Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Дзяніс Здончык упэўнены: кожны чалавек нараджаецца са сваёй місіяй. Яго прызначэнне - займацца сельскай гаспадаркай, карміць людзей якасным прадуктам і атрымліваць ад гэтага вялікае задавальненне. Адпраўляемся ў вёску Збойск Іўеўскага раёна, каб даведацца пра гісторыю пераўвасаблення Дзяніса з праграмістаў у фермеры.
Метадам проб і памылак
Любоў да жывёл у Дзяніса з дзяцінства. З трох месяцаў ён жыў у вёсцы Збойск, у бабулі, пакуль маці вучылася ў горадзе. Гаспадарка ў іх была немалая: каровы, коні, свінні. Потым яшчэ і трусы з козамі з'явіліся - унучак угаварыў купіць.
- Дома жылі хамякі, пацукі, папугаі, - успамінае фермер. - Але мне заўсёды хацелася, каб у нас яшчэ былі авечкі - такія ж, якіх трымалі нашы аднавяскоўцы.
Жыхары Іўеўшчыны - вядомыя на ўсю краіну агароднікі. Таму і Дзяніса з ранняга ўзросту родныя прыцягвалі да вырошчвання памідораў, агуркоў, цыбулі, радыскі. Але перспектыва прадаўжаць займацца гэтым усё жыццё хлопцу здалася непрывабнай. І ён зрабіў першы крок да сваёй мары.
- Вясной 2014 года купіў першых дзевяць авечак. Перад гэтым праштудзіраваў матэрыялы па авечкагадоўлі, паразмаўляў з вопытнымі фермерамі. І ўсё роўна шмат што спачатку рабіў метадам проб і памылак, - прызнаецца наш герой. - Я заўсёды ведаў: калі чагосьці хочаш дабіцца, гэтай справай трэба займацца ад душы.
Расказ аб тым, як няпроста было спачатку, мы слухаем ад 35-гадовага кіраўніка фермерскай гаспадаркі "Шып Агра" Дзяніса Здончыка непадалёку ад атары, якая пасвіцца. Па ўсім перыметры поля, захапіўшы заадно ўзлессе, авечак ахоўвае электрапастух.
- Сёння ў мяне ў арэндзе 40 гектараў угоддзяў. Частка з іх за Нёманам, што за 300 метраў ад нас за лесам. Трава тут расце добра, - адзначае фермер.
Дарэчы, Дзяніс па першай адукацыі праграміст. Але каб на прафесійным узроўні займацца жывёлагадоўляй, паступіў у Беларускі дзяржаўны аграрны ўніверсітэт. Вучыўся, набіраўся вопыту, унікаў у пытанні ветэрынарыі, шукаў правільную пароду, шляхі атрымання максімальнай колькасці ягнят, смачнага мяса і новых магчымасцей яго продажаў. І ў яго атрымалася.
"Бройлер" у свеце бараніны
Цяпер аб авечках фермер ведае амаль усё. Напрыклад, тое, што гэта сацыялізаваныя жывёлы. Дзяніс можа нават сам прыняць роды ў авечак, а калі жывёлам нездаровіцца - сам іх і лечыць.
Аднак выгадаваць авечку мала, трэба здолець яе мяса прадаць. Спачатку з гэтым было складана. І ўсё таму, што Дзяніс зрабіў стаўку не на тую пароду жывёл.
- Калі ўпершыню пакаштаваў бараніну, атрыманую на сваёй ферме, яна мне не спадабалася. Стаў шукаць пароду, якая давала б максімальна смачнае мяса. Давялося вывучыць асаблівасці розных парод авечак, эканоміку авечкагадоўлі, асаблівасці кармавой базы, - удакладніў наш герой.
У выніку спыніўся на пародзе мерыналандшаф. У яго статку 130 жывёл матачнага пагалоўя і некалькі бараноў-вытворнікаў.
