Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Глеб Бенцыёўскі ўпершыню стаў на скейт у 13 гадоў. Прызнаецца, што той дзень - адзін з самых яркіх у жыцці, які прадвызначыў яго будучыню. Праз 36 гадоў Глеб не толькі ўпэўнена трымаецца на дошцы, але і з'яўляецца стваральнікам музея, прысвечанага скейтборду. Карэспандэнты "7 дней" пабывалі ў гасцях у гаспадара вялікай калекцыі, каб даведацца пра рэдкія экспанаты і філасофію скейтараў.
"Філасофію мы спасцігалі на вуліцах горада"
Глеб з усмешкай мысленна вяртаецца ў лета 1988 года так лёгка, быццам яно было ўчора, хоць на самай справе ў яго жыцці з таго часу адбылося нямала важных падзей:
- Памятаю, на канікулах гасцяваў у бабулі ў Нальчыку. Як жа моцна я тады марыў пра веласіпед! Але ён маёй сям'і быў не па кішэні, таму бабуля купіла скейт, які каштаваў у разы танней.
Уласна, гэта і перавярнула маё жыццё. Мабыць, я быў адзіным у горадзе падлеткам на скейтбордзе. Гэта ўсё ж такі Паўночны Каўказ, там крыху іншы менталітэт. Усе равеснікі ганялі на веласіпедах. Магчыма, я быў першым, хто там асвоіў дошку.
Успамінае Глеб і культавы савецкі фільм "Кур'ер", які ў першы год пракату паглядзела больш за 50 мільёнаў гледачоў. Карціна, паводле яго слоў, зрабіла моцнае ўражанне. Асабліва запомнілася сцэна, дзе галоўны герой з сябрам катаюцца на скейтах. Між іншым, на легендарным "Таіры", якіх у СССР было ўсяго сем мадэлей, і другая па ліку мільганула на экране.
- Галоўны герой Іван прапускае першы рабочы дзень і сустракае сябра, якому прывезлі скейт. Той прапануе пакатацца, але Іван адказвае, што яму трэба даставіць на патрэбны адрас рукапіс. На што яго сябар пярэчыць: "Ну пакатаешся і адвязеш", - цытуе частку дыялогу з фільма Глеб Бенцыёўскі. - Скейт падарыў мне магчымасць самавыяўлення, пошуку аднадумцаў і новых сяброў.
З першага разу асвоіць філасофію скейтбордынгу не атрымалася, але праз некалькі спроб і сур'ёзнага падзення на асфальт Глеб зразумеў: займацца гэтым хоча ўсё жыццё.
Пасля канікулаў падлетак вярнуўся ў Мінск, бо пачынаўся навучальны год. Якім жа было яго здзіўленне, калі аказалася, што ў класе новенькі - хлопчык з Таджыкістана, у якога таксама скейт. Хлопцы хутка пасябравалі і вечары напралёт ганялі разам на дошках. Прагульвалі ўрокі, атрымлівалі наганяй ад бацькоў, але былі настолькі захоплены, што нічога не магло іх спыніць.
- Побач са школай быў лесапарк з цудоўнай сцежкай здароўя, якая вабіла адтачыць пару-тройку новых трукаў на дошцы. Пасля мы паглядзелі стужку "Дасягаючы немагчымага" аб амерыканскіх скейтбардыстах. Мне здаецца, гэта карціна сур'ёзна паўплывала на савецкую моладзь, у тым ліку і мяне. Мы ўбачылі, на чым катаюцца нашы равеснікі, як апранаюцца, якую музыку слухаюць, як паводзяць сябе... - пералічвае субяседнік. - Тады на мінскіх вуліцах стала з'яўляцца больш моладзі са скейтамі. Аказалася, у горадзе ёсць нават свая тусоўка, у якую я паспяхова ўліўся. Збіраліся мы каля Акадэміі навук двойчы на тыдзень. Дарога ад мікрараёна Сухарава, дзе я жыў, займала пару гадзін.
