне, будучыню нацыі, а значыць, і дзяржавы.
Трайняты
У практыцы Людмілы Адамаўны былі трайняты. Такія роды - гэта заўсёды кесарава сячэнне. Два хлопчыкі і дзяўчынка з такой сям'і ўжо выраслі, добра вучацца, радуюць сваіх бацькоў.
Аднак бываюць вельмі няпростыя жыццёвыя сітуацыі. Так, аднойчы тата трайнят замест таго, каб абрадавацца такому папаўненню, вырашыў, што з траіх народжаных толькі адно дзіця яго... Мама-студэнтка, цяжарнасць у якой была няпланавай, апынулася ў надзвычай далікатным становішчы. Мала таго, што па вучобе хвасты (іх у выніку ўдалося здаць дзякуючы ў тым ліку і дапамозе ўрачоў, якія таксама дапамагалі аформіць акадэмічны водпуск), дык яшчэ і без падтрымкі таты. Але гісторыя гэта са шчаслівым канцом. Мінула некалькі гадоў, і аднойчы ў палаце да Людмілы Адамаўны звярнулася жанчына: "А вы мяне не памятаеце? Я ў вас нараджала". Яна не толькі скончыла ВНУ, але і атрымала другую адукацыю, выйшла замуж. У шчаслівай сям'і нарадзілася чацвёртае дзіця.
Крыху з вытворчай біяграфіі
Людміла Адамаўна - акушэр-гінеколаг вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі з 35-гадовым стажам. У 1986 годзе скончыла Віцебскі дзяржаўны ордэна Дружбы народаў медыцынскі ўніверсітэт. Працавала тры гады ў Лёзненскай цэнтральнай раённай бальніцы, а з 1989 года - у Віцебскім абласным клінічным раддоме. За шматгадовую плённую працу, высокі прафесіяналізм і вялікі асабісты ўклад у аказанне медыцынскай дапамогі насельніцтву ўзнагароджана знакам "Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь", у 2020 годзе ёй было прысвоена званне "Чалавек года Віцебшчыны".
У 2019 годзе асвоіла і ўкараніла хірургічныя ўмяшанні высокай ступені складанасці, выканала звыш двухсот складаных і высокатэхналагічных рэканструктыўных гінекалагічных аперацый, што дало магчымасць захаваць рэпрадуктыўную функцыю, палепшыць якасць жыцця і працаздольнасць жанчын.
Людміла Адамаўна праводзіць вялікую работу па ўмацаванні рэпрадуктыўнага здароўя, ахове мацярынства і дзяцінства, зніжэнні захваральнасці цяжарных і нованароджаных. Шмат у чым дзякуючы гэтаму дасягнута выкананне асноўных якасных паказчыкаў у раддоме: выжывальнасць нованароджаных з экстрэмальна нізкай і вельмі нізкай масай цела пры нараджэнні складае 100 працэнтаў, адсутнічаюць выпадкі ранняй неанатальнай смяротнасці. Акрамя таго, знізілася ўдзельная вага дачасных родаў, адсутнічаюць выпадкі мацярынскай і пасляаперацыйнай смяротнасці. Ахоп перадабортным кансультаваннем склаў 100 працэнтаў, эфектыўнасць перадабортнага кансультавання прывяла да значнага зніжэння колькасці спыненняў цяжарнасці.
Уражвае смеласць гэтай знешне мяккай і спакойнай жанчыны ў прыняцці дакладных і практычна імгненных рашэнняў, калі на шалях - жыццё дваіх, мамы і дзіцяці.
Адказнасць медыка важна заўсёды. Але асабліва важнай гэта якасць была ў той вельмі складаны перыяд, калі на свет абрушыўся COVID-19, зблытаўшы ўсе планы і раскладкі, паставіўшы пад пагрозу ў тым ліку здароўе і жыццё многіх будучых маці і нованароджаных.
Той момант, калі стала зразумела, што кавід як гром сярод яснага неба ўдарыў па ўсёй сістэме сусветнай аховы здароўя, медыкі запомняць на ўсё жыццё. Цяпер іх работа выразна падзяляецца на "да кавіду" і "ў час". Як хочацца спадзявацца, што хутка будзе "пасля яго"...
