22 сакавіка, Мінск /Кар. БЕЛТА/. У Беларусі сёння аддаюць даніну памяці жыхарам вёскі Хатынь, якая была спалена фашыстамі 82 гады таму - 22 сакавіка 1943 года. Успамінаючы Хатынь, беларусы ўспамінаюць тысячы іншых беларускіх вёсак, знішчаных нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Вёску Хатынь ужо не знайсці на картах Беларусі. Гітлераўцы спалілі яе разам са 149 жыхарамі, з якіх 75 дзяцей. Ні ў чым не вінаватым людзям фашысты вынеслі смяротны прыгавор. З дамоў у вёсцы гітлераўцы выгналі старых, дзяцей, жанчын і мужчын. Хворых і слабых падштурхвалі прыкладамі. Усіх сагналі ў гумно на ўскраіне, у якім некалі захоўвалася сена. Дарослыя як маглі супакойвалі дзяцей, але трывога з кожнай хвілінай усё мацней ахоплівала іх. Зачыненыя ўнутры, яны не ведалі, што рабілася звонку.
У гэты час некалькі салдат абкладвалі сцены гумна саломай, лілі бензін і палілі запалкі. Драўлянае гумно імгненна загарэлася. У дыме задыхаліся і плакалі дзеці. Дарослыя спрабавалі выратаваць дзяцей. Пад націскам дзясяткаў чалавечых цел не вытрымалі і абваліліся дзверы. У палаючым адзенні, ахопленыя жахам, людзі кінуліся ўцякаць, але тых, хто вырываўся з полымя, фашысты абыякава расстрэльвалі з аўтаматаў і кулямётаў.
На месцы вёскі ў памяць аб загінулых быў створаны мемарыяльны комплекс "Хатынь". Рашэнне пра будаўніцтва мемарыяла было прынята ў 1966 годзе.
Тэматычна хатынскі мемарыял складаецца з некалькіх частак, але мае адзінае кампазіцыйнае рашэнне, якое паўтарае планіроўку былой вёскі. У цэнтры - бронзавая скульптура "Няскораны чалавек". Гэта сімвал чалавека, які паўстаў жывым з агню, вынес адтуль цела мёртвага хлопчыка і нясе яго праз гады, прамаўляючы вечны праклён фашызму, праклён любому злу на Зямлі. Яго правобразам паслужыў сведка хатынскай трагедыі Іосіф Камінскі, які цудам застаўся жывым. Ён, абгарэлы, паранены, выбраўся з палаючага агнём гумна і сярод трупаў аднавяскоўцаў знайшоў знявечанае цела свайго сына.
Побач са скульптурай - самкнутыя гранітныя пліты, якія нагадваюць дах гумна, у якім карнікі спалілі жыхароў Хатыні. На брацкай магіле - мармуровы вянок памяці з сімвалічным зваротам загінулых да жывых з просьбай берагчы мір і спакой на зямлі: "Людзі добрыя, помніце: мы любілі жыццё і Радзіму нашу, і вас, дарагія. Мы згарэлі жывымі ў агні. Наша просьба да ўсіх: хай жалоба і смутак абернуцца ў мужнасць і сілу, каб змаглі ўвекавечыць вы мір і спакой на Зямлі. Каб нідзе і ніколі ў віхры пажараў жыццё не ўмірала!". З другога боку вянка - адказ жывых загінулым: "Родныя вы нашы. У смутку вялікім схіліўшы галовы, стаім перад вамі. Вы не скарыліся лютым забойцам у чорныя дні фашысцкай навалы. Вы смерць прынялі, ды полымя сэрцаў вашай любові да савецкай Радзімы навек незгасальна. Памяць пра вас у нас назаўсёды, як неўміруча наша Зямля і вечна яркае сонца над ёю".