- Яны стаяць асобна ў хляве. Рэгулюю пароду, сачу за тым, каб акоты ішлі па плане, - расказвае фермер. - Мерыналандшаф - моцная парода, сапраўдны "бройлер" у свеце бараніны. Упэўнены, што з гэтымі авечкамі ў перспектыве нешта атрымаецца добрае. Галоўнае, каб быў пакупнік бараніны, а база ёсць. Засталося павялічыць пагалоўе.
Каб згуляць вяселле, прадаў амаль усіх авечак
Назіраючы за тым, як ягняты, прыпадаючы на калені, п'юць малако, фермер прызнаецца: ён не раз збіраўся кідаць авечкагадоўлю. Напрыклад, у 2018 годзе, калі надышоў час жаніцца. Дзяніс разумеў, што трэба больш увагі ўдзяляць сям'і. Ды і жонка Алена хацела, каб муж вярнуўся ў праграмісты. Тым больш маладая сям'я вырашыла жыць у Мінску, паколькі Алена - майстар спорту па спартыўнай гімнастыцы, працуе выкладчыкам у Беларускім дзяржаўным універсітэце фізкультуры.
- Каб згуляць вяселле, я прадаў амаль усіх авечак, пакінуўшы толькі 18 галоў. Тады на 90 працэнтаў прыняў рашэнне пакінуць авечкагадоўлю, - успамінае субяседнік. - Ужо сабраў усе сертыфікаты і дыплом, успомніўшы ўсё тое, чаму ў сферы праграмавання мяне вучылі ў каледжы. Але своечасова зразумеў: не хачу працаваць праграмістам. Мне трэба, каб вакол кіпела жыццё. Таму зноў купіў некалькі ягнят і пародзістых авечак, а хутка давёў статак да 500 галоў.
Дзяніс пачаў жыць на два дамы: у Мінску і ў Збойску, што ў дзвюх гадзінах язды ад сталіцы.
- Каб пакрываць усе расходы, трэба шмат працаваць. Таму тыднёвы графік выбудоўваю так, каб паспяваць займацца авечкагадоўляй, продажамі бараніны, удзяляць належную ўвагу жонцы і дочкам. У Збойск прыязджаю ў панядзелак, жыву тут 3-4 дні ў тыдзень. У выхадныя еду гандляваць баранінай у Мінск, - гаворыць фермер.
У астатні час за статкам глядзяць яго памочнікі - бабуля Вераніка Альфонсаўна і яе стрыечны брат - дзед Іван Юльянавіч. У дапамогу ім Дзяніс пакідае трох сабак: нямецкую аўчарку і двух алабаяў. За галоўную - Вераніка Альфонсаўна, якая вельмі любіць унука і ва ўсім падтрымлівае.
- Дзяніс усё ўмее, усё ведае - больш чым я! - з гордасцю гаворыць бабуля.
Яна ўмудраецца не толькі дапамагаць унуку з авечкамі, але і сваю гаспадарку даглядаць - гусей, качак і двух кабаноў. У госці да яе час ад часу наведваюцца дочкі, зяці, іншыя ўнукі.
- Дзянісу вельмі не хапае памочнікаў, - перажывае бабуля.
- Так, патрэбна хаця б 2-3 чалавекі, - згаджаецца ўнук. - Вельмі хочацца, каб яны любілі жывёл, былі маімі аднадумцамі.
Сам сабе прадавец
Асноўны груз клопатаў пра статак нясе сам фермер. Збыт бараніны - таксама яго клопат.
- Калі працаваў 24/7 на ферме і прадаваў бараніну оптам, зразумеў, што сёй-той з аптавікоў хоча мяне падмануць. Тады вырашыў гандляваць сам, - тлумачыць Дзяніс.
Прыглядаўся да сталічнай Камароўкі і новага рынку ў Валяр'янаве. Выбар у выніку зрабіў на карысць фермерскага рынку. Спачатку прывозіў на продаж па некалькі туш, але не ўсе яны разыходзіліся.