У пачатку 1990-х падзеі, звязаныя з развалам Савецкага Саюза, якія прывялі да эканамічнага крызісу, паўплывалі і на моладзь. Глебу і яго сябрам на той момант было па 17-18 гадоў. У многіх востра стаяла пытанне не на чым і дзе пакатацца, а што надзець, як дапамагчы бацькам пракарміць сям'ю.
- У нас у тусоўцы застаўся касцяк пяць-дзесяць чалавек, якія стараліся не здавацца. Пазней дзякуючы ім у розных гарадах былога СССР зарадзіўся постсавецкі незалежны скейтбордынг. З'явілася магчымасць выязджаць за мяжу, наведваць скейтшопы, удзельнічаць у спаборніцтвах і так атрымліваць новыя веды, вопыт, прагрэсіраваць, - адзначае ён.
"Прайшоўшы 70-гадовы шлях, скейтбордынг дэбютаваў на Алімпіядзе"
У пачатку нулявых Глеб Бенцыёўскі працаваў у скейтшопе. Уласна, гэта і стала пачаткам стварэння адзінага ў свеце музея скейтбордынгу. У калекцыі больш за 500 экспанатаў: ад дошак з 1950-х, унікальных узораў савецкай эпохі да больш сучасных скейтаў, якія трапілі ў рукі нашага героя ў розны час. Акрамя таго, тут захоўваецца мноства іншых артэфактаў: значкі, экіпіроўка, афішы, аксесуары, дакументы, якія ілюструюць, як гэты від спорту развіваўся ў свеце. Дарэчы, у наступным годзе музей адзначыў 20-годдзе з дня свайго заснавання. Прайсці міма такога месца ў вас наўрад ці атрымаецца: 10-метровы скейт-гігант каля ўвахода прыцягвае ўвагу, нягледзячы на тое што на вуліцы Кастрычніцкай хапае ўтульных кафэ, творчых прастор і яркіх графіці.
- Ідэя зарадзілася ў 2005 годзе. Я бачыў, як сучаснае пакаленне скейтараў ставіцца да таго, што мы паважліва называем "скейтбордынг". Моладзь купляе дошку, робіць на ёй нейкія трукі, ламае і вяртаецца, каб купіць новую. У мой час стаўленне было зусім іншым, напэўна, з-за некалькіх аб'ектыўных прычын. Напрыклад, скейты каштавалі дорага і іх адсутнасць у магазінах, - адзначае ён. - Маё пакаленне вельмі беражліва ставілася да дошкі, мы былі з ёй адзіным цэлым. Ува мне гэта пачуццё захавалася і да гэтага дня. Захацелася ім падзяліцца з падрастаючым пакаленнем.
Першапачаткова Глеб планаваў сабраць дошкі, на якіх каталася савецкая моладзь. Але ў выніку прыйшоў да разумення, што расказу пра гісторыю ролікавай дошкі не можа быць без адсылкі да шляху сусветнага скейтбордынгу. Таму экспазіцыя ўмоўна падзелена на дзве часткі: савецкая і заходняя.
- Літаральна тыдзень таму прывёз некалькі ўнікальных дошак з Казахстана. Сябры дапамаглі іх выкупіць на барахолцы. Перапраўка ў Мінск каштуе вельмі дорага. Таму я сустрэўся з таварышамі ў Сібіры, дзе судзіў спаборніцтвы па снаўбордынгу, і перадаў дошкі аднаму са спартсменаў, які там выступаў. Уласна, ён і даставіў іх у Беларусь. Таму шлях яны зрабілі няблізкі, - расказвае Глеб і ўспамінае, як у яго экспазіцыі з'явіўся алімпійскі скейт. - Прайшоўшы больш чым 70-гадовы шлях, скейтбордынг дэбютаваў на Алімпіядзе ў 2020 годзе. У музеі ёсць унікальны экспанат, які прысвечаны гэтай знамянальнай падзеі. На гэтай дошцы каталася ў Токіа член нацыянальнай зборнай Бразіліі Дора Варэла. Яна асабіста перадала нам артэфакт.
