8 лістапада, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Прамежкавыя выбары ў ЗША, якія адбудуцца 8 лістапада, вызначаць, ці здолеюць рэспубліканцы вырваць з рук дэмакратаў кантроль над Кангрэсам. Вынікі галасавання пакажуць, ці зможа прэзідэнт Джо Байжэн у бліжэйшыя два гады прадаўжаць свой палітычны курс або будзе вымушаны адбівацца ад нападкаў палітычных сапернікаў, паведамляе ТАСС.
Каго выбіраюць
8 лістапада адбудуцца выбары ўсіх 435 членаў Палаты прадстаўнікоў (ніжняя палата Кангрэса) і 35 са 100 членаў Сената (верхняя палата). Выбары ў Каліфорніі і Аклахоме з'яўляюцца спецыяльнымі, паколькі праводзяцца для запаўнення ў хуткім часе пасля з'яўлення вакансій сенатараў ад гэтых штатаў. У Аклахоме дзеючы сенатар аб'явіў аб датэрміновай адстаўцы з 2023 года. У Каліфорніі выбары праводзяцца для замяшчэння месца сенатара, якое да апошніх прэзідэнцкіх выбараў займала Камала Харыс. Стаўшы віцэ-прэзідэнтам ЗША, яна склала з сябе паўнамоцтвы сенатара штата, і на яе месца губернатарам быў часова назначаны дэмакрат Алекс Падзілья.
Адбудуцца таксама выбары губернатараў у 36 штатах і трох тэрыторыях (усяго ў ЗША 50 штатаў, пяць населеных тэрыторый і дзевяць ненаселеных тэрыторый). У большасці штатаў пройдуць таксама выбары ключавых прадстаўнікоў мясцовых адміністрацый - генеральных пракурораў, дзяржаўных сакратароў, міністраў фінансаў, а таксама членаў мясцовых заканадаўчых сходаў. У ліку буйнейшых штатаў, дзе пройдуць выбары губернатараў, - Каліфорнія, Нью-Ёрк, Тэхас і Фларыда.
Таксама адбудзецца серыя рэферэндумаў у асобных штатах. У шасці штатах выбаршчыкам трэба будзе ўстанавіць ступень рэгулявання права на аборты. Сярод іншых пытанняў - магчымасць наймаць на работу супрацоўнікаў, якія не з'яўляюцца членамі прафсаюза, папраўкі ў мясцовыя падатковыя кодэксы. На мясцовым узроўні будуць вырашацца пытанні аб выдзяленні фондаў на канкрэтныя задачы, магчымасць продажу ў магазінах лячэбнай марыхуаны.
Прагнозы
Чаканні адносна прамежкавых выбараў за апошнія некалькі месяцаў мяняліся ў ЗША неаднаразова. Вясной пад уплывам пагаршэння эканамічнай сітуацыі ўпэўненую перамогу ў барацьбе за Кангрэс прадказвалі рэспубліканцам. Да лета абмежаванне Вярхоўным судом федэральных гарантый на аборты, серыя інцыдэнтаў з масавай стралянінай і зніжэнне цэн на бензін сталі схіляць вагі на карысць дэмакратаў. Аднак затым цэны на бензін зноў папаўзлі ўверх, а разам з імі - перспектывы рэспубліканцаў.
Згодна з матэматычнымі прагнозамі партала FiveThirtyEight шанцы рэспубліканцаў атрымаць кантроль над абедзвюма палатамі Кангрэса складаюць 53 працэнты, шанцы на такі ж зыход для дэмакратаў - 16 працэнтаў, на кантроль дэмакратаў над Сенатам пры страце кантролю над Палатай прадстаўнікоў - 30 працэнтаў.
