Адной з галоўных палітычных падзей года стане пасяджэнне VII Усебеларускага народнага сходу. Яго дэлегат, рэктар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, прафесар Андрэй Кароль падзяліўся з карэспандэнтам БЕЛТА сваімі чаканнямі ад маючай адбыцца падзеі, акцэнтаваў увагу на асаблівай місіі УНС, яго значэнні для ўмацавання самабытнасці і захавання краіны, а таксама расказаў аб уключанасці моладзі ў палітычны парадак дня і ініцыятывах БДУ.
- Андрэй Дзмітрыевіч, УНС - даволі малады дзяржаўны палітычны інстытут, з моманту яго стварэння ён надзелены вялікімі паўнамоцтвамі і правамі. Наколькі гэта апраўдана?
- Ва ўсе часы важным для людзей было сваё, тое, што складае ўнутраную каштоўнасць жыцця, - сям'я, краіна, культура, традыцыі. Паколькі знешняе заўсёды зменлівае, масавае, таму зведвае пэўныя скажэнні. УНС - вельмі важная падзея, якая дапамагае нам, беларусам, захаваць сваю ўнікальнасць і ідэнтычнасць, будаваць сваё і тое, што мы хочам. УНС з'яўляецца своеасаблівым унутраным стрыжнем дзяржаўнасці, адначасова ўнікальным правадніком дзяржаўнай палітыкі, волі і згоды народа. Мы жывём у перыяд перамен, ён звязаны з глабальнымі трансфармацыямі, пошукам сэнсаў. Спакон веку людзі аб'ядноўваліся. Але сёння працэнт масавасці вялізны. Ужо цэлыя карпарацыі, напрыклад, вядомыя Microsoft, Google, маючы мільярды падпісчыкаў і вялікі ўплыў на людзей, прэтэндуюць на ролю дзяржавы. Гэтыя лічбавыя платформы глыбока праніклі ў асабістую прастору чалавека, дэманструючы пастаяннае ўмяшанне. Многія пакутуюць ужо ад такога ўздзеяння. Сёння чалавецтва дасягнула такой мяжы, якая характарызуецца стратай сэнсаў, таму што ідзе арыентацыя на знешняе. Адсюль з'яўленне дрэннай чутнасці сябе і іншых, рост пераймання і аднолькавасці. Людзі аддаляюцца ад рэальнасці, схільныя да маніпуляцый і ілюзорнага мыслення. Гэтыя працэсы для соцыуму вельмі небяспечныя. Важна ў такіх умовах абапірацца на сваё - унутранае: краіну, дасягненні, інтэлектуальны патэнцыял дзяржавы. Неабходна ўмацоўваць сувязь пакаленняў, захоўваць матэрыяльна-культурныя каштоўнасці, гістарычную памяць. Але жыццё мяняецца, таму трэба адпавядаць часу і аператыўна рэагаваць на яго запыты. Паказальная ў гэтым плане наша краіна, якая правяла правільную дзяржаўную мадэрнізацыю галін улады. Грамадства праз рэферэндум у 2022 годзе падтрымала прапанову аб наданні УНС канстытуцыйнага статусу і адобрыла абнаўленне галоўнага закона краіны з улікам новай рэальнасці.
Па сутнасці, мы назіраем эвалюцыйнае станаўленне УНС. Спачатку была ўнесена прапанова, аб'яўлены рэспубліканскі рэферэндум, дзе кожны змог выказаць і абазначыць сваё меркаванне і пазіцыю. Не было навязвання і дырэктыў, ішло актыўнае абмеркаванне ў калектывах і на розных узроўнях. На самай справе, такі падыход поўнасцю адпавядае ментальнасці беларускага грамадства, мысленне якога пабудавана не на чужым, а на самабытнасці, культуры, гісторыі і традыцыях нашай краіны. Усё, што чужароднае, не прыжываецца.
