Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Аляксандр Гарбацэвіч - грыбнік, блогер і супрацоўнік адной з ІТ-кампаній - сустрэў нас на ўзлессі побач з аграгарадком Калодзішчы, што пад Мінскам. Трава па пояс, гарачыня пад 30... "Якія грыбы?" - засумняваліся мы і памыліліся. Такой удачы нам яшчэ ніколі не выпадала.
Гэта фантастыка!
- Тут шмат бяроз, значыць, могуць быць падасінавікі і баравікі, - хутка ацаніў перспектыву Аляксандр Гарбацэвіч, але згадзіўся: трава грыбам - перашкода.
Тым не менш, пакуль мы хадзілі па лесе, ён паспеў сабраць паўкошыка баравікоў, падасінавікаў і лісічак. Наша каманда невялікая. Цікавімся: адкуль у гараджаніна Аляксандра любоў да лесу і збору яго дароў? Аказваецца, гісторыя пачалася з летніх школьных канікулаў у вёсцы ў бабулі.
- З дзяцінства хадзіў з бацькам у грыбы, калі прыязджаў з ім на яго радзіму - у вёску Маставая Пухавіцкага раёна, акружаную лесам. Як там не пахадзіць з кошыкам? А мой дзядзька, якога ніколі не падводзіла грыбная ўдача, наогул на гэтым умудраўся нядрэнна зарабляць, - расказвае наш герой.
Сам ён асабліва палюбіў ціхае паляванне пасля таго, як гадоў 10 таму з сям'ёй адправіўся ў новае месца і там раптам знайшлі паляны, усыпаныя баравікамі. Тады набралі каля 400 баравікоў на чацвярых.
- Такое я бачыў упершыню! Ужо тады зразумеў, што хачу знайсці зноў такія фантастычныя паляны. Стаў часцей наведвацца ў лес. Асноўнай мэтай было вывучэнне прычын і заканамернасцей з'яўлення ў тых ці іншых месцах грыбоў і аналогіі іх паўтарэння. Для мяне гэта стала суперзадачай, якую хацелася чаго б гэта ні каштавала вырашыць. І з часам я гэта зрабіў: навучыўся беспамылкова знаходзіць грыбныя лакацыі, - запэўнівае Аляксандр.
Для пошуку такіх палян ІТ-спецыяліст выкарыстоўвае каля васьмі навукова дакладных фактараў. У іх ліку - карта ападкаў, перападу тэмператур на мясцовасці. Астатняе субяседнік расказваць не стаў - сакрэт паляўнічага.
- Аналізуючы сітуацыю, выязджаю на месца і знаходжу там дзясяткі маладых баравікоў. Відовішча, я вам скажу, клас! - не ўтойвае захаплення Аляксандр.
Такія асаблівыя паляны ён гадамі памячае на карце ў сваім тэлефоне. Так зручней - усё ж запомніць немагчыма.
- На наступны год або праз год, калі ідзе грыбная хваля, я вяртаўся ў адзначаны рэгіён і збіраў там значны ўраджай, - запэўнівае блогер. - Грыбы, як правіла, вырастаюць на адных і тых жа месцах. Праз некаторы час можна прыйсці і сабраць там жа яшчэ кошык.
Дожджык і тэмпературная правакацыя
А як жа неспрактыкаванаму грыбніку, у якога няма сваіх метак ураджайных мясцін, вызначыць удачны напрамак?
- Сачыце за картай дажджоў на Яндэкс-анлайн, - раіць Аляксандр. - Ападкі - самае важнае для з'яўлення грыбоў. Гэтак жа як і начное паніжэнне пасля дажджу тэмпературы да 8-9 градусаў. Гэта тэмпературна-вільготнасная правакацыя, якая выклікае ў грыбніцы стрэс. Яна ўспрымае гэту правакацыю як сігнал, што насталі неспрыяльныя ўмовы і трэба размнажацца. Таму калі на момант паніжэння тэмпературы ў рэгіёне апошнія некалькі дзён ішлі дажджы, значыць, грыбы з'явяцца на паверхні зямлі на працягу 10-14 дзён. Гэты нюанс практычна ніхто не ўлічвае. У мінулым сезоне было некалькі такіх унікальных сітуацый - з дажджамі і паніжэннем тэмператур. І хоць потым два тыдні стаяла гарачыня, мне ўдавалася збіраць нядрэнныя ўраджаі.
