04 верасня 2025, 10:54

"Я адзіны, хто аказаўся побач". Як няшчасны выпадак дапамог беларусу стаць урачом

Аляксандр Чайкоўскі

Навіны сюжэта "Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"

Паглядзіце, якую ферму пабудаваў гэты беларус! Тут вырошчваюць сапраўдных крэветак

"Хочацца ўсю гэту прыгажосць намаляваць". Карціны гэтай беларускі захоўваюцца ў прыватных калекцыях па ўсім свеце

Пасля ўніверсітэта Аляксандр Чайкоўскі размеркаваўся ва УАЗ "Гарадская клінічная бальніца хуткай медыцынскай дапамогі" ўрачом-траўматолагам. Мінула 10 гадоў, а ён прадаўжае тут працаваць, кожны дзень ратуючы людзям жыццё і здароўе. Карэспандэнты "7 дней" пагаварылі з ім пра выбар важнай і ў той жа час складанай прафесіі, а яшчэ даведаліся, чаму яе лічаць творчай і пры чым тут геаметрыя.

"Я згадзіўся, хоць наогул не разумеў, куды траплю"

Аляксандр Чайкоўскі з усмешкай прызнаецца, што ў дзяцінстве нават не задумваўся, што некалі звяжа жыццё з медыцынай. Адразу марыў стаць банкірам, а затым ваенным. Умяшаўся, як гэта часта бывае, адзін выпадак.

- Мая малая радзіма - аграгарадок Бездзеж, што на Брэстчыне. Дзядуля жыў усяго праз дом ад нас, і, вядома, я заўсёды яму дапамагаў па гаспадарцы. Аднойчы пілуем мы з ім дрэвы ў садзе - і бензапіла выслізгвае з яго рук і наносіць рэзаную рану галёнкі, пашкоджваючы сасуды. Я адзіны, хто на той момант аказаўся побач з дзедам. Адпаведна, трэба тэрмінова аказаць першую дапамогу - налажыць павязку, спыніць крывацёк, - з веданнем справы расказвае герой нашага праекта. - У мяне ўсё атрымалася літаральна адразу ж. Напэўна, гэта і стала штуршком да выбару прафесіі. Да таго ж дзядуля заўсёды марыў, каб нехта з яго ўнукаў стаў урачом. Ён нават тады мне сказаў: "Саша, табе трэба стаць хірургам".

Аляксандр вучыўся ў 12-гадовай школе. Лепш за ўсё яму даваліся дакладныя навукі - фізіка, матэматыка, а самай любімай была геаметрыя.

- У 11-м класе даведаўся, што я ўжо выпускнік, яшчэ аднаго навучальнага года не будзе, таму трэба хутка вырашаць, куды паступаць. Успомніліся словы дзеда. Плюс да ўсяго я не на жарт захапіўся серыялам, сюжэт якога - жыццё інтэрнаў, урачоў і іншага персаналу бальніцы. Кожная серыя пачыналася з нейкай катастрофы: ці то ўраган, аварыя, выбух. Паступае ў аддзяленне мноства пацыентаў з пераломамі, унутранымі пашкоджаннямі… Вось менавіта такой я і ўяўляў дзейнасць хірурга, - расказвае медык і ўдакладняе, што яго сям'я далёка не медыцынская. Адзіны прадстаўнік гэтай сферы - стрыечная цётка, якая працуе аперацыйнай сястрой.

Пераключыцца з фізіка-матэматычнага напрамку на хіміка-біялагічны атрымалася даволі хутка. Таму школу наш субяседнік скончыў з адзнакай. Валодаючы добрымі ведамі і падрыхтоўкай, ён змог адразу паступіць у медыцынскі ўніверсітэт.

- Першым часам вучоба там давалася цяжка. Калі са школьных дзясятак з дзявяткамі, можна сказаць, скочваешся на ўніверсітэцкія васьмёркі і сямёркі, зведваеш сур'ёзны стрэс. Напэўна, ён мне тады і перашкаджаў. Але цікавасць да вучобы перамагла, - усміхаецца ён. - Асабліва палюбілася анатомія, паколькі з першага курса разумеў, што хачу быць хірургам, таму і рабіў акцэнт на гэтым прадмеце.

