У Беларусі зацверджана Палажэнне аб парадку і ўмовах назначэння, фінансавання (пералічэння), распараджэння сродкамі сямейнага капіталу. Такое рашэнне змяшчаецца ў пастанове Савета Міністраў ад 24 лютага 2015 года нумар 128, якая ўступае ў сілу пасля яе афіцыйнага апублікавання, паведамілі карэспандэнту БЕЛТА ў прэс-службе беларускага ўрада. Як вядома, з 1 студзеня 2015 года ўведзены дадатковыя меры дзяржпадтрымкі сем'яў з дзецьмі - яны накіраваны на стымуляванне нараджальнасці другіх і наступных дзяцей. Галоўная навацыя ўказа "Аб дадатковых мерах дзяржаўнай падтрымкі сем'яў, якія выхоўваюць дзяцей" - сямейны капітал. Гэта безнаяўныя грашовыя сродкі ў памеры $10 тыс., якія прадастаўляюцца сем'ям для выкарыстання ў Беларусі ў поўным аб'ёме або па частках у безнаяўным парадку. Гэтыя грошы можна будзе выкарыстоўваць па адным або некалькіх напрамках: паляпшэнне жыллёвых умоў; атрыманне адукацыі; атрыманне паслуг у сферы сацыяльнага абслугоўвання, аховы здароўя; фарміраванне накапляльнай (дадатковай) пенсіі маці (мачахі) ў поўнай сям'і, аднаму з бацькоў у няпоўнай сям'і. У бюджэце на 2015 год прадугледжана Br1,8 трлн на стварэнне сямейнага капіталу. Трэба падкрэсліць, што сям'я можа рэалізаваць права на назначэнне сямейнага капіталу адзін раз.
Права на назначэнне сямейнага капіталу маюць грамадзяне Беларусі, якія пастаянна пражываюць у рэспубліцы: маці (мачаха) у поўнай сям'і, адзін з бацькоў у няпоўнай сям'і, усынавіцель (удачарыцель) пры нараджэнні, усынаўленні (удачарэнні) трэцяга або наступных дзяцей у перыяд з 1 студзеня 2015 года па 31 снежня 2019 года, калі з улікам нарадзіўшагася, усыноўленага (удачаронага) дзіцяці (дзяцей) у сям'і выхоўваецца не менш як трое дзяцей ва ўзросце да 18 гадоў. Пры гэтым дата нараджэння дзіцяці павінна быць не ранейшай за 1 студзеня 2015 года (снежаньскія нараджэнні ў гэту праграму не трапляюць). Калі ў поўнай сям'і маці (мачаха) не мае права на назначэнне сямейнага капіталу, то такое права прадастаўляецца бацьку (айчыму) пры выкананні астатніх умоў.
ПАРАДАК НАЗНАЧЭННЯ
Грамадзяніну, які мае права на назначэнне сямейнага капіталу, трэба звяртацца асабіста або праз свайго прадстаўніка ў мясцовы выканаўчы і распарадчы орган у адпаведнасці з рэгістрацыяй па яго месцы жыхарства з заявай аб назначэнні сямейнага капіталу. Вызначаны пералік дакументаў, якія прадастаўляюцца адначасова з заявай. Гэта пашпарт грамадзяніна Рэспублікі Беларусь, які мае права на назначэнне сямейнага капіталу; дакумент, што пацвярджае паўнамоцтвы прадстаўніка; пасведчанні аб нараджэнні ўсіх непаўналетніх дзяцей, якія ўлічваюцца ў складзе сям'і; пасведчанне аб шлюбе і дакумент, які засведчвае асобу мужа (жонкі), - для поўных сем'яў; пасведчанне аб смерці жонкі (мужа), копія рашэння суда аб скасаванні шлюбу або пасведчанне аб скасаванні шлюбу, - для няпоўных сем'яў; копія рашэння суда аб усынаўленні (удачарэнні); пагадненне аб дзецях, копія рашэння суда аб скасаванні шлюбу (выпіска з рашэння), якія вызначаюць аднаго з бацькоў, з якім пражывае дзіця (дзеці), копія рашэння суда аб пазбаўленні бацькоўскіх правоў другога з бацькоў або аб адабранні дзіцяці без пазбаўлення бацькоўскіх правоў, копія рашэння суда, пастановы аб судовым загадзе аб спагнанні аліментаў, пасведчанне аб смерці другога з бацькоў або іншыя дакументы, што пацвярджаюць факт выхавання дзіцяці (дзяцей) у сям'і аднаго з бацькоў.
