Фота РІА Навіны
Узброеныя сілы Украіны ўвечары 11 жніўня з дапамогай дрона-камікадзэ нанеслі ўдар па Запарожскай атамнай электрастанцыі (ЗАЭС). У выніку атакі ўспыхнуў пажар на ахаладжальных сістэмах станцыі. Спецыялісты адзначаюць, што інфраструктура ЗАЭС упершыню атрымала настолькі сур'ёзныя пашкоджанні пры ўдары УСУ.
БЕЛТА сабрала асноўную інфармацыю на гэты час.
Што здарылася?
У нядзелю каля 22.00 губернатар Запарожскай вобласці Яўген Баліцкі паведаміў у сваім тэлеграм-канале, што атамная станцыя была атакавана з боку УСУ.
"У выніку абстрэлу горада Энергадара з боку УСУ адбылося ўзгаранне на аб'екце ахаладжальных сістэм ЗАЭС. Цяпер усе 6 энергаблокаў станцыі знаходзяцца ў халодным спыненні, пагрозы паравога ўзрыву і іншых наступстваў няма. Радыяцыйны фон вакол АЭС і горада Энергадара ў норме. На месцы пажару працуюць супрацоўнікі МНС, вядзецца ліквідацыя ачагоў узгарання. Прашу захоўваць спакой, ніякай пагрозы няма. Разам з кіраўніцтвам станцыі трымаем сітуацыю на кантролі", - праінфармаваў губернатар.
Аналагічнае паведамленне з'явілася і ў тэлеграм-канале ЗАЭС. У ім гаварылася, што пажар разгарэўся ў раёне размяшчэння градзірняў ЗАЭС - устройстваў для ахалоджвання вялікай колькасці. "Парушэнняў межаў і ўмоў бяспечнай эксплуатацыі АЭС не зафіксавана. Радыяцыйны фон на пляцоўцы АЭС, у санітарна-ахоўнай зоне і ў зоне назірання - у норме", - гаварылася ў паведамленні.
Дырэктар па камунікацыях ЗАЭС Яўгенія Яшына паведаміла ТАСС, што ў выніку атакі пацярпелых няма. "Ахаладжальныя сістэмы ЗАЭС, па якіх ударылі УСУ, знаходзяцца на адлегласці ад энергаблокаў, на беразе Дняпра", - сказала Яшына.
Яна таксама адзначыла, што гэта першы выпадак за ўвесь час абстрэлаў і атак з боку УСУ, калі інфраструктура Запарожскай АЭС атрымала настолькі сур'ёзныя пашкоджанні. Яшына ўдакладніла, што УСУ нанеслі ўдар па ЗАЭС, выкарыстоўваючы дрон-камікадзэ.
Яна адзначыла, што экспертаў МАГАТЭ пазней азнаёмяць з наступствамі ўдару УСУ па сістэмах ахалоджвання ЗАЭС. "Кіраўнік МАГАТЭ Гросі пастаянна гаворыць, што вельмі важна захоўваць прынцыпы ядзернай бяспекі. Ён не раз падкрэсліваў, што неабходна забяспечыць фізічную цэласнасць атамнай станцыі. А пажар на градзірні - гэта прамое парушэнне цэласнасці станцыі", - сказала Яшына.
Бліжэй да апоўначы стала вядома, што пажар у раёне размяшчэння градзірняў ЗАЭС лакалізаваны і пагроз далейшага гарэння няма. Парушэнняў межаў і ўмоў бяспечнай эксплуатацыі ЗАЭС таксама няма. Радыяцыйны фон у норме. "Мне паступае шмат званкоў, паведамленняў, жыхары Запарожскай вобласці занепакоены пажарам на Запарожскай АЭС. Хачу ўсіх запэўніць, што ніякай небяспекі для Энергадара і ўсёй вобласці няма", - паведаміў Баліцкі.
Між тым у Расатаме паведамілі, што градзірня ЗАЭС атрымала сур'ёзныя пашкоджанні. "Па адной з дзвюх градзірняў Запарожскай АЭС нанесены два прамыя ўдары ўкраінскімі ўдарнымі БПЛА, у выніку чаго ўзнік пажар з гарэннем унутраных канструкцый. Да 23.30 сіламі МНС асноўны пажар быў патушаны. Аднак унутраным канструкцыям градзірні быў нанесены сур'ёзны ўрон. Пагрозу разбурэння канструкцыі ацэняць спецыялісты, калі дазволіць абстаноўка", - паведамілі ў Расатаме.
