Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Былы камандзір разведвальнай групы снайпераў Сяргей Грашчанка праводзіць курсы па выжыванні ў дзікай прыродзе. Ён упэўнены: ніхто не застрахаваны ад пападання ў экстрэмальную сітуацыю. Лайфхакі, якія дапамогуць выратаваць жыццё таму, хто заблукаў у лесе, вопытны інструктар паказаў на практыцы. За пяць гадзін трэнінгу журналісты навучыліся будаваць шалаш, раскладваць агонь, абеззаражваць ваду і гатаваць на агні жабу.
У дарогу!
Месца дыслакацыі - прыгожы лес недалёка ад Стоўбцаў. Машыну пакідаем каля дарогі перад шлагбаумам. Для аховы ад кляшчоў апранаем вятроўку, засоўваем у гумавыя боты джынсы і распыляем на адзенне спецыяльны аэразоль. Праўда, наш "гід" адпраўляецца ў паход у футболцы. Ён тлумачыць: кляшчы знаходзяцца ў траве, а не падаюць з дрэў, як некаторыя думаюць. Калі раптам крывапівец заскочыць на калашыну і павольна папаўзе наверх, ён паспее заўважыць. Ну а тым, хто не такі назіральны, лепш максімальна прыкрыць аголеныя часткі цела.
Даведаўшыся аб тым, што ратавальнікі шукаюць чалавека ў лесе, мы верым, што з намі нічога падобнага не здарыцца. І дарэмна.
- Ад пападання ў экстрэмальную сітуацыю ніхто не застрахаваны, - тлумачыць Сяргей Грашчанка. - Наогул, лесу не трэба баяцца. Важна зразумець алгарытм дзеянняў, калі заблукалі. Для гэтага не абавязкова быць спецыялістам па тапаграфіі, дастаткова запомніць некалькі важных правіл.
Перад тым як увайсці ў лес, варта вызначыць, у якім баку знаходзіцца дарога, так званы пачатковы лінейны арыенцір. Компас у нашым выпадку паказаў поўнач. Калі раптам заблукаем, то пойдзем строга ў гэтым напрамку.
- Важна не адхіліцца ад мэты. Калі ў вас няма кропкі руху і вы проста ідзяце, як вам здаецца, прама, то рана ці позна зробіце круг, але да дарогі не выйдзеце, - удакладняе Сяргей Грашчанка. - А калі будзеце прытрымлівацца компаса, то гадзіны праз 2-3 ён выведзе вас з лесу: да лініі электраперадачы, поля, дарогі - словам, месца цывілізацыі. Галоўнае, каб компас быў спраўным.
Праверыць прыбор можна літаральна за хвіліну. Для гэтага трэба зафіксаваць напрамак, які паказвае стрэлка. Потым некалькі разоў пакруціць компас вакол сваёй восі, даць стрэлцы час супакоіцца і паглядзець, куды яна ўказвае. Калі ў тое ж самае месца - значыць, прыбор рабочы. Такую працэдуру лепш правесці тройчы.
Калі ў вас з сабой няма компаса, можна вызначыць напрамкі свету пры дапамозе самага старадаўняга спосабу - арыенціра на сонца. Вядома, трэба ўлічваць, што нябеснае свяціла на працягу дня перамяшчаецца. Але калі мы знаходзімся ў лесе не паўдня, а прыкладна гадзіну, то гэта зрушэнне будзе нязначным. Калі мы заходзім у лес і сонца з левага боку, то па дарозе назад яно павінна быць справа. Вызначыць напрамкі свету можна і з дапамогай звычайных наручных механічных гадзіннікаў. Дзейнічаем проста: стрэлку цыферблата наводзім на сонца, і бісектрыса вугла паміж гадзіннікавай стрэлкай і 13 гадзінамі пакажа напрамак на поўдзень.
