Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Алег Кульчы называе сябе шчаслівым чалавекам. Нават нягледзячы на ўсе нягоды, якія сустракаліся на яго жыццёвым шляху. У маленстве ад яго адмовілася маці, і хлопчык з дыягназам ДЦП трапіў у дом-інтэрнат для дзяцей з фізічнымі недахопамі. Ад нараджэння не хадзіў. Толькі ў 10 гадоў пасля аперацыі стаў на ножкі. Стаў перамяшчацца, але з цяжкасцю - толькі на цыпках. Да 26 гадоў дзякуючы лазерным тэхналогіям, стаў ступаць і на пяткі. Расказваем гісторыю гэтага моцнага чалавека, які, пераадолеўшы ўсе цяжкасці, вучыць людзей з інваліднасцю ніколі не здавацца.
Да 10 гадоў не мог хадзіць
Алег Кульчы нарадзіўся ў вёсцы Ліпінкі Брэсцкага раёна, але яго дзіцячыя ўспаміны з гэтым месцам не звязаны. Яшчэ ў маленстве яго кінула маці. Так ён апынуўся ў Рэчыцкім спецыяльным доме-інтэрнаце для дзяцей з фізічнымі недахопамі. Пры нараджэнні яму паставілі дыягназ - дзіцячы цэрэбральны параліч, і да 10 гадоў ён не хадзіў.
Урачы падрэзалі ахілавы сухажыллі і для фіксацыі ступняў устанавілі асобыя пласцінкі. Спачатку хлопчык стаў перамяшчацца на цыпках, за што яго ў школе называлі "балеруном". Толькі ў 26 гадоў, прайшоўшы лазерную карэкцыю, стаў ступаць і на пяткі.
- І ўсё ж паняцце "цяжка" нас пакідала, калі побач з'яўляліся сябры, педагогі і спецыялісты нашай установы, - расказвае субяседнік. - Дзеці былі заўсёды нечым захоплены. Пасля ўрокаў, напрыклад, займаліся спортам, гулялі ў валейбол, баскетбол або ў сталярных, слясарных і швейных майстэрнях школы-інтэрната нешта рабілі. А яшчэ ў нас была свая падсобная гаспадарка, дзе мы даглядалі жывёл. Самі таксама высаджвалі агародніну на градках, прыбіралі ў двары школы, накрывалі абеды ў сталовай. Усё рабілі, зразумела, пад наглядам дарослых.
У кожнага выхаванца была свая зона адказнасці, дзе ён мог сябе раскрыць, атрымаць важныя навыкі для далейшага самастойнага жыцця.
Галоўная матывацыя: трэба!
У школе Алег актыўна ўдзельнічаў у самадзейнасці, а з шостага класа стаў вядучым ранішнікаў, агеньчыкаў, вечароў адпачынку.
- Нам пашанцавала з педагагічным калектывам, які змог пабудаваць работу так, каб кожны з інвалідаў змог сябе рэалізаваць у той ці іншай ступені. Напрыклад, наш педагог Галіна Пятроўна Белая паўтарала такое важнае для нас слова: "Трэба!" Цяпер, калі да мяне падыходзяць людзі і гавораць: "Алег Васільевіч, вельмі патрэбна дапамога", я разумею: гэта той самы выпадак, калі чалавека трэба падтрымаць, і я дапамагаю яму, - з усмешкай гаворыць субяседнік.
Яшчэ ў школе-інтэрнаце дзейнічала самакіраванне. Алег Кульчы як старшыня школьнага савета ўваходзіў у склад многіх камісій, дзе патрабаваўся прадстаўнік ад навучэнцаў. На адкрытым уроку "Калі б я быў прэзідэнтам" яму разам з яго аднакласнікам даручылі распрацаваць эканамічныя праграмы і абараніць іх на раённым узроўні.
- Гэта мне моцна спатрэбілася ў дарослым жыцці, калі мяне ў 23 гады вылучылі на пасаду кіраўніка раённай арганізацыі БелТІ, а ў 29 гадоў - на абласны ўзровень. Гэтыя пройдзеныя прыступкі і стварылі трывалы фундамент кіраўніцкіх навыкаў. У плюс пайшла і работа начальнікам дыспетчарскага бюро тэрмічнага цэха "Гомсельмаша", вытворчасць якога была звязана практычна з усімі цэхамі завода, - пералічае ступені росту наш герой.
