Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Андрэй і Наталля Краўчукі - прадстаўнікі новага пакалення сельскіх прадпрымальнікаў. Вядома, як усе дзелавыя людзі, яны нацэлены на вынік, прыбытак. Але не менш важна для гэтай маладой пары цікава і здорава жыць, адкрываць свае магчымасці і той зямлі, на якой ім выпала шчасце пагаспадарыць, дзяліцца асабістай філасофіяй і каштоўнасцямі з тымі, хто іх гатовы прымаць.
Дзе мары здзяйсняюцца
Вёска Андронава, дзе знаходзіцца галоўны офіс СФГ "Дзедавы хутары", усяго за некалькі кіламетраў ад Кобрына, лічы, яго прыгарад. Міма прыметнай шыльды і інсталяцыі з яркіх гарбузікаў дакладна не праскочыш. Заязджаеш у двор і, гледзячы на вялікае складское памяшканне, разумееш: колькасць вырашчанай тут агародніны дакладна вымяраецца не кілаграмамі. Паказчык паспяховасці аграбізнесу - таксама новая тэхніка ў двары і некалькі немаленькіх цяпліц. Здаецца, нібыта ты на тэрыторыі прадпрыемства, пакуль не павернеш налева. Тут карцінка мяняецца кардынальна: стыльны светлы дом, шкляная альтанка, высокія градкі, а насупраць - домікі для жывёл.
Першымі нас сустракае, віляючы хвосцікам, Жужа. Гэты дваровы сабака - паказчык таго, што тут не кідаюць тых, каго аднойчы пакармілі. Праз некаторы час з вальеры выбягае нас вітаць яшчэ адна любіміца сям'і - аўчарка Літа. Яны з Жужай сяброўкі і заўсёды на свабодным выгуле. Уся астатняя жыўнасць сядзіць па ўтульных доміках - паўліны, куры, трусы. Толькі козы горда пакараюць вяршыні, складзеныя з камянёў у загоне.
Ад такога міні-заасада ў захапленні і стары і малы. За фермерскім домікам нас яшчэ чакае вялікі лужок з дзіцячымі забавамі: горка, пясочніца, батут, тролі… Усё гэта было задумана і створана для самых маленькіх Краўчукоў - Прохара і Евы. Пакуль мама з татам заняты работай, дзеці побач весела праводзяць час. Андрэй і Наталля з тых, хто ўмее выдатна сумяшчаць бацькоўства і бізнес.
- Гэты фермерскі домік, як і шкляная цяпліца, якая называецца Прастора, - мары маёй жонкі. Усе яны прадыктаваны патрэбнасцямі, - тлумачыць Андрэй гісторыю паходжання на тэрыторыі гаспадаркі гэтай зоны адпачынку. - Мы хацелі, каб у нашых дзяцей было шчаслівае дзяцінства. Фермерства - не прафесія, а спосаб жыцця, які патрабуе поўнага ўключэння. І калі мы разам, то паспяваем хоць крыху бачыць адзін аднаго, дзяцей. Дзякуючы агульнай справе наша сям'я стала яшчэ мацнейшай.
Праводзячы невялікую экскурсію па ўчастку, Наталля адзначае, што яны пастараліся захаваць спадчыну папярэдніх гаспадароў гэтай зямлі - шляхціцаў Андронавых: невялікія сажалкі, рэшткі лядоўні, старыя дрэвы. Да таго, як дзевяць гадоў таму фермеры атрымалі гэтыя пяць з палавінай гектараў у карыстанне, усё знаходзілася ў вельмі занядбаным стане. Цяпер мы бачым перад сабой карцінку з глянцавага часопіса там, дзе раней была звалка. Уявіць яе памер проста: адсюль вывезлі толькі 10 тон металалому, а яшчэ незлічоную колькасць смецця і камянёў!
