Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Святлана Журыха - майстар народных мастацкіх рамёстваў з Вілейкі. У ткацтве яна далёка не выпадковы чалавек, хоць і асвоіла яго ў 40 гадоў. Цяпер яе паясы ручной работы перамагаюць у самых розных конкурсах, раскупляюцца на выставах не толькі знатакамі нацыянальнай культуры і дызайну, але і сучаснымі модніцамі.
Ткача, пазавіце ткача!
Справа была так: тры гады таму тэхнічнаму работніку Вілейскага дзяржаўнага каледжа Святлане Журыха пазваніла дырэктар мясцовага Дома рамёстваў і расказала, што ўстанова закупіла два ткацкія станкі, але майстра для адраджэння рамяства ў рэгіёне так і не знайшлі.
- Хоць яшчэ пасля вайны многія, у тым ліку і мая прабабуля, засцілалі свае ложкі і канапы выключна даматканымі пакрываламі. Іх у нас у Беларусі называлі посцілкамі. Здавалася, з часам гэта традыцыя пайшла ў небыццё, - успамінае наша гераіня, якой выпаў гонар адрадзіць на Вілейшчыне традыцыйнае беларускае ткацтва.
Тэлефонны званок, можна сказаць, стаў лёсавызначальным для Святланы Журыха, якая на ўвесь каледж славілася як умелая рукадзельніца. З'яўляючыся мамай траіх сыноў і дачкі, яна з дзяцінства вязала дзецям адзенне: усе іх шапачкі і кофтачкі былі ручной, мамінай, работы. Ды і наша гераіня яшчэ з тых, хто да любой справы ставіцца з усёй адказнасцю.
- Дырэктар Дома рамёстваў была ўпэўнена, што ў мяне ўсё атрымаецца. Да таго ж тэхнікі вязання і ткацтва ў аснове нечым падобныя. Яна сказала: "Прыязджай і паспрабуй, я амаль упэўнена, што табе спадабаецца мая прапанова стаць ткачыхай", - успамінае субяседніца.
Тады яе муж Пётр і маці адразу падтрымалі гэту ідэю. Дзякуючы ім Святлана хутка прыняла рашэнне. Тым больш, што ад Вілейкі да Ізбіно, дзе размешчаны Дом рамёстваў, усяго некалькі кіламетраў, а працаваць тэхработнікам ёй ужо было складана па стане здароўя.
Ад "Слуцкіх паясоў" да "Матчыных кроснаў"
Наша гераіня прызнаецца: спачатку было няпроста ў новай прафесіі. Першая работа Святланы - тоненькі паясок бела-зялёнага колеру, які яна майстравала вельмі доўга, хоць тэхніка была нескладанай.
- Вучылася ткаць па відэаўроках з інтэрнэту. Па іх пачынала запраўляць ткацкія станкі. Было вельмі цікава, хоць атрымлівалася не ўсё. Самым цяжкім аказалася дакладна нацягваць ніткі. Аднак з часам удалося асвоіць і гэту важнейшую тэхніку, аснову ручнога ткацтва, - расказвае віляйчанка.
Справа пайшла на лад, калі Святлана Журыха пабывала на майстар-класах у рукадзельніцы з Мінскага раёна.
- Урокі далі магчымасць асвоіць галоўныя правілы ткацкай тэхнікі: як рабіць нацяжэнне, малюнак. Па відэа так не адпрацуеш, - адзначае субяседніца. - Настаўніца расказала, якія ніткі падыходзяць для ткацкага станка. Аказалася, што лепш за ўсё падыдуць паўшарсцяныя, таму што чыста шарсцяныя будуць скручвацца, чапляцца варсінкамі адна за адну. Навучыла яшчэ многім важным прамудрасцям.
Пачынаючы майстар прадоўжыла пазнаваць, як выбіраць узоры і ткаць паясы. Стала самастойна развівацца ў рамястве. Адной са складаных работ стаў пояс, які прадставіў Вілейшчыну на конкурсе "Беларуская лялька" ў 2023 годзе ў рамках абласнога свята народных мастацкіх рамёстваў "Слуцкія паясы".
- Гэта вельмі пачэснае заданне, але ў той жа час адказнае. Трэба было зрабіць такі пояс, які б ацанілі ўсё: і журы, і ўдзельнікі свята, і калегі па рамястве з іншых раёнаў Мінскай вобласці, - успамінае Святлана Журыха.
Каб саткаць такі пояс, майстрыха, зрабіўшы папярэдні эскіз, працавала пяць дзён з самай раніцы і да позняга вечара. У выніку работа Святланы Віктараўны дастойна ўпрыгожыла дэфіле конкурсу і ні ў чым не ўступала паясам яшчэ 18 ткачоў з іншых раёнаў цэнтральнага рэгіёна.
