Рассельгаснагляд забараніў пастаўкі харчовай прадукцыі шэрага беларускіх прадпрыемстваў і з дня на дзень збіраецца забараніць транзіт санкцыйных тавараў з Беларусі ў Казахстан і назад. Нават гэтыя два звяны ўжо даволі вялікага ланцуга прэтэнзій расійскага боку да беларускага ў нас не абмяркоўвае цяпер толькі лянівы. Прычым далёка не ўсе стараюцца ўнікнуць у сутнасць таго, што адбываецца, проста на ўзроўні абывацеля інстынктыўна адчуваюць... крыўду, недаўменне, магчыма, расчараванне. Чаму расійскае нагляднае ведамства паводзіць сябе так, як быццам выбілася з сіл, спрабуючы дамовіцца і выправіць сітуацыю ціха і мірна, не выносячы, што называецца, смецце з хаты, і вымушана звяртацца да абмежавальных мер, якія супярэчаць прыродзе інтэграцыйных утварэнняў, якія мы не без поспеху стараемся пабудаваць?
Калі паспрабаваць абагульніць, няхай і крыху ўтрыруючы, то асноўных прэтэнзій у Рассельгаснагляда да Беларусі дзве: быццам бы недастаткова высокая якасць харчовай прадукцыі, якая пастаўляецца на расійскі рынак, і імкненне нажыцца на суседскім "горы", што выяўляецца ў патуранні наглядных органаў, якія раз-пораз прапускаюць фуры з санкцыйнымі таварамі ў Расію, і вытворчасці "беларускіх крэветак".
Наконт недастаткова якасных мясных і малочных прадуктаў з Беларусі. Кажуць, усё пазнаецца ў параўнанні. Аўтар гэтых радкоў мела гонар асабіста назіраць у некалькіх расійскіх гарадах чэргі ў магазінах, дзе прадаецца беларуская прадукцыя. Прычым адчуванне было прыкладна такое: "Калі беларускае няякаснае, то дзе якаснае?" Не кажучы ўжо аб гасцях з Кіева, якія вязуць з сабой з Мінска далёка не адну палку сыравэнджанай каўбасы і як мінімум некалькі брускоў сыру. І нават размаўляць не хочуць, калі статысячны раз спрабую задаць пытанне: "У вас што, сваёй каўбасы няма?" І заўважце: гэта не сувенір, які можна паставіць на паліцу і любавацца доўгія гады.
Калі ж пакінуць спажыўца і яго выбар у спакоі, то за высокую якасць нашай прадукцыі гатовы паручыцца і ўлады, і спецыялісты. Так, намеснік прэм'ер-міністра Беларусі Міхаіл Русы абсалютна ўпэўнены ў якасці беларускай прадукцыі і лічыць сітуацыю з пастаўкамі ў Расію адным з відаў канкурэнтнай барацьбы. Пацвярджаюць гэта і незалежныя эксперты, якія лічаць, што расійскі бізнес не зацікаўлены ў тым, каб беларускі вытворца, які пастаўляе тавары па нізкіх цэнах, быў прадстаўлены на рынку максімальна шырока. Як дэфіцыт тавараў уплывае на кошт, напэўна ведаюць простыя спажыўцы, кашалькі якіх пачынаюць імкліва худзець ад такой эканамічнай палітыкі.
Але вернемся да якасці. Дырэктар Беларускага дзяржаўнага ветэрынарнага цэнтра Аляксандр Аксёнаў адзначыў, што геном АЧС, наяўнасць якога Рассельгаснагляд выявіў у беларускай прадукцыі, не знойдзены ні ў адной з узятых за апошні час проб. А іх у перыяд з 30 кастрычніка па 20 лістапада было даследавана больш як 1,2 тыс. Можна, вядома, усумніцца ў тым, што беларускія спецыялісты кампетэнтныя праводзіць адпаведныя выпрабаванні. Але чамусьці ў еўрапейскіх экспертаў такіх сумненняў не ўзнікае. Паводле слоў Аляксандра Аксёнава, два тыдні таму цэнтр наведвала місія Еўрапейскага саюза па кантролі за астаткавай колькасцю шкодных рэчываў. "Па нашай лабараторыі заўваг не было", - падкрэсліў дырэктар. Акрамя таго, сваю кампетэнцыю цэнтр рэгулярна пацвярджае валідацыяй метадаў, прымяненнем міжнародных метадаў ІСО, якімі карыстаюцца ўсе краіны свету, і ўдзелам у звяральных даследаваннях.
Зразумела, ніхто не аднімае ў Расіі права не давяраць беларускім даследаванням і праводзіць свае ўласныя на карысць здароўю расійскіх грамадзян. І выказанае меркаванне кіраўніка Рассельгаснагляда аб неабходнасці стварэння ў Мытным саюзе адзінай сістэмы ветэрынарнага і фітасанітарнага кантролю Беларуссю толькі вітаецца. Тым больш што Белдзяржветцэнтр ужо выступаў з прапановай пабудаваць наднацыянальны кантрольны орган, але, паводле слоў Аляксандра Аксёнава, гэту ідэю ў Расіі і Казахстане не падтрымалі. Таму Беларусь у будучым годзе пачне будаваць новы дзяржаўны ветцэнтр з прыцэлам на атрыманне міжнароднага сертыфіката атэстацыі.
