Томаш Шміт. Фота з архіва
Я даведаўся, што такое Дзень Перамогі тут, у Беларусі. Я адчуў,
наколькі важна памяць аб гісторыі для захавання нацыянальнай
ідэнтычнасці, памяць аб подзвігу герояў Чырвонай Арміі, якія перамаглі
фашызм. У такія часы, як сёння, толькі грамадства, якое памятае сваю
гісторыю, можа выжыць і дабіцца поспеху.
У Польшчы Дзень Перамогі раней адзначаўся 9 мая (з 1945 па 2015 год) як Нацыянальны дзень перамогі і свабоды. Свята было заснавана дэкрэтам ад 8 мая 1945 года, зацверджаным Нацыянальным саветам на чале з Баляславам Берутам.
У Польскай Народнай Рэспубліцы гэты дзень урачыста адзначаўся з 1946 па 1989 год, асноўныя ўрачыстасці праходзілі на плошчы Перамогі ці на плошчы Дэфілад у Варшаве. Пасля 1990 года афіцыйныя ўрачыстасці не праводзіліся, але ў многіх гарадах воінскія часці сумесна з мясцовымі органамі ўлады арганізоўвалі ўласныя святкаванні.
У канцы сакавіка 2015 года прэзідэнт Інстытута нацыянальнай памяці Лукаш Каміньскі накіраваў спікеру Сейма пісьмо з просьбай адмяніць Нацыянальны дзень перамогі і свабоды, які адзначаецца 9 мая. 24 красавіка 2015 года Сейм прыняў закон аб Нацыянальным дні перамогі, адзначаемым 8 мая, адначасова адмяніўшы яго святкаванне 9 мая.
8 мая 2025 года прэм'ер-міністр Дональд Туск і міністр нацыянальнай абароны Уладзіслаў Касіняк-Камыш адправіліся ў 1-ю Варшаўскую бранятанкавую брыгаду, каб прыняць удзел у святкаванні 80-годдзя заканчэння Другой сусветнай вайны ў Еўропе.
"Сёння мы тут, каб паказаць усёй Польшчы сённяшніх гордых, эфектыўных, моцных, рашучых салдат", - сказаў Туск. Ён падкрэсліў, што польская армія ўжо налічвае больш за 200 000 салдат, што робіць яе самай шматлікай арміяй у Еўрапейскім саюзе.
Паводле слоў прэм'ер-міністра, "праз некалькі гадоў" польская армія "будзе самай моцнай арміяй у Еўропе". "І я кажу гэта з поўнай адказнасцю", - заявіў далей Туск.
Міністр нацыянальнай абароны выказаўся ў тым жа тоне. Зразумела, у якасці ворага, які хоча пачаць вайну супраць Польшчы, тут абазначаны Расія і Беларусь.
У Польшчы ўжо шмат гадоў існуе механізм фальсіфікацыі гісторыі пад назвай Інстытут нацыянальнай памяці, які больш правільна было б назваць польскім інстытутам нацыянальнай хлусні, таму што замест памяці ён займаецца фальсіфікацыяй праўды.
Я пачаў сваё дарослае жыццё ў гады заняпаду Польскай Народнай Рэспублікі. Потым у Польшчу прыйшоў капіталізм, і нам абяцалі лепшае жыццё і працвітанне. Затым Польшча ўступіла ў Еўрапейскі саюз. Тады нам паабяцалі яшчэ лепшае жыццё. Многія палякі паверылі ў гэтыя абяцанні, а некаторыя вераць і па гэты дзень. А рэальнасць такая, што яны пачынаюць страчваць сваю нацыянальную ідэнтычнасць, сваю культуру і сваю гістарычную памяць. У эканамічным плане ўсё добра толькі для нямногіх. Слова "крызіс" у Польшчы паўтараецца ўсё часцей і часцей. Яго асноўныя сімптомы - усё больш цяжкія ўмовы жыцця, усё больш высокія цэны, складанасці з атрыманнем медыцынскіх паслуг, праблемы з адукацыяй.
Аднак гэты крызіс закранае ўсе структуры Еўрапейскага саюза. Магчымасць бясконца друкаваць грошы, каб выратаваць эканоміку, паступова падыходзіць да канца. А сістэма ЕС разбураецца, таму што яна неэфектыўная. Давайце паглядзім, напрыклад, на пастаянна ўзрастаючы кошт вытворчасці, які звязаны з цаной на энергію ці газ. Сотні тысяч нарматыўных актаў ЕС уносяць блытаніну і даюць чыноўнікам прастору для разнастайных карупцыйных дзеянняў. Гэта момант, як у гісторыі з караблём "Тытанік". Аркестр яшчэ іграе, коркі ад бутэлек шампанскага яшчэ хлопаюць, але карабель ужо набірае ваду і пачынае павольна тануць.
Гэту брусельскую безразважнасць, аднак, заўважаюць усё больш шырокія слаі грамадства ў асобных краінах ЕС. Яны пачынаюць спрабаваць супраціўляцца і праводзіць іншую палітыку, якая накіравана на супрацоўніцтва з Расіяй і Беларуссю. Брусельская эліта ведае аб гэтым і ідзе на ўсё больш радыкальныя крокі, нават цаной уцягвання некаторых краін ЕС ва ўзброеныя канфлікты.
