У Рыме не так даўно пасля 22-гадовага перапынку прайшла II Міжнародная канферэнцыя па пытаннях харчавання. Яе вынікам стала прыняцце адпаведнай дэкларацыі і падрыхтоўка звароту да ўрадаў краін свету з тым, каб у кожнай краіне была выпрацавана нацыянальная праграма дзеянняў у сувязі з наяўнасцю вострай праблемы з харчаваннем насельніцтва. Гэта праблема сапраўды існуе і існавала ўвесь час, і звязана яна перш за ўсё з тым, што ўскладняецца здабыча энергарэсурсаў, змяншаюцца плошчы для вытворчасці сельскагаспадарчай сыравіны, скарачаецца плошча ўрадлівых зямель, пастаянна расце колькасць насельніцтва. Пры гэтым экспертамі зафіксавана, што 800 млн насельніцтва ў свеце галадае, а 500 млн чалавек пакутуюць ад залішняй вагі. Для Беларусі праблема атлусцення таксама даволі актуальная, вучоныя канстатуюць рост колькасці дзяцей, якія пакутуюць не толькі ад залішняй вагі, а ад сапраўднага атлусцення. Аб тым, як можна вырашыць гэтыя пытанні, як папулярызаваць прынцыпы здаровага харчавання сярод насельніцтва і якія нарматыўныя прававыя акты для гэтага неабходна прыняць, расказаў на пасяджэнні круглага стала "Праблемы здаровага харчавання ў Беларусі" старшыня міжведамаснай рабочай групы па каардынацыі дзейнасці, звязанай з пытаннямі харчавання насельніцтва, дэпутат Палаты прадстаўнікоў Мікалай Іванчанка.
На думку дэпутата, для Беларусі праблема харчавання насельніцтва вельмі складаная і шматгранная. Яна патрабуе сур'ёзнай карэкціроўкі і пастаяннага каардынацыйнага ўзаемадзеяння розных дзяржаўных органаў. "Мы дастаткова даўно перажылі той час, калі на паліцах магазінаў была бедная колькасць прадуктаў. Сёння назіраецца фактычнае багацце прадуктаў, што таксама з'яўляецца своеасаблівай праблемай, таму што велізарная колькасць розных прадуктаў, сістэм харчавання і разам з тым недастатковая інфармаванасць насельніцтва аб тым, як гэта ўсё трэба ўжываць, каб не было лішку адной групы прадуктаў, напрыклад, бялкоў ці вугляводаў, небяспечна сур'ёзнымі змяненнямі метабалічнай сістэмы чалавека і з'яўленнем праблем са здароўем. Таму настаў час, каб і ў нас у краіне была сфарміравана правільная сістэма спажывання гэтага багацця прадуктаў", - падкрэсліў дэпутат.
Гаворачы непасрэдна аб існуючых праблемных момантах, Мікалай Іванчанка адзначыў, што сёння для патаннення вытворчасці і павелічэння тэрмінаў захоўвання пры вытворчасці прадуктаў харчавання прымяняюцца розныя напаўняльнікі. Але каб гэтыя дабаўкі не павялічвалі сабекошт тавару, напаўняльнікі выкарыстоўваюцца сінтэтычныя і танныя. "Вядома ж, іх вытворцы атрымліваюць адпаведныя дазволы і пацвярджэнні бяспекі прадукцыі, але залішняе спажыванне такіх прадуктаў таксама прыводзіць да розных адмоўных наступстваў. Таму ад сінтэтычных смакавых дабавак і фарбавальнікаў, якія паляпшаюць якасць прадукцыі і яе спажывецкія ўласцівасці, трэба пераходзіць да натуральных. Гэта вельмі актуальна", - лічыць ён.