Такім чынам, калі на шостым курсе размова зайшла пра выбар напрамку спецыяльнасці на субардынатуры, Аляксандр Чайкоўскі без роздумаў пайшоў на хірургію. Нават даводзілася прысутнічаць на аперацыях. Праўда, у асноўным яны былі планавыя, а хацелася нейкі экстранны выпадак, дзе рашэнні і дзеянні павінны быць прадуманымі, але хуткімі. Што датычыцца траўматалогіі, то ва ўніверсітэце гэты прадмет выкладаўся цыкламі, таму студэнт меў аб ім толькі агульнае ўяўленне. Толькі калі паступіў на работу ў Гарадскую клінічную бальніцу хуткай медыцынскай дапамогі, стаў спасцігаць усе тонкасці.

- Размеркаванне было выпадковым. Здаецца, я ішоў па ліку 49-м з 50 чалавек. Усе месцы ў хірургічных стацыянарах да таго часу, на жаль, ужо скончыліся. Адразу засмуціўся: у паліклініку ісці працаваць не хацеў. Тады дэкан прапанаваў мне пасаду траўматолага ў БХМД. Я згадзіўся, хоць наогул не разумеў, куды траплю, - усміхаецца Аляксандр і ўдакладняе, што на самай жа справе аказаўся ва ўнікальным месцы, якое цалкам змяніла яго ўспрыманне такога раздзела медыцыны, як траўматалогія. - Аддзяленне спалучанай траўмы - адзінае ў Беларусі. Тут аказваецца дапамога пацыентам з найбольш складанымі пашкоджаннямі: пасля цяжкіх ДТЗ, падзення з вышыні, з матацыклетнымі траўмамі.

"Траўматолаг - прафесія творчая"

Экстранная служба медыцынскай дапамогі, паводле слоў субяседніка, мае сваю спецыфіку. Напрыклад, з боку ўрача павінна быць максімум цярпення, уседлівасці, стрэсаўстойлівасці.

- Добра памятаю сваю самую першую аперацыю - на трэці дзень інтэрнатуры. Гэта быў цяжкі аскольчаты пералом сцегнавой косці. Да гэтага я ніколі раней не прысутнічаў на аперацыях па астэасінтэзе доўгіх трубчастых касцей. Таму быў пад вялікім уражаннем: выканаць маніпуляцыю закрытай рэпазіцыі пералому не атрымалася, трэба было агаліць месца, каб дастаць усе адломкі і ўправіць косць. Усё прайшло паспяхова, - расказвае Аляксандр Чайкоўскі. - Дарэчы, пацыент - матацыкліст. Потым я яго далечваў, актыўна займаўся рэабілітацыяй. Не без цяжкасцей, вядома, было, але чалавек паправіўся.

Успамінае Аляксандр, як на пяты дзень інтэрнатуры праводзіў сур'ёзную маніпуляцыю: пажылой жанчыне з пераломам сцегнавой косці праводзіў спіцу.

- Маніпуляцыя праводзіцца пад мясцовай анестэзіяй з выкарыстаннем траўматалагічнага дрыля. Калі ты гэта робіш першы раз, то крыху страшна, - адзначае ён. І расказвае, як спраўляецца з хваляваннем:

- Яно было ў пачатку шляху. Калі ж набываеш вопыт, упэўненасць у сваіх ведах і дзеяннях, хваляванне адыходзіць на другі план. Я - чалавек адказны. Гэта якасць вельмі дапамагае ў рабоце: траціш больш часу на падрыхтоўку да той жа аперацыі, больш скрупулёзна ставішся да абследавання пацыента, пераглядаеш па некалькі разоў аналізы… Словам, удзяляеш увагу нават дробязям, якія ў нашай прафесіі лішнімі не бываюць. За кошт гэтага аказанне медыцынскай дапамогі праходзіць на куды больш высокім узроўні.

У аддзяленні спалучанай траўмы колькасць аперацый даходзіць да васьмі за змену. Напрыклад, адбылося ДТЗ - і паступіла адразу пяць цяжкіх пацыентаў, якіх трэба прааперыраваць у тэрміновым парадку.

- Адзін з выпадкаў: пацыентка пры падзенні з восьмага паверха атрымала сур'ёзныя траўмы. Дыягнаставалі пералом сцёгнаў, касцей таза, пашкоджанні ўнутраных органаў. Добра, што муж у гэты час падыходзіў да дома і адразу ж выклікаў хуткую дапамогу, - дзеліцца Аляксандр. - Толькі паступіла ў аддзяленне - і ў экстранным парадку была ўзята на аперацыю. Далей ёй аказвалася планавая дапамога. Жанчына паправілася і вярнулася да звычайнага спосабу жыцця.

Гаворачы пра траўматалогію, Аляксандр Чайкоўскі параўноўвае яе са сталярнай справай, паколькі нават у інструментаў адны і тыя ж назвы.

