Сістэма абароны дзяржаўнай граніцы Беларусі ад замахаў звонку працуе добра і зладжана. Упэўненасць у гэтым выказаў дзяржаўны сакратар Савета бяспекі Аляксандр Вальфовіч у інтэрв'ю БЕЛТА. Ён закрануў тэматыку новых рызык і пагроз для нашай краіны, праблем з бежанцамі на граніцы Беларусі з ЕС і расказаў, чаму канцэнтраваць усе рэсурсы толькі на процідзеянні міграцыйным працэсам нерацыянальна. Дзяржсакратар таксама пракаменціраваў павышэнне ваеннай актыўнасці ЗША і НАТА ў Еўропе, у тым ліку каля нашых граніц, і падзяліўся падрабязнасцямі правядзення беларуска-расійскага вучэння "Захад-2021".
- Аляксандр Рыгоравіч, якія на сённяшні дзень вы бачыце новыя рызыкі і выклікі для Рэспублікі Беларусь?
- Геапалітычныя змяненні ў рэгіёне, эканамічныя санкцыі, пандэмія каранавіруса і іншыя фактары садзейнічаюць фарміраванню новых рызык і выклікаў для нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, а таксама трансфармацыі ўжо вядомых.
На жаль, мы бачым, што скарачаецца супрацоўніцтва ва ўсіх сферах міжнародных адносін. Абвастраюцца стаўшыя ўжо хранічнымі "тлеючыя" канфлікты, паскараецца эрозія сістэмы міжнароднага права, уключаючы бяспеку, гандаль і сектаральнае ўзаемадзеянне.
Безумоўна, новыя віткі пратэкцыянізму і нарошчванне намаганняў усіх геапалітычных ігракоў па павышэнні сваёй стратэгічнай аўтаноміі аказваюць уплыў на змест беларускай знешняй палітыкі.
Адзначу, што ў эканамічнай сферы ўзмацняюцца існуючыя і з'яўляюцца новыя абмежавальныя бар'еры ва ўзаемным гандлі, пагрозы перспектывам рэалізацыі сумесных праектаў з іншымі краінамі, прыпыненне транспартных патокаў, масавы адток у іншыя краіны беларускіх спецыялістаў высокай кваліфікацыі.
Акрамя таго, адзначаецца абвастрэнне праблем забеспячэння інфармацыйнай бяспекі. З выкарыстаннем сродкаў масавай інфармацыі і сацыяльных сетак мэтанакіравана абвастраецца абстаноўка. У такіх умовах задача процідзеяння масіраванаму інфармацыйнаму ўздзеянню на насельніцтва набывае дадатковую актуальнасць.
Сучасная сітуацыя таксама агаляе неабароненасць перад выкарыстаннем інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій для маніпулявання інфармацыяй, дамінавання або палітычнага процістаяння.
Хачу звярнуць увагу, што назіраецца павышэнне ваеннай актыўнасці вакол Беларусі. Павялічваецца колькасць войскаў у сумежных з Беларуссю дзяржавах, маштабнасць праводзімых мерапрыемстваў іх аператыўнай і баявой падрыхтоўкі. Разгортваецца гонка ўзбраенняў і павышаецца разведвальная актыўнасць нашых заходніх "партнёраў". Прадаўжаецца дэградацыя механізмаў кантролю над узбраеннямі.
У сувязі з гэтым адзначаецца з'яўленне недаверу паміж дзяржавамі, адмова ад транспарэнтнасці ў ваеннай дзейнасці і ўзнікненне "гібрыдных дзеянняў".
- Як вы ацэньваеце сітуацыю на граніцы нашай краіны з Еўрасаюзам?
- Сёння на граніцы адзначаецца значнае павелічэнне патоку нелегальных мігрантаў, асабліва на заходнім напрамку. Гэта звязана як з сезоннасцю міграцыйных працэсаў, так і з сацыяльна-палітычнай сітуацыяй у тых краінах, з якіх людзі імкнуцца сёння выехаць. Яны хочуць засцерагчы сябе і свае сем'і ад ваенных дзеянняў, палітычных і эканамічных крызісаў і накіроўваюцца ў краіны з больш стабільнай, на іх думку, абстаноўкай.
Нараўне з гэтым не трэба забываць пра такія пагрозы, як распаўсюджванне наркотыкаў, кантрабанда зброі, боепрыпасаў, радыеактыўных матэрыялаў. Ад умення процістаяць ім у многім залежыць бяспека дзяржавы, кожнага грамадзяніна Беларусі. І канцэнтраваць усе рэсурсы толькі на процідзеянні міграцыйным працэсам нерацыянальна. Тым больш што мігранты не выбіраюць нашу краіну ў якасці канчатковага прыпыначнага пункта.