Відавочнае жаданне нашага героя стварыць свой метад збору на навуковай аснове прывяло яго да супрацоўніцтва з Інстытутам эксперыментальнай батанікі імя Купрэвіча. Цяпер ён з міколагамі стварае асаблівы гербарый - мікатэку. Гэта высушаныя віды грыбоў, якія растуць у краіне. Дарэчы, гэты гербарый, у які ўваходзяць розныя расліны і грыбы, ствараемы вучонымі інстытута і такімі ж добраахвотнымі памочнікамі, як Аляксандр, прызнаны нацыянальным здабыткам.
Пасля пачатку ўдзелу ў гэтым праекце паходы блогера па лясах сталі яшчэ больш частымі. Адначасова ён чытаў запоем навуковую літаратуру і інтэрв'ю з вядучымі сусветнымі міколагамі. З часам Аляксандр стаў адным з унікальных "паляўнічых". У сваіх далёкіх паходах па лясах ён шукае, перш за ўсё, караля грыбнога царства - хваёвы баравік.
Пік сезона для збору грыбоў - ліпень, жнівень, верасень. У гэты час іх столькі, што пасля наведвання лесу Аляксандру, як некалі яго дзядзьку, на хобі ўдаецца нядрэнна зарабіць. З кошыкам, поўным грыбоў, ён гандлюе на Камароўскім рынку.
- Прадаць грыбы не праблема, але выйграюць тыя, хто трапіў на першую хвалю. У сярэдзіне ліпеня мінулага года грыбоў у лесе было яшчэ мала. Тады на Камароўцы гандлявалі толькі лісічкамі. А аднойчы раніцай нехта прывёз каля 200 літраў маладых баравікоў і выставіў на іх цэннік Br100 за кіло. Людзі сталі купляць: засумавалі па баравіках, - гаворыць блогер.
Растуць там, дзе іх збіраюць
Адзін з самых памятных Аляксандру паходаў у лес адбыўся ў мінулым годзе:
- Гэта было нешта неверагоднае: у лясочку 100 на 200 метраў сабралі амаль 500 маладых дубовых баравікоў! Прыехалі туды зацемна, зайшлі ўглыб з ліхтарамі і ўключанымі тэлефонамі. Ужо літаральна праз тры метры ўбачылі грыбы: адзін, два, пяць. Калі ўзышло сонца, то аказалася, што баравікоў дубовых там безліч - сотні. Сабралі цэлую гару!
Блогер упэўнены: мінулы год быў унікальны па баравіках і падасінавіках.
- Мінулай вясной былі пабіты ўсе рэкорды, сезон пачаўся на месяц раней, чым звычайна, - адзначае ён. - Але першыя лісічкі з'явіліся не традыцыйна на Брэстчыне, а пад Слуцкам, у Шышчыцах. Яны пайшлі вузкай паласой па цэнтры Беларусі на поўнач. Грыбы растуць там, дзе іх збіраюць. У адваротным выпадку ў грыбніцы, а гэта сетка міцэлію пад зямлёй, не было б стымулу размнажацца.
Збор грыбоў - не адзінае хобі Аляксандра. Яшчэ адно - відэаздымка. Спалучыўшы іх, малады чалавек стаў весці грыбны блог.
- Дзясяткі людзей пішуць, што хочуць схадзіць са мной у грыбы. Часам я арганізую сумеснае наведванне лясоў - з сябрамі і іншаземцамі, для якіх адпрацавана некалькі лакацый. Замежныя госці гавораць, што ў нас неверагодна прыгожыя лясы. Па некаторых сасновых барах і бярозавых гаях Беларусі можна ісці, як па парку! - падкрэслівае блогер.
Беларусы пішуць яму кожны дзень і часта прысылаюць фота грыбоў з просьбай вызначыць: прыдатны да яды ці не.
- Усім раю, перш чым ісці ў лес, вывучыць ядавітыя грыбы. У Беларусі іх каля чатырох відаў. Напрыклад, у белай паганкі ёсць адметная асаблівасць - спаднічка, але яе па-ранейшаму блытаюць з зялёнай сыраежкай, - гаворыць Аляксандр.
Яшчэ адна яго парада звязана са спосабам збору грыбоў: іх трэба не зразаць, а выкручваць.
- Навукова даказана, што гэта бяспечная для грыбніцы працэдура. Даросламу пакаленню шмат дзесяцігоддзяў гаварылі, што грыбы трэба зразаць, таму што калі выкручваць, то расці там яны больш не будуць. Вучоныя даказалі, што гэта не так. Тым не менш не ўсе аб гэтым ведаюць. Адна жанчына нават напісала мне: "Ты браканьер, варвар, засланы да нас знішчаць прыроду Беларусі!" - успамінае блогер.
