Збор прапаноў па абмеркаванні праекта Канстытуцыі завершаны. Ад беларусаў паступіла больш за 8,9 тыс. меркаванняў і прапаноў, прычым юрыдычна аформленых. Такая высокая актыўнасць грамадзян дэманструе іх жаданне праявіць грамадзянскую пазіцыю і ўнесці ўклад у развіццё краіны, упэўнены дырэктар Нацыянальнага цэнтра прававой інфармацыі Андрэй Мацельскі.
Андрэй Мацельскі нагадаў, што 27 снежня праект змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі на абедзвюх дзяржаўных мовах быў размешчаны на інтэрнэт-партале Прэзідэнта Беларусі і Нацыянальным прававым інтэрнэт-партале для ўсенароднага абмеркавання. "Для забеспячэння максімальнай даступнасці дакумент абнародаваны асноўнымі рэспубліканскімі і мясцовымі газетамі, размешчаны ў друкаваным і электронным выглядзе ў гарадскіх і раённых бібліятэках. Для асоб з абмежаванымі магчымасцямі аўдыяверсія праекта размешчана на партале Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, - расказаў ён. - Каардынацыя работы па зборы водгукаў і прапаноў грамадзян па праекце ажыццяўлялася Нацыянальным цэнтрам прававой інфармацыі. Цэнтрам у штодзённым рэжыме апрацоўваліся ўсе ініцыятывы, у тым ліку паступіўшыя ў іншыя арганізацыі, дзяржаўныя органы і грамадскія аб'яднанні. Абагульненая інфармацыя з прапановамі па праекце рэгулярна перадавалася ў Адміністрацыю Прэзідэнта для выкарыстання экспертамі пры дапрацоўцы праекта".
Паводле слоў дырэктара НЦПІ, выданне ўказа Прэзідэнта ад 20 студзеня нумар 14 "Аб назначэнні рэспубліканскага рэферэндуму" фактычна завяршыла працэс збору прапаноў грамадзян па праекце змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі. "За тры з палавінай тыдні ўсенароднага абмеркавання тэкст праекта Канстытуцыі на Нацыянальным прававым інтэрнэт-партале быў прагледжаны 227 044 разоў (з іх на беларускай мове 1547 разоў), спампаваны для прагляду на мабільных прыладах 10189 разоў (з іх на беларускай мове - 217). Цэнтрам апрацавана 8919 меркаванняў і прапаноў наконт зместу праекта. Па крыніцах прадастаўлення інфармацыі: непасрэдна ў Нацыянальны цэнтр прававой інфармацыі паступіла 88,7 працэнта меркаванняў і прапаноў, ад грамадскіх аб'яднанняў - 8,5 працэнта, ад дзяржаўных органаў - 2,8 працэнта. Таксама накіравана больш за 20 пісем ад працоўных калектываў", - адзначыў ён.
У якасці асноўнага канала накіравання сваіх прапаноў грамадзяне аддалі перавагу электроннай камунікацыі. "Шляхам запаўнення электроннай формы на Нацыянальным прававым інтэрнэт-партале і накіравання электронных пісем паступіла 90 працэнтаў меркаванняў і прапаноў. Шляхам пісьмовай карэспандэнцыі - 10 працэнтаў. Высокая актыўнасць і выказаныя ў рамках усенароднага абмеркавання меркаванні нашых грамадзян пацвердзілі значнасць і актуальнасць прапанаваных падыходаў па мадэрнізацыі Асноўнага закона. Выказана шмат асабістых ініцыятыў людзей па ўдасканаленні тэксту Канстытуцыі, - растлумачыў дырэктар НЦПІ. - У цэлым з 8919 водгукаў 8852 (99,25 працэнта) падтрымліваюць праект змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі цалкам або змяшчаюць прапановы па ўдасканаленні асобных норм і структурных элементаў праекта, не адмаўляючы базавых, самых значных навацый Канстытуцыі. Адмоўных меркаванняў па распрацаваным праекце паступіла нязначная колькасць. Так, напрыклад, толькі 13 прапаноў накіраваны на захаванне дзеючай рэдакцыі Канстытуцыі (0,15 працэнта), 27 (0,3 працэнта) - супраць прапанаваных карэкціровак Канстытуцыі".