Адзначу, што ў цэлым сітуацыя на нашых рубяжах застаецца напружанай, але кантралюемай. Пры гэтым для забеспячэння пагранічнай бяспекі задзейнічана не толькі пагранічнае ведамства. Да аховы граніцы актыўна прыцягваюцца і іншыя сілавыя структуры, якія таксама з'яўляюцца суб'ектамі забеспячэння пагранічнай бяспекі.
Напрыклад, нядаўна на ўчастку Гродзенскай пагранічнай групы праходзіла аператыўна-тактычнае вучэнне, у час якога ваеннаслужачыя пагранічнай групы і механізаванай брыгады выконвалі службова-баявыя задачы па ліквідацыі ўмоўнага праціўніка ў блакіраваным раёне.
Адзначу высокі ўзровень падрыхтоўкі і эфектыўнасць узаемадзеяння органаў пагранічнай службы і падраздзяленняў Узброеных Сіл. Асаблівасцю гэтага вучэння было і тое, што ўдзел у ім прынялі таксама часова прызваныя з запасу грамадзяне, якія раней служылі ў пагранвойсках.
Гэта яшчэ раз пацвярджае здольнасць і гатоўнасць органаў забеспячэння нацыянальнай бяспекі паспяхова выканаць ускладзеныя на іх задачы па абароне суверэнітэту Рэспублікі Беларусь. Сістэма абароны дзяржаўнай граніцы ад замахаў звонку працуе добра і зладжана.
- ЗША і НАТА ўжо больш за сем гадоў пад выглядам стратэгічнага стрымлівання Расіі актыўна нарошчваюць ваенную прысутнасць у шэрагу еўрапейскіх дзяржаў, у тым ліку сумежных з Беларуссю. Ці можна сцвярджаць, што сумесныя беларуска-расійскія вучэнні "Захад-2021" - своеасаблівы адказ на гэта нарошчванне?
- Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь праводзяць сумесныя беларуска-расійскія вучэнні на сваёй тэрыторыі для павышэння ўзроўню падрыхтоўкі і зладжанасці войскаў са складу рэгіянальнай групоўкі, прызначанай для забеспячэння бяспекі ва Усходне-Еўрапейскім рэгіёне.
Перыядычнасць іх правядзення вызначана ў 2009 годзе прэзідэнтамі Беларусі і Расіі: адзін раз у два гады па чарзе. На нашай тэрыторыі было праведзена вучэнне "Захад" у 2009, 2013 і 2017 гадах, а на тэрыторыі Расіі - "Шчыт Саюза" ў 2011, 2015 і 2019 гадах.
Вучэнне "Захад-2021", як і папярэднія, з'яўляецца вышэйшай формай падрыхтоўкі войскаў і мае абарончы характар. Дзеянні органаў ваеннага кіравання, злучэнняў і воінскіх часцей са складу рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл) у ходзе вучэння накіраваны на ўдасканаленне форм і спосабаў прымянення войскаў, выпрацаваных ва ўзброеных сілах дзвюх дзяржаў з улікам вопыту ўзброеных канфліктаў апошніх гадоў.
Разам з тым нас не можа не хваляваць павышэнне ваеннай актыўнасці ЗША і НАТА ў Еўропе, у тым ліку каля нашых граніц, асабліва правядзенне такіх маштабных вучэнняў, як "Абаронца Еўропы". У сувязі з гэтым мы актывізавалі рэалізацыю мер стратэгічнага стрымлівання ў ваеннай сферы як самастойна, так і ў рамках Саюзнай дзяржавы. У тым ліку гэта вучэнне будзе выкарыстана ў інтарэсах процідзеяння выклікам і пагрозам нашай дзяржаве.
Упэўнены, што правядзенне сумеснага вучэння на адзіным стратэгічным фоне ўмацуе адзінства поглядаў абаронных ведамстваў Беларусі і Расіі на забеспячэнне ваеннай бяспекі Саюзнай дзяржавы, адпрацоўку на практыцы падыходаў, прадугледжаных планам прымянення рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл).
- Па складзе і колькасці прыцягнутых войскаў, якія нядаўна на брыфінгу агучыў начальнік Генеральнага штаба Узброеных Сіл, вучэнне падобна да "Захаду-2017". Чым абумоўлены фармат і маштабы гэтага вучэння?