Дарэчы, Аляксандр заўсёды вельмі старанна рыхтуецца да наведвання лесу. Абавязкова спампоўвае карту мясцовасці, а ў гушчары перамяшчаецца з навігатарам.
- Загадзя клапачуся аб тым, каб тэлефон быў поўнасцю зараджаны. Лічу, што сапраўднаму грыбніку ў лесе заблукаць нельга. А калі ваджу па ім турыстаў, раю ім трымацца адзін за аднаго, далёка не разыходзіцца, - расказвае ён.
Блогеру аднойчы разам з бацькам давялося выратаваць чалавека, які згубіўся. Пажылы мужчына прабіраўся праз гушчар і балоты, быў па грудзі ў гразі і ўсё ніяк не мог знайсці дарогу дадому.
Сярэдняе паміж грыбам і кальмарам
Не маглі не спытацца і аб кулінарных перавагах грыбніка. Ён прызнаецца: яшчэ да мінулай восені вельмі любіў белыя грыбы.
- Але неяк у лесе папалася лісічка трубкападобная, якая, як лічылася, часцей расце ў Фінляндыі. Я яе пасмажыў і зразумеў: яна смачнейшая за баравікі. Нагадвае штосьці сярэдняе паміж грыбам і кальмарам, - тлумачыць Аляксандр.
Яшчэ адзін з яго любімых відаў грыбоў - смаржкі.
- Сезон збору смаржка канічнага можа прадаўжацца ад тыдня да трох, але не кожны год. У мінулым, напрыклад, я ўжо 19 разоў ездзіў у лес у любое надвор'е. Смаржкі растуць па ўбываючай: калі ў адзін дзень знайшоў 100 грыбоў, то праз тры дні іх будзе 15-20, а яшчэ праз тры - усяго некалькі, - расказвае блогер.
Яго мары, вядома ж, таксама датычацца грыбоў. Прызнаецца, што хоча калі не пераўзысці, то паўтарыць самую ўраджайную знаходку: знайсці на адной палянцы вельмі шмат баравікоў.
- А яшчэ - каб маё захапленне акуплялася, - расказвае ён. - З пачатку старту блога, які вяду два гады, прыблізныя расходы на рамонт аўтамабіля, бензін, арэнду начлегу склалі каля $5 тыс. Затраты пакуль не акупіліся. Думаю, мая лепшая грыбная паляна яшчэ наперадзе!
Тамара МАРКІНА,
фота Раміля НАСІБУЛІНА,
газета "7 дней".-0-
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Гэта фантастыка!
- Тут шмат бяроз, значыць, могуць быць падасінавікі і баравікі, - хутка ацаніў перспектыву Аляксандр Гарбацэвіч, але згадзіўся: трава грыбам - перашкода.
Тым не менш, пакуль мы хадзілі па лесе, ён паспеў сабраць паўкошыка баравікоў, падасінавікаў і лісічак. Наша каманда невялікая. Цікавімся: адкуль у гараджаніна Аляксандра любоў да лесу і збору яго дароў? Аказваецца, гісторыя пачалася з летніх школьных канікулаў у вёсцы ў бабулі.
- З дзяцінства хадзіў з бацькам у грыбы, калі прыязджаў з ім на яго радзіму - у вёску Маставая Пухавіцкага раёна, акружаную лесам. Як там не пахадзіць з кошыкам? А мой дзядзька, якога ніколі не падводзіла грыбная ўдача, наогул на гэтым умудраўся нядрэнна зарабляць, - расказвае наш герой.
Сам ён асабліва палюбіў ціхае паляванне пасля таго, як гадоў 10 таму з сям'ёй адправіўся ў новае месца і там раптам знайшлі паляны, усыпаныя баравікамі. Тады набралі каля 400 баравікоў на чацвярых.
- Такое я бачыў упершыню! Ужо тады зразумеў, што хачу знайсці зноў такія фантастычныя паляны. Стаў часцей наведвацца ў лес. Асноўнай мэтай было вывучэнне прычын і заканамернасцей з'яўлення ў тых ці іншых месцах грыбоў і аналогіі іх паўтарэння. Для мяне гэта стала суперзадачай, якую хацелася чаго б гэта ні каштавала вырашыць. І з часам я гэта зрабіў: навучыўся беспамылкова знаходзіць грыбныя лакацыі, - запэўнівае Аляксандр.
Для пошуку такіх палян ІТ-спецыяліст выкарыстоўвае каля васьмі навукова дакладных фактараў. У іх ліку - карта ападкаў, перападу тэмператур на мясцовасці. Астатняе субяседнік расказваць не стаў - сакрэт паляўнічага.