- Я заўсёды быў упэўнены, што ў кожнага прадаўца - свой пакупнік. Мой мяне знойдзе. Так і атрымалася: мая бараніна стала карыстацца попытам. Я заключыў дагавор з дырэкцыяй рынку, каб працаваць там на пастаяннай аснове, - расказаў наш герой.
Самае дарагое мяса - карэ ягняці. Каштуе 78 руб/кг. Самае таннае - рэбры, цана - 12 руб/кг. Фермер згаджаецца, што кошт немаленькі, але з гэтых грошай ён аплачвае арэнду гандлёвага месца, халадзільніка і неабходныя лабараторныя аналізы мяса.
Хараство вясковага жыцця
У Дзяніса з Аленай дзве маленькія дачкі. Яны з задавальненнем прыязджаюць у вёску і вельмі любяць гуляць з ягнятамі. У будучым фермер плануе пабудаваць у Збойску аграсядзібу, паколькі ўгоддзі, дзе пасвяцца яго авечкі і каровы, - за некалькі соцень метраў ад Нёмана. Як не выкарыстаць такі шанц? Дзяніс упэўнены, што аграсядзіба - перспектыўная справа. Прымаючы гасцей, ён будзе рады паказаць ім, як жывуць жывёлы на вясковым падворку і на вольным выпасе:
- Бачу, у якім захапленні ад баранчыкаў і цялят мае дочкі. Думаю, і іншыя дзеці, якія жывуць у горадзе, з вялікай цікавасцю будуць знаёміцца з хараством вясковага жыцця і з жывёламі, якія з'яўляюцца неад'емнай часткай сельскага ўкладу.
Дзяніс раіць усім, хто спрабуе атрымаць рэальны вынік ад задуманага, нічога не баяцца.
- Заўсёды прымайце важныя рашэнні раніцай, на халодную галаву. Аналізуйце свае дзеянні, рабіце ўсё паэтапна. Я 10 гадоў ішоў да выніку метадам проб і памылак. І ў мяне атрымалася! - рэзюмаваў Дзяніс.
На вольным выпасе
Робячы стаўку на авечкагадоўлю, Дзяніс вырашыў пашырыць бізнес: пачаць вырошчваць ялавічыну, прычым не простую, а мармуровую. Сёння ў фермерскім статку каля 40 галоў БРЖ мясных парод. Цяляты стаяць пад навесам, каровы - на вольным выпасе. Дарэчы, буйная рагатая жывёла пасвіцца пераважна ў лесе, дадому вяртаецца толькі на вадапой. І так да халадоў. Маразы рагатым хоць бы што: фермерскія каровы ўсю мінулую зіму цудоўна перажылі на вуліцы.
- Для іх галоўнае, каб было суха пад нагамі, - гаворыць Дзяніс. - Але ў гэтым годзе зраблю для кароў яшчэ і навес.
Фермерскі прадукт - тавар нятанны. Каб у міжсезонне пракарміць статкі, неабходна шмат сена і іншых кармоў, многія з якіх Дзяніс купляе. На кожную карову прыпадае 3-4 тоны грубых кармоў, як правіла, гэта сена, пшаніца, ячмень, кукуруза. Даражэй за ўсё каштуе сена: гэты артыкул расходаў у 2023 годзе пацягнуў на 35 тыс. рублёў!
Фермер адзначае, што мог бы і сам нарыхтоўваць сена - на яго ўгоддзях добра расце трава. Але яе няма чым касіць: з сельгастэхнікі - толькі мотаблок з прычэпам для падвозу кармоў. Каб зрабіць таннейшымі кармы для сваіх статкаў, Дзяніс Здончык плануе купіць трактар, без якога ў гаспадарцы як без рук. Ужо нагледзеў спецыяльнае прычапное ўстройства - касу.
- Каб выбраць добрую бараніну, не саромейцеся папрасіць прадаўца паказаць мяса бліжэй. Пажадана захапіць з сабой на рынак аднаразовыя пальчаткі з дому, каб мець магчымасць памацаць кавалак, які плануеце купіць. Праверце пругкасць мяса: націсніце на яго пальцам - яно павінна вярнуць форму.