Наталля і Андрэй разам ужо 16 гадоў, але, калі назіраеш, як яны глядзяць адзін на аднаго, здаецца, што яны яшчэ на этапе букетна-цукерачнага перыяду. Муж - кіраўнік фермерскай гаспадаркі, жонка - яго крэатыўны намеснік. У яе заўсёды шмат ідэй, жаданняў, а муж іх увасабляе. У 2008 годзе Андрэй прыехаў з Украіны ў нашу краіну, каб "паглядзець, як беларусы жывуць", пазнаёміўся з Наташай і… Ужо сам можа расказваць, як тут можна будаваць бізнес на зямлі.
Бацькі Наталлі - Ніна і Пётр Главацкія - таксама фермеры. Яны больш за 20 гадоў у аграбізнесе, паважаныя і паспяховыя людзі не толькі на роднай Кобрыншчыне. Але замест таго, каб адразу прадоўжыць сямейную справу, маладым вельмі хацелася пашукаць сябе ў вялікім горадзе - у Мінску, Брэсце. Пасля вяртання ў Андронава яны два гады папрацавалі разам з бацькамі, а калі набраліся вопыту, вырашылі стварыць сваю фермерскую гаспадарку.
- Мне здаецца, што мы з Андрэем натхняліся маімі бацькамі, тым, як можна працаваць разам, - прызнаецца Наталля. - У нас не было ілюзій наконт фермерства. З дзяцінства я бачыла ўсё, што з гэтай сферай звязана. Разумела, што будзе ўсякае: калі шчодры ўраджай, а калі сціплая пара. Мы ніколі не баяліся працы, таму ішлі ў фермерства ўсвядомлена. Заўсёды падтрымлівалі адзін аднаго. І тое, што ў нас атрымалася агульная справа, нібы само сабой зразумела. Яна вынікае з нашых агульных каштоўнасцей, поглядаў, - падкрэслівае Наталля.
Кабачок - першая агародніна, якую пачалі вырошчваць фермеры Краўчукі. Кожны год дабаўляліся новыя культуры: капуста - айсберг, брокалі, пекінская, цвятная, салата, гарбуз, цукровая кукуруза, спаржа, артышокі... Сёння гэта сям'я вырошчвае больш за 20 найменняў.
- Фермерскія прадукты павінны даваць здароўе, а не забіраць яго. Мы стараемся падабраць асартымент агародніны, які нам цікава вырошчваць, і карысны людзям, - падкрэслівае кіраўнік СФГ. - Самае прыемнае ў нашай справе - ведаць, што дзякуючы табе людзі могуць быць здаравейшымі.
Краўчукі былі аднымі з першых у нашай краіне, хто пачаў вырошчваць зялёную і фіялетавую спаржу. Гэта прэміяльны прадукт. Маладыя фермеры тады паставілі перад сабой задачу - азнаёміць з ім максімальную колькасць беларусаў. Усё ж нашы суайчыннікі ўжо шмат дзе падарожнічалі, з задавальненнем пашыраюць свае гастранамічныя межы, заўважыла Наталля.
Спаржа з'яўляецца на прылаўках магазінаў у красавіку, у ёй шмат неабходных нам пасля зімы вітамінаў, мінералаў.
- Клімат у Беларусі выдатна падыходзіць як для спаржы, так і артышокаў, - запэўнівае фермер.
Абедзве гэтыя расліны многія агароднікі лічаць капрызнымі іншаземцамі, жыхарамі поўдня. Але Краўчукі - адважныя эксперыментатары, якія дапамагаюць любым экзатычным культурам пусціць свае карані на беларускай зямлі. На іх доследным полі мы засталі цвіценне артышокаў. Калі б не ведалі, што гэта ядомая расліна, падумалі б, што перад намі клумба прыгожых кветак. Але тыя, хто разбіраецца ў гэтым шышкападобным плодзе, цэняць артышок за непаўторны вытанчаны смак, карысць для здароўя.
Што яшчэ хутка можа ўзысці на палях фермераў з Кобрыншчыны? Яны і самі пакуль не ведаюць. Як прызнаўся кіраўнік СФГ, самае цудоўнае ў іх справе - гэта свабода і магчымасць эксперыментаваць.