Што гавораць у Расіі?
Старшыня Камісіі па пытаннях суверэнітэту, патрыятычных праектах і падтрымцы ветэранаў Грамадскай палаты РФ Уладзімір Рогаў заявіў, што, паводле папярэдніх даных, дрон-камікадзэ быў запушчаны з горада Нікапаль Днепрапятроўскай вобласці, размешчанага на правым беразе Дняпра, што знаходзіцца пад кантролем Кіева.
"Аператар БПЛА цудоўна бачыў, куды б'е. Гэта быў мэтанакіраваны і свядомы ўдар. Гэта чарговы прыклад праяўлення ядзернага тэрарызму, у якім так паспеў рэжым Зяленскага пры патуранні і садзейнічанні Захаду", - напісаў Рогаў у тэлеграм-канале.
У Расатаме расцанілі атаку УСУ па абсталяванні Запарожскай АЭС як факт ядзернага тэрарызму. "Звяртаем увагу, што сённяшні ўдар быў нанесены па абсталяванні АЭС, галоўнай задачай якога з'яўляецца ахалоджванне вады ў рэжыме нармальнай эксплуатацыі станцыі. Такім чынам, гэту падзею можна характарызаваць як факт ядзернага тэрарызму з боку ўкраінскіх улад", - гаворыцца ў паведамленні дзяржкарпарацыі, якое прыводзіць ТАСС.
У Расатаме адзначылі, што УСУ на працягу доўгага часу планамерна спрабуюць атакаваць Запарожскую АЭС і горад Энергадар. "У красавіку бягучага года была зроблена масавая атака беспілотнікамі па горадзе і па ЗАЭС - былі паранены тры чалавекі, адзін з іх цяжка. У чэрвені УСУ нанеслі ўдар па адным з пастоў радыяцыйнага кантролю ЗАЭС, размешчаным у Вялікай Знаменцы. Таксама ў чэрвені падстанцыя "Луч", якая запяспечвае электраэнергіяй Энергадар і бліжэйшыя населеныя пункты, была сур'ёзна пашкоджана ў выніку пападання варожых БПЛА. 3 ліпеня была ўчынена атака УСУ на падстанцыю "Радуга", дзе праводзіліся работы па аптымізацыі схемы электразабеспячэння Энергадара. На падстанцыю прыпалі тры ўдары дронамі-камікадзэ квадракоптарнага тыпу. Пацярпелі дзевяць супрацоўнікаў Запарожскай атамнай станцыі", - нагадалі ў Расатаме.
Губернатар Запарожскай вобласці Яўген Баліцкі паведаміў, што прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін даручыў павысіць пільнасць і ўвагу да аб'ектаў стратэгічнай інфраструктуры, да якіх адносіцца і атамная станцыя. "Быў прыняты шэраг рашэнняў, якія сёння дазваляюць нам бяспечна працаваць у Запарожскай вобласці і своечасова ўстараняць усе складанасці, ствараемыя для нас праціўнікам. На сённяшні дзень усе падраздзяленні ў гатоўнасці, радыяцыйны фон у норме, наступствы пажару не акажуць уплыву на работу самой станцыі", - сказаў Баліцкі.
Узгаранне аб'екце ахаладжальных сістэм ЗАЭС пракаменціравала афіцыйны прадстаўнік МЗС РФ Марыя Захарава. Яна заявіла, што Кіеў пад кіраўніцтвам калектыўнага Захаду падарваў сусветную энергетычную бяспеку, а цяпер прыняўся за ядзерны тэрор кантынента.
Дыпламат таксама задалася пытаннем, дзе ў гэты час МАГАТЭ і яе кіраўнік Рафаэль Гросі. "Дзе хоць нейкая імітацыя работы гэтай аанаўскай структуры на гэтым крытычным напрамку", - адзначыла Захарава.
У той жа час у пастаянным прадстаўніцтве РФ пры міжнародных арганізацыях у Вене заявілі, што Масква будзе дабівацца, каб МАГАТЭ назвала вінаватых у абстрэле раёна ЗАЭС. "Далейшае замоўчванне гэтага толькі гіпертрафіруе пачуццё беспакаранасці Кіева", - заявілі ў пастаянным прадстаўніцтве.
Што робіць МАГАТЭ?