- Задума вучэнняў такога маштабу, як "Захад", вызначаюць генеральныя штабы ўзброеных сіл Беларусі і Расіі. У яго аснову пакладзены сцэнарый узнікнення на тэрыторыі ўмоўнай дзяржавы канфлікту, звязанага з узрастаннем актыўнасці дзейнасці незаконных узброеных фарміраванняў, сепаратысцкіх і міжнародных тэрарыстычных арганізацый, фінансуемых з-за мяжы.
Па сутнасці, такая актыўнасць - адна з асноўных характэрных рыс сучасных ваенных канфліктаў. Пры гэтым выкарыстаны адзін з магчымых варыянтаў развіцця ваенна-палітычнай абстаноўкі, які прадугледжвае абвастрэнне міжнародных супярэчнасцей да ўзроўню, здольнага прывесці да дэстабілізацыі абстаноўкі ў рэгіёне, а таксама развязвання агрэсіі супраць Саюзнай дзяржавы.
На аснове задумы вызначана, якія задачы неабходна вырашыць у ходзе вучэння, які склад сіл і сродкаў прыцягнуць для гэтага. Паколькі ў склад рэгіянальнай групоўкі войскаў уваходзяць злучэнні і воінскія часці 1-й танкавай арміі Заходняй ваеннай акругі Узброеных Сіл Расійскай Федэрацыі, то яны і складаюць аснову расійскага воінскага кантынгенту, які ўдзельнічае ў вучэнні на нашай тэрыторыі.
Адзначу, што правядзенне вучэння "Захад-2021" пацвярджае курс Рэспублікі Беларусь на ўмацаванне рэгіянальнай бяспекі і прыхільнасць да саюзніцкіх абавязацельстваў з Расійскай Федэрацыяй. Менавіта таму ў перыяд правядзення вучэння на тэрыторыі Расіі будзе адначасова дзейнічаць кантынгент беларускіх Узброеных Сіл. Так, ад Узброеных Сіл Беларусі на палігоне Муліна ў вучэнні прымуць удзел каля 400 ваеннаслужачых і больш за 30 адзінак баявой тэхнікі.
Для даведкі: На вучэнне "Захад-2021" на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь прыцягваюцца каля 12,8 тыс. чалавек, у тым ліку каля 2,5 тыс. расійскіх ваеннаслужачых і да 50 казахстанскіх са складу КСАР АДКБ, да 350 адзінак бранятанкавай тэхнікі, у тым ліку каля 140 танкаў, каля 110 адзінак артылерыі і РСЗА, больш за 30 самалётаў і верталётаў.
На "Захад-2017" было прыцягнута каля 12,7 тыс. чалавек, у тым ліку амаль 3 тыс. расійскіх ваеннаслужачых, да 370 адзінак бранятанкавай тэхнікі, у тым ліку каля 140 танкаў, да 150 адзінак артылерыі і РСЗА, больш за 40 самалётаў і верталётаў.
- У СМІ можна сустрэць негатыўныя выказванні замежных ваенных экспертаў наконт правядзення буйнамаштабных вучэнняў на беларускай зямлі. Як, на вашу думку, трэба ставіцца да такой ацэнкі?
- Лічу, што не трэба перабольшваць увагу да такіх выказванняў. Як правіла, яны ўзнікаюць напярэдадні такіх вучэнняў. Успомніце хаця б істэрыю ў сувязі з "Захадам-2017". Чаго толькі не пісалі так званыя незалежныя СМІ. Напрыклад, аб тым, што нібыта Расія і Беларусь маюць намер акупіраваць частку Польшчы і Літвы ў раёне Сувалкскага калідора, што расійскія войскі нібыта ўвойдуць на тэрыторыю Беларусі і тут застануцца, будуць ледзь не схаваны ў беларускіх лясах, што Уладзімір Пуцін пад выглядам вучэння нібыта хоча размясціць на пастаяннай аснове сваю авіябазу і да таго падобнае. І што ў выніку? Як толькі вучэнне завяршылася, адразу ж заціхла і інфармацыйная шуміха вакол яго. Думаю, што так будзе і чарговы раз.
Нагадаю, што вучэнне "Захад-2021" праводзіцца ў адпаведнасці з планам сумесных мерапрыемстваў па забеспячэнні функцыянавання рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл) у бягучым годзе. Задуму яго правядзення кіраўнік дзяржавы зацвердзіў яшчэ ў пачатку года.
- На нашай тэрыторыі вучэнні "Захад" праходзяць не першы раз. У чым асаблівасць цяперашняга?