У час экскурсіі па музеі можна ўбачыць, на чым каталіся піянеры сусветнага скейтбордынгу да 1958 года, пакуль не з'явіўся першы прамысловы скейт. У руках Глеба Бенцыёўскага дошка з дзвюма палавінкамі ролікаў-чацвярняшак. Ёсць у музеі і першы савецкі скейтборд "Рула", які лічыцца перадалімпійскай мадэллю 1980-га. Можна заўважыць і брата-блізнюка той самай дошкі Колі Базіна з "Курьера", якая займае ганаровае месца ў раздзеле "СавСкейтПрам".
"Першая беларуская дошка была выраблена ў Пінску"
Асаблівы гонар калекцыянера - першы беларускі скейтборд, "Асфальтавы сёрфер "ТНП 010", які завод "Кузлітмаш" (раней "Кузмаш") серыйна запусціў у 1984 годзе. Тое, што старт вытворчасці першых у Беларусі ролікавых дошак пачаўся менавіта ў Пінску, Глеб Бенцыёўскі даказаў асабіста.
- Сумеснымі намаганнямі з прадстаўнікамі завода "Кузлітмаш" мы вывучылі архівы і змаглі даказаць: першы беларускі борт быў выпушчаны менавіта на гэтым прадпрыемстве ў Пінску. Сама ж ідэя нарадзілася ў аднаго з супрацоўнікаў завода за тры гады да яе рэалізацыі ў час замежнай камандзіроўкі, - тлумачыць Глеб.
Усе экспанаты ў музеі па-свойму каштоўныя для яго стваральніка. Кожны скейт - асобная гісторыя, якіх у скарбонцы калекцыянера вялікае мноства. Змест прасторы, папаўненне экспазіцыі новымі артэфактамі кладзецца на сямейны бюджэт, бо фінансавай падтрымкі ў праекта няма. Аднак захопленага чалавека, які ўсё жыццё прысвяціў скейтбордынгу, гэта не спыняе: у бліжэйшым будучым у экспазіцыі з'явяцца новыя артэфакты, родам з 1960-х.
Сёння 49-гадовы Глеб Бенцыёўскі не толькі першакласна стаіць на скейце, маючы шматгадовы вопыт за спінай, але і з радасцю навучае гэтаму моладзь.
- На самай справе ўсё залежыць ад спецыялізацыі катання. Пачынаючым па класіцы важна абараніць локці, запясці, калені. Калі мы гаворым пра катанне ў рампе з выкананнем трукаў, то абавязкова наяўнасць шлема. У самым хуткасным стылі - даўнхіле - спатрэбіцца мотакамбез, бо скейтбардысты разганяюцца ад 70 да 150 км/гадз, - тлумачыць Глеб.
Ён падкрэслівае: калі ўжо дзіця вырашыла ездзіць на скейце, то бацькам трэба падумаць аб куплі добрай дошкі:
- У сярэднім кошт складае 250 рублёў. Для профі - 400 рублёў. Важна разумець, што таннае не значыць якаснае.
Гаворачы аб тэрмінах эксплуатацыі дошкі, наш эксперт адзначае: у савецкі час давалася 3 гады (або 500 кіламетраў прабегу) па аналогіі з іншымі таварамі народнага спажывання. Сёння такое паняцце адсутнічае.
- Важна, каб дэка, гэта значыць сама дошка, якая вырабляецца са шпоны канадскага дрэва, была свежай. Калі прыходзіце ў магазін за новым скейтам, абавязкова ўдакладняйце, якога года дошка. Яна павінна выдаць звонкую пстрычку, адскокваючы ад зямлі, - тлумачыць Глеб. - Сухая дошка, якая была даўно падрыхтавана, так рабіць не зможа. Яна больш ломкая, што вельмі небяспечна для скейтбардыста.