Позна ўвечары 11 жніўня на старонцы Міжнароднага агенцтва па атамнай энергіі ў сацсетцы Х з'явілася паведамленне, што эксперты МАГАТЭ на Запарожскай АЭС чулі гукі ўзрываў і бачылі цёмны дым у паўночнай частцы станцыі.
"Эксперты МАГАТЭ сталі сведкамі моцнага цёмнага дыму, які падымаецца з паўночнай часткі ЗАЭС пасля шматлікіх узрываў, пачутых увечары. ЗАЭС паведаміла камандзе аб магчымай атацы беспілотніка сёння на адну з градзірняў, размешчаных на аб'екце. Аб наступствах для ядзернай бяспекі не паведамлялася", - праінфармавалі ў МАГАТЭ.
На сайце агенцтва таксама з'явілася інфармацыя, што ўдар беспілотніка не паўплываў на ядзерную бяспеку атамнай станцыі. Эксперты МАГАТЭ праверылі ўзровень радыяцыі і пацвердзілі, што ён застаўся нязменным.
Генеральны дырэктар МАГАТЭ Рафаэль Гросі заявіў, што любыя ваенныя дзеянні, ажыццёўленыя супраць АЭС, уяўляюць сабой відавочнае парушэнне пяці канкрэтных прынцыпаў абароны аб'екта, якія былі прыняты Саветам Бяспекі ААН у маі мінулага года.
"Гэтыя безразважныя атакі ставяць пад пагрозу ядзерную бяспеку на станцыі і павялічваюць рызыку ядзернай аварыі. Яны павінны спыніцца цяпер", - заявіў Гросі. Пры гэтым ён не стаў называць вінаватых у атацы на ЗАЭС.
Як рэагуюць у свеце?
Пажар на аб'екце ахаладжальных сістэм ЗАЭС пракаменціраваў канцлер Аўстрыі Карл Нехамер.
"Атакі на ядзерную інфраструктуру вельмі небяспечныя і абвастраюць сітуацыю. Сённяшні інцыдэнт на Запарожскай АЭС падкрэслівае важную ролю МАГАТЭ і неабходнасць прадоўжыць дыялог, пачаты на мірным саміце ў Бюргенштоку. Патрэбны дээскалацыя і перагаворы!" - напісаў Нехамер у сацсетцы Х.
Лідар французскай партыі "Патрыёты" Фларыян Філіпа заявіў, што ўдар УСУ па Запарожскай АЭС паказвае, што НАТА неабходна спыніць. "НАТА гатова на ўсё, каб раздуць усеагульны пажар! Спыніце НАТА, няхай будзе мір!" - заклікаў палітык.
Што вядома пра Запарожскую АЭС?
Запарожская атамная электрастанцыя размешчана на левым беразе Дняпра побач з горадам Энергадар (Запарожская вобласць). Па колькасці блокаў і ўстаноўленай магутнасці гэта самая вялікая АЭС у Еўропе. Станцыя ўключае шэсць энергаблокаў ВВЭР-1000 сумарнай магутнасцю 6 ГВт.
Будаўніцтва ЗАЭС пачалося ў 1979 годзе. Праз пяць гадоў быў уведзены ў эксплуатацыю першы энергаблок. Тры наступныя блокі ўводзіліся ў эксплуатацыю штогод: другі - у 1985 годзе, трэці - у 1986-м, чацвёрты - у 1987-м. У 1989 годзе пачаў функцыянаваць пяты энергаблок, а шосты - толькі ў 1995-м, пасля адмены мараторыя на будаўніцтва ядзерных аб'ектаў ва Украіне, уведзенага з-за аварыі на Чарнобыльскай АЭС.
У мірны час ЗАЭС выпрацоўвала 40-42 млрд кВт.гадз электраэнергіі штогод. Гэта складала прыкладна 50 працэнтаў ад усёй электраэнергіі, якая выпрацоўваецца атамнымі электрастанцыямі Украіны.
Пасля пачатку СВА АЭС перайшла пад кантроль расійскіх войскаў. Пра бягучую сітуацыю 2 сакавіка было паведамлена МАГАТЭ. У кастрычніку 2022 года прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін даручыў перадаць Запарожскую АЭС пад кіраванне Расіі.
Пасля пераходу Запарожскай АЭС пад кантроль расійскіх войскаў падраздзяленні УСУ пачалі ажыццяўляць абстрэлы тэрыторыі станцыі і горада Энергадар. Украінскія ваенныя выкарыстоўвалі беспілотнікі, цяжкую артылерыю і рэактыўныя сістэмы залпавага агню.