Мясцовым выканаўчым і распарадчым органам на працягу пяці дзён з дня паступлення заявы аб назначэнні сямейнага капіталу запрошваюцца даведка аб месцы жыхарства і складзе сям'і або копія асабовага рахунка, што выдаюцца арганізацыямі, якія ажыццяўляюць эксплуатацыю жыллёвага фонду або прадастаўляюць жыллёва-камунальныя паслугі. Таксама запрошваецца інфармацыя адносна дзяцей, якія ўлічваюцца ў складзе сям'і, аб пазбаўленні бацькоўскіх правоў, ад адмене ўсынаўлення (удачарэння), адабранні дзіцяці з сям'і, адмове ад дзіцяці, устанаўленні над дзіцём апекі (папячыцельства) і іншыя дакументы, неабходныя для прыняцця рашэння.
Рашэнне аб назначэнні або адмове ў назначэнні сямейнага капіталу афармляецца ў двух экзэмплярах, адзін з якіх выдаецца грамадзяніну. Аб прынятым рашэнні яму паведамляюць на працягу пяці дзён: грамадзяніну накіроўваецца паведамленне аб прынятым рашэнні, а само рашэнне выдаецца пры звароце грамадзяніна асабіста або праз свайго прадстаўніка. Іншым паўналетнім членам сям'і (законным прадстаўнікам непаўналетніх членаў сям'і) па іх патрабаванні выдаецца копія рашэння аб назначэнні (адмове ў назначэнні) сямейнага капіталу.
ПАРАДАК ФІНАНСАВАННЯ
Грамадзяніну, якому назначаны сямейны капітал, на працягу шасці месяцаў з дня прыняцця рашэння аб назначэнні сямейнага капіталу неабходна звярнуцца ў падраздзяленне ААТ "ААБ Беларусбанк" па месцы назначэння сямейнага капіталу з заявай аб адкрыцці дэпазітнага рахунку "Сямейны капітал". Адначасова з заявай прадастаўляюцца дакумент, які засведчвае асобу; рашэнне аб назначэнні сямейнага капіталу; выпіска з рашэння мясцовага выканаўчага і распарадчага органа аб унясенні змянення ў рашэнне аб назначэнні сямейнага капіталу (у выпадку ўнясення такой змянення).
Падраздзяленне ААТ "ААБ Беларусбанк" адкрывае дэпазітны рахунак у дзень падачы грамадзянінам заявы з усімі неабходнымі дакументамі.
Перавод сродкаў з рэспубліканскага бюджэту для залічэння на дэпазітныя рахункі грамадзян ажыццяўляецца ў доларах ЗША шляхам іх пералічэння з рахунку Міністэрства фінансаў на рахунак ААТ "ААБ Беларусбанк".
Беларусбанк накіроўвае ў Міністэрства працы і сацыяльнай абароны заяўку на пералічэнне сродкаў рэспубліканскага бюджэту ў банк для залічэння на дэпазітныя рахункі грамадзян. Заяўка накіроўваецца штомесяц не пазней за 5-е чысло месяца, наступнага за месяцам адкрыцця дэпазітнага рахунку.
Міністэрства працы і сацабароны на працягу трох дзён з дня паступлення заяўкі звяртаецца ў Міністэрства фінансаў для пералічэння сродкаў сямейнага капіталу на рахунак ААТ "ААБ Беларусбанк". Мінфін ажыццяўляе такое пералічэнне на працягу сямі банкаўскіх дзён з дня паступлення звяроту ад Мінпрацы і сацабароны.
Залічэнне сродкаў сямейнага капіталу на дэпазітныя рахункі грамадзян ажыццяўляецца ў дзень паступлення іх на рахунак ААТ "ААБ Беларусбанк". Падраздзяленне банка налічвае працэнты на сродкі сямейнага капіталу, што знаходзяцца на дэпазітным рахунку грамадзяніна, пачынаючы з дня залічэння гэтых сродкаў на дэпазітны рахунак.