Усю стыпендыю - на цукеркі
Пасля школы Алег Кульчы паступіў у Гомельскі каледж спажыўкааперацыі і пачаў жыць самастойна.
Але ў каледжы хлопец не застаўся адзін са сваімі праблемамі і клопатамі. Яго падтрымалі педагогі і сябры. Цяпер шмат чаго ўспамінаецца з таго жыцця, у тым ліку і смешныя гісторыі.
- Калі на першым курсе прыйшла мая чарга гатаваць вячэру для хлопцаў па пакоі, я зварыў велізарную каструлю грэцкай кашы. Потым вячэралі ёй усім інтэрнатам. Справа ў тым, што ў школе-інтэрнаце мы толькі накрывалі сталы, гатаваць нас не вучылі. Але ў каледжы я хутка сам усё асвоіў, - расказвае ён.
Дарэчы, напярэдадні паступлення ў прафесійную ўстанову Алег выйграў рэгіянальны паэтычны конкурс ГА "БелТІ" і нават прайшоў у фінал рэспубліканскага конкурсу. Пасля вяртання лаўрэата папрасілі выступіць перад аднакурснікамі, пасля чаго хлопца яшчэ больш пачалі паважаць.
Зігзагі лёсу Алега Кульчы
Пасля заканчэння каледжа ён стаў працаваць дыспетчарам у Рэчыцкім райпо. Талковага хлопца хутка заўважылі ва ўпраўленні па працы, заработнай плаце і сацыяльнай абароне райвыканкама і прапанавалі ўзначаліць раённую арганізацыю Беларускага таварыства інвалідаў.
- Работа аказалася больш складанай. Акрамя вырашэння сацыяльных задач людзей з інваліднасцю, даводзілася ўнікаць і ў вытворчыя пытанні. Але я не здаўся - стараўся дакапацца да сутнасці кожнай праблемы. Дзякуючы гэтаму і добра падабранай камандзе ўсё вырашалася даволі паспяхова, - падкрэслівае субяседнік.
Праз некаторы час па сямейных абставінах Алег Кульчы перайшоў працаваць на ААТ "Гомсельмаш" начальнікам вытворча-дыспетчарскага бюро тэрмічнага цэха. Потым яго чакаў пераезд у Мінск. Прычына - асабістая. У тыя гады лёс нашага героя складваўся няпроста. Ён развёўся з першай жонкай, якая потым паехала за мяжу і забрала з сабой іх агульную дачку. Алег Васільевіч ажаніўся зноў. З другой жонкай - Таццянай Міхайлаўнай - ён пазнаёміўся на адным са штогадовых міжнародных фестываляў творчасці людзей з інваліднасцю імя Ігара Лучанка, які праходзіў на "Славянскім базары" ў Віцебску. У пары нарадзілася дачка Вера. Пасля смерці першай жонкі яны вырашылі забраць да сябе дачку Яўгенію. Цяпер у сям'і Кульчы дзве дзяўчынкі.
- Мне ў сталіцы прапанавалі пасаду спецыяліста па сацыяльнай рабоце "Інвацэнтра" ГА "БелТІ". Як чалавеку сацыяльнай сістэмы з самага нараджэння мне зразумелыя ўсе механізмы яе работы знутры і блізкія праблемы кожнага, хто пражывае ў нашай установе. Гэта спрашчае пошук іх вырашэння. Я ведаю, як навучыць чалавека жыць паўнацэнным жыццём, без суправаджэння.
На пасадзе намесніка дырэктара па сацыяльнай рабоце Алег Кульчы ўжо 10 гадоў. І падкрэслівае, што ў іх установе - людзі з асаблівымі патрэбнасцямі, але валодаюць пры гэтым асобымі талентамі.
- Інваліднасць - не дыягназ, а пэўны спосаб жыцця. Нам пад сілу напоўніць яго пазітывам. Зразумела, пры падтрымцы родных і блізкіх людзей, - упэўнены наш герой.