- У ходзе ўсіх праводзімых вучэнняў, як правіла, вырашаецца задача асваення новых спосабаў вядзення абарончых дзеянняў. Як вы ведаеце, у свеце пастаянна ўзнікаюць узброеныя канфлікты, таму задача ваенных іх аналізаваць і самае перадавое ўкараняць у практыку падрыхтоўкі сваіх войскаў. У гэтым плане не будзе выключэннем і цяперашняе вучэнне.
Асаблівасць праводзімага на нашай тэрыторыі вучэння "Захад" - практычная адпрацоўка такіх вучэбна-баявых задач, як стварэнне групоўкі войскаў у сціслыя тэрміны, перш за ўсё на аснове боегатовых воінскіх фарміраванняў, якія валодаюць высокім узроўнем мабільнасці і здольнасці да вядзення аўтаномных дзеянняў. Гэта значыць падраздзяленняў, якія не патрабуюць вялікіх тэрмінаў для іх прывядзення ў поўную баявую гатоўнасць і прызыву з запасу ваеннаабавязаных. Пры гэтым адмабілізаванне будзе праведзена ў тэрытарыяльных войсках.
Акрамя таго, на вучэнні будуць адпрацоўвацца асобныя прыёмы кіравання авіяцыяй і сродкамі ППА ў час адбіцця ўдараў сродкаў паветранага нападзення ўмоўнага праціўніка і апрабаваны новыя спосабы вядзення абарончых дзеянняў, зыходзячы з вопыту ўзброеных канфліктаў.
- Аляксандр Рыгоравіч, у бягучым годзе роля Савета бяспекі ў абароне суверэнітэту Беларусі ўзмоцнена. Якія рэальныя меры прыняты ўжо для гэтага?
- Савет бяспекі Рэспублікі Беларусь выконвае важнейшую ролю ў жыццядзейнасці грамадства і дзяржавы, і ў сучасных умовах яна будзе толькі павышацца. Менавіта на гэта накіраваны нядаўна прыняты дэкрэт Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь "Аб абароне суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу".
У адпаведнасці з гэтым дакументам у выпадку ўзнікнення асаблівых абставін - гібелі кіраўніка дзяржавы ў выніку замаху на яго жыццё, учынення акта тэрарызму, знешняй агрэсіі, у выніку іншых дзеянняў насільнага характару - Савет бяспекі надзяляецца дадатковымі функцыямі. У такім выпадку на падставе яго рашэння ў краіне неадкладна ўводзіцца надзвычайнае або ваеннае становішча, а ўсе дзяржаўныя органы і службовыя асобы дзейнічаюць у адпаведнасці з рашэннямі Савета бяспекі. Нормы названага дэкрэта імплементаваны ў законы "Аб надзвычайным становішчы" і "Аб ваенным становішчы". Унесены таксама змяненні ў закон "Аб Узброеных Сілах Рэспублікі Беларусь".
Акрамя таго, указам зацверджана новае палажэнне аб Савеце бяспекі Рэспублікі Беларусь. Гэты дакумент не толькі абнаўляе і актуалізуе нормы, якія рэгламентуюць дзейнасць Савета бяспекі, але і накіраваны на павышэнне яго ролі ў абароне незалежнасці, тэрытарыяльнай цэласнасці, суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь, падтрыманні грамадзянскага міру і згоды ў краіне, процідзеянні экстрэмізму і барацьбе з тэрарызмам.
Пры яго падрыхтоўцы ўлічваліся палажэнні і тэрміналогія канцэпцыі нацыянальнай бяспекі, ваеннай дактрыны, законаў Рэспублікі Беларусь у сферы забеспячэння бяспекі, накопленая практыка работы Савета бяспекі, а таксама замежны вопыт, у першую чаргу дзяржаў - членаў АДКБ.
У параўнанні з папярэднім палажэннем, якое было зацверджана ў 2000 годзе, больш дакладна вызначана асноўнае прызначэнне Савета бяспекі - рэалізацыя паўнамоцтваў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь як кіраўніка дзяржавы і галоўнакамандуючага Узброенымі Сіламі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі. Адпаведна ў поўным аб'ёме замацаваны нормы дэкрэта "Аб абароне суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу". У лік пастаянных членаў Савета бяспекі дадаткова ўключаны старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю і генеральны пракурор.