У выпадках смерці, аб'яўлення памерлым, прызнання адсутным без вестак, вышуку, прызнання недзеяздольным грамадзяніна, якому назначаны сямейны капітал, а таксама ў іншых выпадках, калі зварот такога грамадзяніна немагчымы, дэпазітны рахунак адкрываецца на аднаго з членаў сям'і пры ўнясенні адпаведнага змянення ў рашэнне аб назначэнні сямейнага капіталу. Для гэтага адзін з паўналетніх членаў сям'і або законны прадстаўнік непаўналетняга члена сям'і звяртаецца ў мясцовы выканаўчы і распарадчы орган, які прыняў рашэнне аб назначэнні сямейнага капіталу. Асобай, якой назначаны сямейны капітал, называецца адзін з членаў сям'і. Іншыя змяненні ў рашэнне аб назначэнні сямейнага капіталу не ўносяцца. Пры гэтым выдаецца выпіска з рашэння мясцовага выканаўчага і распарадчага органа аб унясенні адпаведнага змянення ў рашэнне аб назначэнні сямейнага капіталу.
ПАРАДАК РАСПАРАДЖЭННЯ
Права на распараджэнне сродкамі сямейнага капіталу (у тым ліку датэрмінова) прадастаўляецца грамадзянам, якія адносяцца да членаў сям'і, якія маюць такое права, пры ўмове адкрыцця ў падраздзяленні ААТ "ААБ Беларусбанк" дэпазітнага рахунку. За рэалізацыяй права на распараджэнне сродкамі сямейнага капіталу (у тым ліку датэрміновае) грамадзяне звяртаюцца асабіста або праз сваіх прадстаўнікоў у мясцовы выканаўчы і распарадчы орган па месцы назначэння сямейнага капіталу.
Для датэрміновага распараджэння сродкамі сямейнага капіталу ў мэтах атрымання членам (членамі) сям'і платных медыцынскіх паслуг, што аказваюцца арганізацыямі аховы здароўя, грамадзянін, якому назначаны сямейны капітал, асабіста або праз свайго прадстаўніка падае заяву аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу. Калі грамадзянін, якому назначаны сямейны капітал, не адносіцца да членаў сям'і, якія маюць права на распараджэнне сродкамі сямейнага капіталу, і ў іншых выпадках, калі зварот такога грамадзяніна немагчымы, заява аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу падаецца адным з паўналетніх членаў сям'і або законным прадстаўніком непаўналетняга члена сям'і.
Пры прыняцці рашэння аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу долі сямейнага капіталу членам сям'і не выдзяляюцца. Калі пасля прыняцця рашэння аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу гэтыя сродкі не выкарыстаны або выкарыстаны не ў поўным аб'ёме, права на зварот за распараджэннем астатнімі сродкамі прадастаўляецца ў парадку і на ўмовах, устаноўленых гэтым палажэннем.
Для распараджэння сродкамі сямейнага капіталу пасля 18 гадоў з даты нараджэння дзіцяці, у сувязі з нараджэннем, усынаўленнем (удачарэннем) якога сям'я набыла права на назначэнне сямейнага капіталу, усе паўналетнія члены сям'і, а таксама законныя прадстаўнікі непаўналетніх членаў сям'і могуць выказаць жаданне аб прадастаўленні права распараджацца ўсімі сродкамі сямейнага капіталу аднаму паўналетняму члену сям'і або непаўналетняму члену сям'і ў асобе яго законнага прадстаўніка. Для гэтага афармляецца згода, якая засведчваецца натарыяльна.
Грамадзянін, у адносінах да якога аформлена згода, падае ў мясцовы выканаўчы і распарадчы орган заяву аб распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу. Калі да звароту за распараджэннем сямейным капіталам члены сям'і не прыйшлі да згоды, заява аб распараджэнні сродкамі падаецца адным з паўналетніх членаў сям'і або законным прадстаўніком непаўналетняга члена сям'і, і сямейны капітал размяркоўваецца паміж усімі членамі сям'і ў роўных долях.
Пры разглядзе заявы аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу запрошваюцца звесткі ў адносінах да грамадзяніна, які падаў заяву аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу, а таксама члена сям'і, які мае патрэбу ў атрыманні платных медыцынскіх паслуг па заключэнні ўрачэбна-кансультацыйнай камісіі.
Заява аб распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу (у тым ліку датэрміновым) можа быць адклікана грамадзянінам па яго жаданні да прыняцця рашэння аб распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу. Аб прынятым рашэнні грамадзяніну паведамляецца на працягу пяці дзён з дня яго прыняцця.
Сродкі сямейнага капіталу па жаданні грамадзяніна, у адносінах да якога пасля 18 гадоў з даты нараджэння дзіцяці, у сувязі з нараджэннем, усынаўленнем (удачарэннем) якога сям'я набыла права на назначэнне сямейнага капіталу, могуць выкарыстоўвацца ім у поўным аб'ёме або па частках у адносінах да любога члена сям'і. Выключэнне складае выкарыстанне сродкаў на накапляльную (дадатковую) пенсію, якая можа фарміравацца толькі маці (мачасе) ў поўнай сям'і, аднаму з бацькоў у няпоўнай сям'і.