УНС - гэта яшчэ пакуль малады арганізм. Але ён мае сапраўдную ўстойлівасць, упэўнена ўмацоўвае ў краіне свой статус як галоўнага палітычнага органа народаўладдзя. Сведчаннем таго з'яўляюцца цікавасць людзей да яго дзейнасці, пытанні, якія яны ў час сустрэч задаюць мне як рэктару і дэпутату. На самай справе УНС - унікальны інструмент сапраўднай дэмакратыі. Векавыя палітычныя інстытуты заходнееўрапейскага вектара сёння сябе дыскрэдытавалі, паказалі, што "цывілізацыя гаварэння" можа ператварыцца ў татальную "цывілізацыю хлусні", калі абсалютна непрымальны ніякі іншы пункт гледжання акрамя выгаднага. Напрыклад, калі трэба, заходняя ідэалогія пад лозунгам свабоды слова свае дзеянні выдае за барацьбу з дэзынфармацыяй, а ў іншым выпадку, калі закрануты яе інтарэсы, любое слова будзе падпадаць пад цэнзуру. Гэта і называецца татальным неалібералізмам, які па сваёй сіле ўздзеяння на чалавека нічым не адрозніваецца ад рабаўладальніцкага стылю.
У Беларусі ж выбраны курс на адкрытасць, дыялог і праўду. Большасці гэта не падабаецца. Асабліва тым, хто мае каланіяльны погляд у адносінах да іншых краін, успрымае іх як здабычу і матэрыяльны рэсурс. Па гэтым шляху на працягу паўтары тысячы гадоў паспяхова ішоў Захад, поўнасцю адарваўшыся ад сваіх хрысціянскіх каранёў. Таму роля УНС як унутранага стрыжня беларускай дзяржавы сёння відавочная і бясспрэчная. Гэты орган звязаны з сакральным і сучаснасным, тымі працэсамі і механізмамі, якія рухаюць краіну, вызначаюць пераемнасць пакаленняў і няспыннае развіццё Беларусі.
- З якімі чаканнямі і запатрабаваннямі ідзяце на УНС?
- Упэўнены, што ўвесь спектр развіцця краіны разгледзяць на вышэйшым прадстаўнічым органе народаўладдзя. Адно з пытанняў заяўленага парадку дня датычыцца праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны ў бліжэйшую пяцігодку. Важны дакумент, паколькі мы жывём у перыяд беспрэцэдэнтнага націску, у першую чаргу з пазіцыі знешняй палітыкі. Хочам мы таго ці не, гэта ўплывае на наша жыццё і эканоміку. Розныя санкцыі выявілі глыбінныя сэнсы разумення сапраўднага партнёрства, калі дамоўленасці ўжо не маюць належнай сілы і ўплыву. Гэта вымушае нас быць іншымі - мабільнымі, ініцыятыўнымі, больш рашучымі, у тым ліку і ў сферы адукацыі. У БДУ мы гэта разумеем, таму ў бягучым годзе таксама прынялі стратэгію развіцця ВНУ да 2030 года і з улікам унутранай палітыкі дзяржавы і знешніх абставін выбудавалі сваю мадэль далейшай работы.
- Як БДУ рыхтуецца да правядзення УНС?
- БДУ разам з іншымі арганізацыямі, рэгіёнамі ўнёс свой уклад у работу маючага адбыцца УНС і ініцыяваў свае прапановы для праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2026-2030 гады. У красавіку мы іх прадставілі ў Міністэрства эканомікі і Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь. Сярод нашых прыярытэтных ініцыятыў - інтэлектуальны суверэнітэт дзяржавы, кадравая і тэхналагічная бяспека дзяржавы ў навуковай сферы, умацаванне традыцыйных каштоўнасцей, міру і бяспекі, а таксама павышэнне эфектыўнасці эканомікі і партнёрства на міжнародным вектары. Мы ўдзялілі вялікую ўвагу развіццю актыўных, па-грамадзянску адказных асоб, патрыётаў, пытанням рэгіянальнай палітыкі, устойлівага экалагічнага развіцця. Акрамя таго, распрацавалі рашэнні, якія арыентаваны на павышэнне канкурэнтаздольнасці адукацыі, укараненне новых мадэлей падрыхтоўкі кадраў, стварэнне ўмоў для рэалізацыі інтэлектуальнага патэнцыялу моладзі, інтэрнацыяналізацыю, персаналізацыю, міждысцыплінарнасць адукацыі, сучасныя падыходы ў навучанні і іншае.
Ужо сёння мы атрымалі на шэраг сваіх прапаноў вычарпальныя адказы. Гэта сапраўды дарагога варта. Упэўнены, што ні адна з нашых ідэй не згубіцца, што сведчыць аб тым, што ў краіне праводзіцца сістэмная работа па апрацоўцы запытаў грамадзян.