Былая вуліца вёскі выкладзена шэрымі, пад колер попелу, жалезабетоннымі плітамі. У тых месцах, дзе раней былі вясковыя дамы, пастаўлена 26 сімвалічных бетонных ніжніх вянкоў зрубаў і столькі ж абеліскаў, якія нагадваюць коміны, абпаленыя агнём. Перад кожным са спаленых дамоў устаноўлена адкрытая брамка як сімвал гасціннасці жыхароў вёскі. На комінах-абелісках - бронзавыя таблічкі з імёнамі тых, хто нарадзіўся і жыў у гэтым доме, а пазней загінуў у вогненным палоне. Абеліскі ўвянчаны званамі, якія сумна гудуць кожныя 30 секунд, нагадваючы наведвальнікам аб трагедыі, што тут адбылася.
На тэрыторыі комплексу знаходзяцца адзіныя ў свеце Могілкі вёсак - 185 сімвалічных магіл, кожная з якіх нагадвае пра адну са спаленых разам з жыхарамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, але так і не адноўленых беларускіх вёсак. 186-я неадроджаная вёска - гэта сама Хатынь. Кожная сімвалічная магіла спаленай вёскі ўяўляе сабой папялішча, у цэнтры якога размешчаны п'едэстал у выглядзе языка полымя - сімвал таго, што паселішча было спалена. Тут жа ў жалобнай урне захоўваецца зямля са знішчанай карнікамі вёскі.
Аднак у ходзе расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа былі ўстаноўлены новыя факты. Спіс вёсак, якія падзялілі трагічны лёс Хатыні, гэта значыць тых, якія былі спалены поўнасцю з жыхарамі і не аднавіліся пасля вайны, дапоўнены новымі населенымі пунктамі. На гэты момант іх налічваецца не менш за 288.
Яшчэ адзін мемарыяльны элемент хатынскага комплексу - Дрэва жыцця, на галінах якога ў алфавітным парадку пералічаны назвы 433 беларускіх вёсак, спаленых акупантамі разам з жыхарамі, але адноўленых пасля вайны. На мемарыяльнай Сцяне памяці ўстаноўлены памятныя пліты з назвамі 260 лагераў смерці і месцаў, дзе фашысты масава знішчалі на тэрыторыі Беларусі людзей. У памяць аб загінулых гарыць Вечны агонь.
Кожны з элементаў хатынскага мемарыяла мае сваю сімволіку, у якой заключаны глыбокі сэнс аб перажытай жыхарамі нашай краіны ў гады Вялікай Айчыннай вайны трагедыі, няскоранасці і мужнасці беларускага народа.
У 2004 годзе, да 60-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, па даручэнні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі была праведзена рэканструкцыя Дзяржаўнага мемарыяльнага комплексу "Хатынь", якая завяршылася да 25 чэрвеня 2004 года.
18 сакавіка 2023 года на тэрыторыі мемарыяльнага комплексу "Хатынь" адбылася цырымонія асвячэння царквы Раства Прасвятой Багародзіцы, адноўленай па ўзоры таго храма, які быў тут раней. Пабудаваць копію царквы ўдалося дзякуючы таму, што ў Нацыянальным гістарычным архіве захаваліся апісанні хатынскага храма канца XVIII стагоддзя.
У дзень 80-й гадавіны трагедыі вёскі Хатынь, 22 сакавіка 2023 года, у мемарыяльным комплексе адбылося адкрыццё новага Музея памяці ахвяр беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Яго экспазіцыя невялікая, але пакідае незабыўнае ўражанне і дае магчымасць глыбока адчуць трагедыю вайны. Не дарэмна наведванне музея не рэкамендуецца асобам маладзейшым за 12 гадоў.
Трагедыя Хатыні - не выпадковы эпізод вайны, а адзін з тысячы фактаў, якія сведчаць аб мэтанакіраванай палітыцы генацыду гітлераўскай Германіі ў адносінах да насельніцтва Беларусі.
