На вясенняй сесіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу, якая адкрыецца 2 красавіка, запланавана правесці другое чытанне праекта змяненняў і дапаўненняў у Банкаўскі кодэкс. Пасля першага чытання на разгляд дэпутатаў паступіла 25 заўваг і прапаноў ад Адміністрацыі Прэзідэнта, Савета Рэспублікі, Камітэта дзяржаўнага кантролю, міністэрстваў фінансаў і юстыцыі, праведзена два пашыраныя пасяджэнні пастаяннай камісіі і чатыры пасяджэнні рабочай групы па дапрацоўцы законапраекта. Таксама апрабаваны новы фармат работы - сёння члены Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў па бюджэце і фінансах, прадстаўнікі Нацыянальнага банка і буйнейшых банкаўскіх устаноў Беларусі правялі круглы стол, на якім падрабязна абмеркавалі маючыя адбыцца змяненні ў галоўны дакумент, які рэгулюе банкаўскі сектар.
У сваім прывітальным слове намеснік старшыні праўлення Нацыянальнага банка Дзмітрый Лапко адзначыў, што працэс змяненняў Банкаўскага кодэкса бясконцы, таксама як і ўдасканаленне іншага заканадаўства. Мяжы дасканаласці, як вядома, няма, таму рэгулятар пастаянна ініцыіруе абнаўленне галоўнага банкаўскага дакумента.
Што датычыцца рэдакцыі Банкаўскага кодэкса, якая будзе вынесена на другое чытанне на веснавой сесіі Палаты прадстаўнікоў, то Дзмітрый Лапко расказаў, што змяненні датычацца чатырох асноўных блокаў.
У першым размова ідзе аб пытаннях, звязаных з прывядзеннем Банкаўскага кодэкса ў адпаведнасць з раней прынятымі нарматыўнымі прававымі актамі. У прыватнасці, размова ідзе аб дэкрэце нумар 7 "Аб развіцці прадпрымальніцтва" і ўказе нумар 371 "Аб Беларускім міжбанкаўскім разліковым цэнтры", а таксама некаторых іншых дакументах.
У другім блоку - ініцыятывы галоўнага ўпраўлення банкаўскага нагляду ў частцы ўкаранення лепшай сусветнай практыкі ва ўдасканаленне парадку рэгістрацыі, ліцэнзавання, вываду з рынку праблемных банкаў, патрабаванняў да заснавальнікаў банкаў.
Трэці блок звязаны з абаронай правоў спажыўцоў фінансавых паслуг, якія ініцыіруе галоўнае ўпраўленне рэгулявання банкаўскіх аперацый. "Тут і пытанні, звязаныя з прадастаўленнем і пагашэннем крэдытаў, з дадатковымі паслугамі пры крэдытаванні, з платай за гэтыя паслугі. Былі ініцыятывы стварэння асобнага законапраекта на гэту тэму, але пакуль мы не бачым у гэтым неабходнасці, таму спыняемся на ўдасканаленні Банкаўскага кодэкса", - растлумачыў Дзмітрый Лапко.
У чацвёртым блоку вызначаны пытанні, звязаныя з пашырэннем паўнамоцтваў фінансавых пасрэднікаў, аблягчэннем парадку рэгістрацыі дзейнасці нябанкаўскіх крэдытна-фінансавых арганізацый, якія прапануюць альтэрнатыўныя або спадарожныя паслугі, прадастаўляемыя банкамі.
Падрабязнасці маючых адбыцца змяненняў расказаў начальнік галоўнага юрыдычнага ўпраўлення Алег Карнач. Паводле яго слоў, у цэлым законапраект накіраваны на вырашэнне шэрага актуальных у банкаўскай сферы пытанняў з улікам практыкі і неабходнасці выключэння прабелаў у рэгуляванні, а таксама на ўкараненне новых інструментаў разлікаў у адпаведнасці з лепшай міжнароднай практыкай.
Заснавальнікі і банкаўская тайна
Кодэкс дапаўняецца палажэннем аб тым, што ў банкаў не можа быць менш за два заснавальнікі. "Агульны падыход у заканадаўстве аб гаспадарчых таварыствах дапускае заснаванне таварыства адной асобай, але не прымальны для банкаўскай сферы, паколькі выключае прынцып карпаратыўнага кіравання, пакладзенага ў аснову бяспечнага функцыянавання банкаў", - растлумачыў Алег Карнач.