- Якія змяненні і ў якіх сферах варта ініцыяваць, на ваш погляд?
- Змяненні дзеля змяненняў не патрэбны. Людзі хочуць стабільнасці, мы гэта бачым праз узаемадзеянне з абітурыентамі, студэнтамі, іх бацькамі. Але там, дзе гэта сапраўды важна, напрыклад, у эканоміцы, новаўвядзенні неабходны. Адукацыя ў прынцыпе вельмі кансерватыўная, але і адначасова адчувальная да сітуацыі на рынку працы, інавацыйна-вытворчай сферы. Таму вельмі важна захаваць баланс паміж тым, што мы маем, дзесяцігадовымі дасягненнямі незалежнай Беларусі, і змяненнямі, якія могуць умацаваць і палепшыць жыццё грамадства.
- Наколькі сучасная моладзь, у прыватнасці студэнцкая, уключана ў правядзенне УНС?
- Ва ўсе часы студэнцтва - гэта той перыяд, калі ў прыярытэце больш лакальныя пытанні, чым у старэйшага пакалення: залік, экзамен, выцягнуць на стыпендыю. Але, нягледзячы на гэту рознасць у сістэме каштоўнасцей, у БДУ мы бачым ужо на першых курсах вельмі сур'ёзных хлопцаў і дзяўчат, якія ў адрозненне ад папярэдніх пакаленняў першакурснікаў, жывуць з лозунгам "Хачу ўсё ведаць!". Яны не баяцца задаваць любыя пытанні, карыстаюцца любой магчымасцю гэта зрабіць, напрыклад, у час мерапрыемстваў адзінага дня інфармавання, на сустрэчах з кіраўніцтвам універсітэта, дэканамі, запрошанымі прадстаўнікамі органаў улады. Магчыма, гэта не заўсёды карэлюе з парадкам дня УНС, але моладзь сапраўды цікавіцца сваёй будучыняй. Бясспрэчна, мы паглыбляем студэнтаў у дзяржаўны парадак дня, яны актыўна ўдзельнічаюць у тэматычных сустрэчах наконт маючага адбыцца УНС, задаюць тон дыскусіі, што дазволіла нам калегіяльна выпрацаваць канцэпт-стратэгію сваіх прапаноў, якія былі прапанаваны на абмеркаванне УНС і, магчыма, прагучаць на яго пляцоўках.
БЕЛТА.-0-
- Андрэй Дзмітрыевіч, УНС - даволі малады дзяржаўны палітычны інстытут, з моманту яго стварэння ён надзелены вялікімі паўнамоцтвамі і правамі. Наколькі гэта апраўдана?
- Ва ўсе часы важным для людзей было сваё, тое, што складае ўнутраную каштоўнасць жыцця, - сям'я, краіна, культура, традыцыі. Паколькі знешняе заўсёды зменлівае, масавае, таму зведвае пэўныя скажэнні. УНС - вельмі важная падзея, якая дапамагае нам, беларусам, захаваць сваю ўнікальнасць і ідэнтычнасць, будаваць сваё і тое, што мы хочам. УНС з'яўляецца своеасаблівым унутраным стрыжнем дзяржаўнасці, адначасова ўнікальным правадніком дзяржаўнай палітыкі, волі і згоды народа. Мы жывём у перыяд перамен, ён звязаны з глабальнымі трансфармацыямі, пошукам сэнсаў. Спакон веку людзі аб'ядноўваліся. Але сёння працэнт масавасці вялізны. Ужо цэлыя карпарацыі, напрыклад, вядомыя Microsoft, Google, маючы мільярды падпісчыкаў і вялікі ўплыў на людзей, прэтэндуюць на ролю дзяржавы. Гэтыя лічбавыя платформы глыбока праніклі ў асабістую прастору чалавека, дэманструючы пастаяннае ўмяшанне. Многія пакутуюць ужо ад такога ўздзеяння. Сёння чалавецтва дасягнула такой мяжы, якая характарызуецца стратай сэнсаў, таму што ідзе арыентацыя на знешняе. Адсюль з'яўленне дрэннай чутнасці сябе і іншых, рост пераймання і аднолькавасці. Людзі аддаляюцца ад рэальнасці, схільныя да маніпуляцый і ілюзорнага мыслення. Гэтыя працэсы для соцыуму вельмі небяспечныя. Важна ў такіх умовах абапірацца на сваё - унутранае: краіну, дасягненні, інтэлектуальны патэнцыял дзяржавы. Неабходна ўмацоўваць сувязь пакаленняў, захоўваць матэрыяльна-культурныя каштоўнасці, гістарычную памяць. Але жыццё мяняецца, таму трэба адпавядаць часу і аператыўна рэагаваць на яго запыты. Паказальная ў гэтым плане наша краіна, якая правяла правільную дзяржаўную мадэрнізацыю галін улады. Грамадства праз рэферэндум у 2022 годзе падтрымала прапанову аб наданні УНС канстытуцыйнага статусу і адобрыла абнаўленне галоўнага закона краіны з улікам новай рэальнасці.