Летам 2024 года наша гераіня пабывала на абласным свяце-конкурсе па ткацтве "Матчыны кросны", якое сабрала лепшых ткачоў у Старых Дарогах. За высокае прафесійнае майстэрства і лепшы плецены пояс у тэхніцы пераборнага ткацтва Святлана Журыха атрымала дыплом ІІІ ступені.
- Мне, майстру-пачаткоўцу, было вельмі цікава ўбачыць работы больш вопытных калег. Я распытвала пра асаблівасці тэхнік. Ніхто з удзельнікаў не скрываў сваіх сакрэтаў, - успамінае субяседніца і прызнаецца, што была рада ўвайсці ў тройку лепшых.
Расказваючы аб тым, як працуецца сёння, майстар адзначае, што шмат часу ўдзяляе павышэнню сваіх навыкаў і кампетэнцый:
- Нешта прыдумваю сама, нешта падглядваю ў інтэрнэце, на выставах. Калі бачу складаную ці незвычайную работу, то абавязкова фатаграфую, каб асвоіць новую тэхніку і паўтарыць.
А яшчэ ўсе тры гады работы ў Вілейскім доме рамёстваў Святлана Віктараўна штогадова ездзіць на галоўнае свята хлебаробаў - "Дажынкі". Адпраўляецца туды, як правіла, з паясамі.
- Дарэчы, на першыя "Дажынкі" я прыбыла як ткачыха ўжо праз месяц пасля пачатку работы ў Доме рамёстваў, - расказвае яна і ўспамінае важны факт са сваёй біяграфіі: - Тады ў Капылі я ўбачыла невялікі настольны ткацкі станок адной з калег па рамястве. Я яго сфатаграфавала і папрасіла мужа змайстраваць такі ж самы. Мой Пётр Міхайлавіч зрабіў дакладна такі ж. Цяпер на ім працую дома, бяру яго з сабой на выезды, калі ўдзельнічаю ў выставах і конкурсах.
Калі сямейны саюз яшчэ і творчы
"Любіць - гэта не значыць глядзець адзін на аднаго. Любіць - значыць, глядзець разам у адным кірунку", - пісаў Антуан дэ Сэнт-Экзюперы ў кнізе "Планета людзей". Муж і жонка Журыхі са сцвярджэннем класіка згодны поўнасцю. Яны ва ўсім падтрымліваюць адзін аднаго, у тым ліку і ў творчасці. Бо Святлана Віктараўна - майстар народных мастацкіх рамёстваў, а Пётр Міхайлавіч да нядаўняга часу меў статус рамесніка. Муж і жонка навучыліся ствараць сваімі рукамі ўнікальныя рэчы.
- Раней на выставах муж прадаваў свае работы з металу і дрэва: талеркі, менажніцы, лаўкі, сталы, арэлі, садовую мэблю. Дарэчы, рабіць карысныя рэчы ён вучыць і нашых сыноў. Але пакуль муж прыпыніў сваю справу. Вясной, калі павысіцца попыт, плануе аднавіць, - гаворыць наша гераіня. - Цяпер на Вілейскім хлебазаводзе займаецца абслугоўваннем і рамонтам тэхнікі. Старэйшыя сыны Міхаіл і Андрэй працуюць на заводзе "Зеніт", а малодшанькія - Насця і Мікалай - яшчэ школьнікі.
Муж ганарыцца тым, што Святлана Віктараўна працуе ў сферы культуры.
- Спалучаць работу, дамашнюю гаспадарку і выхаванне дзяцей бывае няпроста, але муж здорава дапамагае, - расказвае субяседніца. - Менавіта Пётр Міхайлавіч мяне стрымаў ад звальнення, калі Дом рамёстваў стаў працаваць па суботах і нядзелях. Паколькі гэтымі днямі звычайна ўся сям'я збіраецца дома.
- Не звальняйся, я пабуду з дзецьмі, - сказаў тады галава сям'і Журыхаў.
- Муж бачыў, што мяне цікавіць ткацтва, яно падарыла мне крылы за спінай, - прызналася Святлана Журыха. - Падабаецца развіваць майстэрства, спрабаваць нешта новае. Напрыклад, цяпер асвойваю тэхніку стварэння беларускіх ручнікоў. Вельмі матывуюць і натхняюць работы калег па Доме рамёстваў, якія робяць побач са мной, займаючыся лозапляценнем, вышыўкай, ганчарным мастацтвам. Няма лепшай справы на зямлі, чым адраджаць народныя традыцыі беларускай культуры і побыту!