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Тамара МАРКІНА,
фота - Віталь ПІВАВАРЧЫК,
газета "7 дней".-0-
Метадам проб і памылак
Любоў да жывёл у Дзяніса з дзяцінства. З трох месяцаў ён жыў у вёсцы Збойск, у бабулі, пакуль маці вучылася ў горадзе. Гаспадарка ў іх была немалая: каровы, коні, свінні. Потым яшчэ і трусы з козамі з'явіліся - унучак угаварыў купіць.
- Дома жылі хамякі, пацукі, папугаі, - успамінае фермер. - Але мне заўсёды хацелася, каб у нас яшчэ былі авечкі - такія ж, якіх трымалі нашы аднавяскоўцы.
Жыхары Іўеўшчыны - вядомыя на ўсю краіну агароднікі. Таму і Дзяніса з ранняга ўзросту родныя прыцягвалі да вырошчвання памідораў, агуркоў, цыбулі, радыскі. Але перспектыва прадаўжаць займацца гэтым усё жыццё хлопцу здалася непрывабнай. І ён зрабіў першы крок да сваёй мары.
- Вясной 2014 года купіў першых дзевяць авечак. Перад гэтым праштудзіраваў матэрыялы па авечкагадоўлі, паразмаўляў з вопытнымі фермерамі. І ўсё роўна шмат што спачатку рабіў метадам проб і памылак, - прызнаецца наш герой. - Я заўсёды ведаў: калі чагосьці хочаш дабіцца, гэтай справай трэба займацца ад душы.
Расказ аб тым, як няпроста было спачатку, мы слухаем ад 35-гадовага кіраўніка фермерскай гаспадаркі "Шып Агра" Дзяніса Здончыка непадалёку ад атары, якая пасвіцца. Па ўсім перыметры поля, захапіўшы заадно ўзлессе, авечак ахоўвае электрапастух.
- Сёння ў мяне ў арэндзе 40 гектараў угоддзяў. Частка з іх за Нёманам, што за 300 метраў ад нас за лесам. Трава тут расце добра, - адзначае фермер.
Дарэчы, Дзяніс па першай адукацыі праграміст. Але каб на прафесійным узроўні займацца жывёлагадоўляй, паступіў у Беларускі дзяржаўны аграрны ўніверсітэт. Вучыўся, набіраўся вопыту, унікаў у пытанні ветэрынарыі, шукаў правільную пароду, шляхі атрымання максімальнай колькасці ягнят, смачнага мяса і новых магчымасцей яго продажаў. І ў яго атрымалася.
"Бройлер" у свеце бараніны
Цяпер аб авечках фермер ведае амаль усё. Напрыклад, тое, што гэта сацыялізаваныя жывёлы. Дзяніс можа нават сам прыняць роды ў авечак, а калі жывёлам нездаровіцца - сам іх і лечыць.
Аднак выгадаваць авечку мала, трэба здолець яе мяса прадаць. Спачатку з гэтым было складана. І ўсё таму, што Дзяніс зрабіў стаўку не на тую пароду жывёл.
- Калі ўпершыню пакаштаваў бараніну, атрыманую на сваёй ферме, яна мне не спадабалася. Стаў шукаць пароду, якая давала б максімальна смачнае мяса. Давялося вывучыць асаблівасці розных парод авечак, эканоміку авечкагадоўлі, асаблівасці кармавой базы, - удакладніў наш герой.
У выніку спыніўся на пародзе мерыналандшаф. У яго статку 130 жывёл матачнага пагалоўя і некалькі бараноў-вытворнікаў.
- Яны стаяць асобна ў хляве. Рэгулюю пароду, сачу за тым, каб акоты ішлі па плане, - расказвае фермер. - Мерыналандшаф - моцная парода, сапраўдны "бройлер" у свеце бараніны. Упэўнены, што з гэтымі авечкамі ў перспектыве нешта атрымаецца добрае. Галоўнае, каб быў пакупнік бараніны, а база ёсць. Засталося павялічыць пагалоўе.