Па сутнасці, мы назіраем эвалюцыйнае станаўленне УНС. Спачатку была ўнесена прапанова, аб'яўлены рэспубліканскі рэферэндум, дзе кожны змог выказаць і абазначыць сваё меркаванне і пазіцыю. Не было навязвання і дырэктыў, ішло актыўнае абмеркаванне ў калектывах і на розных узроўнях. На самай справе, такі падыход поўнасцю адпавядае ментальнасці беларускага грамадства, мысленне якога пабудавана не на чужым, а на самабытнасці, культуры, гісторыі і традыцыях нашай краіны. Усё, што чужароднае, не прыжываецца.
УНС - гэта яшчэ пакуль малады арганізм. Але ён мае сапраўдную ўстойлівасць, упэўнена ўмацоўвае ў краіне свой статус як галоўнага палітычнага органа народаўладдзя. Сведчаннем таго з'яўляюцца цікавасць людзей да яго дзейнасці, пытанні, якія яны ў час сустрэч задаюць мне як рэктару і дэпутату. На самай справе УНС - унікальны інструмент сапраўднай дэмакратыі. Векавыя палітычныя інстытуты заходнееўрапейскага вектара сёння сябе дыскрэдытавалі, паказалі, што "цывілізацыя гаварэння" можа ператварыцца ў татальную "цывілізацыю хлусні", калі абсалютна непрымальны ніякі іншы пункт гледжання акрамя выгаднага. Напрыклад, калі трэба, заходняя ідэалогія пад лозунгам свабоды слова свае дзеянні выдае за барацьбу з дэзынфармацыяй, а ў іншым выпадку, калі закрануты яе інтарэсы, любое слова будзе падпадаць пад цэнзуру. Гэта і называецца татальным неалібералізмам, які па сваёй сіле ўздзеяння на чалавека нічым не адрозніваецца ад рабаўладальніцкага стылю.
У Беларусі ж выбраны курс на адкрытасць, дыялог і праўду. Большасці гэта не падабаецца. Асабліва тым, хто мае каланіяльны погляд у адносінах да іншых краін, успрымае іх як здабычу і матэрыяльны рэсурс. Па гэтым шляху на працягу паўтары тысячы гадоў паспяхова ішоў Захад, поўнасцю адарваўшыся ад сваіх хрысціянскіх каранёў. Таму роля УНС як унутранага стрыжня беларускай дзяржавы сёння відавочная і бясспрэчная. Гэты орган звязаны з сакральным і сучаснасным, тымі працэсамі і механізмамі, якія рухаюць краіну, вызначаюць пераемнасць пакаленняў і няспыннае развіццё Беларусі.
- З якімі чаканнямі і запатрабаваннямі ідзяце на УНС?
- Упэўнены, што ўвесь спектр развіцця краіны разгледзяць на вышэйшым прадстаўнічым органе народаўладдзя. Адно з пытанняў заяўленага парадку дня датычыцца праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны ў бліжэйшую пяцігодку. Важны дакумент, паколькі мы жывём у перыяд беспрэцэдэнтнага націску, у першую чаргу з пазіцыі знешняй палітыкі. Хочам мы таго ці не, гэта ўплывае на наша жыццё і эканоміку. Розныя санкцыі выявілі глыбінныя сэнсы разумення сапраўднага партнёрства, калі дамоўленасці ўжо не маюць належнай сілы і ўплыву. Гэта вымушае нас быць іншымі - мабільнымі, ініцыятыўнымі, больш рашучымі, у тым ліку і ў сферы адукацыі. У БДУ мы гэта разумеем, таму ў бягучым годзе таксама прынялі стратэгію развіцця ВНУ да 2030 года і з улікам унутранай палітыкі дзяржавы і знешніх абставін выбудавалі сваю мадэль далейшай работы.