Ключавымі штатамі для кантролю над Сенатам з'яўляюцца Арызона, Джорджыя, Невада і Пенсільванія. У першых трох з гэтых штатаў адыходзячыя сенатары прыналежылі да дэмакратаў. Адыходзячы сенатар ад Пенсільваніі адносіцца да рэспубліканцаў. Ва ўсіх пералічаных штатах на прэзідэнцкіх выбарах у 2020 годзе большасць галасоў набраў дэмакрат Байдэн. Згодна з большасцю існуючых прагнозаў, кандыдаты ў гэтых штатах ідуць практычна ўпоравень. Паколькі ў астатніх выпадках партыйны кантроль над месцам у Сенаце, хутчэй за ўсё, не зменіцца, рэспубліканцы ў выпадку поспеху могуць разлічваць на 53 месцы, а дэмакраты - на 49, да якіх дабавяцца два незалежныя.
Адносна Палаты прадстаўнікоў прагнозы ў дэталях адрозніваюцца, аднак большасць аналітыкаў і апытанняў сыходзяцца на думцы, што больш шанцаў на перамогу ў рэспубліканцаў. Так, партал RealClearPolitics лічыць, што дэмакраты могуць упэўнена разлічваць на 169 месцаў, рэспубліканцы - на 230, 36 месцаў застаюцца спрэчнымі. Паводле даных газеты Politico, дэмакраты могуць упэўнена разлічваць на 195 месцаў, рэспубліканцы - на 213, 27 застаюцца спрэчнымі. Часопіс The Economist прадказвае, што дэмакраты могуць разлічваць на 200 месцаў, рэспубліканцы - на 208, спрэчнымі застаюцца 27 месцаў.
З мінулага тыдня ў большасці штатаў, дзе праходзяць выбары, пачалося датэрміновае галасаванне, у тым ліку па пошце. Паводле ацэнак тэлеканала NBC, свой голас такім чынам аддалі ўжо амаль 42 млн чалавек пры агульнай колькасці зарэгістраваных выбаршчыкаў 153 млн чалавек. Больш актыўна датэрмінова галасуюць дэмакраты. Падвядзенне рэзультатаў у большасці штатаў чакаецца на працягу сутак пасля завяршэння галасавання, хоць у спрэчных выпадках падлік галасоў можа зацягнуцца на некалькі дзён, а звязаныя з гэтым магчымыя судовыя разборы - на тыдні.
Што зменіцца
Цяпер у Палаце прадстаўнікоў Кангрэса ЗША дэмакраты займаюць 220 месцаў, рэспубліканцы - 212 месцаў, тры месцы застаюцца вакантнымі. У Сенаце ў дэмакратаў 48 месцаў, аднак на іх баку заўсёды галасуюць сенатары, якія фармальна называюць сябе незалежнымі - Берні Сандэрс і Ангус Кінг. У рэспубліканцаў - 50 месцаў. Згодна з Канстытуцыяй ЗША пры аднолькавым падзеле галасоў у Сенаце вырашальным лічыцца голас віцэ-прэзідэнта ЗША. Цяпер гэту пасаду займае дэмакрат Камала Харыс. Такім чынам, на працягу апошніх двух гадоў дэмакратам, як правіла, удавалася забяспечыць простую большасць галасоў пры разглядзе прапаноў адміністрацыі. Звычайна гэтага было дастаткова для праходжання законаў.
Цяпер жа рэспубліканцам будзе дастаткова ўсяго аднаго дадатковага месца ў Сенаце, каб атрымаць магчымасць блакіраваць практычна любыя ініцыятывы Байдэна, а ў іх ёсць даволі рэальная перспектыва атрымаць дадаткова чатыры. Яшчэ больш спрыяльная сітуацыя складваецца для іх у Палаце прадстаўнікоў. У той жа час атрымаць дастаткова месцаў для ажыццяўлення імпічменту дзеючага прэзідэнта - гэта патрабуе падтрымкі ад дзвюх трацей сенатараў - для рэспубліканцаў практычна нерэальна. Пры гэтым нават у выпадку кантролю з боку рэспубліканцаў над абедзвюма палатамі Байдэн захоўвае права вета адносна прынятых Кангрэсам законаў. Для яго пераадолення неабходна дзве трэці галасоў у абедзвюх палатах парламента. Атрымаць такую большасць рэспубліканцы не змогуць.