Медыцынская дынастыя
Людміла Адамаўна - з сям'і медыкаў. Нарадзілася ў Ленінградзе, дзе вучыліся яе бацькі, абодва беларусы. Магіляўчанін тата вучыўся ў ваеннай ВНУ, барысаўчанка мама - у медыцынскай. Так склалася, што Людміла пайшла па слядах маці, якая шмат гадоў працавала ўрачом-педыятрам, была начмедам у дзіцячай абласной бальніцы ў Віцебску. Старэйшы брат быў анестэзіёлагам-рэаніматолагам, працаваў у НДІ ў Маскве, але, на жаль, вельмі рана пайшоў з жыцця.
Як расказвае Людміла Адамаўна, прафесія маці значна паўплывала на яе выбар будучай прафесіі. "Калі гадуешся ў сям'і, дзе ёсць медыкі, і дома пастаянна чуеш медыцынскія тэрміны, тэмы, абмеркаванні, гэта паняволі пачынае жыць і ў табе, ты гэтым прасякаешся, - гаворыць жанчына. - А яшчэ я вельмі выразна з самага пачатку ўспрыняла маміну павагу і любоў да людзей. Яна пастаянна гаварыла, што людзей трэба любіць і паважаць, дапамагаць ім". Таму зразумелым быў выбар ВНУ пасля школы - Віцебскі дзяржаўны ордэна Дружбы народаў медыцынскі ўніверсітэт.
Вучоба была цікавай і праляцела як адно імгненне ў кампаніі такіх жа захопленых медыцынай маладых людзей. Сваю другую палавіну яна сустрэла ў час работы ў Лёзне, куды была накіравана па размеркаванні пасля ВНУ, дзе і набывала першы вопыт работы. Гэта былі 1987-1989 гады.
У гарадок за 40 кіламетраў ад Віцебска яна ездзіла на рабочым аўтобусе, які вазіў будаўнікоў, а заадно падхопліваў і кампанію маладых дактароў. У гэтым жа аўтобусе ездзіў на работу ў тую ж Лёзненскую цэнтральную раённую бальніцу такі ж малады, як і яна, доктар-стаматолаг з Віцебска.
Стройненькая, русавалосая і блакітнавокая Людміла, бадай, адразу спадабалася маладому стаматолагу. Яна невысокага росту, была спартыўнай і хуткай, нездарма ж займалася спартыўным арыентаваннем і лыжамі. А ён - высокі і статны, амаль пад два метры ростам хлопец. Амаль як у той песні: "Ён высокі - а я мала, ён чарнявы - а я бяла".
Ім было ў той час усяго па 24 гады - поўныя надзей і мар, улюбёныя ў работу, вясёлыя і заўзятыя. Ім было цікава разам, што называецца - на адной хвалі... Аднак мінула тры гады, перш чым яны вырашылі, што звяжуць свой лёс адзін з адным. Рашэнне ўзважвалася доўга, але выбар стаў шчаслівым для абодвух - яны дружна ідуць па жыцці.
Пасля вяселля спачатку жылі з бацькамі Людмілы, затым здымалі кватэру і будавалі кааператыўнае жыллё. Той хвалюючы і цудоўны момант, калі яна зразумела, што сама стане мамай, памятае да гэтага часу. Людміле Адамаўне тады быў 31 год.
Успаміны аб гэтым часе ў асноўным радасныя. Аднак, як гаворыцца, былі і выдаткі прафесіі - ёй, цяжарнай, даводзілася рабіць аборты жанчынам. Такая вось работа. На жаль, у той момант ніхто са старшых калег не падказаў - не рабі гэтага. Тады колькасць абортаў была вялікай, і працавала ў тыя моманты будучая мама далёка не пад радаснымі ўражаннямі…
З таго часу на абортах яна больш не працуе. Хоць, калі бываюць складаныя выпадкі і патрэбна яе кансультацыя, то ідзе ў аперацыйную. Стаўленне да абортаў у начмеда самае негатыўнае, калі толькі не ўлічваць выключных выпадкаў, калі гэта неабходна па сур'ёзных медыцынскіх паказаннях. Як сведчыць статыстыка, у кабінетах планавання сям'і ў жаночых кансультацыях Віцебска кожная чацвёртая жанчына, якая збіраецца спыніць цяжарнасць, пасля размовы з дактарамі ідзе з жаданнем захаваць дзіця. У гэтым урачам дапамагаюць і прадстаўнікі дабрачыннага каталіцкага таварыства "Карытас", якія да кавіднай сітуацыі цесна працавалі з медыкамі.