Унікальны вопыт
Наша група ўпэўнена паглыбляецца ў лес. Па дарозе Сяргей расказвае пра сябе:
- Сем з паловай гадоў адслужыў у войсках спецыяльнага прызначэння. Камандзір разведвальнай групы снайпераў. Інструктар па выжыванні па сістэме ГРУ. Абучаў байцоў спецпадраздзялення асвойваць навыкі арыентавання на мясцовасці, пераадольваць водныя перашкоды, асвойваць прыёмы ўладкавання лагераў, раскладвання агню і здабычы ежы. Звольніўшыся, зразумеў, што ў звычайным жыцці не хапае драйву, і вырашыў прадаўжаць знаёмую справу, але ўжо з грамадзянскімі людзьмі. Спачатку праводзіў заняткі толькі для дзяцей, потым зразумеў, што гэта цікава і дарослым. Наогул, інстынкт самазахавання ёсць у кожнага, і ў экстрэмальнай сітуацыі ён падкажа, як дзейнічаць. А курсы выжывання даюць практычныя навыкі, фарміруюць пачуццё ўпэўненасці ў сабе.
Для дзяцей Сяргей і яго каманда распрацавалі спецыяльныя праграмы. Бацькі стараюцца не думаць, што тэарэтычна іх дзіця можа апынуцца сам-насам з сапраўднымі цяжкасцямі, калі ад яго правільных дзеянняў будзе залежаць жыццё.
- У школе не вучаць раскладваць агонь без запалак, вязаць вузлы і будаваць у лесе сховішчы, - разважае вопытны трэнер. - Да таго ж некаторыя агульнапрынятыя веды ўстарэлі. Напрыклад, да гэтага часу ў падручніках напісана, што мох расце на паўночным баку. Але ён можа быць і з усходняга боку, і з заходняга. Дзеці да нас прыходзяць захопленыя, дапытлівыя. Вядома, не заўсёды лёгка праходзіць ім такія выпрабаванні. Але яны малайцы: скардзяцца рэдка. Праводзім з дзецьмі і сплавы, часам пераадольваем па 16 кіламетраў за дзень. Калі вечарам пасля заняткаў яны збіраюцца ў лазні, эмоцыі б'юць цераз край. Перабіваючы адзін аднаго, расказваюць, як падалі ў ваду, пераварочваліся, нехта кагосьці падрэзаў, але ў выніку ўсё ж змог пакарыць раку.
Сяргею Грашчанку ўдалося далучыць да актыўнага турызму ўсю сям'ю. Жонка Вольга - падарожнік і арганізатар курсаў. Яна сама не раз правярала сілы ў паходных умовах, а тэсты на выжыванне здала на выдатна. Сына Івана бацька ўжо ў 6 гадоў заносіў на руках у балота і вучыў адтуль выбірацца. У тым жа ўзросце хлопчык навучыўся раскладваць агонь і будаваць маленькае сховішча.
А вось дачка Віталіна пакуль у выпрабаваннях не ўдзельнічае, хоць часта прыязджае ў дзіцячы лагер.
- Усё ж такі дзяўчынцы ў сем гадоў ранавата спаць на падлозе ў лясным сховішчы або высякаць з крэсіва іскры. Споўніцца 10 - пачнём вучыць, - заўважае бацька.
НАЗ спатрэбіўся для нас
На думку вопытнага інструктара, у нестандартнай сітуацыі важна правільна расставіць прыярытэты. Калі заблукаў засветла, то задача нумар адзін - арыентаванне, каб як мага хутчэй выйсці да цывілізацыі. Пры дапамозе сонца ці компаса за дзень можна выбрацца з любога лесу ў Беларусі. Але калі заблукаў у вячэрні час, прыярытэтам становіцца будаўніцтва сховішча і раскладванне агню.