Усю сваю агародніну яны рэалізуюць у Беларусі. Супрацоўнічаюць з многімі вядомымі гандлёвымі сеткамі, таму там пры жаданні заўсёды можна знайсці іх прадукцыю. У асноўным яна непасрэдна з палёў трапляе на магазінную паліцу, паколькі большасць агародніны - скорапсавальная. На захоўванне закладваецца ў асноўным гарбуз. У гэтым годзе з-за засухі яго не так шмат, але ў лепшыя гады гэту яркую агародніну прадавалі нават у лютым. Спецыяльна для захоўвання ўраджаю фермеры завяршаюць будаўніцтва сховішча. Там можна зберагчы тысячы тон агародніны.
Мультыфункцыянальны спецыяліст і яго каманда
Маштаб фермерскай гаспадаркі Краўчукоў - гэта 32 га ворнай зямлі, 4 цяпліцы, 10 адзінак тэхнікі. А яшчэ каманда працаўнікоў - 15 пастаянных супрацоўнікаў і вялікая колькасць сезонных. Касцяк фермерскай гаспадаркі - людзі, якія падзяляюць каштоўнасці Андрэя і Наталлі адносна вядзення бізнесу, работы на зямлі. Таму ім можна давяраць. І нават на 10 дзён у разгар уборачнай пакінуць на іх усю гаспадарку.
Цікавай мудрасцю падзяліўся з намі Андрэй, адказваючы на пытанне: кім можа быць фермер фермеру?
- Дружба паміж фермерамі залежыць ад поглядаў людзей, - падкрэслівае кіраўнік СФГ. - Фермеры падзяляюцца на тых, якія ніколі не раскрываюць свае сакрэты, і на тых, хто з задавальненнем сустракаецца з калегамі, абменьваецца вопытам. Другая катэгорыя - у асноўным маладыя людзі. Адзін з маіх лепшых сяброў-фермераў з Лунінецкага раёна сказаў мне калісьці: чым больш добрых, таленавітых, моцных людзей ведаюць пра твае планы, тым вышэйшая верагоднасць, што ў цябе ўсё атрымаецца. Правіла шасці рукапацісканняў добра працуе, таму ў любой сітуацыі трэба заставацца чалавекам і фарміраваць сваё асяроддзе.
Але, безумоўна, дабрабыт у любой справе залежыць ад самога чалавека. Як падкрэслівае Наталля, каб паспяхова кіраваць усімі працэсамі, сучасны фермер павінен быць мультыфункцыянальным спецыялістам: аграномам, эканамістам, менеджарам…
Хто далёкі ад аграрнага бізнесу, той уяўляе, што зямля абагачае фермераў, варта ім толькі пасадзіць зярнятка ў глебу. Але хто хоць раз нешта вырошчваў, разумее: той, хто хоча атрымаць вынік, кідае выклік прыродным катаклізмам - граду, паводцы, замаразкам, засухам...
- Вопыт у сельскай гаспадарцы каштуе немалых грошай, - дзеліцца кіраўнік СФГ. - Напрыклад, у пазамінулым годзе пасадзілі цукровую кукурузу ў канвеер. З-за вельмі цёплага жніўня апошнія некалькі ўчасткаў, якія павінны былі ісці па чарзе, паспелі ў адзін момант. Мы не змаглі ўбраць усю кукурузу, панеслі фінансавыя страты. Але зрабілі высновы, знайшлі патрэбную тэхніку, узмацніліся. І ў гэтым годзе цудоўна справіліся з задачай.
Інстаграмнае месца
У гэтым годзе сям'я Краўчукоў адзначыць 10 гадоў стварэння фермерскай гаспадаркі. Самы складаны этап пройдзены, наперадзе - развіццё новых напрамкаў. Тым больш патэнцыял у Андрэя і Наталлі вялікі.
