Дзень беларускага пісьменства заняў пачэснае месца ў календары нацыянальных свят. Ён прысвечаны спадчыне, якую трэба ведаць і якой трэба ганарыцца: у беларускага пісьменства векавыя традыцыі, яго фігуры пакінулі важнейшы след у гісторыі не адной краіны. Падрыхтоўка да свята, прапрацоўка яго канцэпцыі пачынаецца літаральна пасля завяршэння папярэдняга мерапрыемства. У сталіцы гэтага свята - Шчучыне - прайшло першае пасяджэнне нацыянальнага аргкамітэта па яго правядзенні. У ім прынялі ўдзел прадстаўнікі мясцовай улады і адказных ведамстваў на чале з намеснікам прэм'ер-міністра Беларусі Наталляй Качанавай.
Падарунак гораду
Урачыстыя мерапрыемствы, прысвечаныя XXII Дню беларускага пісьменства, традыцыйна пройдуць у першую нядзелю верасня. Шчучын упершыню стане літаратурнай сталіцай краіны. Пачынаючы з 1994 года свята падарожнічала па такіх культурных цэнтрах Беларусі, як Навагрудак, Нясвіж, Орша, Пінск, Мсціслаў, Мір, Камянец, Паставы, Шклоў, Барысаў, Смаргонь, Хойнікі, Ганцавічы, Глыбокае, Быхаў. Двойчы яго прымалі Полацк (1994, 2003), Тураў (1995, 2004) і Заслаўе (2000, 2014).
Падрыхтоўка да свята заўсёда звязана з пэўным абнаўленнем горада. На думку Наталлі Качанавай, гэту традыцыю неабходна прадаўжаць. "Любое свята такога маштабу ў Беларусі па традыцыі ўжо становіцца добрай нагодай, каб укласці сілы і сродкі і зрабіць гораду падарунак, пакінуць што-небудзь людзям. У гэтым няпростым годзе ў работу павінны ўключыцца ўсе службы, ведамствы, прадпрыемствы, пачынаючы ад мясцовага гандлю і завяршаючы міністэрствамі спорту і турызму, адукацыі", - падкрэсліла віцэ-прэм'ер.
Паводле яе слоў, Шчучын стварае спрыяльнае ўражанне як горад для літаратурнага свята. Шчучынская зямля - радзіма паэтэсы Алаізы Пашкевіч (легендарнай Цёткі), музыканта з сусветным імем Чэслава Немана. З гэтай зямлёй звязаны імёны вядомых дзеячаў і асветнікаў Ігната Дамейкі, Станіслава Баніфацыя Юндзіла, польскага паэта Ануфрыя Петрашкевіча, мастака-графіка Казіміра Альхімовіча і іншых.
Усяго на падрыхтоўку літаратурнай сталіцы 2015 года накіруюць амаль Br80 млрд з розных крыніц (каля Br67 млрд - з раённага бюджэту з улікам мэтавых сродкаў абласнога бюджэту). Да агульнай справы падключацца мясцовыя прадпрыемствы, спонсары, актывісты, унясуць сваю лепту міністэрствы, арганізацыі гандлю. Старшыня раённага выканаўчага камітэта Сяргей Ложачнік упэўнены, што і простыя грамадзяне падтрымаюць агульную справу і, нягледзячы на дэфіцытны бюджэт, удасца прадставіць горад у найлепшым выглядзе. Так, плануецца арганізаваць гарадскія суботнікі, якія акрамя падрыхтоўкі горада дадуць магчымасць павялічыць бюджэт свята.
Мясцовыя ўлады маюць намер не распыляць сродкі, а сканцэнтраваць іх на важнейшых аб'ектах. Галоўным падарункам гараджанам павінна стаць завяршэнне рэканструкцыі палаца Друцкіх-Любецкіх. Былая княжацкая рэзідэнцыя ў стылі неакласіцызму на беразе возера ў цэнтральнай частцы горада, паводле слоў прыезджых, упрыгожвае яго, падкрэсліваючы слаўнае мінулае. Але ў мясцовых жыхароў палац, хутчэй, выклікае асацыяцыі з зацягнутай будоўляй (рэканструкцыю спрабуюць завяршыць вось ужо 11 гадоў, але сродкаў не хапала). На завяршэнне работ па праекце неабходна каля Br22 млрд. Выдзелена Br13 млрд. Пры адсутнасці сумы, якой не хапае, будзе выкананы максімальна магчымы аб'ём работ. Сёння на аб'екце штодзень працуюць каля 70-100 чалавек. Палац стане месцам для заняткаў творчасцю дзяцей і моладзі, што асабліва сімвалічна ў Год моладзі. Тут таксама размесціцца музей (у горада няма ўласнага краязнаўчага музея), будуць праводзіцца важныя культурныя і іншыя мерапрыемствы.