...Уся сям'я Людмілы Адамаўны - муж і дачка - медыкі. Дарэчы, брат мужа і яго дзеці таксама працуюць у медыцынскай сферы ў Мінску.
Дачка Хрысціна, як і тата (які працуе стаматолагам-артапедам, загадчыкам аддзялення), выбрала стаматалагічную спецыялізацыю і пасля Мінскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта працуе стаматолагам-тэрапеўтам у сталічнай клініцы. А па выхадных з задавальненнем прыязджае ў Віцебск, чаму бацькі вельмі рады.
Для мамы гэта, вядома ж, вялікая радасць, што дачка пайшла па слядах бацькоў і стала медыкам, дарэчы, ужо ў трэцім пакаленні.
Сама Людміла, акрамя сям'і і работы, вельмі любіць дачу, лазню, прыроду, дзе цалкам адпачывае і нібыта скідвае з сябе груз штодзённых клопатаў. Разам з мужам, а часам і з сябрамі, якіх у яе шмат яшчэ са школьных часоў, яны часта выязджаюць у лес, па якім яна вельмі любіць пахадзіць, пазбіраць грыбы і проста атрымаць асалоду ад хараства і чароўнасці прыроды ў любую пару года.
А яшчэ яны ўсяляк стараюцца дапамагаць пажылым бацькам мужа, якія жывуць у Стоўбцах.
...На працягу 16 гадоў Людміла Адамаўна даглядала сваю маму, якая не ўставала з ложка пасля перанесенага інсульту. Догляд дома ляжачай мамы не адмяняў работы, якая патрабавала кругласутачнай аддачы, і таму мабільны тэлефон - пастаянна побач, не адмяняў клопату аб дачцэ, якой тады толькі трэба было ісці ў школу, а таксама руціннага дамашняга прыбірання-гатавання.
Як расказваюць калегі Людмілы Адамаўны, ні разу за ўвесь той час яна не паскардзілася на тое, што ёй цяжка... Але ж усе, хто прайшоў праз маральныя і фізічныя выпрабаванні, калі дома ляжачы родны чалавек, разумеюць, што ў такіх выпадках бывае часам проста невыносна... Яна дастойна вытрымала выпрабаванне ва ўсіх сэнсах гэтага слова.
Роды мам з "каронай"
Любая размова пра медыцыну і здароўе цяпер, безумоўна, звязана з COVID-19. Тым больш што Віцебскі абласны раддом з пачатку эпідэміі і да гэтага часу перапрафіляваны для работы з кавіднымі інфіцыраванымі цяжарнымі, якія паступаюць сюды з усёй вобласці.
"Каранавірус з'явіўся даўно і ў цэлым гэта інфекцыя была вядома раней, пад яе ствараліся адпаведныя нарматыўныя пратаколы лячэння, - расказвае Людміла Адамаўна. - Вядома ж, COVID-19 - гэта каранавірусная інфекцыя новага віду. Пры сутыкненні з ёй у самым пачатку было шмат незразумелага. Аднак часу на доўгія разважанні ў нас проста не было. Пацыент з яго дыягназам, яго самаадчуваннем, яго эмоцыямі ёсць тут і цяпер, і яго лячэнне не адкладзеш на доўгі час. А тым больш наш асаблівы пацыент - будучыя мамы, нованароджаныя".
Віцебскія, ды і ў цэлым беларускія акушэры-гінеколагі самі вельмі хутка сарыентаваліся і выпрацавалі правілы, шэраг якіх адрозніваўся ад рэкамендацый Сусветнай арганізацыі аховы здароўя.
Ні аднаго выпадку інфіцыравання нованароджаных
Першае дзіця, якое нарадзілася ў Беларусі ад мамы з COVID-19, з'явілася на свет менавіта ў гэтым раддоме. Яно было абсалютна здаровае, што стала пацвярджэннем правільна выбранай тактыкі вядзення цяжарнасці ў новых эпідэміялагічных умовах.
"Мы прыйшлі да высновы, што мама, якая хварэе на каранавірус, можа праз грудное малако інфіцыраваць нованароджанага. І, як бы гэта ні было сумна для мам, малышоў мы адразу сталі змяшчаць у кювезы. Дзеткі знаходзяцца там пэўны час пад наглядам урачоў", - гаворыць Людміла Адамаўна.