Каб згуляць вяселле, прадаў амаль усіх авечак
Назіраючы за тым, як ягняты, прыпадаючы на калені, п'юць малако, фермер прызнаецца: ён не раз збіраўся кідаць авечкагадоўлю. Напрыклад, у 2018 годзе, калі надышоў час жаніцца. Дзяніс разумеў, што трэба больш увагі ўдзяляць сям'і. Ды і жонка Алена хацела, каб муж вярнуўся ў праграмісты. Тым больш маладая сям'я вырашыла жыць у Мінску, паколькі Алена - майстар спорту па спартыўнай гімнастыцы, працуе выкладчыкам у Беларускім дзяржаўным універсітэце фізкультуры.
- Каб згуляць вяселле, я прадаў амаль усіх авечак, пакінуўшы толькі 18 галоў. Тады на 90 працэнтаў прыняў рашэнне пакінуць авечкагадоўлю, - успамінае субяседнік. - Ужо сабраў усе сертыфікаты і дыплом, успомніўшы ўсё тое, чаму ў сферы праграмавання мяне вучылі ў каледжы. Але своечасова зразумеў: не хачу працаваць праграмістам. Мне трэба, каб вакол кіпела жыццё. Таму зноў купіў некалькі ягнят і пародзістых авечак, а хутка давёў статак да 500 галоў.
Дзяніс пачаў жыць на два дамы: у Мінску і ў Збойску, што ў дзвюх гадзінах язды ад сталіцы.
- Каб пакрываць усе расходы, трэба шмат працаваць. Таму тыднёвы графік выбудоўваю так, каб паспяваць займацца авечкагадоўляй, продажамі бараніны, удзяляць належную ўвагу жонцы і дочкам. У Збойск прыязджаю ў панядзелак, жыву тут 3-4 дні ў тыдзень. У выхадныя еду гандляваць баранінай у Мінск, - гаворыць фермер.
У астатні час за статкам глядзяць яго памочнікі - бабуля Вераніка Альфонсаўна і яе стрыечны брат - дзед Іван Юльянавіч. У дапамогу ім Дзяніс пакідае трох сабак: нямецкую аўчарку і двух алабаяў. За галоўную - Вераніка Альфонсаўна, якая вельмі любіць унука і ва ўсім падтрымлівае.
- Дзяніс усё ўмее, усё ведае - больш чым я! - з гордасцю гаворыць бабуля.
Яна ўмудраецца не толькі дапамагаць унуку з авечкамі, але і сваю гаспадарку даглядаць - гусей, качак і двух кабаноў. У госці да яе час ад часу наведваюцца дочкі, зяці, іншыя ўнукі.
- Дзянісу вельмі не хапае памочнікаў, - перажывае бабуля.
- Так, патрэбна хаця б 2-3 чалавекі, - згаджаецца ўнук. - Вельмі хочацца, каб яны любілі жывёл, былі маімі аднадумцамі.
Сам сабе прадавец
Асноўны груз клопатаў пра статак нясе сам фермер. Збыт бараніны - таксама яго клопат.
- Калі працаваў 24/7 на ферме і прадаваў бараніну оптам, зразумеў, што сёй-той з аптавікоў хоча мяне падмануць. Тады вырашыў гандляваць сам, - тлумачыць Дзяніс.
Прыглядаўся да сталічнай Камароўкі і новага рынку ў Валяр'янаве. Выбар у выніку зрабіў на карысць фермерскага рынку. Спачатку прывозіў на продаж па некалькі туш, але не ўсе яны разыходзіліся.
- Я заўсёды быў упэўнены, што ў кожнага прадаўца - свой пакупнік. Мой мяне знойдзе. Так і атрымалася: мая бараніна стала карыстацца попытам. Я заключыў дагавор з дырэкцыяй рынку, каб працаваць там на пастаяннай аснове, - расказаў наш герой.