Расійскім сістэмам проціпаветранай абароны ў большасці выпадкаў удавалася адбіваць атакі. Тым не менш, фіксаваліся выпадкі ўдараў снарадаў у аб'екты інфраструктуры і раён сховішча ядзерных адходаў. Калі снарад ударыць у сховішча адпрацаванага ядзернага паліва, то можа парушыцца герметычнасць кантэйнераў. Эксперты адзначаюць, што для катастрофы будзе дастаткова ўдару нават адной ракеты.
За сітуацыяй на ЗАЭС сочаць спецыялісты МАГАТЭ. У верасні 2022 года на станцыю прыбыла місія МАГАТЭ на чале з Гросі. Тады было прынята рашэнне пакінуць на ЗАЭС двух прадстаўнікоў арганізацыі на пастаяннай аснове.
МАГАТЭ неаднаразова патрабавала спыніць атакі на станцыю. Гросі правёў шэраг сустрэч, у тым ліку на самым высокім узроўні ва Украіне і Расіі, у ходзе якіх заклікаў бакі забяспечыць бяспеку атамнай станцыі.
Першапачаткова МАГАТЭ настойвала на стварэнні вакол Запарожскай АЭС дэмілітарызаванай зоны. Аднак пазней арганізацыя адмовілася ад гэтай ідэі. "Мы не гаворым аб дэмілітарызаванай зоне. Мы цудоўна разумеем, якія дадатковыя складанасці гэта прынясе, асабліва ў зоне актыўных баявых дзеянняў", - растлумачыў Гросі. Ён адзначыў, што МАГАТЭ сочыць за тым, каб АЭС не атакавалі і не выкарыстоўвалі для нападзення. Такую канцэпцыю ён лічыць куды больш жыццяздольнай, чым стварэнне дэмілітарызаванай зоны.
Чым пагражае аварыя на ЗАЭС?
Сценкі і купал рэактарных збудаванняў Запарожскай АЭС маюць таўшчыню большую за метр і вытрымліваюць падзенне лятальных апаратаў, аднак, як і любая іншая такая станцыя, яна не разлічана на тое, што падпадзе пад паўнацэннае агнявое ўздзеянне. Такое меркаванне выказаў ТАСС дырэктар АНА "Атамінфа-цэнтр", галоўны рэдактар рэсурсу atominfo.ru Аляксандр Увараў.
"Купал і ўся абалонка ў цэлым забяспечваюць утрыманне радыеактыўных рэчываў, што выдзяляюцца пры розных праектных і аварыйных рэжымах эксплуатацыі энергаблокаў. І пры парушэнні герметычнасці абалонкі пачнецца некантралюемы выхад радыеактыўных рэчываў у атмасферу", - адзначыў Увараў.
Эксперты адзначаюць, аварыя на Запарожскай АЭС абернецца другім Чарнобылем.
Пры аварыі на Запарожскай АЭС радыеактыўныя рэчывы накрыюць некалькі краін Еўропы, паведаміў "Известиям" начальнік войскаў радыяцыйнай, хімічнай і біялагічнай абароны Узброеных Сіл Расіі Ігар Кірылаў. Радыенукліды накрыюць тэрыторыю ў Польшчы, Славакіі і Германіі. Паводле слоў Кірылава, выкід нават чвэрці аднаго з рэактараў накрые Скандынавію.
"Надзвычайная сітуацыя выкліча масавую міграцыю насельніцтва і будзе мець катастрафічныя наступствы", - адзначыў Кірылаў.
Наступствы аварыі на ЗАЭС цудоўна разумеюць і ў Кіеве. У жніўні 2022 года ў Дзяржаўным агенцтве Украіны па кіраванні зонай адчужэння заявілі, што наступствы аварыі на Запарожскай АЭС могуць быць у дзесяць разоў больш магутныя, чым пры Чарнобылі. Прагназуецца, што зона адчужэння будзе складаць да 30 тыс. кв.км. Там немагчыма будзе ні жыць, ні весці гаспадарку наступныя 100 тыс. гадоў. Давядзецца перасяліць 2 млн чалавек. Украіну накрые радыеактыўны цэзій у колькасці, небяспечнай для ўсяго жывога. Далей радыеактыўныя рэчывы будуць распаўсюджвацца ў залежнасці ад напрамку ветру.