- Гледзячы на тое, з якім настроем да нас прыходзяць людзі і з якім ад нас выходзяць, мне здаецца, што наша ферма становіцца новым пунктам для паляпшэння ментальнага здароўя дарослых і дзяцей, - дзеліцца сваімі назіраннямі Наталля. - Ты можаш сюды прыйсці, спыніць думкі, проста правесці час з сям'ёй. Малышы вывучаюць усе нашы дэма-градкі. Робяць свае адкрыцці: што за ягада фізаліс, як пахне фенхель, якую расліну можна ўбачыць на піцы, які на смак рэвень, якім вялікім можа быць трактар, чым харчуецца паўлін, як знайсці выхад з кукурузнага лабірынта. Для іх ферма - гэта не карцінка з кніжкі, а нешта жывое, сапраўднае.
Для дзяцей тут проста рай, створаны прыродай і мудрымі дарослымі. Але і іх бацькам ёсць чым заняцца. Наталля правяла ўжо некалькі мерапрыемстваў для дзяўчат з майстар-класамі ад фларыстаў па складанні букетаў, з поварам па падрыхтоўцы карыснай ежы з вырашчаных на сваёй зямлі прадуктаў, сустрэчы з псіхолагамі. Месца прыдатнае да любога віду дзейнасці. Тым больш калі гаспадары гатовы да новых эксперыментаў.
- Фермерства - вельмі азартная штука, у якую ты з кожным днём укладваеш усё больш сіл, любові, сродкаў. І калі табе нецікава, то нічога не атрымаецца. А мы любім сваю справу, адкрыты да ўзаемадзеяння. Хочацца, каб людзі прыходзілі і радаваліся ўсяму, што тут ёсць, гэтак жа, як мы, - выказвае свае пажаданні Андрэй.
Цэнтральная сядзіба фермерскай гаспадаркі "Дзедавы хутары" - увасабленне каштоўнасцей, філасофіі іх гаспадароў. Людзі, якія сюды прыязджаюць, адзначаюць: гэта інстаграмнае месца. Такім многія ўяўляюць ідэальны вясковы побыт, дзе гаспадары разумна выкарыстоўваюць прыродныя багацці і пры гэтым ствараюць для сябе камфортную і прыгожую абстаноўку.
Міжнароднае супрацоўніцтва
Андрэй і Наталля Краўчукі не першы год удзельнічаюць у міжнародным фестывалі "Тэра Мадрэ" (Матухна зямля), які раз у два гады праходзіць у італьянскім Турыне. На ім збіраюцца людзі, якія падтрымліваюць філасофію руху Slow Food, што выступае супраць хуткага харчавання і за забеспячэнне смачнай і чыстай ежай.
Смачна і прыгожа
Для многіх гарбуз - "пастаўшчык" смачных і карысных гарбузікаў. Але Наталля запэўнівае: тыя, хто спрабуе любы з 10 відаў іх гарбузоў, адкрывае для сябе цэлую гаму новых смакаў. І ў доказ сваіх слоў гатуе непасрэдна пры нас усяго за паўгадзіны свой фірменны гарбузовы суп. Яго, дарэчы, гаспадары аднаго рэстарана ўжо ўключылі ў сваё меню.
- Суп не зусім беларускі - у ім ёсць імбір і какосавае малако, але мы называем яго фермерскім, таму што ўзялі гарбуз, якая яшчэ паўгадзіны таму рос у полі, - усміхаецца Наталля.
Стараемся паспець запісаць парадак прыгатавання і інгрэдыенты. Морква, цыбуля, часнок з імбірам абсмажваем на аліўкавым алеі. Гарбуз рэжам на кубікі, дабаўляем да агародніны, уліваем крыху вады і варым да поўнай гатоўнасці гарбуза. Потым уліваем туды какосавае малако і чакаем, пакуль усё закіпіць. Пасля чаго агародніну блэндзіруем да пюрэ. Яшчэ гарачанькім суп разліваем па талерках, упрыгожваем каляндрай, гарбузікамі, сухарыкамі і падаём да стала.