У нашай групы з чатырох чалавек уладкаванне начлегу пад кіраўніцтвам вопытнага "прараба" вялікай цяжкасці не выклікала. Але папацець усё ж давялося. Для каркаса выкарыстоўвалі ствол усохлай сасны. Расхісталі яе - і дрэва неахвотна, але ўсё ж вылезла з зямлі. Цяпер трэба яго было рассячы. Прычым без сякеры. Для гэтага загналі яго паміж двума зрослымі стваламі вялізнага дрэва. Злёгку расхісталі і, прыклаўшы намаганні, атрымалі некалькі частак. Будучыя сцены дома гатовы! Пад вуглом 45 градусаў утыкаем у зямлю два бервяны, потым кладзём на іх трэцяе. Для даху выкарыстоўваем мох, які ўкладваем нахлёстам, імітуючы луску рыбы.
- І не забудзьце заслаць на падлогу яловыя лапкі, - нагадвае настаўнік. - Так, ён крыху колецца, але без яго голая зямля, прыгрэтая вашым цяплом, пачне выпарваць ваду, якая ахалодзіць ваша цела.
Цяпер нам неабходна здабыць агонь. Раскласці яго можна рознымі спосабамі: механічнымі, аптычнымі, хімічнымі, электрычнымі.
- Высячы іскру, напрыклад, трэннем навічку наўрад ці ўдасца. Таму лепш выкарыстоўваць турыстычнае крэсіва. Яно не падвядзе ні ў дождж, ні ў снег. Я яго заўсёды нашу з сабой, - раскрывае тонкасці выжывання Сяргей Грашчанка. - Агонь - гэта не толькі цяпло і гатаванне ежы, але і псіхалагічны спакой. Калі гарыць агонь, чалавек разумее, што надзея не страчана, ён абаронены ад дзікіх звяроў і шанц выжыць павышаецца ў разы.
Кожны з нас паспрабаваў пры дапамозе крэсіва высячы іскру. Задача была лёгкай: на ўсё хапіла літаральна некалькі секунд. У адну руку бярэш крэсіва, у другую - лязо нажа (яно замяняе красала) і пад вуглом саскрабаеш іскру. Вуаля!
Заўважылі, што наш праваднік захапіў з сабой у паход невялікую аранжавую скрынку, адкуль і дастаў у патрэбны момант крэсіва. Аказваецца, гэта насімы аварыйны запас, або скарочана НАЗ, які Сяргей Грашчанка раіць мець пры сабе кожнаму аматару актыўнага турызму, пакласці ў кішэню або на дно рукзака. НАЗ прадаецца ў любым турыстычным магазіне. Яго можна сабраць і самастойна, выкарыстоўваючы, напрыклад, звычайную савецкую мыльніцу ці пластыкавую скрыначку. Пажадана яркага колеру, каб у выпадку страты хутчэй знайсці.
- Што ўключыць у насімы аварыйны запас, вырашае кожны сам. У маім наборы - крэсіва, компас, таблеткі для абеззаражвання вады, люстэрка для падачы сігналу бедства і свісток, - тлумачыць інструктар. - Нехта кладзе туды пару карамелек, якія ў выпадку чаго прынясуць вам патрэбныя вугляводы. А вугляводы - гэта рух, энергія.
Аранжавы міні-чамаданчык спатрэбіўся нам для яшчэ адной працэдуры - абеззаражвання вады. Самы просты спосаб зрабіць гэта ў паходных умовах - пракіпяціць яе на тым жа вогнішчы. Але мы скарысталіся альтэрнатывай - спецыяльнай таблеткай з НАЗа, якая называецца "Акватабс". Адной можна ачысціць літр вады за 30 хвілін. Пасля гэтага вадкасць падыходзіць да ўжывання. Праўда, пах не вельмі прыемны, аддае злёгку хлоркай, але ў крытычнай сітуацыі не да пахаў.
Есці, каб жыць
Калі чалавек заблукаў у лесе летам, то з голаду дакладна не памрэ. Ежы хапае - чарніцы, суніцы, грыбы, рыба і нават звычайная жаба, якую можна пасмажыць, калі размова ідзе аб выратаванні жыцця.
Сяргей адпраўляецца "на паляванне" за жабай да бліжэйшага берага ракі, а мы застаёмся каля жылля падтрымліваць вогнішча. Абмяркоўваем з калегамі, ці адважымся паспрабаваць "каралеву балот". Праз 40 хвілін Сяргей вяртаецца з пустымі рукамі.