Сёння ў музеі, які Глеб Бенцыёўскі стварыў амаль 20 гадоў таму, захоўваецца больш за 850 экспанатаў, з якіх больш за 500 артэфактаў - скейты розных эпох і краін.
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Марына ВАЛАХ, фота - Віталь ПІВАВАРЧЫК
і прадастаўлены героем публікацыі
"Філасофію мы спасцігалі на вуліцах горада"
Глеб з усмешкай мысленна вяртаецца ў лета 1988 года так лёгка, быццам яно было ўчора, хоць на самай справе ў яго жыцці з таго часу адбылося нямала важных падзей:
- Памятаю, на канікулах гасцяваў у бабулі ў Нальчыку. Як жа моцна я тады марыў пра веласіпед! Але ён маёй сям'і быў не па кішэні, таму бабуля купіла скейт, які каштаваў у разы танней.
Уласна, гэта і перавярнула маё жыццё. Мабыць, я быў адзіным у горадзе падлеткам на скейтбордзе. Гэта ўсё ж такі Паўночны Каўказ, там крыху іншы менталітэт. Усе равеснікі ганялі на веласіпедах. Магчыма, я быў першым, хто там асвоіў дошку.
Успамінае Глеб і культавы савецкі фільм "Кур'ер", які ў першы год пракату паглядзела больш за 50 мільёнаў гледачоў. Карціна, паводле яго слоў, зрабіла моцнае ўражанне. Асабліва запомнілася сцэна, дзе галоўны герой з сябрам катаюцца на скейтах. Між іншым, на легендарным "Таіры", якіх у СССР было ўсяго сем мадэлей, і другая па ліку мільганула на экране.
- Галоўны герой Іван прапускае першы рабочы дзень і сустракае сябра, якому прывезлі скейт. Той прапануе пакатацца, але Іван адказвае, што яму трэба даставіць на патрэбны адрас рукапіс. На што яго сябар пярэчыць: "Ну пакатаешся і адвязеш", - цытуе частку дыялогу з фільма Глеб Бенцыёўскі. - Скейт падарыў мне магчымасць самавыяўлення, пошуку аднадумцаў і новых сяброў.
З першага разу асвоіць філасофію скейтбордынгу не атрымалася, але праз некалькі спроб і сур'ёзнага падзення на асфальт Глеб зразумеў: займацца гэтым хоча ўсё жыццё.
Пасля канікулаў падлетак вярнуўся ў Мінск, бо пачынаўся навучальны год. Якім жа было яго здзіўленне, калі аказалася, што ў класе новенькі - хлопчык з Таджыкістана, у якога таксама скейт. Хлопцы хутка пасябравалі і вечары напралёт ганялі разам на дошках. Прагульвалі ўрокі, атрымлівалі наганяй ад бацькоў, але былі настолькі захоплены, што нічога не магло іх спыніць.
- Побач са школай быў лесапарк з цудоўнай сцежкай здароўя, якая вабіла адтачыць пару-тройку новых трукаў на дошцы. Пасля мы паглядзелі стужку "Дасягаючы немагчымага" аб амерыканскіх скейтбардыстах. Мне здаецца, гэта карціна сур'ёзна паўплывала на савецкую моладзь, у тым ліку і мяне. Мы ўбачылі, на чым катаюцца нашы равеснікі, як апранаюцца, якую музыку слухаюць, як паводзяць сябе... - пералічвае субяседнік. - Тады на мінскіх вуліцах стала з'яўляцца больш моладзі са скейтамі. Аказалася, у горадзе ёсць нават свая тусоўка, у якую я паспяхова ўліўся. Збіраліся мы каля Акадэміі навук двойчы на тыдзень. Дарога ад мікрараёна Сухарава, дзе я жыў, займала пару гадзін.
У пачатку 1990-х падзеі, звязаныя з развалам Савецкага Саюза, якія прывялі да эканамічнага крызісу, паўплывалі і на моладзь. Глебу і яго сябрам на той момант было па 17-18 гадоў. У многіх востра стаяла пытанне не на чым і дзе пакатацца, а што надзець, як дапамагчы бацькам пракарміць сям'ю.