Таксама, паводле яго слоў, законапраект накіраваны на ўдасканаленне парадку прадастаўлення звестак, якія складаюць банкаўскую тайну. У прыватнасці, развіццё тэхналогій і патрэбнасць у арганізацыі аператыўнага абмену данымі патрабуе перагляду пераліку падстаў прадастаўлення банкамі звестак, якія складаюць банкаўскую тайну. "Цяпер гэта толькі пісьмовы запыт. Мы ж прапаноўваем унесці і такі від, як запыт у электронным выглядзе з прымяненнем праграмна-тэхнічных сродкаў і тэхналогій, якія даюць магчымасць пацвердзіць цэласнасць і сапраўднасць дакументаў", - сказаў спецыяліст. Акрамя таго, будзе выкарыстоўвацца пагадненне, заключанае паміж банкам і ўпаўнаважаным органам, маючым у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі правы на атрыманне звестак, якія складаюць банкаўскую тайну. Дакументам будзе вызначацца форма і перыядычнасць прадастаўлення такіх звестак.
Спыненне дзейнасці банка
Грунтуючыся на вопыце работы з банкам, у якога адклікана ліцэнзія на ажыццяўленне банкаўскай дзейнасці, у законапраект унесены шэраг важнейшых практычных палажэнняў, якія датычацца выканання абавязацельстваў такога банка. Напрыклад, банк з моманту адклікання ліцэнзіі павінен будзе вяртаць банку-адпраўшчыку грашовыя сродкі, якія паступаюць на карысць кліентаў банка, а таксама грашовыя сродкі, залічаныя ў выніку тэхнічнай памылкі. "Гэта дасць магчымасць абараніць інтарэсы кліентаў банка і пазбегнуць неапраўданага павелічэння памеру яго завінавачанасці перад кліентамі", - растлумачыў Алег Карнач.
Прапануецца змяніць і парадак ліквідацыі банка, ініцыіраванай самім банкам. У прыватнасці, для самаліквідацыі больш не спатрэбіцца згода Нацыянальнага банка. Замест гэтага вызначаецца парадак і тэрміны інфармавання рэгулятара аб рашэнні банка спыніць дзейнасць. Таксама ўдакладняюцца асаблівасці працэдуры адклікання ліцэнзіі ў такіх выпадках і некаторыя іншыя пытанні. Пры гэтым умовай прыняцця Нацыянальным банкам рашэння аб унясенні запісу аб выключэнні банка з Адзінага дзяржаўнага рэгістра юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў з'яўляецца поўнае пагашэнне ўсіх існуючых абавязацельстваў па плацяжах у бюджэт або ў дзяржаўныя пазабюджэтныя фонды, усіх заяўленых патрабаванняў па існуючых абавязацельствах перад укладчыкамі і іншымі крэдыторамі банка. Прапанаваны варыянт дасць магчымасць прымаць рашэнні больш аператыўна.
Крэдыты для фізічных асоб
Законапраектам удакладняецца парадак устанаўлення памеру працэнтаў за карыстанне крэдытам і падыходаў да налічэння. Так, замацоўваюцца два падыходы да вызначэння памеру за карыстанне крэдытам: у абсалютным лічбавым выражэнні (фіксаваная гадавая працэнтная стаўка) і зыходзячы з разліковай велічыні, прывязанай да базавага паказчыка (пераменная гадавая працэнтная стаўка). Парадак вызначэння працэнтнай стаўкі будзе ўзгадняцца бакамі пры заключэнні канкрэтнага крэдытнага дагавора. Пры гэтым уводзіцца забарона на змяненне ў аднабаковым парадку працэнтаў за карыстанне крэдытам. "Такая ўмова пры ўключэнні ў дагавор будзе лічыцца нязначнай. Адпаведна, адзіным спосабам павышэння памеру працэнтаў у аднабаковым парадку будзе выкарыстанне пераменнай працэнтнай гадавой стаўкі пры павелічэнні базавага паказчыка", - сказаў спецыяліст.