- Былі толькі зусім маленькія. Калі жаба памерам менш за запалкавую каробку, лепш яе адпусціць. Для ежы выкарыстоўваюцца толькі лапкі, а ў такой малечы яны зусім малюсенькія, - тлумачыць ён.
У нашых радах не было заўзятых вегетарыянцаў, але інфармацыю аб адсутнасці здабычы ўсе ўспрынялі з палёгкай. Праўда, Сяргею давялося літаральна на пальцах тлумачыць сістэму разбору:
- Адразаем галаву, здымаем скурку... Для смажання спатрэбяцца толькі ножкі, астатняе выкідваем. Дарэчы, у ежу ідуць толькі жабы. Рапух спажываць нельга. Адрозніць земнаводных лёгка: рапуха сухая, а жаба халодная і вільготная.
"Гід" пазірае на гадзіннік - пара вяртацца да аўтамабіля.
- У апошнія гады цікавасць да курсаў выжывання ў людзей узмацняецца. Да прыходу каранавіруса растлумачыць, навошта чалавеку трэба навучыцца раскладваць агонь і абеззаражваць ваду, было складана, - расказвае па дарозе назад Сяргей. - У мяне ёсць знаёмыя, якія ў час эпідэміі свядома пайшлі жыць у лес і правялі ўдалечыні ад людзей даволі шмат часу. Гэта, вядома, не зусім экстрым, яны падрыхтаваліся да паходу, але ўсё ж набытыя веды ім спатрэбіліся.
Паводле яго слоў, у Беларусі ў апошнія гады становіцца папулярным актыўны адпачынак: людзі адпраўляюцца ў сплавы па рацэ, ходзяць у паходы, займаюцца лазертагам. Ды і грыбнікоў з ягаднікамі хапае. А таму неабходнасць навыкаў выжывання становіцца яшчэ больш відавочнай.
- Мой дэвіз гучыць так: нават калі вас праглынулі, у вас ёсць два выйсця. Трэба змагацца да канца. Ніколі не здавацца, чапляючыся за жыццё да апошняга, - кажа Сяргей Грашчанка.
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Алена ЕЛАВІК,
газета "7 дней".-0-
У дарогу!
Месца дыслакацыі - прыгожы лес недалёка ад Стоўбцаў. Машыну пакідаем каля дарогі перад шлагбаумам. Для аховы ад кляшчоў апранаем вятроўку, засоўваем у гумавыя боты джынсы і распыляем на адзенне спецыяльны аэразоль. Праўда, наш "гід" адпраўляецца ў паход у футболцы. Ён тлумачыць: кляшчы знаходзяцца ў траве, а не падаюць з дрэў, як некаторыя думаюць. Калі раптам крывапівец заскочыць на калашыну і павольна папаўзе наверх, ён паспее заўважыць. Ну а тым, хто не такі назіральны, лепш максімальна прыкрыць аголеныя часткі цела.
Даведаўшыся аб тым, што ратавальнікі шукаюць чалавека ў лесе, мы верым, што з намі нічога падобнага не здарыцца. І дарэмна.
- Ад пападання ў экстрэмальную сітуацыю ніхто не застрахаваны, - тлумачыць Сяргей Грашчанка. - Наогул, лесу не трэба баяцца. Важна зразумець алгарытм дзеянняў, калі заблукалі. Для гэтага не абавязкова быць спецыялістам па тапаграфіі, дастаткова запомніць некалькі важных правіл.
Перад тым як увайсці ў лес, варта вызначыць, у якім баку знаходзіцца дарога, так званы пачатковы лінейны арыенцір. Компас у нашым выпадку паказаў поўнач. Калі раптам заблукаем, то пойдзем строга ў гэтым напрамку.