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Святлана КІРСАНАВА,
фота - Віялета ЮЖАКОВА,
газета "7 дней".-0-
Дзе мары здзяйсняюцца
Вёска Андронава, дзе знаходзіцца галоўны офіс СФГ "Дзедавы хутары", усяго за некалькі кіламетраў ад Кобрына, лічы, яго прыгарад. Міма прыметнай шыльды і інсталяцыі з яркіх гарбузікаў дакладна не праскочыш. Заязджаеш у двор і, гледзячы на вялікае складское памяшканне, разумееш: колькасць вырашчанай тут агародніны дакладна вымяраецца не кілаграмамі. Паказчык паспяховасці аграбізнесу - таксама новая тэхніка ў двары і некалькі немаленькіх цяпліц. Здаецца, нібыта ты на тэрыторыі прадпрыемства, пакуль не павернеш налева. Тут карцінка мяняецца кардынальна: стыльны светлы дом, шкляная альтанка, высокія градкі, а насупраць - домікі для жывёл.
Першымі нас сустракае, віляючы хвосцікам, Жужа. Гэты дваровы сабака - паказчык таго, што тут не кідаюць тых, каго аднойчы пакармілі. Праз некаторы час з вальеры выбягае нас вітаць яшчэ адна любіміца сям'і - аўчарка Літа. Яны з Жужай сяброўкі і заўсёды на свабодным выгуле. Уся астатняя жыўнасць сядзіць па ўтульных доміках - паўліны, куры, трусы. Толькі козы горда пакараюць вяршыні, складзеныя з камянёў у загоне.
Ад такога міні-заасада ў захапленні і стары і малы. За фермерскім домікам нас яшчэ чакае вялікі лужок з дзіцячымі забавамі: горка, пясочніца, батут, тролі… Усё гэта было задумана і створана для самых маленькіх Краўчукоў - Прохара і Евы. Пакуль мама з татам заняты работай, дзеці побач весела праводзяць час. Андрэй і Наталля з тых, хто ўмее выдатна сумяшчаць бацькоўства і бізнес.
- Гэты фермерскі домік, як і шкляная цяпліца, якая называецца Прастора, - мары маёй жонкі. Усе яны прадыктаваны патрэбнасцямі, - тлумачыць Андрэй гісторыю паходжання на тэрыторыі гаспадаркі гэтай зоны адпачынку. - Мы хацелі, каб у нашых дзяцей было шчаслівае дзяцінства. Фермерства - не прафесія, а спосаб жыцця, які патрабуе поўнага ўключэння. І калі мы разам, то паспяваем хоць крыху бачыць адзін аднаго, дзяцей. Дзякуючы агульнай справе наша сям'я стала яшчэ мацнейшай.
Праводзячы невялікую экскурсію па ўчастку, Наталля адзначае, што яны пастараліся захаваць спадчыну папярэдніх гаспадароў гэтай зямлі - шляхціцаў Андронавых: невялікія сажалкі, рэшткі лядоўні, старыя дрэвы. Да таго, як дзевяць гадоў таму фермеры атрымалі гэтыя пяць з палавінай гектараў у карыстанне, усё знаходзілася ў вельмі занядбаным стане. Цяпер мы бачым перад сабой карцінку з глянцавага часопіса там, дзе раней была звалка. Уявіць яе памер проста: адсюль вывезлі толькі 10 тон металалому, а яшчэ незлічоную колькасць смецця і камянёў!
АртыШок і іншая культурная экзотыка
Бацькі Наталлі - Ніна і Пётр Главацкія - таксама фермеры. Яны больш за 20 гадоў у аграбізнесе, паважаныя і паспяховыя людзі не толькі на роднай Кобрыншчыне. Але замест таго, каб адразу прадоўжыць сямейную справу, маладым вельмі хацелася пашукаць сябе ў вялікім горадзе - у Мінску, Брэсце. Пасля вяртання ў Андронава яны два гады папрацавалі разам з бацькамі, а калі набраліся вопыту, вырашылі стварыць сваю фермерскую гаспадарку.
