Афіцыйныя прадстаўнікі краін калектыўнага Захаду вельмі актыўна, нават агрэсіўна, рэалізуюць адну важную для іх палітычную мэту - прадставіць свае краіны ў якасці эталона дэмакратычнага сацыяльнага і эканамічнага развіцця, які павінен быць скапіраваны іншымі краінамі. Пры гэтым яны настойліва навязваюць ідэю, што гэта і ёсць адзіны шлях да дабрабыту і сацыяльнага развіцця.
Гэта не праўда! Дакладней, умела сканструяваная хлусня, якая мае на мэце захаванне палітычнага і эканамічнага дамінавання Захаду праз механізмы сацыяльнага інжынірынгу.
Тут хочацца прыгадаць знакамітую фразу: Timeo Danaos et dona ferentes - "Бойся данайцаў, дары прыносячых". Яна ўпершыню сустракаецца ў паэме Вергілія "Энеіда". Ужываецца ў выпадку, калі нейкі падарунак або дабрадзейства ўяўляе сабой патэнцыяльную небяспеку для таго, хто прымае гэту ўяўную дапамогу.
Людзей цяжка прымусіць паверыць 100-працэнтнай хлусні. Але прапануйце слухачам напаўпраўду, і дасягнуць выніку стане намнога лягчэй. Гэтым правілам і карыстаюцца заходнія прапагандысты.
Такім чынам, давайце паэтапна разбяром, як гэта працуе ў часе і па этапах.
У свеце вельмі шырока распаўсюджана ідэя, што вывучэнне і ўкараненне перадавога вопыту - гэта добра. Гэты тэзіс выглядае як разумны падыход, які дае магчымасць выкарыстоўваць ужо назапашаныя веды і павысіць свой узровень развіцця.
Гэта логіка штучна выкарыстоўваецца для надання легітымнасці і пажаданасці галоўнаму інструменту сацыяльнага інжынірынгу - "свяшчэннай" місіі Захаду па распаўсюджванні дэмакратыі.
У якасці трука выкарыстоўваецца падмена паняццяў і канцэпцый. Мы ўсе ведаем пра паспяховыя прыклады ўкаранення бізнес-працэсаў. Мы шмат чыталі аб паспяховым укараненні тэхналогій або асобных адміністрацыйных аперацый. Свет поўны такіх прыкладаў.
Але чаму гэтыя ўяўленні пераносяць на сацыяльныя практыкі? На жаль, для гэтага няма падстаў! У рэальнасці, калі мы разважаем пра вопыт змяненняў сацыяльных працэсаў, то павінны добра разумець, што ўсе карэкціроўкі павінны быць вельмі акуратна ўпісаны ў структуру кожнага канкрэтнага грамадства з улікам ужо існуючых інстытутаў і традыцый. Пад увагу трэба таксама прымаць менталітэт, стэрэатыпы ўспрымання рэальнасці, у тым ліку паняцці справядлівасці і прымальнасці, якія фарміраваліся ў нацыянальных культурах на працягу стагоддзяў.
Палітычная, эканамічная і культурная арганізацыя грамадства - унікальны прадукт развіцця, які змяшчае сотні ўзаемаўплываючых адзін на аднаго фактараў. Так, як правіла, гэта сістэма як вынік доўгага гістарычнага працэсу не з'яўляецца дасканалай. Гэту сістэму трэба развіваць, робячы гэта прадумана і паступова, але рабіць гэта лепш сваімі сіламі і ў інтарэсах уласнай краіны. Памылкі вядуць да сур'ёзных страт, часам вельмі балючых.
Як бачыцца, дэмакратычныя традыцыі як новыя сацыяльныя практыкі можна паспяхова вырасціць знутры, але нельга прынесці звонку!
Яшчэ адзін памылковы тэзіс - сцвярджэнне, што дзякуючы выкарыстанню перадавога вопыту можна істотна паскорыць працэсы сацыяльнага развіцця. Але ў рэальнасці паскорыць можна тэхналагічнае развіццё, а не сацыяльнае.