- Важна не адхіліцца ад мэты. Калі ў вас няма кропкі руху і вы проста ідзяце, як вам здаецца, прама, то рана ці позна зробіце круг, але да дарогі не выйдзеце, - удакладняе Сяргей Грашчанка. - А калі будзеце прытрымлівацца компаса, то гадзіны праз 2-3 ён выведзе вас з лесу: да лініі электраперадачы, поля, дарогі - словам, месца цывілізацыі. Галоўнае, каб компас быў спраўным.
Праверыць прыбор можна літаральна за хвіліну. Для гэтага трэба зафіксаваць напрамак, які паказвае стрэлка. Потым некалькі разоў пакруціць компас вакол сваёй восі, даць стрэлцы час супакоіцца і паглядзець, куды яна ўказвае. Калі ў тое ж самае месца - значыць, прыбор рабочы. Такую працэдуру лепш правесці тройчы.
Калі ў вас з сабой няма компаса, можна вызначыць напрамкі свету пры дапамозе самага старадаўняга спосабу - арыенціра на сонца. Вядома, трэба ўлічваць, што нябеснае свяціла на працягу дня перамяшчаецца. Але калі мы знаходзімся ў лесе не паўдня, а прыкладна гадзіну, то гэта зрушэнне будзе нязначным. Калі мы заходзім у лес і сонца з левага боку, то па дарозе назад яно павінна быць справа. Вызначыць напрамкі свету можна і з дапамогай звычайных наручных механічных гадзіннікаў. Дзейнічаем проста: стрэлку цыферблата наводзім на сонца, і бісектрыса вугла паміж гадзіннікавай стрэлкай і 13 гадзінамі пакажа напрамак на поўдзень.
Унікальны вопыт
Наша група ўпэўнена паглыбляецца ў лес. Па дарозе Сяргей расказвае пра сябе:
- Сем з паловай гадоў адслужыў у войсках спецыяльнага прызначэння. Камандзір разведвальнай групы снайпераў. Інструктар па выжыванні па сістэме ГРУ. Абучаў байцоў спецпадраздзялення асвойваць навыкі арыентавання на мясцовасці, пераадольваць водныя перашкоды, асвойваць прыёмы ўладкавання лагераў, раскладвання агню і здабычы ежы. Звольніўшыся, зразумеў, што ў звычайным жыцці не хапае драйву, і вырашыў прадаўжаць знаёмую справу, але ўжо з грамадзянскімі людзьмі. Спачатку праводзіў заняткі толькі для дзяцей, потым зразумеў, што гэта цікава і дарослым. Наогул, інстынкт самазахавання ёсць у кожнага, і ў экстрэмальнай сітуацыі ён падкажа, як дзейнічаць. А курсы выжывання даюць практычныя навыкі, фарміруюць пачуццё ўпэўненасці ў сабе.
Для дзяцей Сяргей і яго каманда распрацавалі спецыяльныя праграмы. Бацькі стараюцца не думаць, што тэарэтычна іх дзіця можа апынуцца сам-насам з сапраўднымі цяжкасцямі, калі ад яго правільных дзеянняў будзе залежаць жыццё.
- У школе не вучаць раскладваць агонь без запалак, вязаць вузлы і будаваць у лесе сховішчы, - разважае вопытны трэнер. - Да таго ж некаторыя агульнапрынятыя веды ўстарэлі. Напрыклад, да гэтага часу ў падручніках напісана, што мох расце на паўночным баку. Але ён можа быць і з усходняга боку, і з заходняга. Дзеці да нас прыходзяць захопленыя, дапытлівыя. Вядома, не заўсёды лёгка праходзіць ім такія выпрабаванні. Але яны малайцы: скардзяцца рэдка. Праводзім з дзецьмі і сплавы, часам пераадольваем па 16 кіламетраў за дзень. Калі вечарам пасля заняткаў яны збіраюцца ў лазні, эмоцыі б'юць цераз край. Перабіваючы адзін аднаго, расказваюць, як падалі ў ваду, пераварочваліся, нехта кагосьці падрэзаў, але ў выніку ўсё ж змог пакарыць раку.
