Новая якасць эканамічнай інтэграцыі ў фармаце Саюзнай дзяржавы, Еўразійскага эканамічнага саюза павінна садзейнічаць сацыяльна-эканамічнай устойлівасці Беларусі. Такі пункт гледжання выказаў карэспандэнту БЕЛТА прафесар кафедры еўразійскіх даследаванняў факультэта міжнародных адносін Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта Андрэй Русаковіч. Вучоны закрануў тэму новай геапалітычнай рэальнасці і сучаснай хутка зменлівай сусветнай сітуацыі, калі шматбаковыя механізмы міждзяржаўнага дыялогу і супрацоўніцтва, у ліку якіх важная роля адводзіцца ААН, набываюць усё большую важнасць і значэнне. Прафесар таксама выказаў меркаванне, што ў бліжэйшай перспектыве менавіта інтарэсы вялікай колькасці насельніцтва, якое на сабе адчуе наступствы разрыву існуючых сувязей, будуць вызначаць новы палітычны парадак дня супрацоўніцтва ў свеце.
"Сучасны свет складаны, супярэчлівы і ўзаемазвязаны. Дынамічныя працэсы, якія цяпер адбываюцца, безумоўна, непасрэдна ўздзейнічаюць на дзяржаву, грамадства, канкрэтных людзей, мяняюць светапоглядныя асновы, ствараюць новыя палітычныя і эканамічныя канфігурацыі, - адзначыў прафесар. - Гэта не абстрактныя праблемы сучаснага свету. Усё, што адбываецца ў свеце, так ці інакш знаходзіць адлюстраванне ў нашым непасрэдным жыцці, выяўляецца на дабрабыце, сацыяльным самаадчуванні. Узаемасувязь і ўзаемаўплыў унутры- і знешнепалітычных аспектаў развіцця - неад'емная рыса сучаснасці. Да таго ж вал інфармацыйнага ўздзеяння настолькі масіўны, што колькасць інфармацыі, яе інтэрпрэтацыі здольныя размываць каштоўнасныя арыенціры нават вельмі ўстойлівых да такіх з'яў людзей".
Андрэй Русаковіч прадоўжыў: "Канфлікт паміж Расіяй і калектыўным Захадам, які выспяваў на працягу 2010-х гадоў, у 2022 годзе атрымаў новае развіццё пасля пачатку спецыяльнай ваеннай аперацыі Расійскай Федэрацыі ва Украіне. Пытанні бяспекі ў рэгіёне Усходняй Еўропы, шырокамаштабны канфлікт Расіі з Захадам, пашырэнне НАТА і ЕС, праблемы ўнутры- і знешнепалітычнай стабільнасці шэрага дзяржаў, успышкі замарожаных канфліктаў, складанасці эканамічнага развіцця, звязаныя ў тым ліку і з аднаўленнем эканомікі пасля пандэміі, сфарміравалі новую геапалітычную рэальнасць у еўрапейскім рэгіёне, сутнасць і асноўныя тэндэнцыі якой яшчэ трэба будзе прааналізаваць".
Вучоны падкрэсліў, што рэгіён, у якім мы знаходзімся, стратэгічна важны, а Еўропа ў цэлым і Еўразія - адзін з ключавых. Таму нядзіўна, што цяпер канфліктная лінія процістаяння па лініі Захад - Расія праходзіць менавіта ў гэтым рэгіёне.
"З улікам значэння еўрапейскага рэгіёна ў сістэме міжнародных адносін значныя змяненні прагназуюцца і ў светаўладкаванні ў цэлым. У цэлым большасць экспертаў сыходзіцца на думцы, што менавіта цяпер хуткімі тэмпамі ідзе фарміраванне новай сусветнай сістэмы, контуры якой набываюць усё больш бачныя абрысы. А які лёс дзеючых традыцыйных механізмаў і правіл, устаноўленых пасля заканчэння Другой сусветнай вайны?" - задаў ён рытарычнае пытанне.
"Трэба прызнаць, што мы недаацэньваем значэнне і важнасць шматбаковых механізмаў міждзяржаўнага дыялогу і супрацоўніцтва - ААН, АБСЕ, іншых рэгіянальных механізмаў. Вядома, яны з улікам пазіцый вялікіх дзяржаў не могуць вырашыць усе існуючыя пытанні, у першую чаргу ў сферы бяспекі, але трэба таксама ўлічваць і тую акалічнасць, што ў шматбаковым фармаце цяпер рэгулюецца значнае кола пытанняў - ад праблем аховы навакольнага асяроддзя і пераадолення пандэміі да пытанняў ядзернага нераспаўсюджвання і мірнага выкарыстання космасу. І тут ёсць рух наперад, прысутнічаюць элементы ўстойлівасці, існуе вялікі патэнцыял", - лічыць прафесар.
Трагічны вопыт першай палавіны ХХ стагоддзя, дзве сусветныя вайны, якія прынеслі цяжкія страты для Беларусі, перамога савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне - гэта тая спадчына, усведамленне якой вымушае ўсіх нас прыкласці вырашальныя намаганні для захавання і ўмацавання міру, канстатаваў ён. І ў гэтым працэсе захоўваецца роля ААН, дзейнасці якой трэба будзе надаць новы змест.