Былы кіраўнік Дзяржаўнай інспекцыі ядзернага рэгулявання Украіны Рыгор Плачкоў у эфіры аднаго з украінскіх тэлеканалаў паведаміў, што паводле яго разлікаў, калі на ЗАЭС адбудзецца аварыя, гэта закране прыкладна адзін мільярд чалавек, якія пражываюць у 40 краінах.-0-
БЕЛТА сабрала асноўную інфармацыю на гэты час.
Што здарылася?
У нядзелю каля 22.00 губернатар Запарожскай вобласці Яўген Баліцкі паведаміў у сваім тэлеграм-канале, што атамная станцыя была атакавана з боку УСУ.
"У выніку абстрэлу горада Энергадара з боку УСУ адбылося ўзгаранне на аб'екце ахаладжальных сістэм ЗАЭС. Цяпер усе 6 энергаблокаў станцыі знаходзяцца ў халодным спыненні, пагрозы паравога ўзрыву і іншых наступстваў няма. Радыяцыйны фон вакол АЭС і горада Энергадара ў норме. На месцы пажару працуюць супрацоўнікі МНС, вядзецца ліквідацыя ачагоў узгарання. Прашу захоўваць спакой, ніякай пагрозы няма. Разам з кіраўніцтвам станцыі трымаем сітуацыю на кантролі", - праінфармаваў губернатар.
Аналагічнае паведамленне з'явілася і ў тэлеграм-канале ЗАЭС. У ім гаварылася, што пажар разгарэўся ў раёне размяшчэння градзірняў ЗАЭС - устройстваў для ахалоджвання вялікай колькасці. "Парушэнняў межаў і ўмоў бяспечнай эксплуатацыі АЭС не зафіксавана. Радыяцыйны фон на пляцоўцы АЭС, у санітарна-ахоўнай зоне і ў зоне назірання - у норме", - гаварылася ў паведамленні.
Дырэктар па камунікацыях ЗАЭС Яўгенія Яшына паведаміла ТАСС, што ў выніку атакі пацярпелых няма. "Ахаладжальныя сістэмы ЗАЭС, па якіх ударылі УСУ, знаходзяцца на адлегласці ад энергаблокаў, на беразе Дняпра", - сказала Яшына.
Яна таксама адзначыла, што гэта першы выпадак за ўвесь час абстрэлаў і атак з боку УСУ, калі інфраструктура Запарожскай АЭС атрымала настолькі сур'ёзныя пашкоджанні. Яшына ўдакладніла, што УСУ нанеслі ўдар па ЗАЭС, выкарыстоўваючы дрон-камікадзэ.
Яна адзначыла, што экспертаў МАГАТЭ пазней азнаёмяць з наступствамі ўдару УСУ па сістэмах ахалоджвання ЗАЭС. "Кіраўнік МАГАТЭ Гросі пастаянна гаворыць, што вельмі важна захоўваць прынцыпы ядзернай бяспекі. Ён не раз падкрэсліваў, што неабходна забяспечыць фізічную цэласнасць атамнай станцыі. А пажар на градзірні - гэта прамое парушэнне цэласнасці станцыі", - сказала Яшына.
Бліжэй да апоўначы стала вядома, што пажар у раёне размяшчэння градзірняў ЗАЭС лакалізаваны і пагроз далейшага гарэння няма. Парушэнняў межаў і ўмоў бяспечнай эксплуатацыі ЗАЭС таксама няма. Радыяцыйны фон у норме. "Мне паступае шмат званкоў, паведамленняў, жыхары Запарожскай вобласці занепакоены пажарам на Запарожскай АЭС. Хачу ўсіх запэўніць, што ніякай небяспекі для Энергадара і ўсёй вобласці няма", - паведаміў Баліцкі.
Між тым у Расатаме паведамілі, што градзірня ЗАЭС атрымала сур'ёзныя пашкоджанні. "Па адной з дзвюх градзірняў Запарожскай АЭС нанесены два прамыя ўдары ўкраінскімі ўдарнымі БПЛА, у выніку чаго ўзнік пажар з гарэннем унутраных канструкцый. Да 23.30 сіламі МНС асноўны пажар быў патушаны. Аднак унутраным канструкцыям градзірні быў нанесены сур'ёзны ўрон. Пагрозу разбурэння канструкцыі ацэняць спецыялісты, калі дазволіць абстаноўка", - паведамілі ў Расатаме.
Што гавораць у Расіі?