Сяргею Грашчанку ўдалося далучыць да актыўнага турызму ўсю сям'ю. Жонка Вольга - падарожнік і арганізатар курсаў. Яна сама не раз правярала сілы ў паходных умовах, а тэсты на выжыванне здала на выдатна. Сына Івана бацька ўжо ў 6 гадоў заносіў на руках у балота і вучыў адтуль выбірацца. У тым жа ўзросце хлопчык навучыўся раскладваць агонь і будаваць маленькае сховішча.
А вось дачка Віталіна пакуль у выпрабаваннях не ўдзельнічае, хоць часта прыязджае ў дзіцячы лагер.
- Усё ж такі дзяўчынцы ў сем гадоў ранавата спаць на падлозе ў лясным сховішчы або высякаць з крэсіва іскры. Споўніцца 10 - пачнём вучыць, - заўважае бацька.
НАЗ спатрэбіўся для нас
На думку вопытнага інструктара, у нестандартнай сітуацыі важна правільна расставіць прыярытэты. Калі заблукаў засветла, то задача нумар адзін - арыентаванне, каб як мага хутчэй выйсці да цывілізацыі. Пры дапамозе сонца ці компаса за дзень можна выбрацца з любога лесу ў Беларусі. Але калі заблукаў у вячэрні час, прыярытэтам становіцца будаўніцтва сховішча і раскладванне агню.
У нашай групы з чатырох чалавек уладкаванне начлегу пад кіраўніцтвам вопытнага "прараба" вялікай цяжкасці не выклікала. Але папацець усё ж давялося. Для каркаса выкарыстоўвалі ствол усохлай сасны. Расхісталі яе - і дрэва неахвотна, але ўсё ж вылезла з зямлі. Цяпер трэба яго было рассячы. Прычым без сякеры. Для гэтага загналі яго паміж двума зрослымі стваламі вялізнага дрэва. Злёгку расхісталі і, прыклаўшы намаганні, атрымалі некалькі частак. Будучыя сцены дома гатовы! Пад вуглом 45 градусаў утыкаем у зямлю два бервяны, потым кладзём на іх трэцяе. Для даху выкарыстоўваем мох, які ўкладваем нахлёстам, імітуючы луску рыбы.
- І не забудзьце заслаць на падлогу яловыя лапкі, - нагадвае настаўнік. - Так, ён крыху колецца, але без яго голая зямля, прыгрэтая вашым цяплом, пачне выпарваць ваду, якая ахалодзіць ваша цела.
Цяпер нам неабходна здабыць агонь. Раскласці яго можна рознымі спосабамі: механічнымі, аптычнымі, хімічнымі, электрычнымі.
- Высячы іскру, напрыклад, трэннем навічку наўрад ці ўдасца. Таму лепш выкарыстоўваць турыстычнае крэсіва. Яно не падвядзе ні ў дождж, ні ў снег. Я яго заўсёды нашу з сабой, - раскрывае тонкасці выжывання Сяргей Грашчанка. - Агонь - гэта не толькі цяпло і гатаванне ежы, але і псіхалагічны спакой. Калі гарыць агонь, чалавек разумее, што надзея не страчана, ён абаронены ад дзікіх звяроў і шанц выжыць павышаецца ў разы.
Кожны з нас паспрабаваў пры дапамозе крэсіва высячы іскру. Задача была лёгкай: на ўсё хапіла літаральна некалькі секунд. У адну руку бярэш крэсіва, у другую - лязо нажа (яно замяняе красала) і пад вуглом саскрабаеш іскру. Вуаля!
Заўважылі, што наш праваднік захапіў з сабой у паход невялікую аранжавую скрынку, адкуль і дастаў у патрэбны момант крэсіва. Аказваецца, гэта насімы аварыйны запас, або скарочана НАЗ, які Сяргей Грашчанка раіць мець пры сабе кожнаму аматару актыўнага турызму, пакласці ў кішэню або на дно рукзака. НАЗ прадаецца ў любым турыстычным магазіне. Яго можна сабраць і самастойна, выкарыстоўваючы, напрыклад, звычайную савецкую мыльніцу ці пластыкавую скрыначку. Пажадана яркага колеру, каб у выпадку страты хутчэй знайсці.