- Долата, малаток, дрыль, пілы... Дарэчы, дзядуля быў выдатным сталяром. Пабудаваў дом, ды і ўсё навокал заўсёды рабіў сам: вароты, плот, ганак. Я ж унікаў ва ўсе працэсы, гледзячы, як ён майструе сваімі рукамі, - расказвае герой праекта і ўдакладняе, што траўматолаг - прафесія творчая. - Варыянтаў лячэння шмат. Можна прымяняць розныя методыкі, але заўсёды разглядаю самыя эфектыўныя і пры гэтым менш інвазіўныя, каб чалавек хутчэй аднаўляўся. У рабоце ўрача мне дапамагае любімы школьны прадмет - геаметрыя. Важна прасторавае ўспрыманне таго ж пералому.

На думку ўрача, у галаве павінна скласціся карцінка: як зламана і як аднавіць. Бываюць закрытыя аперацыі без агалення месца траўмы. Тады на дапамогу медыкам прыходзіць прамое рэнтгенаўскае даследаванне: выкарыстоўваецца электронна-аптычны ператваральнік, работа з якім мае на мэце ахову ў выглядзе спецыяльных свінцовых фартухоў.

- Заўсёды імкнуся думаць пазітыўна, нават у самым цяжкім выпадку. На гэта ж настройваю сваіх пацыентаў: гавару, што ўсё абавязкова будзе добра. Самае галоўнае - выратаваць чалавека. Вядома, бывае ў сувязі з траўмамі страта якасці жыцця, тым не менш ён жывы, - гаворыць Аляксандр Чайкоўскі і адзначае, што самае складанае ў яго прафесіі - у выпадку лятальных канцоў, якія, на жаль, таксама адбываюцца, гаварыць з роднымі.

- Па-сапраўднаму адчуваеш іх боль. І я не згаджуся з тымі, хто сцвярджае, быццам з часам смерць пацыента для медыка становіцца звычайнасцю. Мы гэтак жа перажываем і спачуваем, бо да страты няхай нават чужога чалавека немагчыма прывыкнуць, - прызнаецца хірург.

"Дапамога павінна быць максімальна хуткай"

Наталля Чайкоўская, жонка Аляксандра, таксама медык. Яна працуе доктарам-афтальмолагам, а яшчэ займаецца актыўнай грамадска-палітычнай дзейнасцю ў якасці члена Маладзёжнага савета пры Мінскім гарадскім Савеце дэпутатаў. Курыруе сектар аховы здароўя.

- У сувязі з загружанасцю я не заўсёды магу так часта праводзіць час з жонкай, як нам гэтага хацелася б. Але, з'яўляючыся медыкам, яна сама ўсё разумее і не крыўдуе, - з усмешкай гаворыць Аляксандр. - Разам любім падарожнічаць. Жонка ўсё плануе, а я дапамагаю рэалізоўваць. Таксама прымаем удзел у розных грамадскіх мерапрыемствах, у тым ліку спартыўных. Напрыклад, у Мінскім паўмарафоне. Я не аматар бегу, але новы вопыт быў цікавым. У дзяцінстве захапляўся дзюдо, а цяпер стараюся наведваць трэнажорную залу і актыўна займаюся плаваннем.

Гаворачы пра планы на будучыню, Аляксандр удакладняе, што апошнія 10 гадоў цалкам прысвяціў сябе экстраннай траўматалогіі. Цяпер жа, калі перайшоў у іншае аддзяленне бальніцы, хацеў бы развівацца ў артапедыі.

- Кіраўнік дзяржавы ставіць перад аховай здароўя выразную задачу - чэргаў на правядзенне аперацый быць не павінна. Гэта ж датычыцца эндапратэзавання, артраскапіі. Дапамога павінна быць максімальна хуткай, каб чалавек не чакаў месяцамі, - адзначае ён. - У той жа час я не маю намеру перастаць займацца экстраннай траўматалогіяй. Хачу ўдасканальвацца далей - напрыклад, паступіць у аспірантуру.

На пытанне, пра што марыць урач, Аляксандр Чайкоўскі адказаў літаральна адразу ж:

- Каб людзі ў першую чаргу клапаціліся пра сябе, вялі здаровы лад жыцця. Заўсёды разумелі свае дзеянні і менш рызыкавалі сабой і іншымі.

Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту

Марына ВАЛАХ,
фота Віталя ПІВАВАРЧЫКА і з архіва героя публікацыі,
газета "7 дней".-0-

Падпісвайцеся на нас у