Дарэчы, гэты прынцып ішоў уразрэз з рэкамендацыямі Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, у адпаведнасці з якімі нованароджаных нельга аднімаць ад мамы адразу пасля нараджэння. Але, як паказала потым сусветная практыка, такі метад не даваў магчымасці пазбегнуць выпадкаў заражэння дзяцей каранавірусам. Рэкамендацыі СААЗ пазней змяніліся да той тактыкі, якую першапачаткова выбралі віцебскія акушэры-гінеколагі, - яшчэ адзін аргумент на карысць іх высокага прафесіяналізму і вялікага вопыту.
Вынік - ні аднаго выпадку інфіцыравання нованароджаных у Віцебскім абласным клінічным раддоме. Як лічаць самі медыкі, шмат у чым гэтаму садзейнічала прынятае літаральна ў першыя дні эпідэміі рашэнне аб раздзяленні мамы і нованароджанага, а таксама некаторыя іншыя аператыўныя меры.
Дысцыпліна ў калектыве
"Калектыў у гэты складаны перыяд паказаў сябе як адзінае цэлае, - з гонарам гаворыць Людміла Адамаўна. - Вядома ж, выкананне ўсіх правіл і прадпісанняў у нас вельмі строгае. Работа ў спецкасцюмах. Чырвоныя зоны і чыстыя зоны. Выйшаў паабедаць - значыць зноў трэба экіпіравацца па-новаму. Добра, што мы першапачаткова ў дастатковай колькасці, у поўнай меры забяспечваліся камбінезонамі, рэспіратарамі, шчыткамі, гэта значыць усімі неабходнымі ахоўнымі сродкамі. Нам дапамагала Віцебскае абласное ўпраўленне аховы здароўя, прадпрыемствы горада і вобласці, асабліва прадпрымальнікі. І, вядома ж, асобныя словы ўдзячнасці нашаму галоўурачу Алене Леанідаўне Леановіч за правільна арганізаваную работу".
Паколькі інфекцыя праходзіць хвалепадобна, здавалася б, можна на нейкім этапе расслабіцца. Але не, рабіць гэта віцебскія акушэры-гінеколагі не збіраюцца. Яны на пастаянным медыцынскім пасту.
Самы галоўны індыкатар прафесійнай работы зладжанай каманды - калі няшмат ускладненых родаў, калі ў дзіцячай рэанімацыі не ляжаць дзеткі, таму што яны нараджаюцца здаровымі. А для гэтага патрабуецца няспынная работа, каб не ўпусціць нават мінімальны сімптом магчымага захворвання. Уважлівы нагляд за цяжарнай жанчынай ва ўмовах кавіду - гэта надзвычай складаны працэс. Правільна арганізаваць медыцынскую дапамогу ў такіх экстрэмальных сітуацыях - заўсёды пытанне індывідуальнае, якое патрабуе найвышэйшага прафесіяналізму. І хоць медыцынскі персанал гатовы да розных сітуацый, напружанасці хапае, таму тут адзін аднаго ўсямерна падтрымліваюць, зладжана працуючы ў адной камандзе.
Пра глыбоканеданошаных дзетак
Неданошаныя дзеткі - асобная тэма размовы. Людміла Адамаўна расказвае, што значная доля неданошаных прыпадае на мам з каранавіруснай інфекцыяй. Пры чым гэта не залежыць ад узросту парадзіхі. Дачасныя роды могуць пачацца як у маладых, так і ва ўзроставых мам. Усё залежыць ад цяжкасці захворвання на каранавірус.
Быў выпадак, калі з рэгіёна ў абласны раддом тэрмінова паступіла парадзіха з цяжкай пнеўманіяй на тэрміне каля 28 тыдняў. Своечасовае абследаванне жанчыны дало магчымасць прыняць неабходныя меры і выратаваць малыша.
Глыбоканеданошаных нованароджаных, лёгкія якіх самі не могуць пачаць працаваць, ратуюць з дапамогай спецыяльнага дарагога лякарства, якое на працягу літаральна 5-10 першых хвілін жыцця ўводзяць малюткам праз трахею. Гэтыя прэпараты закупляюцца дзяржавай, што з'яўляецца агульнасусветнай практыкай. Затым нованароджаныя нейкі час знаходзяцца на апараце штучнай вентыляцыі лёгкіх.