- Аналізуючы сітуацыю, выязджаю на месца і знаходжу там дзясяткі маладых баравікоў. Відовішча, я вам скажу, клас! - не ўтойвае захаплення Аляксандр.
Такія асаблівыя паляны ён гадамі памячае на карце ў сваім тэлефоне. Так зручней - усё ж запомніць немагчыма.
- На наступны год або праз год, калі ідзе грыбная хваля, я вяртаўся ў адзначаны рэгіён і збіраў там значны ўраджай, - запэўнівае блогер. - Грыбы, як правіла, вырастаюць на адных і тых жа месцах. Праз некаторы час можна прыйсці і сабраць там жа яшчэ кошык.
Дожджык і тэмпературная правакацыя
А як жа неспрактыкаванаму грыбніку, у якога няма сваіх метак ураджайных мясцін, вызначыць удачны напрамак?
- Сачыце за картай дажджоў на Яндэкс-анлайн, - раіць Аляксандр. - Ападкі - самае важнае для з'яўлення грыбоў. Гэтак жа як і начное паніжэнне пасля дажджу тэмпературы да 8-9 градусаў. Гэта тэмпературна-вільготнасная правакацыя, якая выклікае ў грыбніцы стрэс. Яна ўспрымае гэту правакацыю як сігнал, што насталі неспрыяльныя ўмовы і трэба размнажацца. Таму калі на момант паніжэння тэмпературы ў рэгіёне апошнія некалькі дзён ішлі дажджы, значыць, грыбы з'явяцца на паверхні зямлі на працягу 10-14 дзён. Гэты нюанс практычна ніхто не ўлічвае. У мінулым сезоне было некалькі такіх унікальных сітуацый - з дажджамі і паніжэннем тэмператур. І хоць потым два тыдні стаяла гарачыня, мне ўдавалася збіраць нядрэнныя ўраджаі.
Відавочнае жаданне нашага героя стварыць свой метад збору на навуковай аснове прывяло яго да супрацоўніцтва з Інстытутам эксперыментальнай батанікі імя Купрэвіча. Цяпер ён з міколагамі стварае асаблівы гербарый - мікатэку. Гэта высушаныя віды грыбоў, якія растуць у краіне. Дарэчы, гэты гербарый, у які ўваходзяць розныя расліны і грыбы, ствараемы вучонымі інстытута і такімі ж добраахвотнымі памочнікамі, як Аляксандр, прызнаны нацыянальным здабыткам.
Пасля пачатку ўдзелу ў гэтым праекце паходы блогера па лясах сталі яшчэ больш частымі. Адначасова ён чытаў запоем навуковую літаратуру і інтэрв'ю з вядучымі сусветнымі міколагамі. З часам Аляксандр стаў адным з унікальных "паляўнічых". У сваіх далёкіх паходах па лясах ён шукае, перш за ўсё, караля грыбнога царства - хваёвы баравік.
Пік сезона для збору грыбоў - ліпень, жнівень, верасень. У гэты час іх столькі, што пасля наведвання лесу Аляксандру, як некалі яго дзядзьку, на хобі ўдаецца нядрэнна зарабіць. З кошыкам, поўным грыбоў, ён гандлюе на Камароўскім рынку.
- Прадаць грыбы не праблема, але выйграюць тыя, хто трапіў на першую хвалю. У сярэдзіне ліпеня мінулага года грыбоў у лесе было яшчэ мала. Тады на Камароўцы гандлявалі толькі лісічкамі. А аднойчы раніцай нехта прывёз каля 200 літраў маладых баравікоў і выставіў на іх цэннік Br100 за кіло. Людзі сталі купляць: засумавалі па баравіках, - гаворыць блогер.
Растуць там, дзе іх збіраюць
Адзін з самых памятных Аляксандру паходаў у лес адбыўся ў мінулым годзе:
- Гэта было нешта неверагоднае: у лясочку 100 на 200 метраў сабралі амаль 500 маладых дубовых баравікоў! Прыехалі туды зацемна, зайшлі ўглыб з ліхтарамі і ўключанымі тэлефонамі. Ужо літаральна праз тры метры ўбачылі грыбы: адзін, два, пяць. Калі ўзышло сонца, то аказалася, што баравікоў дубовых там безліч - сотні. Сабралі цэлую гару!
Блогер упэўнены: мінулы год быў унікальны па баравіках і падасінавіках.