- Мне здаецца, што мы з Андрэем натхняліся маімі бацькамі, тым, як можна працаваць разам, - прызнаецца Наталля. - У нас не было ілюзій наконт фермерства. З дзяцінства я бачыла ўсё, што з гэтай сферай звязана. Разумела, што будзе ўсякае: калі шчодры ўраджай, а калі сціплая пара. Мы ніколі не баяліся працы, таму ішлі ў фермерства ўсвядомлена. Заўсёды падтрымлівалі адзін аднаго. І тое, што ў нас атрымалася агульная справа, нібы само сабой зразумела. Яна вынікае з нашых агульных каштоўнасцей, поглядаў, - падкрэслівае Наталля.
Кабачок - першая агародніна, якую пачалі вырошчваць фермеры Краўчукі. Кожны год дабаўляліся новыя культуры: капуста - айсберг, брокалі, пекінская, цвятная, салата, гарбуз, цукровая кукуруза, спаржа, артышокі... Сёння гэта сям'я вырошчвае больш за 20 найменняў.
- Фермерскія прадукты павінны даваць здароўе, а не забіраць яго. Мы стараемся падабраць асартымент агародніны, які нам цікава вырошчваць, і карысны людзям, - падкрэслівае кіраўнік СФГ. - Самае прыемнае ў нашай справе - ведаць, што дзякуючы табе людзі могуць быць здаравейшымі.
Краўчукі былі аднымі з першых у нашай краіне, хто пачаў вырошчваць зялёную і фіялетавую спаржу. Гэта прэміяльны прадукт. Маладыя фермеры тады паставілі перад сабой задачу - азнаёміць з ім максімальную колькасць беларусаў. Усё ж нашы суайчыннікі ўжо шмат дзе падарожнічалі, з задавальненнем пашыраюць свае гастранамічныя межы, заўважыла Наталля.
Спаржа з'яўляецца на прылаўках магазінаў у красавіку, у ёй шмат неабходных нам пасля зімы вітамінаў, мінералаў.
- Клімат у Беларусі выдатна падыходзіць як для спаржы, так і артышокаў, - запэўнівае фермер.
Абедзве гэтыя расліны многія агароднікі лічаць капрызнымі іншаземцамі, жыхарамі поўдня. Але Краўчукі - адважныя эксперыментатары, якія дапамагаюць любым экзатычным культурам пусціць свае карані на беларускай зямлі. На іх доследным полі мы засталі цвіценне артышокаў. Калі б не ведалі, што гэта ядомая расліна, падумалі б, што перад намі клумба прыгожых кветак. Але тыя, хто разбіраецца ў гэтым шышкападобным плодзе, цэняць артышок за непаўторны вытанчаны смак, карысць для здароўя.
Што яшчэ хутка можа ўзысці на палях фермераў з Кобрыншчыны? Яны і самі пакуль не ведаюць. Як прызнаўся кіраўнік СФГ, самае цудоўнае ў іх справе - гэта свабода і магчымасць эксперыментаваць.
Усю сваю агародніну яны рэалізуюць у Беларусі. Супрацоўнічаюць з многімі вядомымі гандлёвымі сеткамі, таму там пры жаданні заўсёды можна знайсці іх прадукцыю. У асноўным яна непасрэдна з палёў трапляе на магазінную паліцу, паколькі большасць агародніны - скорапсавальная. На захоўванне закладваецца ў асноўным гарбуз. У гэтым годзе з-за засухі яго не так шмат, але ў лепшыя гады гэту яркую агародніну прадавалі нават у лютым. Спецыяльна для захоўвання ўраджаю фермеры завяршаюць будаўніцтва сховішча. Там можна зберагчы тысячы тон агародніны.
Мультыфункцыянальны спецыяліст і яго каманда
Маштаб фермерскай гаспадаркі Краўчукоў - гэта 32 га ворнай зямлі, 4 цяпліцы, 10 адзінак тэхнікі. А яшчэ каманда працаўнікоў - 15 пастаянных супрацоўнікаў і вялікая колькасць сезонных. Касцяк фермерскай гаспадаркі - людзі, якія падзяляюць каштоўнасці Андрэя і Наталлі адносна вядзення бізнесу, работы на зямлі. Таму ім можна давяраць. І нават на 10 дзён у разгар уборачнай пакінуць на іх усю гаспадарку.