Вядома ж, для парадзіх гэта стрэсавая сітуацыя, яны хвалююцца, плачуць, не абыходзіцца і без падтрымкі псіхолагаў. Затое колькі потым радасці і шчасця, калі ўсё гэта ў мінулым і шчаслівыя маці з дзецьмі выпісваюцца дадому.
У любых сітуацыях работнікі раддома ўсяляк стараюцца падтрымліваць парадзіх, разумеючы іх стан. Дарэчы, многія мамы, памятаючы аб добрым стаўленні медыкаў, імкнуцца зноў трапіць у гэты ж раддом - і на другі, і на трэці раз, а нехта і яшчэ часцей.
Тры цыгарэты цаной у жыццё
Даводзіцца акушэрам сутыкацца з выпадкамі, калі будучыя мамы вядуць асацыяльны лад жыцця, кураць і п'юць, а затым нараджаюць дзяцей з рознымі паталогіямі. І гэта - сапраўдная трагедыя для грамадства.
У палатах, вядома ж, нельга курыць. А тым больш цяжарным. Быццам бы ўсё зразумела. Але не ўсім. Раней бывала і такое, што ўрач заходзіць да цяжарных, а там накурана...
Цяпер у палатах устаноўлены датчыкі задымлення, выведзеныя на цэнтральны пульт, якія адразу рэагуюць на цыгарэтны дым. Быў выпадак, калі будучая мама вырашыла падыміць у палаце і была вельмі здзіўлена прыездам адпаведных службаў і выпісаным ёй штрафам. Той прыклад стаў павучальным.
Людміла Адамаўна расказвае пра трагічны выпадак, калі курэнне маці загубіла здаровага, даношанага малыша. Урач якраз дзяжурыла ў той дзень. Тады яшчэ не было кавіду, і цяжарныя выходзілі на вуліцу, гулялі па тэрыторыі раддома. Схаваўшыся за адным з будынкаў, курыла групка жанчын. На абходзе пры аглядзе адной з іх урач не пачула сэрцабіцця яе малыша, які павінен быў у хуткім часе нарадзіцца - тэрмін быў 35-36 тыдняў. Тая жанчына выкурыла тры цыгарэты на працягу паўгадзіны. Проста так, за кампанію. Тры цыгарэты цаной жыцця…
Месяц, лежачы на жываце
Усе будучыя мамы вельмі розныя. У асноўным - адказныя, яны хвалююцца за будучых малышоў і дакладна выконваюць прадпісанні і рэкамендацыі ўрачоў. Сапраўднае захапленне ў медыкаў выклікаюць тыя, хто робіць здавалася б немагчымае, каб у іх з'явілася дзіця, здаровае і жаданае.
Так, Людміла Адамаўна расказала пра спартсменку-плыўчыху, другая цяжарнасць якой выпала на кавідны перыяд. Яна паступіла ў раддом з двухбаковым запаленнем лёгкіх, у цяжкім стане. Менавіта добрая фізічная падрыхтоўка дапамагла змагацца за здароўе і жыццё будучага малыша. Ёй удалося абысціся без штучнай вентыляцыі лёгкіх - выратаваў вялікі аб'ём лёгкіх, што характэрна для тых, хто займаецца плаваннем. Больш за месяц яна праляжала ў раддоме практычна на жываце, што стала выратавальным у яе сітуацыі. Жанчына праявіла сапраўдную мужнасць, усё вытрымаўшы дзеля свайго дзіцяці.
Не так даўно тэрмінова з аднаго з райцэнтраў прывезлі 40-гадовую парадзіху. На фоне каранавіруса ў яе была пагроза гібелі плода, але дзякуючы зладжаным дзеянням медыкаў роды прайшлі нармальна. Немагчыма апісаць словамі шчасце жанчын, якія паспяхова нараджаюць, здавалася б, у самых складаных сітуацыях.
Самай юнай маме было 11 гадоў
Аднак бываюць і экстраардынарныя сітуацыі, як, напрыклад, роды ў 11 гадоў. Гэты выпадак - з ранняй практыкі Людмілы Адамаўны. 11-гадовая дзяўчынка, фактычна дзіця, была да смерці напалохана і толкам не разумела свайго стану. Была бацькоўская згода на шпіталізацыю і правядзенне родаў. Зрабілі кесарава сячэнне. Як потым склаўся лёс гэтай юнай мамы, невядома.