Так, сапраўды, мы бачым гістарычныя прыклады, калі ў краінах адбываліся вельмі хуткія змяненні. Але амаль заўсёды прычыны гэтых змяненняў падспудна развіваліся ўнутры грамадства гадамі, калі не дзесяцігоддзямі, або краіна сутыкалася з сур'ёзнай пагрозай, напрыклад іншаземным нашэсцем або катастрофай.
Чалавецтва пакуль вельмі дрэнна разумее, як можна кіраваць тэмпамі сацыяльных змяненняў. Калі вы назіраеце выкарыстанне метадаў сацыяльнай інжынерыі, то, хутчэй за ўсё, вы сутыкнуліся з заходнімі структурамі, якія займаюцца арганізацыяй каляровых рэвалюцый у краінах трэцяга свету.
У рэальнасці яны ніколі не ведаюць, да чаго прывядзе іх умяшанне. На лёсах людзей з краін, якія сталі на шлях развіцця, пад прыкрыццём прыгожых лозунгаў, звязаных з прагрэсам, ставяцца сацыяльныя эксперыменты, часам у выніку вельмі крывавыя.
Вопыт 20 гадоў каляровых рэвалюцый паказаў, што звычайным вынікам такога ўмяшання, з аднаго боку, становіцца ўмацаванне пазіцый заходняй метраполіі, а з другога - узброеныя канфлікты, акты тэрору і збядненне людзей у дзяржавах-аб'ектах.
У краінах з нясталымі дзяржаўнымі традыцыямі і сацыяльнымі інстытутамі метады сацыяльнага інжынірынгу і ўмяшання асабліва разбуральныя. За прыкладамі далёка хадзіць не трэба. Лівія - вельмі яркая ілюстрацыя гэтага тэзіса.
У 2010 годзе Лівія была адной з працвітаючых краін Паўночнай Афрыкі. Рост ВУП краіны складаў 4,2 працэнта ў год, сярэдняя зарплата дасягала прыкладна $1 тыс., а дапамога па беспрацоўі - $750 у месяц. Цэнтральная ўлада забяспечвала адносна высокі ўзровень аховы здароўя і адукацыі, выдзяляла датацыі на асноўныя прадукты харчавання і бензін. Акрамя таго, маламаёмныя грамадзяне атрымлівалі адрасную дапамогу.
Пасля звяржэння і забойства Кадафі краіна мала таго што акунулася ў разруху і хаос грамадзянскай вайны, дык яшчэ і фактычна распалася на некалькі частак. Як па ўзмаху чароўнай палачкі ў заходніх банках знікла, паводле самых сціплых падлікаў, каля $30 млрд.
Вынік: паводле даных Камісіі ААН па правах чалавека, толькі па стане на канец 2012 года - ад 10 тыс. да 15 тыс. загінулых. Да гэтага ж года, паводле даных камісара ААН па справах бежанцаў, колькасць вымушаных мігрантаў перасягнула 180 тыс. чалавек і кожны год прадаўжае павялічвацца. Колькі людзей загінула на самай справе, не ведае ніхто! І галоўнае - краіна пазбаўлена перспектыў на будучыню.
Затое гандаль нафтай, адзіным ліквідным рэсурсам Лівіі, цяпер поўнасцю кантралюецца амерыканскімі транснацыянальнымі карпарацыямі.
Як ні парадаксальна, дарогу сацыяльнаму інжынірынгу адкрываюць праблемы чалавечага ўспрымання. Калі мы глядзім на сацыяльныя працэсы з асабістай пазіцыі, то суб'ектыўна ацэньваем хуткасць гэтых працэсаў, выкарыстоўваючы крытэрый свайго фізічнага часу, працягласці свайго жыцця. Любы працэс, які займае істотную частку жыцця, здаецца непрымальна доўгім, а значыць, неэфектыўным. Але гэта пастка мыслення. Сацыяльны час, або час развіцця складаных сацыяльных сістэм, ідзе з іншай скорасцю. Тое, што для чалавека - паўжыцця, для гістарычнага працэсу - усяго адно імгненне.