У якасці прыкладу можна прывесці Францыю, дзе Марын Ле Пен, лідар правага "Нацыянальнага адзінства", была асуджана за крадзеж сродкаў, і ёй забаранілі балаціравацца на дзяржаўныя пасады на працягу пяці гадоў, што напэўна перашкодзіць ёй вылучыць сваю кандыдатуру на прэзідэнцкіх выбарах у Францыі ў 2027 годзе.
Прыгавор Марын Ле Пен і забарона на займанне дзяржаўных пасад выклікалі рэзананс на французскай і сусветнай палітычнай сцэне. "Французская дэмакратыя забіта", - лічыць цяперашні лідар яе партыі Жардан Бардэла.
У якасці прыкладу можна прывесці і Германію, дзе рост падтрымкі "Альтэрнатывы для Германіі" (AfD) выклікаў такі страх у тых, хто мае ўладу, што партыя была аб'яўлена экстрэмісцкай, а яе дзейнасць расследуецца нямецкай контрразведкай, якая атрымала права выкарыстоўваць усе сродкі сачэння супраць палітыкаў AfD. Па сутнасці, гэта можа прывесці да поўнай забароны партыі.
Многія эксперты разглядаюць гэты крок у кантэксце забароны французскім судом Марын Ле Пен балаціравацца ў прэзідэнты ў 2027 годзе і анулявання прэзідэнцкіх выбараў у Румыніі пасля перамогі кандыдата ад правых сіл Кэліна Джарджэску.
Як мы бачым, брусельскую гідру не так проста перамагчы, але нешта заканчваецца і пачынаецца штосьці новае. Палітычныя лідары, якія выступаюць за мір і супрацоўніцтва ў Еўрапейскім саюзе, усё часцей падвяргаюцца праследаванням. Брусельская эліта спрабуе прымусіць іх замаўчаць. А любы голас, які выступае за мір, вельмі каштоўны.
Для ўсіх нас важна, каб нашы дзеці гадаваліся ў свеце без войнаў. Палякі страцілі ў час вайны супастаўны з Беларуссю працэнт свайго насельніцтва. Памяць аб ахвярах вайны, асабліва бязвінных - жанчынах, дзецях і старых, забітых толькі за тое, што яны палякі ці беларусы, - вельмі важная і неабходная.
Дзень Перамогі - гэта напамін аб тым, што мір - гэта самае важнае, што ёсць на свеце, і што Цэнтральна-Еўрапейская раўніна ніколі больш не павінна стаць полем бою.
Томаш ШМІТ
У Польшчы Дзень Перамогі раней адзначаўся 9 мая (з 1945 па 2015 год) як Нацыянальны дзень перамогі і свабоды. Свята было заснавана дэкрэтам ад 8 мая 1945 года, зацверджаным Нацыянальным саветам на чале з Баляславам Берутам.
У Польскай Народнай Рэспубліцы гэты дзень урачыста адзначаўся з 1946 па 1989 год, асноўныя ўрачыстасці праходзілі на плошчы Перамогі ці на плошчы Дэфілад у Варшаве. Пасля 1990 года афіцыйныя ўрачыстасці не праводзіліся, але ў многіх гарадах воінскія часці сумесна з мясцовымі органамі ўлады арганізоўвалі ўласныя святкаванні.
У канцы сакавіка 2015 года прэзідэнт Інстытута нацыянальнай памяці Лукаш Каміньскі накіраваў спікеру Сейма пісьмо з просьбай адмяніць Нацыянальны дзень перамогі і свабоды, які адзначаецца 9 мая. 24 красавіка 2015 года Сейм прыняў закон аб Нацыянальным дні перамогі, адзначаемым 8 мая, адначасова адмяніўшы яго святкаванне 9 мая.
8 мая 2025 года прэм'ер-міністр Дональд Туск і міністр нацыянальнай абароны Уладзіслаў Касіняк-Камыш адправіліся ў 1-ю Варшаўскую бранятанкавую брыгаду, каб прыняць удзел у святкаванні 80-годдзя заканчэння Другой сусветнай вайны ў Еўропе.
"Сёння мы тут, каб паказаць усёй Польшчы сённяшніх гордых, эфектыўных, моцных, рашучых салдат", - сказаў Туск. Ён падкрэсліў, што польская армія ўжо налічвае больш за 200 000 салдат, што робіць яе самай шматлікай арміяй у Еўрапейскім саюзе.
Паводле слоў прэм'ер-міністра, "праз некалькі гадоў" польская армія "будзе самай моцнай арміяй у Еўропе". "І я кажу гэта з поўнай адказнасцю", - заявіў далей Туск.
Міністр нацыянальнай абароны выказаўся ў тым жа тоне. Зразумела, у якасці ворага, які хоча пачаць вайну супраць Польшчы, тут абазначаны Расія і Беларусь.