"Думаю, калі ў сям'і дзіцяці ўдзяляюць дастаткова ўвагі, з ім размаўляюць на тэмы палавога выхавання, такога не павінна здарыцца, - разважае ўрач. - Дзякуй богу, такіх выпадкаў у маёй практыцы больш не было".
Самая ўзроставая ў практыцы - 50-гадовая парадзіха
Жанчына позна выйшла замуж, і таму цяжарнасць была позняй, але вельмі жаданай - у 50 гадоў.
Людміла Адамаўна лічыць, што ўсё павінна адбывацца па магчымасці своечасова, у маладым узросце, калі мама поўная сіл і здароўя. Хоць цяпер свет змяніўся, і парадзіхі становяцца старэйшымі, што зусім не радуе медыкаў, паколькі пры зачацці пасля 36 гадоў у жанчын і больш за 45 гадоў у мужчын узрастае рызыка генетычных парокаў дзіцяці. Але, як гаворыцца, усё адносна.
"Ніхто не скажа, як правільна. Добра, калі дзяўчыне пашанцавала ўдачна выйсці замуж за каханага і кахаючага чалавека, які хоча сям'ю, дзіця, - разважае ўрач. - Кожны для сябе прымае рашэнне, зыходзячы са сваёй сітуацыі. Я не асуджаю нікога. Напэўна, у маладосці я сказала б, што дзіця павінна нараджацца ў поўнай сям'і, дзе ёсць мама і тата. Цяпер так не сказала б. Бо выпадкаў, калі жанчыны разумныя, прыгожыя, багатыя, але не сустрэлі свой лёс, не выйшлі замуж, хапае. На жаль... Я лічу, што калі жанчына хоча рэалізаваць свае мацярынскія пачуцці, не маючы мужа, то гэта цалкам нармальна".
"Я кансерватар і думаю, што жанчына павінна рэалізаваць сябе ў якасці мамы, жонкі, прафесіянала. Але ў каго як атрымліваецца, кожны выбірае сам сваю дарогу і ў кожнага свой лёс", - гаворыць Людміла Адамаўна.
Мацярынства павінна быць адказным
"Мацярынства павінна быць адказным, - гаворыць Людміла Адамаўна, маючы на ўвазе вельмі шмат фактараў. - У тым ліку адказнасць будучай мамы за ўласнае здароўе яшчэ задоўга да цяжарнасці - здаровы лад жыцця, здаровае харчаванне, планаванне будучага дзіцяці. Калі жанчына рыхтуецца да цяжарнасці, то павінна наведаць акушэра-гінеколага, які дасць рэкамендацыі наконт здаровага ладу жыцця і збалансаванага харчавання з дастатковай колькасцю бялкоў, тлушчаў і вугляводаў. Дыеты і вегетарыянства, маларухомы лад жыцця не вельмі падыходзяць для развіцця паўнацэннага плода. Усё павінна быць збалансавана, крайнасці могуць мець негатыўныя наступствы".
Людміла Рослік расказала, што зачаццю можа перашкаджаць вялікая вага жанчыны, а яе зніжэнне будзе садзейнічаць цяжарнасці.
Проціпаказаннем для цяжарнасці з'яўляюцца цяжкія захворванні. Аднак жанчыны не заўсёды прыслухоўваюцца да рэкамендацый урачоў…
Ёсць і іншая праблема - спыненне цяжарнасці. На жаль, у юным узросце дзяўчаты не заўсёды ўсведамляюць, да якіх незваротных наступстваў для здароўя можа прывесці спыненне першай цяжарнасці і аборт у цэлым, не гаворачы ўжо аб маральных аспектах. Аднойчы зрабіўшы гэта, жанчына ў далейшым можа назаўсёды пазбавіцца магчымасці стаць мамай.
Пра эмоцыі на рабоце
"Гэта штодзённая работа. Добра, калі ўсё ідзе гладка. Аднак стрэсу зведваеш дастатковую колькасць, бо кожная сітуацыя - заўсёды ўнікальная і заўсёды важная, асабліва цяпер, калі мы працуем з кавіднымі пацыенткамі, - дзеліцца ўрач. - У нас установа трэцяга ўзроўню, парадзіхі з выяўленай паталогіяй едуць з усіх раёнаў. Трэба хутка рэагаваць".