Старшыня Камісіі па пытаннях суверэнітэту, патрыятычных праектах і падтрымцы ветэранаў Грамадскай палаты РФ Уладзімір Рогаў заявіў, што, паводле папярэдніх даных, дрон-камікадзэ быў запушчаны з горада Нікапаль Днепрапятроўскай вобласці, размешчанага на правым беразе Дняпра, што знаходзіцца пад кантролем Кіева.
"Аператар БПЛА цудоўна бачыў, куды б'е. Гэта быў мэтанакіраваны і свядомы ўдар. Гэта чарговы прыклад праяўлення ядзернага тэрарызму, у якім так паспеў рэжым Зяленскага пры патуранні і садзейнічанні Захаду", - напісаў Рогаў у тэлеграм-канале.
У Расатаме расцанілі атаку УСУ па абсталяванні Запарожскай АЭС як факт ядзернага тэрарызму. "Звяртаем увагу, што сённяшні ўдар быў нанесены па абсталяванні АЭС, галоўнай задачай якога з'яўляецца ахалоджванне вады ў рэжыме нармальнай эксплуатацыі станцыі. Такім чынам, гэту падзею можна характарызаваць як факт ядзернага тэрарызму з боку ўкраінскіх улад", - гаворыцца ў паведамленні дзяржкарпарацыі, якое прыводзіць ТАСС.
У Расатаме адзначылі, што УСУ на працягу доўгага часу планамерна спрабуюць атакаваць Запарожскую АЭС і горад Энергадар. "У красавіку бягучага года была зроблена масавая атака беспілотнікамі па горадзе і па ЗАЭС - былі паранены тры чалавекі, адзін з іх цяжка. У чэрвені УСУ нанеслі ўдар па адным з пастоў радыяцыйнага кантролю ЗАЭС, размешчаным у Вялікай Знаменцы. Таксама ў чэрвені падстанцыя "Луч", якая запяспечвае электраэнергіяй Энергадар і бліжэйшыя населеныя пункты, была сур'ёзна пашкоджана ў выніку пападання варожых БПЛА. 3 ліпеня была ўчынена атака УСУ на падстанцыю "Радуга", дзе праводзіліся работы па аптымізацыі схемы электразабеспячэння Энергадара. На падстанцыю прыпалі тры ўдары дронамі-камікадзэ квадракоптарнага тыпу. Пацярпелі дзевяць супрацоўнікаў Запарожскай атамнай станцыі", - нагадалі ў Расатаме.
Губернатар Запарожскай вобласці Яўген Баліцкі паведаміў, што прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін даручыў павысіць пільнасць і ўвагу да аб'ектаў стратэгічнай інфраструктуры, да якіх адносіцца і атамная станцыя. "Быў прыняты шэраг рашэнняў, якія сёння дазваляюць нам бяспечна працаваць у Запарожскай вобласці і своечасова ўстараняць усе складанасці, ствараемыя для нас праціўнікам. На сённяшні дзень усе падраздзяленні ў гатоўнасці, радыяцыйны фон у норме, наступствы пажару не акажуць уплыву на работу самой станцыі", - сказаў Баліцкі.
Узгаранне аб'екце ахаладжальных сістэм ЗАЭС пракаменціравала афіцыйны прадстаўнік МЗС РФ Марыя Захарава. Яна заявіла, што Кіеў пад кіраўніцтвам калектыўнага Захаду падарваў сусветную энергетычную бяспеку, а цяпер прыняўся за ядзерны тэрор кантынента.
Дыпламат таксама задалася пытаннем, дзе ў гэты час МАГАТЭ і яе кіраўнік Рафаэль Гросі. "Дзе хоць нейкая імітацыя работы гэтай аанаўскай структуры на гэтым крытычным напрамку", - адзначыла Захарава.
У той жа час у пастаянным прадстаўніцтве РФ пры міжнародных арганізацыях у Вене заявілі, што Масква будзе дабівацца, каб МАГАТЭ назвала вінаватых у абстрэле раёна ЗАЭС. "Далейшае замоўчванне гэтага толькі гіпертрафіруе пачуццё беспакаранасці Кіева", - заявілі ў пастаянным прадстаўніцтве.
Што робіць МАГАТЭ?
Позна ўвечары 11 жніўня на старонцы Міжнароднага агенцтва па атамнай энергіі ў сацсетцы Х з'явілася паведамленне, што эксперты МАГАТЭ на Запарожскай АЭС чулі гукі ўзрываў і бачылі цёмны дым у паўночнай частцы станцыі.