- Што ўключыць у насімы аварыйны запас, вырашае кожны сам. У маім наборы - крэсіва, компас, таблеткі для абеззаражвання вады, люстэрка для падачы сігналу бедства і свісток, - тлумачыць інструктар. - Нехта кладзе туды пару карамелек, якія ў выпадку чаго прынясуць вам патрэбныя вугляводы. А вугляводы - гэта рух, энергія.
Аранжавы міні-чамаданчык спатрэбіўся нам для яшчэ адной працэдуры - абеззаражвання вады. Самы просты спосаб зрабіць гэта ў паходных умовах - пракіпяціць яе на тым жа вогнішчы. Але мы скарысталіся альтэрнатывай - спецыяльнай таблеткай з НАЗа, якая называецца "Акватабс". Адной можна ачысціць літр вады за 30 хвілін. Пасля гэтага вадкасць падыходзіць да ўжывання. Праўда, пах не вельмі прыемны, аддае злёгку хлоркай, але ў крытычнай сітуацыі не да пахаў.
Есці, каб жыць
Калі чалавек заблукаў у лесе летам, то з голаду дакладна не памрэ. Ежы хапае - чарніцы, суніцы, грыбы, рыба і нават звычайная жаба, якую можна пасмажыць, калі размова ідзе аб выратаванні жыцця.
Сяргей адпраўляецца "на паляванне" за жабай да бліжэйшага берага ракі, а мы застаёмся каля жылля падтрымліваць вогнішча. Абмяркоўваем з калегамі, ці адважымся паспрабаваць "каралеву балот". Праз 40 хвілін Сяргей вяртаецца з пустымі рукамі.
- Былі толькі зусім маленькія. Калі жаба памерам менш за запалкавую каробку, лепш яе адпусціць. Для ежы выкарыстоўваюцца толькі лапкі, а ў такой малечы яны зусім малюсенькія, - тлумачыць ён.
У нашых радах не было заўзятых вегетарыянцаў, але інфармацыю аб адсутнасці здабычы ўсе ўспрынялі з палёгкай. Праўда, Сяргею давялося літаральна на пальцах тлумачыць сістэму разбору:
- Адразаем галаву, здымаем скурку... Для смажання спатрэбяцца толькі ножкі, астатняе выкідваем. Дарэчы, у ежу ідуць толькі жабы. Рапух спажываць нельга. Адрозніць земнаводных лёгка: рапуха сухая, а жаба халодная і вільготная.
"Гід" пазірае на гадзіннік - пара вяртацца да аўтамабіля.
- У апошнія гады цікавасць да курсаў выжывання ў людзей узмацняецца. Да прыходу каранавіруса растлумачыць, навошта чалавеку трэба навучыцца раскладваць агонь і абеззаражваць ваду, было складана, - расказвае па дарозе назад Сяргей. - У мяне ёсць знаёмыя, якія ў час эпідэміі свядома пайшлі жыць у лес і правялі ўдалечыні ад людзей даволі шмат часу. Гэта, вядома, не зусім экстрым, яны падрыхтаваліся да паходу, але ўсё ж набытыя веды ім спатрэбіліся.
Паводле яго слоў, у Беларусі ў апошнія гады становіцца папулярным актыўны адпачынак: людзі адпраўляюцца ў сплавы па рацэ, ходзяць у паходы, займаюцца лазертагам. Ды і грыбнікоў з ягаднікамі хапае. А таму неабходнасць навыкаў выжывання становіцца яшчэ больш відавочнай.
- Мой дэвіз гучыць так: нават калі вас праглынулі, у вас ёсць два выйсця. Трэба змагацца да канца. Ніколі не здавацца, чапляючыся за жыццё да апошняга, - кажа Сяргей Грашчанка.
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Алена ЕЛАВІК,
газета "7 дней".-0-
Падпісвайцеся на нас у