На кожных родах працуе брыгада ўрачоў: акушэр-гінеколаг, анестэзіёлаг, рэаніматолаг. Напрыклад, вялікае дзіця, мнагаплодная або занадта частая цяжарнасць - гэта рызыка крывацёку. Акушэрскія крывацёкі вельмі масіўныя, калі за 10 хвілін можна страціць не адзін літр крыві, таму цэлая каманда медыкаў на баявым пасту днём і ноччу…
Пра цуды
Вядома ж, на вачах урачоў адбываюцца і цуды. А як інакш можна назваць тыя выпадкі, калі ў жанчын, на думку спецыялістаў і па медыцынскіх паказаннях, наогул няма шанцаў зацяжарыць, а гэта адбываецца насуперак усяму. Не ўсё можна растлумачыць. "Жаданне мацярынства перамагае разважлівасць", - гаворыць Людміла Адамаўна.
Што пра яе гавораць у калектыве
У калектыве Людміле Адамаўне даюць такую характарыстыку: "Яна асоба, чалавек высокай маральнай культуры, прыстойная, інтэлігентная, спагадлівая і вельмі сумленная. А гэта вельмі важна, калі ў камандзе працуюць людзі, якія сумленна гавораць аб тым, як бачаць сітуацыю і як правільна зрабіць у інтарэсах агульнай справы. Гэта не задавальненне асабістых амбіцый, а высокапрафесійная дапамога пацыентам. Яна не будзе стаяць убаку, яна будзе ісці наперадзе. Яна сумленная ва ўсім. Сапраўдны чалавек і ўрач з вялікай літары".
Такія словы дарагога каштуюць.
Галоўурач
Галоўнага ўрача Алену Генадзьеўну Леановіч называюць не толькі добрым урачом, але і выдатным гаспадарнікам, што вялікі камплімент для жанчыны-кіраўніка. Яна балее за калектыў і гарой стаіць за сваіх супрацоўнікаў. Усё, што можна зрабіць для раддома, робіць з розумам. Калі ў 2006 годзе да абласнога раддома былі далучаны ўсе жаночыя кансультацыі горада, то галоўны ўрач асабіста кантралявала ход будаўніцтва, добраўпарадкавання, не даючы спуску будаўнікам (прадаставіўшы ўсе медыцынскія пытанні свайму баявому намесніку). Для яе справа гонару, каб усё было прыгожа. Раддом абрамляе дагледжаная добраўпарадкаваная тэрыторыя з клумбамі, кветкамі, якія радуюць яркімі асеннімі фарбамі.
Пра свайго намесніка па медыцынскай частцы Алена Генадзьеўна расказвае: "Мы разам працуем 16 гадоў. Не адна тысяча жанчын, у жыцці якіх яна прыняла ўдзел і прыняла выверанае рашэнне. Правільнае лячэнне дапамагае дабіцца станоўчага выніку. Акушэры-гінеколагі не любяць слова "ратаваць". Наша задача - лячыць. Цяжарнасць - нармальны фізіялагічны стан жанчыны. У нашых цяперашніх умовах 90 працэнтаў жанчын - з ускладненым ходам цяжарнасці, нехта ў лёгкай, нехта ў сярэдняй ступені цяжкасці. І правільна выбраная тактыка вядзення цяжарнасці дае магчымасць удачна завяршыць яе".
Пра раддом
Віцебскі абласны клінічны раддом 13 гадоў таму адкрываў пасля рэканструкцыі кіраўнік дзяржавы Аляксандр Лукашэнка. У 2021 годзе ён зноў наведаў гэту медустанову. Для калектыву гэта было своеасаблівым экзаменам - паказаць і расказаць, што дзяржаўныя сродкі былі ўкладзены нездарма.
Наведванне было пазітыўным і ў плане таго, што медыцынская ўстанова папоўнілася новай сучаснай апаратурай, неабходнай для раддома. У прыватнасці, гэта апарат УГД экспертнага класа, які дае магчымасць кантраляваць унутрывантробнае развіццё і стан нованароджанага. А самае галоўнае - дае магчымасць на раннім этапе дыягнаставаць парокі развіцця ў нованароджаных і своечасова ставіць пытанне аб карэкцыі гэтых парокаў на этапе родаў.