Цікавай мудрасцю падзяліўся з намі Андрэй, адказваючы на пытанне: кім можа быць фермер фермеру?
- Дружба паміж фермерамі залежыць ад поглядаў людзей, - падкрэслівае кіраўнік СФГ. - Фермеры падзяляюцца на тых, якія ніколі не раскрываюць свае сакрэты, і на тых, хто з задавальненнем сустракаецца з калегамі, абменьваецца вопытам. Другая катэгорыя - у асноўным маладыя людзі. Адзін з маіх лепшых сяброў-фермераў з Лунінецкага раёна сказаў мне калісьці: чым больш добрых, таленавітых, моцных людзей ведаюць пра твае планы, тым вышэйшая верагоднасць, што ў цябе ўсё атрымаецца. Правіла шасці рукапацісканняў добра працуе, таму ў любой сітуацыі трэба заставацца чалавекам і фарміраваць сваё асяроддзе.
Акрамя падтрымкі блізкіх, сяброў, сельскім прадпрымальнікам важна яшчэ і дзяржаўная. На думку Андрэя, у Беларусі добрая база для фермерства. Жадаючым займацца аграбізнесам прапануюць выгадныя крэдытныя лініі на закупку насення, гаруча-змазачных матэрыялаў, тэхнікі, будаўніцтва памяшканняў. Таксама ёсць магчымасць рэалізаваць сваю прадукцыю на самых розных узроўнях: пачынаючы ад лакальных рынкаў і заканчваючы буйнымі гандлёвымі сеткамі.
Але, безумоўна, дабрабыт у любой справе залежыць ад самога чалавека. Як падкрэслівае Наталля, каб паспяхова кіраваць усімі працэсамі, сучасны фермер павінен быць мультыфункцыянальным спецыялістам: аграномам, эканамістам, менеджарам…
- Фермерства патрабуе ад асобы вельмі многіх навыкаў, - дапаўняе жонку Андрэй. - Фермер павінен быць усебакова развітым. Уся прывабнасць у тым, што тут можна шмат чаго паспрабаваць.
Хто далёкі ад аграрнага бізнесу, той уяўляе, што зямля абагачае фермераў, варта ім толькі пасадзіць зярнятка ў глебу. Але хто хоць раз нешта вырошчваў, разумее: той, хто хоча атрымаць вынік, кідае выклік прыродным катаклізмам - граду, паводцы, замаразкам, засухам...
- Вопыт у сельскай гаспадарцы каштуе немалых грошай, - дзеліцца кіраўнік СФГ. - Напрыклад, у пазамінулым годзе пасадзілі цукровую кукурузу ў канвеер. З-за вельмі цёплага жніўня апошнія некалькі ўчасткаў, якія павінны былі ісці па чарзе, паспелі ў адзін момант. Мы не змаглі ўбраць усю кукурузу, панеслі фінансавыя страты. Але зрабілі высновы, знайшлі патрэбную тэхніку, узмацніліся. І ў гэтым годзе цудоўна справіліся з задачай.
Інстаграмнае месца
У гэтым годзе сям'я Краўчукоў адзначыць 10 гадоў стварэння фермерскай гаспадаркі. Самы складаны этап пройдзены, наперадзе - развіццё новых напрамкаў. Тым больш патэнцыял у Андрэя і Наталлі вялікі.
- Гледзячы на тое, з якім настроем да нас прыходзяць людзі і з якім ад нас выходзяць, мне здаецца, што наша ферма становіцца новым пунктам для паляпшэння ментальнага здароўя дарослых і дзяцей, - дзеліцца сваімі назіраннямі Наталля. - Ты можаш сюды прыйсці, спыніць думкі, проста правесці час з сям'ёй. Малышы вывучаюць усе нашы дэма-градкі. Робяць свае адкрыцці: што за ягада фізаліс, як пахне фенхель, якую расліну можна ўбачыць на піцы, які на смак рэвень, якім вялікім можа быць трактар, чым харчуецца паўлін, як знайсці выхад з кукурузнага лабірынта. Для іх ферма - гэта не карцінка з кніжкі, а нешта жывое, сапраўднае.