Да свята плануецца аформіць уезд у горад. Там установяць знак і помнік МіГ-25, што нагадвае аб слаўным авіяцыйным мінулым Шчучына, які яшчэ называюць горадам авіятараў. Шчучын амаль шэсць дзясяткаў гадоў быў дзеючай базай Ваенна-паветраных сіл.
Эпіцэнтрам спартыўных мерапрыемстваў стане стадыён "Алімп". Яго рэканструкцыя таксама будзе выканана з улікам наяўных сродкаў, пэўную дапамогу выказала намер аказаць мясцоваму бюджэту Міністэрства спорту і турызму.
Неабходна добраўпарадкаваць месца асноўных дзеянняў свята - набярэжную каля возера і поймы ракі Тур'янка. На гэтыя мэты маюць намер накіраваць Br5 млрд.
На беразе возера на пляцоўцы каля раённага Дома культуры размесціцца галоўная сцэна і рады для гледачоў, маляўнічае месца дасць магчымасць мастакам-афарміцелям ажыццявіць творчыя ідэі па арганізацыі падсветкі і ілюмінацыі на вадзе. Каля Br2,5 млрд прадугледжана і на рамонт самога Дома культуры, дзе ў першую чаргу неабходна абнавіць залу для гледачоў, набыць абсталяванне.
Канцэптуальна новы аб'ект з'явіцца на месцы старога кінатэатра "Беларусь". Тут з'явіцца маладзёжны цэнтр з сучасным кінатэатрам, дыскатэкай, фітнес-студыяй, кафэ. Прадугледжваецца выканаць вялікі аб'ём работ па рэканструкцыі і абсталяванні будынка, на што прадугледжана каля Br3,5 млрд.
Сродкі раённага бюджэту таксама накіруюць на завяршэнне рэканструкцыі цэнтральнай раённай бібліятэкі імя Цёткі. Акрамя таго, плануецца рамонт гімназіі, прылеглай да асноўнай святочнай вуліцы (Савецкай) СШ нумар 2, СШ нумар 1, фасадаў дзіцячай юнацка-спартыўнай школы, аддзялення Шчучынскай цэнтральнай раённай бальніцы.
Больш як Br17 млрд прадугледжваецца таксама на капітальны рамонт фасадаў, даху, казыркоў над балконамі, рамонт ганкаў, добраўпарадкаванне каля шэрага жылых дамоў у цэнтральнай частцы горада.
Месца сустрэчы мінулага і сучаснага
У аснове канцэпцыі святкавання Дня беларускага пісьменства - паказ непарушнага адзінства друкаванага слова з гісторыяй беларускага народа, яго цеснай сувязі са славянскімі вытокамі, а таксама асэнсаванне гістарычнага шляху пісьменства і друку ў Беларусі. Паколькі менавіта слова, кніга лепш за ўсё адлюстроўвае і захоўвае гісторыю народа. Паводле задумы арганізатараў, вялікая ўвага будзе ўдзелена тэмам Вялікай Айчыннай вайны і пераемнасці пакаленняў. "Дзень пісьменства - гэта вялікае дзяржаўнае свята. У гэтым годзе ў яго праграме акрамя літаратурнага складніка будзе паказ самых розных старонак жыцця Гродзеншчыны. Гэта важна ў кантэксце Года моладзі і 70-годдзя Перамогі", - растлумачыла міністр інфармацыі Беларусі Лілія Ананіч.
Галоўнымі складнікамі самога свята 6 верасня стануць цырымоніі адкрыцця і закрыцця, а таксама фестываль кнігі і прэсы. Мерапрыемствы разгорнуцца на розных тэматычных пляцоўках (для дзяцей, моладзі, дарослых). Плануецца насычаная праграма з выстаўкамі кніг, СМІ і турыстычных праектаў. Для гасцей выступяць артысты і музыканты, адбудзецца конкурс чытальнікаў. Пляцоўкі прызначаны адлюстраваць разнастайнасць і багацце культуры Беларусі і Гродзенскага рэгіёна, папулярызаваць пісьмовую спадчыну краіны.
Плануецца паказаць гасцям свята ўнікальную выстаўку перыёдыкі часоў Вялікай Айчыннай вайны, паколькі слова ўнесла важкі ўклад у барацьбу з фашыстамі, а таксама выстаўку патрыятычнага плаката, якая складзена па выніках конкурсу сярод моладзі СНД.
Лепшым сувенірам, прывезеным са свята, безумоўна, будзе кніга. Кніжная прадукцыя будзе прадстаўлена ў шырокім асартыменце на розных пляцоўках. Падарункам шчучынцам стане адкрыццё "Белсаюздрукам" новай кнігарні. Міністэрства інфармацыі падорыць Шчучыну амаль 3 тыс. кніг, кніжныя падарункі бібліятэкам зробіць і Саюз пісьменнікаў Беларусі. Спецыяльна да свята будзе выпушчаны фотаальбом пра Шчучын і зборнік "Беларусь літаратурная".