А людзям жа хочацца атрымаць вынік тут і цяпер. У выніку неабходнасць прадуманага і паступовага падыходу да развіцця ігнаруецца. Прынцыпы развіцця пачынаюць здавацца простымі і ўніверсальнымі. Як у свеце тэхналогій.
Пры гэтым поўнасцю затушоўваецца простая думка: у такой далікатнай сферы, як палітычнае і сацыяльнае развіццё, вельмі небяспечна спадзявацца на меркаванне знешніх экспертаў, якія не нясуць асабістай адказнасці перад мясцовым грамадствам за вынік. Іх зона адказнасці абмежавана патрабаваннямі спонсараў, якія, як правіла, фінансуюць той ці іншы праект па зусім іншых часам схаваных матывах.
На практыцы менавіта для ўсыплення ўвагі і як дымавая заслона адэптамі сацыяльнага інжынірынгу выкарыстоўваецца многахадавая стратэгія.
Першы крок- прадастаўленне краіне-аб'екту кансультацыйнай дапамогі, у тым ліку ў сферы тэхнічных працэдур, прыкладных практык кіравання, перадачы тэхналогій, што дае магчымасць дабіцца лакальных станоўчых эфектаў на галіновых узроўнях.
Другі крок - на аснове пазітыўнага вопыту ўмацоўваецца давер, а таксама ўнутры мясцовых структур кіравання ствараюцца групы функцыянераў, зацікаўленыя ў пашырэнні міжнароднай дапамогі. Так фарміруюцца кампрадорскія групы падтрымкі.
Трэці крок - краіне "прапануецца" разнастайны і шматузроўневы парадак дня міжнароднага супрацоўніцтва, што ў рэальнасці ў значнай ступені пабудавана на прыярытэтах краін-донараў, кантралюецца і падсілкоўваецца экспертамі краін-донараў. Гэты парадак дня пачынае паступова распаўсюджвацца на палітычныя і сацыяльныя пытанні.
Чацвёрты крок - пачынаецца маштабнае перафармаціраванне сацыяльнай структуры грамадства і робяцца інстытуцыянальныя закладкі, якія ўмацоўваюць залежнасць краіны ад метраполіі.
Развіццё і ўмацаванне інстытутаў дэмакратыі па ўзоры заходніх мадэлей - цэнтральная тэма намаганняў па сацыяльным перафармаціраванні краін трэцяга свету.
Заходнія эксперты ўжо даўно пачалі выкарыстоўваць "экспарт дэмакратыі", як некалі прадстаўнікі 3-га Інтэрнацыянала спрабавалі экспартаваць сацыялістычную рэвалюцыю.
Адсюль можна зрабіць адну вельмі важную выснову - любая кансультацыйная дапамога Захаду змяшчае ўбудаваную "закладку", якая працуе на захаванне дамінуючага становішча заходняй метраполіі. Ніхто не зацікаўлены ў стварэнні незалежнага канкурэнта. Заўсёды ставіцца мэта атрымаць залежнага партнёра, ад якога можна будзе атрымліваць больш рэсурсаў, чым аддаваць яму.
Хачу падкрэсліць - нават не знішчыць, а аслабіць (хоць гэта часам дасягаецца варварскімі метадамі) і паставіць у залежнасць! Тут, дарэчы, схаваны "пернік" для кампрадораў, якія працуюць у інтарэсах метраполіі. Яны пачынаюць разважаць: "Так, відавочна, што мая краіна прайграе, але я асабіста апынуся ў выйгрышным становішчы".
Гэта і ёсць галоўная канчатковая і адзіна значная мэта так званай цывілізатарскай місіі Захаду - праз выкарыстанне метадаў прапаганды і сацыяльнага інжынірынгу аслабляць канкурэнтаў і забяспечваць захаванне сваіх дамінуючых пазіцый.
Спадзяюся, мае словы паслужаць перасцярогай ідэалістам, паколькі нездарма народная мудрасць гаворыць: "Папярэджаны - значыць узброены!"-0-