"У пасланні кіраўніка беларускай дзяржавы Аляксандра Лукашэнкі ў адрас генеральнага сакратара ААН 8 мая 2022 года падкрэсліваецца, што Рэспубліка Беларусь, з'яўляючыся донарам рэгіянальнай і глабальнай бяспекі, заўсёды выступала і паслядоўна выступае за ўмацаванне рэгіянальнай і глабальнай бяспекі на прынцыпах агульнай адказнасці і непадзельнасці бяспекі, за паслядоўнае ўмацаванне стратэгічнай стабільнасці, - адзначыў Андрэй Русаковіч. - Рэспубліка Беларусь стала ініцыятарам шэрага буйных рэгіянальных ініцыятыў па ўмацаванні бяспекі і супрацоўніцтва: ад стварэння ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе прасторы, свабоднай ад ядзернай зброі, да прапаноў аб аднаўленні шырокага міжнароднага дыялогу па ўмацаванні мер даверу, бяспекі і супрацоўніцтва ў Еўропе "Хельсінкі-2". Мінск, як гэта было і апошнія сем гадоў, і цяпер прыкладае намаганні, накіраваныя на палітыка-дыпламатычнае вырашэнне ваеннага канфлікту ва Украіне".
Вучоны са шкадаваннем канстатаваў, што цяпер у рэгіёне ўзяў верх канфрантацыйны падыход. "Хельсінкская сістэма адносін, якая склалася ў сярэдзіне 1970-х гадоў на аснове шэрага пагадненняў паміж СССР і заходнімі краінамі і атрымала новы імпульс у 1990-я гады, перажывае самае сур'ёзнае выпрабаванне, якое можа прывесці да яе канчатковага распаду. І гэта адзін з самых складаных выклікаў для рэгіёна", - лічыць ён.
Андрэй Русаковіч падкрэсліў, што санкцыйныя дзеянні Захаду, накіраваныя супраць Беларусі і Расіі, сур'ёзнае абмежаванне палітычных і эканамічных адносін з Захадам вызначаюць істотны спектр новых задач для беларускай дзяржавы на міжнароднай арэне. Умацаванне нацыянальнай бяспекі, у тым ліку з выкарыстаннем адпаведных механізмаў Саюзнай дзяржавы, апошнім часам прыярытэт першага ўзроўню.
"Новая якасць эканамічнай інтэграцыі ў фармаце Саюзнай дзяржавы, Еўразійскага эканамічнага саюза павінна садзейнічаць сацыяльна-эканамічнай устойлівасці рэспублікі. Менавіта цяпер структуры інтэграцыі з удзелам Расіі і Беларусі праходзяць тэст на эфектыўнасць, устойлівасць і прывабнасць для іншых краін, - перакананы прафесар. - Пераарыентацыя экспартных патокаў на рынкі Азіі, Афрыкі, Лацінскай Амерыкі і прыцягненне сучасных тэхналогій - адна са стратэгічных задач беларускай дыпламатыі, суб'ектаў гаспадарання, гэты выклік у рэгіёне сфарміраваны ўпершыню за ўсе гады існавання. Чакаецца карпатлівая работа па пашырэнні эканамічных інтарэсаў у многіх краінах, кропкавыя намаганні па рэалізацыі новых эканамічных праектаў. Чакаецца складаная і моцная канкурэнцыя з боку іншых дзяржаў, як дружалюбных, так і недружалюбных, канкурэнцыя не заўсёды справядлівая і камфортная для нас".
Пры гэтым, паводле слоў Андрэя Русаковіча, нягледзячы на ўсе складанасці адносін з Захадам, еўрапейскі вектар эканамічнай дыпламатыі захоўвае сваё значэнне. "Сітуацыя з транзітам, экспартна-імпартнымі патокамі паміж Рэспублікай Беларусь і ЕС сведчыць, што бакі, улічваючы ў тым ліку і люстраныя абмежавальныя меры, здольныя захоўваць і падтрымліваць эканамічнае супрацоўніцтва, - лічыць ён. - Рашэнне кіраўніцтва Беларусі аб магчымасці бязвізавага ўезду грамадзян Літвы і Латвіі ў рэспубліку сведчыць аб імкненні захаваць узровень чалавечых кантактаў, сфарміраваць своеасаблівую аснову для будучага ўзаемадзеяння".
На думку вучонага, у бліжэйшай перспектыве менавіта інтарэсы вялікай колькасці насельніцтва ў свеце, якое на сваім вопыце адчувае эканамічныя і сацыяльныя наступствы разрыву існуючых сувязей, будуць вызначаць новы палітычны парадак дня, накіраваны на аднаўленне супрацоўніцтва і ўмацаванне бяспекі ў рэгіёне.
Аліна ГРЫШКЕВІЧ,
БЕЛТА.-0-