- Мінулай вясной былі пабіты ўсе рэкорды, сезон пачаўся на месяц раней, чым звычайна, - адзначае ён. - Але першыя лісічкі з'явіліся не традыцыйна на Брэстчыне, а пад Слуцкам, у Шышчыцах. Яны пайшлі вузкай паласой па цэнтры Беларусі на поўнач. Грыбы растуць там, дзе іх збіраюць. У адваротным выпадку ў грыбніцы, а гэта сетка міцэлію пад зямлёй, не было б стымулу размнажацца.
Збор грыбоў - не адзінае хобі Аляксандра. Яшчэ адно - відэаздымка. Спалучыўшы іх, малады чалавек стаў весці грыбны блог.
- Дзясяткі людзей пішуць, што хочуць схадзіць са мной у грыбы. Часам я арганізую сумеснае наведванне лясоў - з сябрамі і іншаземцамі, для якіх адпрацавана некалькі лакацый. Замежныя госці гавораць, што ў нас неверагодна прыгожыя лясы. Па некаторых сасновых барах і бярозавых гаях Беларусі можна ісці, як па парку! - падкрэслівае блогер.
Беларусы пішуць яму кожны дзень і часта прысылаюць фота грыбоў з просьбай вызначыць: прыдатны да яды ці не.
- Усім раю, перш чым ісці ў лес, вывучыць ядавітыя грыбы. У Беларусі іх каля чатырох відаў. Напрыклад, у белай паганкі ёсць адметная асаблівасць - спаднічка, але яе па-ранейшаму блытаюць з зялёнай сыраежкай, - гаворыць Аляксандр.
Яшчэ адна яго парада звязана са спосабам збору грыбоў: іх трэба не зразаць, а выкручваць.
- Навукова даказана, што гэта бяспечная для грыбніцы працэдура. Даросламу пакаленню шмат дзесяцігоддзяў гаварылі, што грыбы трэба зразаць, таму што калі выкручваць, то расці там яны больш не будуць. Вучоныя даказалі, што гэта не так. Тым не менш не ўсе аб гэтым ведаюць. Адна жанчына нават напісала мне: "Ты браканьер, варвар, засланы да нас знішчаць прыроду Беларусі!" - успамінае блогер.
Дарэчы, Аляксандр заўсёды вельмі старанна рыхтуецца да наведвання лесу. Абавязкова спампоўвае карту мясцовасці, а ў гушчары перамяшчаецца з навігатарам.
- Загадзя клапачуся аб тым, каб тэлефон быў поўнасцю зараджаны. Лічу, што сапраўднаму грыбніку ў лесе заблукаць нельга. А калі ваджу па ім турыстаў, раю ім трымацца адзін за аднаго, далёка не разыходзіцца, - расказвае ён.
Блогеру аднойчы разам з бацькам давялося выратаваць чалавека, які згубіўся. Пажылы мужчына прабіраўся праз гушчар і балоты, быў па грудзі ў гразі і ўсё ніяк не мог знайсці дарогу дадому.
Сярэдняе паміж грыбам і кальмарам
Не маглі не спытацца і аб кулінарных перавагах грыбніка. Ён прызнаецца: яшчэ да мінулай восені вельмі любіў белыя грыбы.
- Але неяк у лесе папалася лісічка трубкападобная, якая, як лічылася, часцей расце ў Фінляндыі. Я яе пасмажыў і зразумеў: яна смачнейшая за баравікі. Нагадвае штосьці сярэдняе паміж грыбам і кальмарам, - тлумачыць Аляксандр.
Яшчэ адзін з яго любімых відаў грыбоў - смаржкі.
- Сезон збору смаржка канічнага можа прадаўжацца ад тыдня да трох, але не кожны год. У мінулым, напрыклад, я ўжо 19 разоў ездзіў у лес у любое надвор'е. Смаржкі растуць па ўбываючай: калі ў адзін дзень знайшоў 100 грыбоў, то праз тры дні іх будзе 15-20, а яшчэ праз тры - усяго некалькі, - расказвае блогер.
Яго мары, вядома ж, таксама датычацца грыбоў. Прызнаецца, што хоча калі не пераўзысці, то паўтарыць самую ўраджайную знаходку: знайсці на адной палянцы вельмі шмат баравікоў.
- А яшчэ - каб маё захапленне акуплялася, - расказвае ён. - З пачатку старту блога, які вяду два гады, прыблізныя расходы на рамонт аўтамабіля, бензін, арэнду начлегу склалі каля $5 тыс. Затраты пакуль не акупіліся. Думаю, мая лепшая грыбная паляна яшчэ наперадзе!
Тамара МАРКІНА,
фота Раміля НАСІБУЛІНА,
газета "7 дней".-0-
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Падпісвайцеся на нас у