8 лютага 2024 года ў Беларусі пачаўся судовы працэс па справе Уладзіміра Катрука, вядомага як кат Хатыні. Восенню 1941 года ён добраахвотна ўступіў у арганізацыю ўкраінскіх нацыяналістаў, а потым (не пазней за студзень 1943 года) увайшоў у склад узброенай арганізаванай злачыннай групы - 118-га батальёна ахоўнай паліцыі. Сумесна з іншымі карнікамі, з'яўляючыся камандзірам аддзялення, ён рэалізоўваў агульную з нацысцкімі злачынцамі мэту планамернага знішчэння беларускага народа шляхам забойстваў, пазбаўлення людзей жылля, адзення і прадуктаў харчавання. Катруку ўдалося пазбегнуць адказнасці. Ён скрыўся ад правасуддзя і пражываў у Канадзе да сваёй смерці. 18 сакавіка 2024 года Вярхоўны Суд Беларусі прызнаў Уладзіміра Катрука вінаватым ва ўчыненні генацыду, гэта значыць злачынстве, прадугледжаным арт.127 КК. У адносінах да яго быў вынесены абвінаваўчы прыгавор без назначэння пакарання.
30 снежня 2024 года Вярхоўны Суд Беларусі прызнаў вінаватым ва ўчыненні генацыду камандзіра 118-га батальёна ахоўнай паліцыі Канстанціна Смоўскага. Ён узначаліў батальён практычна з моманту яго стварэння і ажыццяўляў камандаванне ім пад куратарствам афіцэра СС. Са студзеня 1943 года па май 1944-га Смоўскі ўчыняў масавыя забойствы мірнага насельніцтва, у тым ліку асоб, якія знаходзяцца ў бездапаможным стане, забяспечваў прымусовае перамяшчэнне людзей у Германію для прыцягнення да непасільнай рабскай працы і іншых форм эксплуатацыі. Ён непасрэдна ўдзельнічаў у забойстве ні ў чым не вінаватых мірных жыхароў Хатыні. Пасля заканчэння вайны Смоўскі пражываў на тэрыторыі Заходняй Германіі, а потым - у ЗША. Прыгавор яму таксама быў вынесены пасмяротна, без назначэння пакарання.
Комплекс "Хатынь" уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурнай спадчыны. Сюды едуць людзі з розных краін, каб аддаць даніну памяці ўсім загінулым у полымі ваеннага ліхалецця беларусам. Хатынь назаўсёды застанецца страшным сімвалам тысяч беларускіх вёсак, знішчаных у гады Вялікай Айчыннай вайны. Званы Хатыні - гэта памяць і перасцярога ўсяму свету аб тым, што бяда, якая здарылася тут, больш ніколі не павінна паўтарыцца.-0-
Вёску Хатынь ужо не знайсці на картах Беларусі. Гітлераўцы спалілі яе разам са 149 жыхарамі, з якіх 75 дзяцей. Ні ў чым не вінаватым людзям фашысты вынеслі смяротны прыгавор. З дамоў у вёсцы гітлераўцы выгналі старых, дзяцей, жанчын і мужчын. Хворых і слабых падштурхвалі прыкладамі. Усіх сагналі ў гумно на ўскраіне, у якім некалі захоўвалася сена. Дарослыя як маглі супакойвалі дзяцей, але трывога з кожнай хвілінай усё мацней ахоплівала іх. Зачыненыя ўнутры, яны не ведалі, што рабілася звонку.
У гэты час некалькі салдат абкладвалі сцены гумна саломай, лілі бензін і палілі запалкі. Драўлянае гумно імгненна загарэлася. У дыме задыхаліся і плакалі дзеці. Дарослыя спрабавалі выратаваць дзяцей. Пад націскам дзясяткаў чалавечых цел не вытрымалі і абваліліся дзверы. У палаючым адзенні, ахопленыя жахам, людзі кінуліся ўцякаць, але тых, хто вырываўся з полымя, фашысты абыякава расстрэльвалі з аўтаматаў і кулямётаў.
На месцы вёскі ў памяць аб загінулых быў створаны мемарыяльны комплекс "Хатынь". Рашэнне пра будаўніцтва мемарыяла было прынята ў 1966 годзе.
Тэматычна хатынскі мемарыял складаецца з некалькіх частак, але мае адзінае кампазіцыйнае рашэнне, якое паўтарае планіроўку былой вёскі. У цэнтры - бронзавая скульптура "Няскораны чалавек". Гэта сімвал чалавека, які паўстаў жывым з агню, вынес адтуль цела мёртвага хлопчыка і нясе яго праз гады, прамаўляючы вечны праклён фашызму, праклён любому злу на Зямлі. Яго правобразам паслужыў сведка хатынскай трагедыі Іосіф Камінскі, які цудам застаўся жывым. Ён, абгарэлы, паранены, выбраўся з палаючага агнём гумна і сярод трупаў аднавяскоўцаў знайшоў знявечанае цела свайго сына.