Вельмі дарэчы і новая лапараскапічная стойка для правядзення малаінвазіўных хірургічных гінекалагічных аперацый пры самых розных захворваннях.
Працэс абнаўлення абсталявання - бесперапынны. Як расказваюць у раддоме, у канцы мінулага года быў атрыманы высакакласны наркозных апарат для рэанімацыйнага аддзялення. Дзякуючы міжнародным фінансавым сродкам у дзіцячым аддзяленні абноўлена абсталяванне для нованароджаных - куплены новыя кювезы, апараты ШВЛ.
Цяпер у раддоме таксама навінка - сучасная станцыя манітарыравання да кювезаў. Яна дае магчымасць урачу, знаходзячыся, напрыклад, у ардынатарскай, дыстанцыйна назіраць з цэнтральнага пульта маніторынгу за ўсімі нованароджанымі ў рэжыме рэальнага часу, атрымліваць паведамленні аб трывозе, праглядаць захаваныя даныя.
"Медыцына не можа жыць учарашнім днём. Каб ісці ў нагу з часам, аказваць медыцынскую дапамогу на сучасным узроўні, трэба своечасова мяняць парк абсталявання", - лічыць кіраўніцтва раддома.
Крыху статыстыкі
Акушэрства - гэта два жыцці адразу. Паказчыкі мацярынскай і дзіцячай смяротнасці адносяцца да ліку вядучых індыкатараў узроўню жыцця, а таксама якасці работы сістэмы аховы здароўя. У Беларусі ў 2020 годзе гэтыя паказчыкі дасягнулі гістарычнага мінімуму. Узровень дзіцячай смяротнасці ў краіне адпавядае сярэдняму ўзроўню краін Еўрасаюза. Па паказчыку дзіцячай смяротнасці Беларусь апярэджвае ўсе краіны СНД і многія развітыя дзяржавы свету, уключаючы Вялікабрытанію, Данію, Літву, Польшчу, ЗША. Выжывальнасць дзяцей з экстрэмальна нізкай масай цела на першым годзе жыцця складае больш за 80 працэнтаў. Першасны выхад на інваліднасць сярод гэтай катэгорыі дзяцей не перавышае 17-18 працэнтаў.
Беларусь стала першай дзяржавай у Еўропе і трэцяй у свеце (разам з Кубай і Тайландам), дзе ўдалося скараціць перадачу ВІЧ ад маці дзіцяці і прыроджанага сіфілісу да ўзроўню, які не ўяўляе пагрозы грамадскаму здароўю. У краіне больш за 20 гадоў паспяхова функцыянуе рознаўзроўневая сістэма аховы здароўя маці і дзіцяці. Заканадаўча замацаваны прыярытэт аказання медыцынскай дапамогі маці і дзецям і дакладна выбудавана сістэма аказання дапамогі, прынятыя на дзяржаўным узроўні меры сацыяльнай падтрымкі мацярынства і сем'яў з дзецьмі далі магчымасць дасягнуць гэтага.
Самыя прыгожыя нованароджаныя
"У нас самыя прыгожыя на свеце нованароджаныя", - гавораць у Віцебскім абласным клінічным раддоме.
"Віцебск - горад, у якім нарадзіўся я", - на фоне гэтых слоў фатаграфуюць малышоў, якіх выпісваюць з раддома. Прыгожа аформлены пакой практычна каля самага выхада з раддома - месца, дзе ў рукі родных і блізкіх, наваспечаных татаў беражліва перадаюцца каштоўныя скруткі з нованароджанымі хлопчыкамі і дзяўчынкамі. Гэта заўсёды вельмі кранальныя і замілавальныя сцэны неперадаваемага словамі шчасця. Не толькі для родных.
Але і для медыкаў. Гэта сэнс усяго іх жыцця. Яны не палітыкі, яны - урачы. Але так склалася, што ацэнку каштоўнасці дзяржавы яны даюць па тым, што гэта дзяржава робіць для чалавека, колькі сродкаў яна выдзяляе на тое, каб было здаровае мацярынства і дзяцінства, каб была сучасная апаратура для дыягностыкі і лячэння, каб былі тыя каштоўныя ампулы жыцця, якія даюць права першага крыку неданошанаму ва ўлонні маці дзіцяці. У Беларусі для гэтага робіцца вельмі шмат. Вось і ўся палітыка.
Аліна ГРЫШКЕВІЧ