Андрэй Мацельскі ўдакладніў: у асноўным прапановы накіраваны на ўдакладненне рэдакцый норм большасці артыкулаў Канстытуцыі (ад прэамбулы да пераходных палажэнняў). "Актыўнае абмеркаванне вялося па такіх новых канстытуцыйных палажэннях, як фарміраванне Усебеларускага народнага сходу, патрабаванні да кандыдата ў прэзідэнты і абмежаванне паўнамоцтваў кіраўніка дзяржавы двума тэрмінамі, пераход ад бяз'ядзернай зоны і нейтральнасці да недапушчальнасці ваеннай агрэсіі са сваёй тэрыторыі ў адносінах да іншых дзяржаў, канкрэтызацыя паняцця шлюбу як саюза жанчыны і мужчыны, захаванне гістарычнай праўды і памяці пра подзвіг беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны, - дадаў ён. - У шэрагу выпадкаў грамадзяне прапанавалі выключыць гэтыя навацыі, але такіх водгукаў няшмат, у межах 3 працэнтаў па кожнай з іх. Большасць, наадварот, адзначыла гэтыя і іншыя палажэнні праекта ў якасці своечасовых і важных. Найбольшая частка прапаноў прысвечана раздзелу II Канстытуцыі, паколькі менавіта гэты раздзел у галоўнай ступені закранае асабістыя правы і свабоды людзей. Больш за ўсё абмяркоўваліся новыя абавязкі грамадзян праяўляць сацыяльную адказнасць, уносіць пасільны ўклад у развіццё дзяржавы і грамадства (арт.21), прымаць меры па захаванні і ўмацаванні ўласнага здароўя (арт.45). Многія прапановы былі накіраваны на больш грунтоўнае замацаванне ў Канстытуцыі мер праводзімай сацыяльнай палітыкі і пашырэнне гарантый".
Дырэктар НЦПІ ўдакладніў: з улікам важнасці ўрэгулявання таго ці іншага пытання ў прапановах часта не прымаецца пад увагу, што размова аб Асноўным законе, які не можа ўвасобіць у сабе ўсе патрабаванні заканадаўства. Для гэтага прызначаны акты, якія будуць прыняты ў развіццё Канстытуцыі. "У цэлым у рамках усенароднага абмеркавання атрыманы змястоўны матэрыял, які выкарыстаны пры канчатковай дапрацоўцы праекта змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі, а таксама будзе пакладзены ў аснову ўдасканалення многіх галін айчыннага заканадаўства", - канстатаваў ён.
Андрэй Мацельскі дадаў: актыўнасць грамадзян была чаканай, але такія лічбы прыемна здзівілі. "Абмеркаванне праекта любога прававога акта - гэта звычайна невялікая колькасць прапаноў. Напрыклад, калі мы ў мінулым годзе выносілі на ўсенароднае абмеркаванне Кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях, то паступіла 2,5 тыс. прапаноў. Гэта была вельмі высокая актыўнасць. І мы, рыхтуючыся да абмеркавання праекта Канстытуцыі, думалі, што будзе 4-5 тыс. прапаноў, але атрымалі каля 9 тыс. Гэта сапраўды шмат, таму што гэта ўсё ж такі абмеркаванне праекта прававога акта. Яго трэба прачытаць, зразумець, сфармуляваць юрыдычна свае прапановы. Людзі канкрэтна прапаноўвалі замацаваць тое ці іншае ў Канстытуцыі, інакш кажучы, выказвалі менавіта прававыя ініцыятывы. І гэта незвычайная актыўнасць грамадзян, - падкрэсліў ён. - Бачачы такую актыўнасць нашых грамадзян па абмеркаванні праекта Канстытуцыі, вельмі хацелася б, каб гэтыя людзі не проста нам накіравалі прапановы, але прыйшлі і аддалі свой голас ужо на рэферэндуме".