У законапраекце замацоўваецца яшчэ адно важнае палажэнне, накіраванае на абарону інтарэсаў грамадзян - спажыўцоў фінансавых паслуг. У прыватнасці, калі ўмовай заключэння крэдытнага дагавора з'яўляецца прадастаўленне дадатковых платных паслуг, напрыклад, страхаванне або ацэнка аб'ектаў грамадзянскіх правоў, то фізічная асоба не можа быць абмежавана ў выбары страхавой арганізацыі або выканаўцы ацэнкі. Таксама яму ў пісьмовай форме бясплатна павінна быць прадастаўлена інфармацыя аб кошце дадатковых платных паслуг. Калі фізічная асоба адмаўляецца ад дадатковых платных паслуг, якія ёй прапануюцца пры заключэнні дагавора, ёй павінен быць прапанаваны альтэрнатыўны варыянт прадастаўлення крэдыту, супастаўнага па сумах і тэрмінах без дадатковых платных паслуг. З фізічных асоб не павінна спаганяцца плата за інфармацыю аб умовах крэдытавання і разгляд заявы аб прадастаўленні крэдыту і іншых дакументаў, неабходных для гэтага, за адкрыццё бягучага банкаўскага рахунку і залічэнне на яго сум крэдыту, калі ўмовамі крэдытнага дагавора прадугледжана адкрыццё рахунку. Больш таго: як мінімум адзін з варыянтаў вяртання фізічнай асобай крэдыту з усіх прадугледжаных у крэдытным дагаворы павінен быць бясплатным.
Праектам таксама прадугледжана магчымасць прадастаўлення крэдыту фізічным асобам толькі ў беларускіх рублях.
Дзейнасць нябанкаўскіх крэдытна-фінансавых арганізацый
Законапраектам прапануецца стварыць больш камфортныя ўмовы дзейнасці нябанкаўскіх крэдытна-фінансавых арганізацый. Пералік ажыццяўляемых імі банкаўскіх аперацый і відаў дзейнасці будзе ўстанаўліваць Нацыянальны банк.
Цяпер арт. 9 Банкаўскага кодэкса вызначана, што нябанкаўская крэдытна-фінансавая арганізацыя - юрыдычная асоба, якая мае права ажыццяўляць асобныя банкаўскія аперацыі і віды дзейнасці, за выключэннем ажыццяўлення ў сукупнасці наступных банкаўскіх аперацый: прыцягнення грашовых сродкаў фізічных і (або) юрыдычных асоб ва ўклады (дэпазіты); размяшчэння прыцягнутых грашовых сродкаў ад свайго імя і за свой кошт на ўмовах зваротнасці, платнасці і тэрміновасці; адкрыцця і вядзення банкаўскіх рахункаў фізічных і (або) юрыдычных асоб. "Мы ўдакладняем нормы Банкаўскага кодэкса для таго, каб маглі прад'яўляць патрабаванні да нябанкаўскіх крэдытна-фінансавых арганізацый не як да банкаў, калі яны ажыццяўляюць пэўны набор аперацый, і мы лічым, што гэтыя аперацыі не звязаны з высокай рызыкай - з пытаннямі крэдытавання ў першую чаргу. Як паказала практыка функцыянавання нябанкаўскай крэдытна-фінансавай арганізацыі "Інкас. Эксперт", такія арганізацыі на сябе вялікіх фінансавых рызык не прымаюць", - растлумачыў Дзмітрый Лапко. Паводле яго слоў, Нацыянальны банк лічыць, што нябанкаўскія крэдытна-фінансавыя арганізацыі будуць выступаць па большай частцы ў ролі разліковых агентаў.
Пашырэнне пераліку відаў безнаяўных разлікаў
Алег Карнач звярнуў увагу на дапаўненне, звязанае з пашырэннем пераліку відаў безнаяўных разлікаў за кошт новых для Беларусі інструментаў - банкаўскае плацежнае абавязацельства і прамое дэбетаванне рахунку.
Таксама ён расказаў, што для рэалізацыі на практыцы норм новай рэадкцыі закона "Аб тэхнічным нарміраванні і стандартызацыі" Нацыянальны банк спыніць сваю дзейнасць у якасці акрэдытаванага органа па сертыфікацыі праграмна-тэхнічных сродкаў у галіне банкаўскіх паслуг і тэхналогій. Для падтрымання на прымальным узроўні аперацыйнай рызыкі ў частцы забеспячэнні інфармацыйнай сумяшчальнасці праграмных сродкаў удзельнікаў плацежнай сістэмы прынята рашэнне аб арганізацыі і вядзенні ААТ "Беларускі міжбанкаўскі разліковы цэнтр" рэестра праграмных сродкаў удзельнікаў плацежнай сістэмы.
Юлія ДЫЛЯНОК