У Польшчы ўжо шмат гадоў існуе механізм фальсіфікацыі гісторыі пад назвай Інстытут нацыянальнай памяці, які больш правільна было б назваць польскім інстытутам нацыянальнай хлусні, таму што замест памяці ён займаецца фальсіфікацыяй праўды.
Я пачаў сваё дарослае жыццё ў гады заняпаду Польскай Народнай Рэспублікі. Потым у Польшчу прыйшоў капіталізм, і нам абяцалі лепшае жыццё і працвітанне. Затым Польшча ўступіла ў Еўрапейскі саюз. Тады нам паабяцалі яшчэ лепшае жыццё. Многія палякі паверылі ў гэтыя абяцанні, а некаторыя вераць і па гэты дзень. А рэальнасць такая, што яны пачынаюць страчваць сваю нацыянальную ідэнтычнасць, сваю культуру і сваю гістарычную памяць. У эканамічным плане ўсё добра толькі для нямногіх. Слова "крызіс" у Польшчы паўтараецца ўсё часцей і часцей. Яго асноўныя сімптомы - усё больш цяжкія ўмовы жыцця, усё больш высокія цэны, складанасці з атрыманнем медыцынскіх паслуг, праблемы з адукацыяй.
Аднак гэты крызіс закранае ўсе структуры Еўрапейскага саюза. Магчымасць бясконца друкаваць грошы, каб выратаваць эканоміку, паступова падыходзіць да канца. А сістэма ЕС разбураецца, таму што яна неэфектыўная. Давайце паглядзім, напрыклад, на пастаянна ўзрастаючы кошт вытворчасці, які звязаны з цаной на энергію ці газ. Сотні тысяч нарматыўных актаў ЕС уносяць блытаніну і даюць чыноўнікам прастору для разнастайных карупцыйных дзеянняў. Гэта момант, як у гісторыі з караблём "Тытанік". Аркестр яшчэ іграе, коркі ад бутэлек шампанскага яшчэ хлопаюць, але карабель ужо набірае ваду і пачынае павольна тануць.
Гэту брусельскую безразважнасць, аднак, заўважаюць усё больш шырокія слаі грамадства ў асобных краінах ЕС. Яны пачынаюць спрабаваць супраціўляцца і праводзіць іншую палітыку, якая накіравана на супрацоўніцтва з Расіяй і Беларуссю. Брусельская эліта ведае аб гэтым і ідзе на ўсё больш радыкальныя крокі, нават цаной уцягвання некаторых краін ЕС ва ўзброеныя канфлікты.
У якасці прыкладу можна прывесці Францыю, дзе Марын Ле Пен, лідар правага "Нацыянальнага адзінства", была асуджана за крадзеж сродкаў, і ёй забаранілі балаціравацца на дзяржаўныя пасады на працягу пяці гадоў, што напэўна перашкодзіць ёй вылучыць сваю кандыдатуру на прэзідэнцкіх выбарах у Францыі ў 2027 годзе.
Прыгавор Марын Ле Пен і забарона на займанне дзяржаўных пасад выклікалі рэзананс на французскай і сусветнай палітычнай сцэне. "Французская дэмакратыя забіта", - лічыць цяперашні лідар яе партыі Жардан Бардэла.
У якасці прыкладу можна прывесці і Германію, дзе рост падтрымкі "Альтэрнатывы для Германіі" (AfD) выклікаў такі страх у тых, хто мае ўладу, што партыя была аб'яўлена экстрэмісцкай, а яе дзейнасць расследуецца нямецкай контрразведкай, якая атрымала права выкарыстоўваць усе сродкі сачэння супраць палітыкаў AfD. Па сутнасці, гэта можа прывесці да поўнай забароны партыі.
Многія эксперты разглядаюць гэты крок у кантэксце забароны французскім судом Марын Ле Пен балаціравацца ў прэзідэнты ў 2027 годзе і анулявання прэзідэнцкіх выбараў у Румыніі пасля перамогі кандыдата ад правых сіл Кэліна Джарджэску.
Як мы бачым, брусельскую гідру не так проста перамагчы, але нешта заканчваецца і пачынаецца штосьці новае. Палітычныя лідары, якія выступаюць за мір і супрацоўніцтва ў Еўрапейскім саюзе, усё часцей падвяргаюцца праследаванням. Брусельская эліта спрабуе прымусіць іх замаўчаць. А любы голас, які выступае за мір, вельмі каштоўны.
Для ўсіх нас важна, каб нашы дзеці гадаваліся ў свеце без войнаў. Палякі страцілі ў час вайны супастаўны з Беларуссю працэнт свайго насельніцтва. Памяць аб ахвярах вайны, асабліва бязвінных - жанчынах, дзецях і старых, забітых толькі за тое, што яны палякі ці беларусы, - вельмі важная і неабходная.
Дзень Перамогі - гэта напамін аб тым, што мір - гэта самае важнае, што ёсць на свеце, і што Цэнтральна-Еўрапейская раўніна ніколі больш не павінна стаць полем бою.
Томаш ШМІТ
Падпісвайцеся на нас у