Калі пасля 18 гадоў з даты нараджэння дзіцяці прынята рашэнне аб распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу ў роўных долях, то паўналетнія члены сям'і (непаўналетнія члены сям'і ў асобе іх законных прадстаўнікоў) павінны звярнуцца ў падраздзяленні ААТ "ААБ Беларусбанк" для адкрыцця асобнага дэпазітнага рахунку "Сямейны капітал" на сваё імя з залічэннем на яго грашовых сродкаў, што прыпадаюць на долю ў сямейным капітале.
У выпадку выяўлення неадпаведнасці дакументаў, накіраванняў і рахункаў або прадастаўлення грамадзянамі няпоўнага пераліку дакументаў, а таксама пры звароце грамадзяніна за выкарыстаннем сродкаў сямейнага капіталу пасля заканчэння тэрміну пералічэнне сродкаў сямейнага капіталу падраздзяленнямі ААТ "ААБ Беларусбанк" не праводзіцца. За прадастаўленне ў ААТ "ААБ Беларусбанк" недакладных дакументаў або звестак грамадзяне нясуць адказнасць.
Грамадзяне маюць права на зварот у ААТ "ААБ Беларусбанк" за выкарыстаннем сродкаў сямейнага капіталу (за выключэннем датэрміновага) на працягу пяці гадоў пасля дня падачы ў мясцовы выканаўчы і распарадчы орган заявы аб распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу. Калі прынята рашэнне аб датэрміновым распараджэнні сродкамі сямейнага капіталу на атрыманне членам (членамі) сям'і платных медыцынскіх паслуг, грамадзяне маюць права на зварот у ААТ "ААБ Беларусбанк" за датэрміновым выкарыстаннем сродкаў сямейнага капіталу да заканчэння тэрміну дзеяння заключэння УКК, але не пазней за дзень да заканчэння 18 гадоў з даты нараджэння дзіцяці, у сувязі з нараджэннем, усынаўленнем (удачарэннем) якога сям'я набыла права на назначэнне сямейнага капіталу.
ААТ "ААБ Беларусбанк" на працягу дзесяці банкаўскіх дзён з дня звароту грамадзяніна за выкарыстаннем сродкаў сямейнага капіталу забяспечвае атрыманне неабходных сродкаў ад ААТ "Банк развіцця Рэспублікі Беларусь", якое ажыццяўляе кіраванне сродкамі сямейнага капіталу. Сродкі пералічаюцца безнаяўным шляхам на рахункі юрыдычных або фізічных асоб, у тым ліку індывідуальных прадпрымальнікаў, або на спецыяльны рахунак Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва, адкрыты ў банку, упаўнаважаным абслугоўваць дзяржаўныя праграмы, згодна з выбранымі грамадзянамі напрамкамі выкарыстання (пры датэрміновым выкарыстанні - на атрыманне платных медыцынскіх паслуг).
Сродкі сямейнага капіталу пералічаюцца ў беларускіх рублях па афіцыйным курсе беларускага рубля да долара ЗША, устаноўленым Нацыянальным банкам на дзень іх пералічэння.
Вяртанне нявыкарыстаных сродкаў, пералічаных на рахункі юрыдычных або фізічных асоб, індывідуальных прадпрымальнікаў або на спецыяльны рахунак фонду, у сувязі са скасаваннем дагавора або аднабаковай адмовай ад выканання дагавора, змяненнем умоў дагавора і па іншых акалічнасцях праводзіцца на асобны дэпазітны рахунак. Залічэнне нявыкарыстаных сродкаў сямейнага капіталу праводзіцца ў доларах ЗША па афіцыйным курсе беларускага рубля да долара ЗША, устаноўленым Нацыянальным банкам на дзень вяртання.
Такім чынам, у пастанове Савета Міністраў нумар 128 дэталёва прапісаны ўсе нюансы, што датычацца парадку і ўмоў назначэння, фінансавання, распараджэння сродкамі сямейнага капіталу, змяшчаюцца ўсе неабходныя формы рашэнняў і заяў. Пасля ўступлення яе ў сілу грамадзяне, якія маюць права на сямейны капітал, могуць звяртацца за яго назначэннем.