Здавалася б, выхад відавочны: можна правесці сумесныя даследаванні і дабіцца праўды, але, як аказваецца, не ўсё так проста. "Яшчэ ў 2013 годзе, калі расійскім бокам былі выяўлены антыбіётыкі ў беларускай прадукцыі, мы паспрабавалі правесці з нашымі калегамі сумеснае даследаванне тых узораў, у якіх былі ўстаноўлены парушэнні. Але нашы калегі з Расіі адмовіліся", - з непрыхаваным шкадаваннем канстатаваў Аляксандр Аксёнаў.
Цяпер аб транзіце санкцыйных тавараў і нагнаўшых аскому "беларускіх крэветках". Так ужо складваецца сітуацыя апошніх некалькіх гадоў, што Беларусь, Казахстан і Расія (а цяпер ужо і Арменія) мэтанакіравана рухаюцца ў напрамку стварэння Еўразійскага эканамічнага саюза. Асноватворным пастулатам інтэграцыйнага аб'яднання з'яўляецца адсутнасць абмежаванняў на перамяшчэнне тавараў, грузаў, рабочай сілы і, як вынік, стымуляванне росту эканомікі ўсіх краін, якія ўваходзяць у аб'яднанне. Таму размовы аб магчымым увядзенні Расіяй забароны транзіту санкцыйных тавараў з Беларусі ў Казахстан і назад выклікаюць недаўменне. Гэта як мінімум. Як максімум гэта супярэчыць абавязацельствам па дагаворы аб ЕАЭС, аб чым заявіў старшыня Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі Уладзімір Андрэйчанка. "Мы, здаецца, раней аб усім дамовіліся, але цяпер зноў пачынаем выбудоўваць нейкія бар'еры і межы. Я думаю, што гэта недапушчальна, што гэта нейкае непаразуменне. Трэба прыняць неадкладныя меры, каб вырашыць гэту праблему", - сказаў Уладзімір Андрэйчанка.
Цікавы і той факт, што Беларусі даводзіцца вырашаць праблему, да якой, па сутнасці, яна непасрэднага дачынення не мае. Так, уведзенае Расіяй эмбарга прадаставіла беларускай перапрацоўчай прамысловасці дадатковыя магчымасці. І расійскія ўлады не аднойчы выказваліся за тое, каб Беларусь гэтымі магчымасцямі карысталася: маўляў, можаце перапрацоўваць - перапрацоўвайце. Што да транзіту, то Беларусь стаяла і будзе стаяць на тым, што дзейнічае выключна ў прававым полі Мытнага кодэкса Мытнага саюза. Як падкрэсліў начальнік упраўлення арганізацыі мытнага кантролю Дзяржаўнага мытнага камітэта Беларусі Андрэй Кавальчук, беларускай мытнай службай прыняты вычарпальныя меры па недапушчэнні ўвозу санкцыйных тавараў праз тэрыторыю Беларусі ў Расію. "Цяпер мытнымі органамі Беларусі пры прадстаўленні належным чынам аформленых дакументаў і адсутнасці падстаў для надгляду тавары ў строгай адпаведнасці з заканадаўствам Мытнага саюза накіроўваюцца ў Расію, у выпадку калі атрымальнік знаходзіцца там, або транзітам праз Расійскую Федэрацыю - калі ў трэціх краінах", - канстатаваў ён.
Дарэчы, крэветкі цалкам могуць быць беларускімі. Сітуацыю растлумачыў Міхаіл Мятлікаў, старшыня Беларускай гандлёва-прамысловай палаты, якая займаецца выдачай сертыфікатаў паходжання тавараў. "Беларускія крэветкі маюць права на жыццё. Калі яны вылаўлены ў нейтральных водах на зафрахтаваным судне, яны нават як сыравіна з'яўляюцца беларускімі. Калі ж яны куплены ў іншай краіне і былі перапрацаваны, гэта значыць дабаўленая вартасць адбылася ў Беларусі, то яны таксама з'яўляюцца беларускімі", - падкрэсліў ён.
У якасці заключэння. Беларусь заўсёды, яшчэ раз падкрэслю, заўсёды была супраць канфліктаў - газавых, нафтавых, малочных, мясных ці любых іншых. І цяпер мы не канфліктуем і ў далейшым канфліктаваць, спадзяюся, не давядзецца. Мы любім і ўмеем вырабляць: і мяса, і малако, і крэветкі, калі хочаце. Не хочаце, ну што ж. Са шкадаваннем, таму што сапраўды хацелі дапамагчы, прычым не ўладам, а людзям, але мы зразумеем. Складаней з разуменнем парушэння дасягнутых раней дамоўленасцей. Тым больш што заўсёды ўмелі дамаўляцца без забарон і санкцый, дык чаму не можам дамовіцца цяпер?