Дэмакраты ў выпадку перамогі рэспубліканцаў могуць прымяняць таксама практыку філібастара (флібусцьерства) - зацягвання абмеркавання законапраектаў. Для пераадолення філібастара неабходна 60 галасоў у Сенаце. Такой большасці ў рэспубліканцаў, хутчэй за ўсё, не будзе.
Рэальна дасягальнай задачай для рэспубліканцаў з'яўляецца атрыманне блакіруючай большасці ў адной або дзвюх палатах парламента. Такі рэзультат будзе азначаць, што яны змогуць блакіраваць ініцыятывы Байдэна і дабіцца за наступныя два гады, да наступных прэзідэнцкіх выбараў, далейшага зніжэння падтрымкі дэмакратаў. Захаванне кантролю над Кангрэсам для дэмакратаў будзе азначаць магчымасць рэалізаваць шэраг мер, якія ўздымуць узровень іх падтрымкі да прэзідэнцкіх выбараў праз два гады. Аднак ва ўмовах неспрыяльных для дэмакратаў прагнозаў па Палаце прадстаўнікоў спадзявацца на гэта ім не трэба. У выніку рэзультатам цяперашніх выбараў будзе, хутчэй за ўсё, сітуацыя, калі абедзве вядучыя палітычныя сілы ЗША будуць блакіраваць адна адну на працягу наступных двух гадоў. Для Вашынгтона гэта даволі тыповая сітуацыя.
У практычным плане гэта азначае, што нават калі рэспубліканцы паспрабуюць арганізаваць імпічмент Байдэна, поспеху яны, хутчэй за ўсё, не даб'юцца. Не будуць праведзены ні ў якім выглядзе найбольш спрэчныя заканадаўчыя меры, перш за ўсё па правах на аборты і нашэнне зброі.
Асноўныя праблемы і Украіна
У ЗША прынята вызначаць перад выбарамі асноўныя пытанні, якія найбольш хвалююць выбаршчыкаў. Дэмакраты і рэспубліканцы звычайна займаюць па іх процілеглыя пазіцыі. У бягучым годзе, як, зрэшты, і звычайна, амерыканцаў больш за ўсё хвалюе эканоміка.
Паводле апытанняў CNN, у верасні-кастрычніку бягучага года 59 працэнтаў амерыканцаў лічаць эканоміку вельмі важным фактарам, які вызначае іх галасаванне і значна перавешвае ўсе іншыя меркаванні. На другім месцы - заканадаўства аб абортах. Гэту праблему вельмі важнай назвалі 52 працэнты апытаных. Далей ідзе міграцыя, яе важным пытаннем назвалі 44 працэнты. Сярод іншых праблем - стан дэмакратыі ў ЗША, злачыннасць і права на нашэнне зброі, барацьба са змяненнем клімату, сітуацыя ва Украіне (гэта пытанне лічаць важным 34 працэнты выбаршчыкаў). Большасць іншых апытанняў таксама сыходзяцца на тым, што эканоміка з'яўляецца найбольш важным фактарам для амерыканскага выбаршчыка, а далей ідуць аборты, права на зброю, міграцыя.
Цікавыя для амерыканцаў тэмы, такім чынам, датычацца ўнутранага жыцця краіны. У пытанні Украіны некаторыя рэспубліканцы спрабавалі звязаць падтрымку Кіева з эканамічнай сітуацыяй у ЗША. Аднак многія рэспубліканцы ў цяперашнім складзе Кангрэса падыходзілі да гэтага пытання ўмерана. Большасць рэспубліканцаў падтрымлівалі ўсе ініцыятывы Байдэна па Украіне, а часам спрабавалі выступаць нават з больш жорсткіх пазіцый. Словы лідара рэспубліканскай меншасці ў Палаце прадстаўнікоў Кевіна Маккарці аб тым, што Кіеў больш не атрымае "незапоўненага чэка", паказвалі не на намер спыніць дапамогу, а паставіць яе пад больш жорсткі кантроль. Аднак кантроль над абедзвюма Палатамі парламента і неабходнасць рыхтавацца да выбараў 2024 года могуць паўплываць на пазіцыі нават умераных рэспубліканцаў.-0-