Героі свята - пісьменнікі
"З усіх пляцовак у Дзень беларускага пісьменства павінна гучаць слова "пісьменнік", - падкрэсліла Лілія Ананіч. З гэтай мэтай у дзень і напярэдадні свята плануецца ўручыць узнагароды ў літаратурных конкурсах, у тым ліку ўпершыню - Нацыянальную літаратурную прэмію. Гэтай прэміі плануецца надаць асаблівую важкасць і аўтарытэт, магчыма, з гэтай мэтай зменшыцца ў параўнанні з абласнымі конкурсамі колькасць намінацый, а імёны ўладальнікаў прэміі прагучаць сапраўды гучна. "Нацыянальная прэмія павінна выступіць кансалідуючай літаратурную супольнасць, трэба паказаць значнасць і аўтарытэт паэтаў і пісьменнікаў у нашай краіне", - падкрэсліла Лілія Ананіч.
Правесці цырымонію ўручэння прэміі прапануецца ў час адкрыцця свята. На працягу далейшых мерапрыемстваў у літаратурнай сталіцы пісьменнікі і паэты сустрэнуцца з чытачамі, правядуць аўтограф-сесіі.
Як падкрэсліла Наталля Качанава, пісьменнікі - галоўныя дзеючыя асобы Дня беларускага пісьменства, а літаратура - аснова ўсіх мастацтваў. Гэтаму святу ўдзяляецца вялікая ўвага на дзяржаўным узроўні, яго наведваюць госці самага высокага ўзроўню, у тым ліку замежныя, адзначыла яна.
Згодна з канцэпцыяй Дня пісьменства, тэматычныя мерапрыемствы ў Гродзенскай вобласці і ў краіне будуць праходзіць на працягу ўсяго года і ў святочныя выхадныя. Гэта ўрокі на тэму кнігадрукавання, выстаўкі, сустрэчы з пісьменнікамі, прэзентацыі, конкурсы, акцыя "Чытаем беларускую кнігу разам з дзецьмі" (кнігі дзецям чытаюць вядомыя людзі), літаратурна-музычныя гасцёўні і інш. У сакавіку ў Шчучыне адбудзецца падвядзенне вынікаў абласнога конкурсу рукапісаў імя Цёткі. У чэрвені пройдзе пленэр скульптараў на літаратурную тэматыку.
Плануецца, што напярэдадні свята ў Шчучыне завершыцца рэспубліканская экспедыцыя "Шлях да святынь", яе маршрут распрацоўваецца. Пройдзе навуковая канферэнцыя "Шчучынскія чытанні". 5 верасня ў горадзе плануецца правесці конкурс чытальнікаў з удзелам беларускіх і замежных пісьменнікаў. У гэты ж дзень у райцэнтры пройдзе міжнародны круглы стол "Сугучча", у якім прымуць удзел аўтары з Расіі, Украіны, Літвы, Польшчы, Чэхіі, Славакіі, Балгарыі і іншых краін.
Поўная праграма мерапрыемстваў яшчэ распрацоўваецца. Шмат цікавых прапаноў паступіла, напрыклад, ад Саюза пісьменнікаў Беларусі, які мае намер прыняць у падрыхтоўцы нацыянальнага свята самы непасрэдны ўдзел, у тым ліку фінансавы. Яго старшыня Мікалай Чаргінец прапанаваў правесці на абноўленым да свята стадыёне спартыўны турнір на прызы Саюза пісьменнікаў. Аўтары правядуць сустрэчы з чытачамі, прымуць удзел у канферэнцыі "Шчучынскія чытанні". Таксама Саюз пісьменнікаў выказаў намер арганізаваць літаратурна-канцэртнае мерапрыемства ў Доме культуры, на якім сустрэліся б чытачы, пісьменнікі, паэты і музычныя дзеячы. Паводле слоў Мікалая Чаргінца, прыняць удзел у ім выказалі жаданне такія артысты, як Ядвіга Паплаўская і Аляксандр Ціхановіч, Аляксандр Саладуха, Анатоль Ярмоленка. Акрамя таго, прагучала прапанова назваць адну з вуліц горада, дзе праводзіцца Дзень беларускага пісьменства, Літаратурнай. Гэта і ў наступныя гады будзе нагадваць мясцовым жыхарам, што яны жывуць у горадзе, удастоеным стаць літаратурнай сталіцай краіны.
У бліжэйшы час у Шчучын прыедуць прадстаўнікі нацыянальнай рэжысёрскай групы, якія паралельна з работай будаўнікоў будуць рыхтаваць выкананне творчай канцэпцыі свята.