Адначасова з новым палажэннем аб Савеце бяспекі зацверджана новае палажэнне аб Дзяржаўным сакратарыяце Савета бяспекі, паколькі гэтыя дакументы непарыўна звязаны паміж сабой. Усе задачы і функцыі Дзяржаўнага сакратарыята Савета бяспекі, а таксама паўнамоцтвы дзяржаўнага сакратара прынцыпова захаваны ў цяперашнім аб'ёме. Галоўная іх сутнасць - інфармацыйна-аналітычнае, прававое і арганізацыйна-тэхнічнае забеспячэнне дзейнасці Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, Савета бяспекі ў сферы нацыянальнай бяспекі.
- Аляксандр Рыгоравіч, якія на сённяшні дзень вы бачыце новыя рызыкі і выклікі для Рэспублікі Беларусь?
- Геапалітычныя змяненні ў рэгіёне, эканамічныя санкцыі, пандэмія каранавіруса і іншыя фактары садзейнічаюць фарміраванню новых рызык і выклікаў для нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, а таксама трансфармацыі ўжо вядомых.
На жаль, мы бачым, што скарачаецца супрацоўніцтва ва ўсіх сферах міжнародных адносін. Абвастраюцца стаўшыя ўжо хранічнымі "тлеючыя" канфлікты, паскараецца эрозія сістэмы міжнароднага права, уключаючы бяспеку, гандаль і сектаральнае ўзаемадзеянне.
Безумоўна, новыя віткі пратэкцыянізму і нарошчванне намаганняў усіх геапалітычных ігракоў па павышэнні сваёй стратэгічнай аўтаноміі аказваюць уплыў на змест беларускай знешняй палітыкі.
Адзначу, што ў эканамічнай сферы ўзмацняюцца існуючыя і з'яўляюцца новыя абмежавальныя бар'еры ва ўзаемным гандлі, пагрозы перспектывам рэалізацыі сумесных праектаў з іншымі краінамі, прыпыненне транспартных патокаў, масавы адток у іншыя краіны беларускіх спецыялістаў высокай кваліфікацыі.
Акрамя таго, адзначаецца абвастрэнне праблем забеспячэння інфармацыйнай бяспекі. З выкарыстаннем сродкаў масавай інфармацыі і сацыяльных сетак мэтанакіравана абвастраецца абстаноўка. У такіх умовах задача процідзеяння масіраванаму інфармацыйнаму ўздзеянню на насельніцтва набывае дадатковую актуальнасць.
Сучасная сітуацыя таксама агаляе неабароненасць перад выкарыстаннем інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій для маніпулявання інфармацыяй, дамінавання або палітычнага процістаяння.
Хачу звярнуць увагу, што назіраецца павышэнне ваеннай актыўнасці вакол Беларусі. Павялічваецца колькасць войскаў у сумежных з Беларуссю дзяржавах, маштабнасць праводзімых мерапрыемстваў іх аператыўнай і баявой падрыхтоўкі. Разгортваецца гонка ўзбраенняў і павышаецца разведвальная актыўнасць нашых заходніх "партнёраў". Прадаўжаецца дэградацыя механізмаў кантролю над узбраеннямі.
У сувязі з гэтым адзначаецца з'яўленне недаверу паміж дзяржавамі, адмова ад транспарэнтнасці ў ваеннай дзейнасці і ўзнікненне "гібрыдных дзеянняў".
- Як вы ацэньваеце сітуацыю на граніцы нашай краіны з Еўрасаюзам?
- Сёння на граніцы адзначаецца значнае павелічэнне патоку нелегальных мігрантаў, асабліва на заходнім напрамку. Гэта звязана як з сезоннасцю міграцыйных працэсаў, так і з сацыяльна-палітычнай сітуацыяй у тых краінах, з якіх людзі імкнуцца сёння выехаць. Яны хочуць засцерагчы сябе і свае сем'і ад ваенных дзеянняў, палітычных і эканамічных крызісаў і накіроўваюцца ў краіны з больш стабільнай, на іх думку, абстаноўкай.
Нараўне з гэтым не трэба забываць пра такія пагрозы, як распаўсюджванне наркотыкаў, кантрабанда зброі, боепрыпасаў, радыеактыўных матэрыялаў. Ад умення процістаяць ім у многім залежыць бяспека дзяржавы, кожнага грамадзяніна Беларусі. І канцэнтраваць усе рэсурсы толькі на процідзеянні міграцыйным працэсам нерацыянальна. Тым больш што мігранты не выбіраюць нашу краіну ў якасці канчатковага прыпыначнага пункта.
Адзначу, што ў цэлым сітуацыя на нашых рубяжах застаецца напружанай, але кантралюемай. Пры гэтым для забеспячэння пагранічнай бяспекі задзейнічана не толькі пагранічнае ведамства. Да аховы граніцы актыўна прыцягваюцца і іншыя сілавыя структуры, якія таксама з'яўляюцца суб'ектамі забеспячэння пагранічнай бяспекі.