Для дзяцей тут проста рай, створаны прыродай і мудрымі дарослымі. Але і іх бацькам ёсць чым заняцца. Наталля правяла ўжо некалькі мерапрыемстваў для дзяўчат з майстар-класамі ад фларыстаў па складанні букетаў, з поварам па падрыхтоўцы карыснай ежы з вырашчаных на сваёй зямлі прадуктаў, сустрэчы з псіхолагамі. Месца прыдатнае да любога віду дзейнасці. Тым больш калі гаспадары гатовы да новых эксперыментаў.
- Фермерства - вельмі азартная штука, у якую ты з кожным днём укладваеш усё больш сіл, любові, сродкаў. І калі табе нецікава, то нічога не атрымаецца. А мы любім сваю справу, адкрыты да ўзаемадзеяння. Хочацца, каб людзі прыходзілі і радаваліся ўсяму, што тут ёсць, гэтак жа, як мы, - выказвае свае пажаданні Андрэй.
Цэнтральная сядзіба фермерскай гаспадаркі "Дзедавы хутары" - увасабленне каштоўнасцей, філасофіі іх гаспадароў. Людзі, якія сюды прыязджаюць, адзначаюць: гэта інстаграмнае месца. Такім многія ўяўляюць ідэальны вясковы побыт, дзе гаспадары разумна выкарыстоўваюць прыродныя багацці і пры гэтым ствараюць для сябе камфортную і прыгожую абстаноўку.
Міжнароднае супрацоўніцтва
Андрэй і Наталля Краўчукі не першы год удзельнічаюць у міжнародным фестывалі "Тэра Мадрэ" (Матухна зямля), які раз у два гады праходзіць у італьянскім Турыне. На ім збіраюцца людзі, якія падтрымліваюць філасофію руху Slow Food, што выступае супраць хуткага харчавання і за забеспячэнне смачнай і чыстай ежай.
- У 2024 годзе ад Беларусі ў фестывалі "Тэра Мадрэ" прымалі ўдзел 10 чалавек. Гэта людзі розных прафесій - фермеры, повары, журналісты, - расказала Наталля. - Гэты фестываль нас здзівіў асабліва, у тым ліку сваім маштабам - прыехалі больш за 3 тысячы чалавек са 120 краін, а яшчэ вялікай колькасцю навучальных семінараў. Адна з галоўных ідэй "Тэра Мадрэ" - захаванне біяразнастайнасці на нашай планеце, рэдкіх, знікаючых нацыянальных прадуктаў харчавання.
Смачна і прыгожа
Для многіх гарбуз - "пастаўшчык" смачных і карысных гарбузікаў. Але Наталля запэўнівае: тыя, хто спрабуе любы з 10 відаў іх гарбузоў, адкрывае для сябе цэлую гаму новых смакаў. І ў доказ сваіх слоў гатуе непасрэдна пры нас усяго за паўгадзіны свой фірменны гарбузовы суп. Яго, дарэчы, гаспадары аднаго рэстарана ўжо ўключылі ў сваё меню.
- Суп не зусім беларускі - у ім ёсць імбір і какосавае малако, але мы называем яго фермерскім, таму што ўзялі гарбуз, якая яшчэ паўгадзіны таму рос у полі, - усміхаецца Наталля.
Стараемся паспець запісаць парадак прыгатавання і інгрэдыенты. Морква, цыбуля, часнок з імбірам абсмажваем на аліўкавым алеі. Гарбуз рэжам на кубікі, дабаўляем да агародніны, уліваем крыху вады і варым да поўнай гатоўнасці гарбуза. Потым уліваем туды какосавае малако і чакаем, пакуль усё закіпіць. Пасля чаго агародніну блэндзіруем да пюрэ. Яшчэ гарачанькім суп разліваем па талерках, упрыгожваем каляндрай, гарбузікамі, сухарыкамі і падаём да стала.
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.
Святлана КІРСАНАВА,
фота - Віялета ЮЖАКОВА,
газета "7 дней".-0-
Падпісвайцеся на нас у