- У нас у тусоўцы застаўся касцяк пяць-дзесяць чалавек, якія стараліся не здавацца. Пазней дзякуючы ім у розных гарадах былога СССР зарадзіўся постсавецкі незалежны скейтбордынг. З'явілася магчымасць выязджаць за мяжу, наведваць скейтшопы, удзельнічаць у спаборніцтвах і так атрымліваць новыя веды, вопыт, прагрэсіраваць, - адзначае ён.
"Прайшоўшы 70-гадовы шлях, скейтбордынг дэбютаваў на Алімпіядзе"
У пачатку нулявых Глеб Бенцыёўскі працаваў у скейтшопе. Уласна, гэта і стала пачаткам стварэння адзінага ў свеце музея скейтбордынгу. У калекцыі больш за 500 экспанатаў: ад дошак з 1950-х, унікальных узораў савецкай эпохі да больш сучасных скейтаў, якія трапілі ў рукі нашага героя ў розны час. Акрамя таго, тут захоўваецца мноства іншых артэфактаў: значкі, экіпіроўка, афішы, аксесуары, дакументы, якія ілюструюць, як гэты від спорту развіваўся ў свеце. Дарэчы, у наступным годзе музей адзначыў 20-годдзе з дня свайго заснавання. Прайсці міма такога месца ў вас наўрад ці атрымаецца: 10-метровы скейт-гігант каля ўвахода прыцягвае ўвагу, нягледзячы на тое што на вуліцы Кастрычніцкай хапае ўтульных кафэ, творчых прастор і яркіх графіці.
- Ідэя зарадзілася ў 2005 годзе. Я бачыў, як сучаснае пакаленне скейтараў ставіцца да таго, што мы паважліва называем "скейтбордынг". Моладзь купляе дошку, робіць на ёй нейкія трукі, ламае і вяртаецца, каб купіць новую. У мой час стаўленне было зусім іншым, напэўна, з-за некалькіх аб'ектыўных прычын. Напрыклад, скейты каштавалі дорага і іх адсутнасць у магазінах, - адзначае ён. - Маё пакаленне вельмі беражліва ставілася да дошкі, мы былі з ёй адзіным цэлым. Ува мне гэта пачуццё захавалася і да гэтага дня. Захацелася ім падзяліцца з падрастаючым пакаленнем.
Першапачаткова Глеб планаваў сабраць дошкі, на якіх каталася савецкая моладзь. Але ў выніку прыйшоў да разумення, што расказу пра гісторыю ролікавай дошкі не можа быць без адсылкі да шляху сусветнага скейтбордынгу. Таму экспазіцыя ўмоўна падзелена на дзве часткі: савецкая і заходняя.
- Літаральна тыдзень таму прывёз некалькі ўнікальных дошак з Казахстана. Сябры дапамаглі іх выкупіць на барахолцы. Перапраўка ў Мінск каштуе вельмі дорага. Таму я сустрэўся з таварышамі ў Сібіры, дзе судзіў спаборніцтвы па снаўбордынгу, і перадаў дошкі аднаму са спартсменаў, які там выступаў. Уласна, ён і даставіў іх у Беларусь. Таму шлях яны зрабілі няблізкі, - расказвае Глеб і ўспамінае, як у яго экспазіцыі з'явіўся алімпійскі скейт. - Прайшоўшы больш чым 70-гадовы шлях, скейтбордынг дэбютаваў на Алімпіядзе ў 2020 годзе. У музеі ёсць унікальны экспанат, які прысвечаны гэтай знамянальнай падзеі. На гэтай дошцы каталася ў Токіа член нацыянальнай зборнай Бразіліі Дора Варэла. Яна асабіста перадала нам артэфакт.