"Эксперты МАГАТЭ сталі сведкамі моцнага цёмнага дыму, які падымаецца з паўночнай часткі ЗАЭС пасля шматлікіх узрываў, пачутых увечары. ЗАЭС паведаміла камандзе аб магчымай атацы беспілотніка сёння на адну з градзірняў, размешчаных на аб'екце. Аб наступствах для ядзернай бяспекі не паведамлялася", - праінфармавалі ў МАГАТЭ.
На сайце агенцтва таксама з'явілася інфармацыя, што ўдар беспілотніка не паўплываў на ядзерную бяспеку атамнай станцыі. Эксперты МАГАТЭ праверылі ўзровень радыяцыі і пацвердзілі, што ён застаўся нязменным.
Генеральны дырэктар МАГАТЭ Рафаэль Гросі заявіў, што любыя ваенныя дзеянні, ажыццёўленыя супраць АЭС, уяўляюць сабой відавочнае парушэнне пяці канкрэтных прынцыпаў абароны аб'екта, якія былі прыняты Саветам Бяспекі ААН у маі мінулага года.
"Гэтыя безразважныя атакі ставяць пад пагрозу ядзерную бяспеку на станцыі і павялічваюць рызыку ядзернай аварыі. Яны павінны спыніцца цяпер", - заявіў Гросі. Пры гэтым ён не стаў называць вінаватых у атацы на ЗАЭС.
Як рэагуюць у свеце?
Пажар на аб'екце ахаладжальных сістэм ЗАЭС пракаменціраваў канцлер Аўстрыі Карл Нехамер.
"Атакі на ядзерную інфраструктуру вельмі небяспечныя і абвастраюць сітуацыю. Сённяшні інцыдэнт на Запарожскай АЭС падкрэслівае важную ролю МАГАТЭ і неабходнасць прадоўжыць дыялог, пачаты на мірным саміце ў Бюргенштоку. Патрэбны дээскалацыя і перагаворы!" - напісаў Нехамер у сацсетцы Х.
Лідар французскай партыі "Патрыёты" Фларыян Філіпа заявіў, што ўдар УСУ па Запарожскай АЭС паказвае, што НАТА неабходна спыніць. "НАТА гатова на ўсё, каб раздуць усеагульны пажар! Спыніце НАТА, няхай будзе мір!" - заклікаў палітык.
Што вядома пра Запарожскую АЭС?
Запарожская атамная электрастанцыя размешчана на левым беразе Дняпра побач з горадам Энергадар (Запарожская вобласць). Па колькасці блокаў і ўстаноўленай магутнасці гэта самая вялікая АЭС у Еўропе. Станцыя ўключае шэсць энергаблокаў ВВЭР-1000 сумарнай магутнасцю 6 ГВт.
Будаўніцтва ЗАЭС пачалося ў 1979 годзе. Праз пяць гадоў быў уведзены ў эксплуатацыю першы энергаблок. Тры наступныя блокі ўводзіліся ў эксплуатацыю штогод: другі - у 1985 годзе, трэці - у 1986-м, чацвёрты - у 1987-м. У 1989 годзе пачаў функцыянаваць пяты энергаблок, а шосты - толькі ў 1995-м, пасля адмены мараторыя на будаўніцтва ядзерных аб'ектаў ва Украіне, уведзенага з-за аварыі на Чарнобыльскай АЭС.
У мірны час ЗАЭС выпрацоўвала 40-42 млрд кВт.гадз электраэнергіі штогод. Гэта складала прыкладна 50 працэнтаў ад усёй электраэнергіі, якая выпрацоўваецца атамнымі электрастанцыямі Украіны.
Пасля пачатку СВА АЭС перайшла пад кантроль расійскіх войскаў. Пра бягучую сітуацыю 2 сакавіка было паведамлена МАГАТЭ. У кастрычніку 2022 года прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін даручыў перадаць Запарожскую АЭС пад кіраванне Расіі.
Пасля пераходу Запарожскай АЭС пад кантроль расійскіх войскаў падраздзяленні УСУ пачалі ажыццяўляць абстрэлы тэрыторыі станцыі і горада Энергадар. Украінскія ваенныя выкарыстоўвалі беспілотнікі, цяжкую артылерыю і рэактыўныя сістэмы залпавага агню.