Акрамя таго, у сувязі з тым, што ў свеце адзначаецца няхватка прадуктаў харчавання, шырокае развіццё атрымліваюць сучасныя тэхналогіі выкарыстання і атрымання генна-мадыфікаваных прадуктаў. Гэтыя тэхналогіі вытворчасці ўжо актыўна прымяняюцца ў ЗША, пачынаюць выкарыстоўвацца ў Еўропе, і, натуральна, такая прадукцыя можа паступаць і ў Беларусь. "Аднак наконт генна-мадыфікаваных прадуктаў існуюць два пункты гледжання. Адны лічаць, што гэтыя прадукты бяспечныя, а па іншым пункце гледжання - няма дастатковых пацвярджэнняў іх бяспекі. Вось і існуе да гэтага часу барацьба двух пунктаў гледжання. Але нам не хацелася б, каб Беларусь здалася пад націскам транснацыянальных карпарацый, якія актыўна прапагандуюць вытворчасць генна-мадыфікаваных прадуктаў, і каб такія тавары з'явіліся на беларускіх рынках і на паліцах магазінаў", - адзначыў старшыня міжведамаснай рабочай групы. Аднак, як растлумачыў дэпутат, у гэтым плане ўсё даволі апасродкавана. Напрыклад, калі казаць аб прымяненні соі ў прадуктах харчавання, то сёння ў свеце спажывецкай натуральнай соі практычна няма. У асноўным уся соя, якая трапляе на рынкі, - генна-мадыфікаваная.
Што датычыцца харчавання моладзі і дзіцячага харчавання, то эксперт лічыць, што ў Беларусі трэба больш увагі звяртаць на пытанне чысціні сыравінных зон, на якіх вырабляюцца прадукты для дзіцячага харчавання. Таксама ў полі зроку павінна быць тэма структуры харчавання і насычанасці вітаміннай групай прадуктаў. Вельмі важным з'яўляецца папулярызацыя новых распрацовак і прадуктаў харчавання, якія ствараюцца ў Навукова-практычным цэнтры НАН па харчаванні.
На думку дэпутата, неабходна таксама змяніць структуру вытворчасці прадуктаў харчавання ў сістэме канцэрна "Белдзяржхарчпрам" і іншых дзяржпрадпрыемстваў, трэба актывізаваць у краіне працэсы атрымання так званых экалагічна чыстых прадуктаў, пры вытворчасці якіх не выкарыстоўваюцца пестыцыды, гербіцыды і мінеральныя ўгнаенні ў залішняй колькасці. "Сёння ў свеце працуюць цэлыя групы тавараправодных сетак, якія рэалізуюць насельніцтву сваіх дзяржаў такія тавары. Да нас яны таксама трапляюць, а па ідэі павінны быць уласнай вытворчасці, для гэтага ў нас ёсць усе магчымасці", - лічыць дэпутат. Яшчэ адной праблемай з'яўляецца той факт, што ў Беларусі не асабліва развіта вытворчасць функцыянальнага харчавання, гэта значыць харчавання для асобных груп насельніцтва, напрыклад, для асоб пажылога ўзросту або для людзей з пэўным захворваннем.
Старшыня міжведамаснай рабочай групы нагадаў, што раней у Беларусі былі распаўсюджаны дыетычныя сталовыя, а практычна ў кожным аб'екце грамадскага харчавання былі арганізаваны дыетычныя сталы. "Такія падыходы да харчавання ў нас у краіне трэба вяртаць, магчыма, праз адпаведную нарматыўную базу", - падкрэсліў ён.
У свой час у Беларусі была распрацавана Канцэпцыя здаровага харчавання, але тады яна не была заканадаўча зацверджана. "Мы ж павінны пасадзейнічаць таму, каб гэты дакумент быў прыняты. У Расіі такая канцэпцыя дзейнічае, у Казахстане таксама, у іншых дзяржавах таксама існуюць цэласныя нарматыўныя дакументы, а ў нас, на жаль, няма. Таксама трэба паскорыць прыняцце закона аб дзіцячым харчаванні, - адзначыў дэпутат. - Я думаю, што праз нейкі час мы будзем ініцыіраваць і распрацоўку закона аб харчаванні, таму што ў краіне дзейнічае шмат заканадаўчых актаў на гэту тэму, а асноўнага дакумента няма". Настаў час пачаць працэс заканадаўчага афармлення звестак у адзіны дакумент, звязаны з харчаваннем насельніцтва, як аднаго з асноўных фактараў здароўя і жыцця, лічыць Мікалай Іванчанка.
Кацярына МАРКОВІЧ