У час экскурсіі па музеі можна ўбачыць, на чым каталіся піянеры сусветнага скейтбордынгу да 1958 года, пакуль не з'явіўся першы прамысловы скейт. У руках Глеба Бенцыёўскага дошка з дзвюма палавінкамі ролікаў-чацвярняшак. Ёсць у музеі і першы савецкі скейтборд "Рула", які лічыцца перадалімпійскай мадэллю 1980-га. Можна заўважыць і брата-блізнюка той самай дошкі Колі Базіна з "Курьера", якая займае ганаровае месца ў раздзеле "СавСкейтПрам".
"Першая беларуская дошка была выраблена ў Пінску"
Асаблівы гонар калекцыянера - першы беларускі скейтборд, "Асфальтавы сёрфер "ТНП 010", які завод "Кузлітмаш" (раней "Кузмаш") серыйна запусціў у 1984 годзе. Тое, што старт вытворчасці першых у Беларусі ролікавых дошак пачаўся менавіта ў Пінску, Глеб Бенцыёўскі даказаў асабіста.
- Сумеснымі намаганнямі з прадстаўнікамі завода "Кузлітмаш" мы вывучылі архівы і змаглі даказаць: першы беларускі борт быў выпушчаны менавіта на гэтым прадпрыемстве ў Пінску. Сама ж ідэя нарадзілася ў аднаго з супрацоўнікаў завода за тры гады да яе рэалізацыі ў час замежнай камандзіроўкі, - тлумачыць Глеб.
Усе экспанаты ў музеі па-свойму каштоўныя для яго стваральніка. Кожны скейт - асобная гісторыя, якіх у скарбонцы калекцыянера вялікае мноства. Змест прасторы, папаўненне экспазіцыі новымі артэфактамі кладзецца на сямейны бюджэт, бо фінансавай падтрымкі ў праекта няма. Аднак захопленага чалавека, які ўсё жыццё прысвяціў скейтбордынгу, гэта не спыняе: у бліжэйшым будучым у экспазіцыі з'явяцца новыя артэфакты, родам з 1960-х.
Сёння 49-гадовы Глеб Бенцыёўскі не толькі першакласна стаіць на скейце, маючы шматгадовы вопыт за спінай, але і з радасцю навучае гэтаму моладзь.
- На самай справе ўсё залежыць ад спецыялізацыі катання. Пачынаючым па класіцы важна абараніць локці, запясці, калені. Калі мы гаворым пра катанне ў рампе з выкананнем трукаў, то абавязкова наяўнасць шлема. У самым хуткасным стылі - даўнхіле - спатрэбіцца мотакамбез, бо скейтбардысты разганяюцца ад 70 да 150 км/гадз, - тлумачыць Глеб.
Ён падкрэслівае: калі ўжо дзіця вырашыла ездзіць на скейце, то бацькам трэба падумаць аб куплі добрай дошкі:
- У сярэднім кошт складае 250 рублёў. Для профі - 400 рублёў. Важна разумець, што таннае не значыць якаснае.
Гаворачы аб тэрмінах эксплуатацыі дошкі, наш эксперт адзначае: у савецкі час давалася 3 гады (або 500 кіламетраў прабегу) па аналогіі з іншымі таварамі народнага спажывання. Сёння такое паняцце адсутнічае.
- Важна, каб дэка, гэта значыць сама дошка, якая вырабляецца са шпоны канадскага дрэва, была свежай. Калі прыходзіце ў магазін за новым скейтам, абавязкова ўдакладняйце, якога года дошка. Яна павінна выдаць звонкую пстрычку, адскокваючы ад зямлі, - тлумачыць Глеб. - Сухая дошка, якая была даўно падрыхтавана, так рабіць не зможа. Яна больш ломкая, што вельмі небяспечна для скейтбардыста.
Сёння ў музеі, які Глеб Бенцыёўскі стварыў амаль 20 гадоў таму, захоўваецца больш за 850 экспанатаў, з якіх больш за 500 артэфактаў - скейты розных эпох і краін.
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Марына ВАЛАХ, фота - Віталь ПІВАВАРЧЫК
і прадастаўлены героем публікацыі
Падпісвайцеся на нас у