Расійскім сістэмам проціпаветранай абароны ў большасці выпадкаў удавалася адбіваць атакі. Тым не менш, фіксаваліся выпадкі ўдараў снарадаў у аб'екты інфраструктуры і раён сховішча ядзерных адходаў. Калі снарад ударыць у сховішча адпрацаванага ядзернага паліва, то можа парушыцца герметычнасць кантэйнераў. Эксперты адзначаюць, што для катастрофы будзе дастаткова ўдару нават адной ракеты.
За сітуацыяй на ЗАЭС сочаць спецыялісты МАГАТЭ. У верасні 2022 года на станцыю прыбыла місія МАГАТЭ на чале з Гросі. Тады было прынята рашэнне пакінуць на ЗАЭС двух прадстаўнікоў арганізацыі на пастаяннай аснове.
МАГАТЭ неаднаразова патрабавала спыніць атакі на станцыю. Гросі правёў шэраг сустрэч, у тым ліку на самым высокім узроўні ва Украіне і Расіі, у ходзе якіх заклікаў бакі забяспечыць бяспеку атамнай станцыі.
Першапачаткова МАГАТЭ настойвала на стварэнні вакол Запарожскай АЭС дэмілітарызаванай зоны. Аднак пазней арганізацыя адмовілася ад гэтай ідэі. "Мы не гаворым аб дэмілітарызаванай зоне. Мы цудоўна разумеем, якія дадатковыя складанасці гэта прынясе, асабліва ў зоне актыўных баявых дзеянняў", - растлумачыў Гросі. Ён адзначыў, што МАГАТЭ сочыць за тым, каб АЭС не атакавалі і не выкарыстоўвалі для нападзення. Такую канцэпцыю ён лічыць куды больш жыццяздольнай, чым стварэнне дэмілітарызаванай зоны.
Чым пагражае аварыя на ЗАЭС?
Сценкі і купал рэактарных збудаванняў Запарожскай АЭС маюць таўшчыню большую за метр і вытрымліваюць падзенне лятальных апаратаў, аднак, як і любая іншая такая станцыя, яна не разлічана на тое, што падпадзе пад паўнацэннае агнявое ўздзеянне. Такое меркаванне выказаў ТАСС дырэктар АНА "Атамінфа-цэнтр", галоўны рэдактар рэсурсу atominfo.ru Аляксандр Увараў.
"Купал і ўся абалонка ў цэлым забяспечваюць утрыманне радыеактыўных рэчываў, што выдзяляюцца пры розных праектных і аварыйных рэжымах эксплуатацыі энергаблокаў. І пры парушэнні герметычнасці абалонкі пачнецца некантралюемы выхад радыеактыўных рэчываў у атмасферу", - адзначыў Увараў.
Эксперты адзначаюць, аварыя на Запарожскай АЭС абернецца другім Чарнобылем.
Пры аварыі на Запарожскай АЭС радыеактыўныя рэчывы накрыюць некалькі краін Еўропы, паведаміў "Известиям" начальнік войскаў радыяцыйнай, хімічнай і біялагічнай абароны Узброеных Сіл Расіі Ігар Кірылаў. Радыенукліды накрыюць тэрыторыю ў Польшчы, Славакіі і Германіі. Паводле слоў Кірылава, выкід нават чвэрці аднаго з рэактараў накрые Скандынавію.
"Надзвычайная сітуацыя выкліча масавую міграцыю насельніцтва і будзе мець катастрафічныя наступствы", - адзначыў Кірылаў.
Наступствы аварыі на ЗАЭС цудоўна разумеюць і ў Кіеве. У жніўні 2022 года ў Дзяржаўным агенцтве Украіны па кіраванні зонай адчужэння заявілі, што наступствы аварыі на Запарожскай АЭС могуць быць у дзесяць разоў больш магутныя, чым пры Чарнобылі. Прагназуецца, што зона адчужэння будзе складаць да 30 тыс. кв.км. Там немагчыма будзе ні жыць, ні весці гаспадарку наступныя 100 тыс. гадоў. Давядзецца перасяліць 2 млн чалавек. Украіну накрые радыеактыўны цэзій у колькасці, небяспечнай для ўсяго жывога. Далей радыеактыўныя рэчывы будуць распаўсюджвацца ў залежнасці ад напрамку ветру.
Былы кіраўнік Дзяржаўнай інспекцыі ядзернага рэгулявання Украіны Рыгор Плачкоў у эфіры аднаго з украінскіх тэлеканалаў паведаміў, што паводле яго разлікаў, калі на ЗАЭС адбудзецца аварыя, гэта закране прыкладна адзін мільярд чалавек, якія пражываюць у 40 краінах.-0-