Побач са скульптурай - самкнутыя гранітныя пліты, якія нагадваюць дах гумна, у якім карнікі спалілі жыхароў Хатыні. На брацкай магіле - мармуровы вянок памяці з сімвалічным зваротам загінулых да жывых з просьбай берагчы мір і спакой на зямлі: "Людзі добрыя, помніце: мы любілі жыццё і Радзіму нашу, і вас, дарагія. Мы згарэлі жывымі ў агні. Наша просьба да ўсіх: хай жалоба і смутак абернуцца ў мужнасць і сілу, каб змаглі ўвекавечыць вы мір і спакой на Зямлі. Каб нідзе і ніколі ў віхры пажараў жыццё не ўмірала!". З другога боку вянка - адказ жывых загінулым: "Родныя вы нашы. У смутку вялікім схіліўшы галовы, стаім перад вамі. Вы не скарыліся лютым забойцам у чорныя дні фашысцкай навалы. Вы смерць прынялі, ды полымя сэрцаў вашай любові да савецкай Радзімы навек незгасальна. Памяць пра вас у нас назаўсёды, як неўміруча наша Зямля і вечна яркае сонца над ёю".
Былая вуліца вёскі выкладзена шэрымі, пад колер попелу, жалезабетоннымі плітамі. У тых месцах, дзе раней былі вясковыя дамы, пастаўлена 26 сімвалічных бетонных ніжніх вянкоў зрубаў і столькі ж абеліскаў, якія нагадваюць коміны, абпаленыя агнём. Перад кожным са спаленых дамоў устаноўлена адкрытая брамка як сімвал гасціннасці жыхароў вёскі. На комінах-абелісках - бронзавыя таблічкі з імёнамі тых, хто нарадзіўся і жыў у гэтым доме, а пазней загінуў у вогненным палоне. Абеліскі ўвянчаны званамі, якія сумна гудуць кожныя 30 секунд, нагадваючы наведвальнікам аб трагедыі, што тут адбылася.
На тэрыторыі комплексу знаходзяцца адзіныя ў свеце Могілкі вёсак - 185 сімвалічных магіл, кожная з якіх нагадвае пра адну са спаленых разам з жыхарамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, але так і не адноўленых беларускіх вёсак. 186-я неадроджаная вёска - гэта сама Хатынь. Кожная сімвалічная магіла спаленай вёскі ўяўляе сабой папялішча, у цэнтры якога размешчаны п'едэстал у выглядзе языка полымя - сімвал таго, што паселішча было спалена. Тут жа ў жалобнай урне захоўваецца зямля са знішчанай карнікамі вёскі.
Аднак у ходзе расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа былі ўстаноўлены новыя факты. Спіс вёсак, якія падзялілі трагічны лёс Хатыні, гэта значыць тых, якія былі спалены поўнасцю з жыхарамі і не аднавіліся пасля вайны, дапоўнены новымі населенымі пунктамі. На гэты момант іх налічваецца не менш за 288.
Яшчэ адзін мемарыяльны элемент хатынскага комплексу - Дрэва жыцця, на галінах якога ў алфавітным парадку пералічаны назвы 433 беларускіх вёсак, спаленых акупантамі разам з жыхарамі, але адноўленых пасля вайны. На мемарыяльнай Сцяне памяці ўстаноўлены памятныя пліты з назвамі 260 лагераў смерці і месцаў, дзе фашысты масава знішчалі на тэрыторыі Беларусі людзей. У памяць аб загінулых гарыць Вечны агонь.
Кожны з элементаў хатынскага мемарыяла мае сваю сімволіку, у якой заключаны глыбокі сэнс аб перажытай жыхарамі нашай краіны ў гады Вялікай Айчыннай вайны трагедыі, няскоранасці і мужнасці беларускага народа.