Самае дарагое мяса - карэ ягняці. Каштуе 78 руб/кг. Самае таннае - рэбры, цана - 12 руб/кг. Фермер згаджаецца, што кошт немаленькі, але з гэтых грошай ён аплачвае арэнду гандлёвага месца, халадзільніка і неабходныя лабараторныя аналізы мяса.
Хараство вясковага жыцця
У Дзяніса з Аленай дзве маленькія дачкі. Яны з задавальненнем прыязджаюць у вёску і вельмі любяць гуляць з ягнятамі. У будучым фермер плануе пабудаваць у Збойску аграсядзібу, паколькі ўгоддзі, дзе пасвяцца яго авечкі і каровы, - за некалькі соцень метраў ад Нёмана. Як не выкарыстаць такі шанц? Дзяніс упэўнены, што аграсядзіба - перспектыўная справа. Прымаючы гасцей, ён будзе рады паказаць ім, як жывуць жывёлы на вясковым падворку і на вольным выпасе:
- Бачу, у якім захапленні ад баранчыкаў і цялят мае дочкі. Думаю, і іншыя дзеці, якія жывуць у горадзе, з вялікай цікавасцю будуць знаёміцца з хараством вясковага жыцця і з жывёламі, якія з'яўляюцца неад'емнай часткай сельскага ўкладу.
Дзяніс раіць усім, хто спрабуе атрымаць рэальны вынік ад задуманага, нічога не баяцца.
- Заўсёды прымайце важныя рашэнні раніцай, на халодную галаву. Аналізуйце свае дзеянні, рабіце ўсё паэтапна. Я 10 гадоў ішоў да выніку метадам проб і памылак. І ў мяне атрымалася! - рэзюмаваў Дзяніс.
На вольным выпасе
Робячы стаўку на авечкагадоўлю, Дзяніс вырашыў пашырыць бізнес: пачаць вырошчваць ялавічыну, прычым не простую, а мармуровую. Сёння ў фермерскім статку каля 40 галоў БРЖ мясных парод. Цяляты стаяць пад навесам, каровы - на вольным выпасе. Дарэчы, буйная рагатая жывёла пасвіцца пераважна ў лесе, дадому вяртаецца толькі на вадапой. І так да халадоў. Маразы рагатым хоць бы што: фермерскія каровы ўсю мінулую зіму цудоўна перажылі на вуліцы.
- Для іх галоўнае, каб было суха пад нагамі, - гаворыць Дзяніс. - Але ў гэтым годзе зраблю для кароў яшчэ і навес.
Фермерскі прадукт - тавар нятанны. Каб у міжсезонне пракарміць статкі, неабходна шмат сена і іншых кармоў, многія з якіх Дзяніс купляе. На кожную карову прыпадае 3-4 тоны грубых кармоў, як правіла, гэта сена, пшаніца, ячмень, кукуруза. Даражэй за ўсё каштуе сена: гэты артыкул расходаў у 2023 годзе пацягнуў на 35 тыс. рублёў!
Фермер адзначае, што мог бы і сам нарыхтоўваць сена - на яго ўгоддзях добра расце трава. Але яе няма чым касіць: з сельгастэхнікі - толькі мотаблок з прычэпам для падвозу кармоў. Каб зрабіць таннейшымі кармы для сваіх статкаў, Дзяніс Здончык плануе купіць трактар, без якога ў гаспадарцы як без рук. Ужо нагледзеў спецыяльнае прычапное ўстройства - касу.
- Каб выбраць добрую бараніну, не саромейцеся папрасіць прадаўца паказаць мяса бліжэй. Пажадана захапіць з сабой на рынак аднаразовыя пальчаткі з дому, каб мець магчымасць памацаць кавалак, які плануеце купіць. Праверце пругкасць мяса: націсніце на яго пальцам - яно павінна вярнуць форму.
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Тамара МАРКІНА,
фота - Віталь ПІВАВАРЧЫК,
газета "7 дней".-0-
Падпісвайцеся на нас у