Тамара МАРКІНА,
газета "7 дней".-0-
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Ткача, пазавіце ткача!
Справа была так: тры гады таму тэхнічнаму работніку Вілейскага дзяржаўнага каледжа Святлане Журыха пазваніла дырэктар мясцовага Дома рамёстваў і расказала, што ўстанова закупіла два ткацкія станкі, але майстра для адраджэння рамяства ў рэгіёне так і не знайшлі.
- Хоць яшчэ пасля вайны многія, у тым ліку і мая прабабуля, засцілалі свае ложкі і канапы выключна даматканымі пакрываламі. Іх у нас у Беларусі называлі посцілкамі. Здавалася, з часам гэта традыцыя пайшла ў небыццё, - успамінае наша гераіня, якой выпаў гонар адрадзіць на Вілейшчыне традыцыйнае беларускае ткацтва.
Тэлефонны званок, можна сказаць, стаў лёсавызначальным для Святланы Журыха, якая на ўвесь каледж славілася як умелая рукадзельніца. З'яўляючыся мамай траіх сыноў і дачкі, яна з дзяцінства вязала дзецям адзенне: усе іх шапачкі і кофтачкі былі ручной, мамінай, работы. Ды і наша гераіня яшчэ з тых, хто да любой справы ставіцца з усёй адказнасцю.
- Дырэктар Дома рамёстваў была ўпэўнена, што ў мяне ўсё атрымаецца. Да таго ж тэхнікі вязання і ткацтва ў аснове нечым падобныя. Яна сказала: "Прыязджай і паспрабуй, я амаль упэўнена, што табе спадабаецца мая прапанова стаць ткачыхай", - успамінае субяседніца.
Тады яе муж Пётр і маці адразу падтрымалі гэту ідэю. Дзякуючы ім Святлана хутка прыняла рашэнне. Тым больш, што ад Вілейкі да Ізбіно, дзе размешчаны Дом рамёстваў, усяго некалькі кіламетраў, а працаваць тэхработнікам ёй ужо было складана па стане здароўя.
Ад "Слуцкіх паясоў" да "Матчыных кроснаў"
Наша гераіня прызнаецца: спачатку было няпроста ў новай прафесіі. Першая работа Святланы - тоненькі паясок бела-зялёнага колеру, які яна майстравала вельмі доўга, хоць тэхніка была нескладанай.
- Вучылася ткаць па відэаўроках з інтэрнэту. Па іх пачынала запраўляць ткацкія станкі. Было вельмі цікава, хоць атрымлівалася не ўсё. Самым цяжкім аказалася дакладна нацягваць ніткі. Аднак з часам удалося асвоіць і гэту важнейшую тэхніку, аснову ручнога ткацтва, - расказвае віляйчанка.
Справа пайшла на лад, калі Святлана Журыха пабывала на майстар-класах у рукадзельніцы з Мінскага раёна.
- Урокі далі магчымасць асвоіць галоўныя правілы ткацкай тэхнікі: як рабіць нацяжэнне, малюнак. Па відэа так не адпрацуеш, - адзначае субяседніца. - Настаўніца расказала, якія ніткі падыходзяць для ткацкага станка. Аказалася, што лепш за ўсё падыдуць паўшарсцяныя, таму што чыста шарсцяныя будуць скручвацца, чапляцца варсінкамі адна за адну. Навучыла яшчэ многім важным прамудрасцям.
Пачынаючы майстар прадоўжыла пазнаваць, як выбіраць узоры і ткаць паясы. Стала самастойна развівацца ў рамястве. Адной са складаных работ стаў пояс, які прадставіў Вілейшчыну на конкурсе "Беларуская лялька" ў 2023 годзе ў рамках абласнога свята народных мастацкіх рамёстваў "Слуцкія паясы".
- Гэта вельмі пачэснае заданне, але ў той жа час адказнае. Трэба было зрабіць такі пояс, які б ацанілі ўсё: і журы, і ўдзельнікі свята, і калегі па рамястве з іншых раёнаў Мінскай вобласці, - успамінае Святлана Журыха.
Каб саткаць такі пояс, майстрыха, зрабіўшы папярэдні эскіз, працавала пяць дзён з самай раніцы і да позняга вечара. У выніку работа Святланы Віктараўны дастойна ўпрыгожыла дэфіле конкурсу і ні ў чым не ўступала паясам яшчэ 18 ткачоў з іншых раёнаў цэнтральнага рэгіёна.