У 2004 годзе, да 60-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, па даручэнні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі была праведзена рэканструкцыя Дзяржаўнага мемарыяльнага комплексу "Хатынь", якая завяршылася да 25 чэрвеня 2004 года.
18 сакавіка 2023 года на тэрыторыі мемарыяльнага комплексу "Хатынь" адбылася цырымонія асвячэння царквы Раства Прасвятой Багародзіцы, адноўленай па ўзоры таго храма, які быў тут раней. Пабудаваць копію царквы ўдалося дзякуючы таму, што ў Нацыянальным гістарычным архіве захаваліся апісанні хатынскага храма канца XVIII стагоддзя.
У дзень 80-й гадавіны трагедыі вёскі Хатынь, 22 сакавіка 2023 года, у мемарыяльным комплексе адбылося адкрыццё новага Музея памяці ахвяр беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Яго экспазіцыя невялікая, але пакідае незабыўнае ўражанне і дае магчымасць глыбока адчуць трагедыю вайны. Не дарэмна наведванне музея не рэкамендуецца асобам маладзейшым за 12 гадоў.
Трагедыя Хатыні - не выпадковы эпізод вайны, а адзін з тысячы фактаў, якія сведчаць аб мэтанакіраванай палітыцы генацыду гітлераўскай Германіі ў адносінах да насельніцтва Беларусі.
8 лютага 2024 года ў Беларусі пачаўся судовы працэс па справе Уладзіміра Катрука, вядомага як кат Хатыні. Восенню 1941 года ён добраахвотна ўступіў у арганізацыю ўкраінскіх нацыяналістаў, а потым (не пазней за студзень 1943 года) увайшоў у склад узброенай арганізаванай злачыннай групы - 118-га батальёна ахоўнай паліцыі. Сумесна з іншымі карнікамі, з'яўляючыся камандзірам аддзялення, ён рэалізоўваў агульную з нацысцкімі злачынцамі мэту планамернага знішчэння беларускага народа шляхам забойстваў, пазбаўлення людзей жылля, адзення і прадуктаў харчавання. Катруку ўдалося пазбегнуць адказнасці. Ён скрыўся ад правасуддзя і пражываў у Канадзе да сваёй смерці. 18 сакавіка 2024 года Вярхоўны Суд Беларусі прызнаў Уладзіміра Катрука вінаватым ва ўчыненні генацыду, гэта значыць злачынстве, прадугледжаным арт.127 КК. У адносінах да яго быў вынесены абвінаваўчы прыгавор без назначэння пакарання.
30 снежня 2024 года Вярхоўны Суд Беларусі прызнаў вінаватым ва ўчыненні генацыду камандзіра 118-га батальёна ахоўнай паліцыі Канстанціна Смоўскага. Ён узначаліў батальён практычна з моманту яго стварэння і ажыццяўляў камандаванне ім пад куратарствам афіцэра СС. Са студзеня 1943 года па май 1944-га Смоўскі ўчыняў масавыя забойствы мірнага насельніцтва, у тым ліку асоб, якія знаходзяцца ў бездапаможным стане, забяспечваў прымусовае перамяшчэнне людзей у Германію для прыцягнення да непасільнай рабскай працы і іншых форм эксплуатацыі. Ён непасрэдна ўдзельнічаў у забойстве ні ў чым не вінаватых мірных жыхароў Хатыні. Пасля заканчэння вайны Смоўскі пражываў на тэрыторыі Заходняй Германіі, а потым - у ЗША. Прыгавор яму таксама быў вынесены пасмяротна, без назначэння пакарання.
Комплекс "Хатынь" уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурнай спадчыны. Сюды едуць людзі з розных краін, каб аддаць даніну памяці ўсім загінулым у полымі ваеннага ліхалецця беларусам. Хатынь назаўсёды застанецца страшным сімвалам тысяч беларускіх вёсак, знішчаных у гады Вялікай Айчыннай вайны. Званы Хатыні - гэта памяць і перасцярога ўсяму свету аб тым, што бяда, якая здарылася тут, больш ніколі не павінна паўтарыцца.-0-
Падпісвайцеся на нас у