Напрыклад, нядаўна на ўчастку Гродзенскай пагранічнай групы праходзіла аператыўна-тактычнае вучэнне, у час якога ваеннаслужачыя пагранічнай групы і механізаванай брыгады выконвалі службова-баявыя задачы па ліквідацыі ўмоўнага праціўніка ў блакіраваным раёне.
Адзначу высокі ўзровень падрыхтоўкі і эфектыўнасць узаемадзеяння органаў пагранічнай службы і падраздзяленняў Узброеных Сіл. Асаблівасцю гэтага вучэння было і тое, што ўдзел у ім прынялі таксама часова прызваныя з запасу грамадзяне, якія раней служылі ў пагранвойсках.
Гэта яшчэ раз пацвярджае здольнасць і гатоўнасць органаў забеспячэння нацыянальнай бяспекі паспяхова выканаць ускладзеныя на іх задачы па абароне суверэнітэту Рэспублікі Беларусь. Сістэма абароны дзяржаўнай граніцы ад замахаў звонку працуе добра і зладжана.
- ЗША і НАТА ўжо больш за сем гадоў пад выглядам стратэгічнага стрымлівання Расіі актыўна нарошчваюць ваенную прысутнасць у шэрагу еўрапейскіх дзяржаў, у тым ліку сумежных з Беларуссю. Ці можна сцвярджаць, што сумесныя беларуска-расійскія вучэнні "Захад-2021" - своеасаблівы адказ на гэта нарошчванне?
- Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь праводзяць сумесныя беларуска-расійскія вучэнні на сваёй тэрыторыі для павышэння ўзроўню падрыхтоўкі і зладжанасці войскаў са складу рэгіянальнай групоўкі, прызначанай для забеспячэння бяспекі ва Усходне-Еўрапейскім рэгіёне.
Перыядычнасць іх правядзення вызначана ў 2009 годзе прэзідэнтамі Беларусі і Расіі: адзін раз у два гады па чарзе. На нашай тэрыторыі было праведзена вучэнне "Захад" у 2009, 2013 і 2017 гадах, а на тэрыторыі Расіі - "Шчыт Саюза" ў 2011, 2015 і 2019 гадах.
Вучэнне "Захад-2021", як і папярэднія, з'яўляецца вышэйшай формай падрыхтоўкі войскаў і мае абарончы характар. Дзеянні органаў ваеннага кіравання, злучэнняў і воінскіх часцей са складу рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл) у ходзе вучэння накіраваны на ўдасканаленне форм і спосабаў прымянення войскаў, выпрацаваных ва ўзброеных сілах дзвюх дзяржаў з улікам вопыту ўзброеных канфліктаў апошніх гадоў.
Разам з тым нас не можа не хваляваць павышэнне ваеннай актыўнасці ЗША і НАТА ў Еўропе, у тым ліку каля нашых граніц, асабліва правядзенне такіх маштабных вучэнняў, як "Абаронца Еўропы". У сувязі з гэтым мы актывізавалі рэалізацыю мер стратэгічнага стрымлівання ў ваеннай сферы як самастойна, так і ў рамках Саюзнай дзяржавы. У тым ліку гэта вучэнне будзе выкарыстана ў інтарэсах процідзеяння выклікам і пагрозам нашай дзяржаве.
Упэўнены, што правядзенне сумеснага вучэння на адзіным стратэгічным фоне ўмацуе адзінства поглядаў абаронных ведамстваў Беларусі і Расіі на забеспячэнне ваеннай бяспекі Саюзнай дзяржавы, адпрацоўку на практыцы падыходаў, прадугледжаных планам прымянення рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл).
- Па складзе і колькасці прыцягнутых войскаў, якія нядаўна на брыфінгу агучыў начальнік Генеральнага штаба Узброеных Сіл, вучэнне падобна да "Захаду-2017". Чым абумоўлены фармат і маштабы гэтага вучэння?
- Задума вучэнняў такога маштабу, як "Захад", вызначаюць генеральныя штабы ўзброеных сіл Беларусі і Расіі. У яго аснову пакладзены сцэнарый узнікнення на тэрыторыі ўмоўнай дзяржавы канфлікту, звязанага з узрастаннем актыўнасці дзейнасці незаконных узброеных фарміраванняў, сепаратысцкіх і міжнародных тэрарыстычных арганізацый, фінансуемых з-за мяжы.