Летам 2024 года наша гераіня пабывала на абласным свяце-конкурсе па ткацтве "Матчыны кросны", якое сабрала лепшых ткачоў у Старых Дарогах. За высокае прафесійнае майстэрства і лепшы плецены пояс у тэхніцы пераборнага ткацтва Святлана Журыха атрымала дыплом ІІІ ступені.
- Мне, майстру-пачаткоўцу, было вельмі цікава ўбачыць работы больш вопытных калег. Я распытвала пра асаблівасці тэхнік. Ніхто з удзельнікаў не скрываў сваіх сакрэтаў, - успамінае субяседніца і прызнаецца, што была рада ўвайсці ў тройку лепшых.
Расказваючы аб тым, як працуецца сёння, майстар адзначае, што шмат часу ўдзяляе павышэнню сваіх навыкаў і кампетэнцый:
- Нешта прыдумваю сама, нешта падглядваю ў інтэрнэце, на выставах. Калі бачу складаную ці незвычайную работу, то абавязкова фатаграфую, каб асвоіць новую тэхніку і паўтарыць.
А яшчэ ўсе тры гады работы ў Вілейскім доме рамёстваў Святлана Віктараўна штогадова ездзіць на галоўнае свята хлебаробаў - "Дажынкі". Адпраўляецца туды, як правіла, з паясамі.
- Дарэчы, на першыя "Дажынкі" я прыбыла як ткачыха ўжо праз месяц пасля пачатку работы ў Доме рамёстваў, - расказвае яна і ўспамінае важны факт са сваёй біяграфіі: - Тады ў Капылі я ўбачыла невялікі настольны ткацкі станок адной з калег па рамястве. Я яго сфатаграфавала і папрасіла мужа змайстраваць такі ж самы. Мой Пётр Міхайлавіч зрабіў дакладна такі ж. Цяпер на ім працую дома, бяру яго з сабой на выезды, калі ўдзельнічаю ў выставах і конкурсах.
Калі сямейны саюз яшчэ і творчы
"Любіць - гэта не значыць глядзець адзін на аднаго. Любіць - значыць, глядзець разам у адным кірунку", - пісаў Антуан дэ Сэнт-Экзюперы ў кнізе "Планета людзей". Муж і жонка Журыхі са сцвярджэннем класіка згодны поўнасцю. Яны ва ўсім падтрымліваюць адзін аднаго, у тым ліку і ў творчасці. Бо Святлана Віктараўна - майстар народных мастацкіх рамёстваў, а Пётр Міхайлавіч да нядаўняга часу меў статус рамесніка. Муж і жонка навучыліся ствараць сваімі рукамі ўнікальныя рэчы.
- Раней на выставах муж прадаваў свае работы з металу і дрэва: талеркі, менажніцы, лаўкі, сталы, арэлі, садовую мэблю. Дарэчы, рабіць карысныя рэчы ён вучыць і нашых сыноў. Але пакуль муж прыпыніў сваю справу. Вясной, калі павысіцца попыт, плануе аднавіць, - гаворыць наша гераіня. - Цяпер на Вілейскім хлебазаводзе займаецца абслугоўваннем і рамонтам тэхнікі. Старэйшыя сыны Міхаіл і Андрэй працуюць на заводзе "Зеніт", а малодшанькія - Насця і Мікалай - яшчэ школьнікі.
Муж ганарыцца тым, што Святлана Віктараўна працуе ў сферы культуры.
- Спалучаць работу, дамашнюю гаспадарку і выхаванне дзяцей бывае няпроста, але муж здорава дапамагае, - расказвае субяседніца. - Менавіта Пётр Міхайлавіч мяне стрымаў ад звальнення, калі Дом рамёстваў стаў працаваць па суботах і нядзелях. Паколькі гэтымі днямі звычайна ўся сям'я збіраецца дома.
- Не звальняйся, я пабуду з дзецьмі, - сказаў тады галава сям'і Журыхаў.
- Муж бачыў, што мяне цікавіць ткацтва, яно падарыла мне крылы за спінай, - прызналася Святлана Журыха. - Падабаецца развіваць майстэрства, спрабаваць нешта новае. Напрыклад, цяпер асвойваю тэхніку стварэння беларускіх ручнікоў. Вельмі матывуюць і натхняюць работы калег па Доме рамёстваў, якія робяць побач са мной, займаючыся лозапляценнем, вышыўкай, ганчарным мастацтвам. Няма лепшай справы на зямлі, чым адраджаць народныя традыцыі беларускай культуры і побыту!
Тамара МАРКІНА,
газета "7 дней".-0-
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Падпісвайцеся на нас у