- Як БДУ рыхтуецца да правядзення УНС?
- БДУ разам з іншымі арганізацыямі, рэгіёнамі ўнёс свой уклад у работу маючага адбыцца УНС і ініцыяваў свае прапановы для праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2026-2030 гады. У красавіку мы іх прадставілі ў Міністэрства эканомікі і Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь. Сярод нашых прыярытэтных ініцыятыў - інтэлектуальны суверэнітэт дзяржавы, кадравая і тэхналагічная бяспека дзяржавы ў навуковай сферы, умацаванне традыцыйных каштоўнасцей, міру і бяспекі, а таксама павышэнне эфектыўнасці эканомікі і партнёрства на міжнародным вектары. Мы ўдзялілі вялікую ўвагу развіццю актыўных, па-грамадзянску адказных асоб, патрыётаў, пытанням рэгіянальнай палітыкі, устойлівага экалагічнага развіцця. Акрамя таго, распрацавалі рашэнні, якія арыентаваны на павышэнне канкурэнтаздольнасці адукацыі, укараненне новых мадэлей падрыхтоўкі кадраў, стварэнне ўмоў для рэалізацыі інтэлектуальнага патэнцыялу моладзі, інтэрнацыяналізацыю, персаналізацыю, міждысцыплінарнасць адукацыі, сучасныя падыходы ў навучанні і іншае.
Ужо сёння мы атрымалі на шэраг сваіх прапаноў вычарпальныя адказы. Гэта сапраўды дарагога варта. Упэўнены, што ні адна з нашых ідэй не згубіцца, што сведчыць аб тым, што ў краіне праводзіцца сістэмная работа па апрацоўцы запытаў грамадзян.
- Якія змяненні і ў якіх сферах варта ініцыяваць, на ваш погляд?
- Змяненні дзеля змяненняў не патрэбны. Людзі хочуць стабільнасці, мы гэта бачым праз узаемадзеянне з абітурыентамі, студэнтамі, іх бацькамі. Але там, дзе гэта сапраўды важна, напрыклад, у эканоміцы, новаўвядзенні неабходны. Адукацыя ў прынцыпе вельмі кансерватыўная, але і адначасова адчувальная да сітуацыі на рынку працы, інавацыйна-вытворчай сферы. Таму вельмі важна захаваць баланс паміж тым, што мы маем, дзесяцігадовымі дасягненнямі незалежнай Беларусі, і змяненнямі, якія могуць умацаваць і палепшыць жыццё грамадства.
- Наколькі сучасная моладзь, у прыватнасці студэнцкая, уключана ў правядзенне УНС?
- Ва ўсе часы студэнцтва - гэта той перыяд, калі ў прыярытэце больш лакальныя пытанні, чым у старэйшага пакалення: залік, экзамен, выцягнуць на стыпендыю. Але, нягледзячы на гэту рознасць у сістэме каштоўнасцей, у БДУ мы бачым ужо на першых курсах вельмі сур'ёзных хлопцаў і дзяўчат, якія ў адрозненне ад папярэдніх пакаленняў першакурснікаў, жывуць з лозунгам "Хачу ўсё ведаць!". Яны не баяцца задаваць любыя пытанні, карыстаюцца любой магчымасцю гэта зрабіць, напрыклад, у час мерапрыемстваў адзінага дня інфармавання, на сустрэчах з кіраўніцтвам універсітэта, дэканамі, запрошанымі прадстаўнікамі органаў улады. Магчыма, гэта не заўсёды карэлюе з парадкам дня УНС, але моладзь сапраўды цікавіцца сваёй будучыняй. Бясспрэчна, мы паглыбляем студэнтаў у дзяржаўны парадак дня, яны актыўна ўдзельнічаюць у тэматычных сустрэчах наконт маючага адбыцца УНС, задаюць тон дыскусіі, што дазволіла нам калегіяльна выпрацаваць канцэпт-стратэгію сваіх прапаноў, якія былі прапанаваны на абмеркаванне УНС і, магчыма, прагучаць на яго пляцоўках.
БЕЛТА.-0-
Падпісвайцеся на нас у