Па сутнасці, такая актыўнасць - адна з асноўных характэрных рыс сучасных ваенных канфліктаў. Пры гэтым выкарыстаны адзін з магчымых варыянтаў развіцця ваенна-палітычнай абстаноўкі, які прадугледжвае абвастрэнне міжнародных супярэчнасцей да ўзроўню, здольнага прывесці да дэстабілізацыі абстаноўкі ў рэгіёне, а таксама развязвання агрэсіі супраць Саюзнай дзяржавы.
На аснове задумы вызначана, якія задачы неабходна вырашыць у ходзе вучэння, які склад сіл і сродкаў прыцягнуць для гэтага. Паколькі ў склад рэгіянальнай групоўкі войскаў уваходзяць злучэнні і воінскія часці 1-й танкавай арміі Заходняй ваеннай акругі Узброеных Сіл Расійскай Федэрацыі, то яны і складаюць аснову расійскага воінскага кантынгенту, які ўдзельнічае ў вучэнні на нашай тэрыторыі.
Адзначу, што правядзенне вучэння "Захад-2021" пацвярджае курс Рэспублікі Беларусь на ўмацаванне рэгіянальнай бяспекі і прыхільнасць да саюзніцкіх абавязацельстваў з Расійскай Федэрацыяй. Менавіта таму ў перыяд правядзення вучэння на тэрыторыі Расіі будзе адначасова дзейнічаць кантынгент беларускіх Узброеных Сіл. Так, ад Узброеных Сіл Беларусі на палігоне Муліна ў вучэнні прымуць удзел каля 400 ваеннаслужачых і больш за 30 адзінак баявой тэхнікі.
Для даведкі: На вучэнне "Захад-2021" на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь прыцягваюцца каля 12,8 тыс. чалавек, у тым ліку каля 2,5 тыс. расійскіх ваеннаслужачых і да 50 казахстанскіх са складу КСАР АДКБ, да 350 адзінак бранятанкавай тэхнікі, у тым ліку каля 140 танкаў, каля 110 адзінак артылерыі і РСЗА, больш за 30 самалётаў і верталётаў.
На "Захад-2017" было прыцягнута каля 12,7 тыс. чалавек, у тым ліку амаль 3 тыс. расійскіх ваеннаслужачых, да 370 адзінак бранятанкавай тэхнікі, у тым ліку каля 140 танкаў, да 150 адзінак артылерыі і РСЗА, больш за 40 самалётаў і верталётаў.
- У СМІ можна сустрэць негатыўныя выказванні замежных ваенных экспертаў наконт правядзення буйнамаштабных вучэнняў на беларускай зямлі. Як, на вашу думку, трэба ставіцца да такой ацэнкі?
- Лічу, што не трэба перабольшваць увагу да такіх выказванняў. Як правіла, яны ўзнікаюць напярэдадні такіх вучэнняў. Успомніце хаця б істэрыю ў сувязі з "Захадам-2017". Чаго толькі не пісалі так званыя незалежныя СМІ. Напрыклад, аб тым, што нібыта Расія і Беларусь маюць намер акупіраваць частку Польшчы і Літвы ў раёне Сувалкскага калідора, што расійскія войскі нібыта ўвойдуць на тэрыторыю Беларусі і тут застануцца, будуць ледзь не схаваны ў беларускіх лясах, што Уладзімір Пуцін пад выглядам вучэння нібыта хоча размясціць на пастаяннай аснове сваю авіябазу і да таго падобнае. І што ў выніку? Як толькі вучэнне завяршылася, адразу ж заціхла і інфармацыйная шуміха вакол яго. Думаю, што так будзе і чарговы раз.
Нагадаю, што вучэнне "Захад-2021" праводзіцца ў адпаведнасці з планам сумесных мерапрыемстваў па забеспячэнні функцыянавання рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл) у бягучым годзе. Задуму яго правядзення кіраўнік дзяржавы зацвердзіў яшчэ ў пачатку года.
- На нашай тэрыторыі вучэнні "Захад" праходзяць не першы раз. У чым асаблівасць цяперашняга?
- У ходзе ўсіх праводзімых вучэнняў, як правіла, вырашаецца задача асваення новых спосабаў вядзення абарончых дзеянняў. Як вы ведаеце, у свеце пастаянна ўзнікаюць узброеныя канфлікты, таму задача ваенных іх аналізаваць і самае перадавое ўкараняць у практыку падрыхтоўкі сваіх войскаў. У гэтым плане не будзе выключэннем і цяперашняе вучэнне.
Асаблівасць праводзімага на нашай тэрыторыі вучэння "Захад" - практычная адпрацоўка такіх вучэбна-баявых задач, як стварэнне групоўкі войскаў у сціслыя тэрміны, перш за ўсё на аснове боегатовых воінскіх фарміраванняў, якія валодаюць высокім узроўнем мабільнасці і здольнасці да вядзення аўтаномных дзеянняў. Гэта значыць падраздзяленняў, якія не патрабуюць вялікіх тэрмінаў для іх прывядзення ў поўную баявую гатоўнасць і прызыву з запасу ваеннаабавязаных. Пры гэтым адмабілізаванне будзе праведзена ў тэрытарыяльных войсках.
Акрамя таго, на вучэнні будуць адпрацоўвацца асобныя прыёмы кіравання авіяцыяй і сродкамі ППА ў час адбіцця ўдараў сродкаў паветранага нападзення ўмоўнага праціўніка і апрабаваны новыя спосабы вядзення абарончых дзеянняў, зыходзячы з вопыту ўзброеных канфліктаў.
- Аляксандр Рыгоравіч, у бягучым годзе роля Савета бяспекі ў абароне суверэнітэту Беларусі ўзмоцнена. Якія рэальныя меры прыняты ўжо для гэтага?
- Савет бяспекі Рэспублікі Беларусь выконвае важнейшую ролю ў жыццядзейнасці грамадства і дзяржавы, і ў сучасных умовах яна будзе толькі павышацца. Менавіта на гэта накіраваны нядаўна прыняты дэкрэт Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь "Аб абароне суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу".
У адпаведнасці з гэтым дакументам у выпадку ўзнікнення асаблівых абставін - гібелі кіраўніка дзяржавы ў выніку замаху на яго жыццё, учынення акта тэрарызму, знешняй агрэсіі, у выніку іншых дзеянняў насільнага характару - Савет бяспекі надзяляецца дадатковымі функцыямі. У такім выпадку на падставе яго рашэння ў краіне неадкладна ўводзіцца надзвычайнае або ваеннае становішча, а ўсе дзяржаўныя органы і службовыя асобы дзейнічаюць у адпаведнасці з рашэннямі Савета бяспекі. Нормы названага дэкрэта імплементаваны ў законы "Аб надзвычайным становішчы" і "Аб ваенным становішчы". Унесены таксама змяненні ў закон "Аб Узброеных Сілах Рэспублікі Беларусь".
Акрамя таго, указам зацверджана новае палажэнне аб Савеце бяспекі Рэспублікі Беларусь. Гэты дакумент не толькі абнаўляе і актуалізуе нормы, якія рэгламентуюць дзейнасць Савета бяспекі, але і накіраваны на павышэнне яго ролі ў абароне незалежнасці, тэрытарыяльнай цэласнасці, суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь, падтрыманні грамадзянскага міру і згоды ў краіне, процідзеянні экстрэмізму і барацьбе з тэрарызмам.
Пры яго падрыхтоўцы ўлічваліся палажэнні і тэрміналогія канцэпцыі нацыянальнай бяспекі, ваеннай дактрыны, законаў Рэспублікі Беларусь у сферы забеспячэння бяспекі, накопленая практыка работы Савета бяспекі, а таксама замежны вопыт, у першую чаргу дзяржаў - членаў АДКБ.
У параўнанні з папярэднім палажэннем, якое было зацверджана ў 2000 годзе, больш дакладна вызначана асноўнае прызначэнне Савета бяспекі - рэалізацыя паўнамоцтваў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь як кіраўніка дзяржавы і галоўнакамандуючага Узброенымі Сіламі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі. Адпаведна ў поўным аб'ёме замацаваны нормы дэкрэта "Аб абароне суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу". У лік пастаянных членаў Савета бяспекі дадаткова ўключаны старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю і генеральны пракурор.
Адначасова з новым палажэннем аб Савеце бяспекі зацверджана новае палажэнне аб Дзяржаўным сакратарыяце Савета бяспекі, паколькі гэтыя дакументы непарыўна звязаны паміж сабой. Усе задачы і функцыі Дзяржаўнага сакратарыята Савета бяспекі, а таксама паўнамоцтвы дзяржаўнага сакратара прынцыпова захаваны ў цяперашнім аб'ёме. Галоўная іх сутнасць - інфармацыйна-аналітычнае, прававое і арганізацыйна-тэхнічнае забеспячэнне дзейнасці Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, Савета бяспекі ў сферы нацыянальнай бяспекі.