Чужыя людзі могуць стаць сям'ёй
Сёння выпускнікі дамоў-інтэрнатаў і дамоў сямейнага тыпу, як некалі і наш герой, праходзяць свае шляхі сацыялізацыі. У іх няма за спінай маці, таты, педагога, якія могуць дапамагчы ў выпадку няўдачы. Ім трэба спрабаваць вырашаць усе пытанні самастойна.
Сапраўдным самародкам ён лічыць кіраўніка курсаў спартыўнай рэабілітацыі Мікалая Мохарава. Яго вырасціў заслужаны дзеяч спорту Рэспублікі Беларусь Барыс Бачкоўскі. І сёння вучань прадаўжае справу настаўніка, дапамагаючы людзям знаходзіць сваё месца ў жыцці і спорце.
У "Інвацэнтры" ГА "БелТІ" Алег Кульчы сустрэўся са сваёй аднакласніцай Наталляй. Яна як улюбёны ў спорт чалавек прайшла тут шлях ад аматарскага ўзроўню да майстра.
- Мы яе называем жабай-падарожніцай, таму што яна кожны год ездзіць па розных краінах, па спартыўных справах і на адпачынак, - гаворыць Алег Васільевіч. - Для маёй аднакласніцы інвалідная каляска - не праблема. На мінулым тыдні Наталля вярнулася з паломніцкай паездкі з дзецьмі ў Будапешт. Такое стаўленне да жыцця і падапечных - важны стымул для магчымасці самарэалізацыі і росту самастойнасці.
Інвалідаў, якія захапляюцца спортам і творчасцю, у цэнтры нямала. Цяпер, напрыклад, ідзе падрыхтоўка праекта "101 кадр з жыцця людзей з інваліднасцю". На адных фота яны спускаюцца на байдарках, на іншых - скачуць з парашутам, удзельнічаюць у самых розных міжнародных спаборніцтвах.
Нярэдка ў "Інвацэнтр" ГА "БелТІ" прыходзяць выхаванцы з сем'яў, бацькі якіх усяляк стараліся аблягчыць іх побыт. - Такія маці і таты не разумеюць, што тым самым яны аказваюць дзецям мядзведжую паслугу. Бо калі пойдуць з жыцця іх бацькі, узнікнуць вялікія складанасці. Напрыклад, у нас ёсць мужчына, за якога да яго 60-годдзя вырашала ўсе пытанні маці. І яму цяпер вельмі складана сацыялізавацца, - падкрэслівае субяседнік.
- У "Інвацэнтры" мы вучым самастойна пераадольваць усе складанасці, якія выпадаюць у нашым жыцці. Пры гэтым я ведаю дакладна: маючаму патрэбу важна даць вудачку, а не рыбку. У гэтым і заключаецца галоўная ідэя і філасофія дзейнасці нашай установы, - гаворыць Алег Кульчы.
Алег Кульчы ва ўзросце 26 гадоў адшукаў сваю маці, атрымаўшы копію яе адказной.
- Пры сустрэчы я сказаў ёй шчырае дзякуй за той учынак, які яна зрабіла. Магчыма, яна тады гэтага не зразумела. Я ж лічу, што, пражываючы ў вёсцы, яна не змагла б мне даць усяго таго, што я атрымаў у школе-інтэрнаце, у якой вучыўся 16 гадоў, - гаворыць Алег Кульчы.
Сёння ён прадаўжае падтрымліваць адносіны з маці і сем'ямі старэйшага брата і сястры. Яны ездзяць адзін да аднаго ў госці, пляменнік Алега Васільевіча стаў хросным яго старэйшай дачкі.
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Тамара МАРКІНА,
фота Сяргея ШЭЛЕГА і з адкрытых інтэрнэт-крыніц,
газета "7 дней".-0-
Да 10 гадоў не мог хадзіць
Алег Кульчы нарадзіўся ў вёсцы Ліпінкі Брэсцкага раёна, але яго дзіцячыя ўспаміны з гэтым месцам не звязаны. Яшчэ ў маленстве яго кінула маці. Так ён апынуўся ў Рэчыцкім спецыяльным доме-інтэрнаце для дзяцей з фізічнымі недахопамі. Пры нараджэнні яму паставілі дыягназ - дзіцячы цэрэбральны параліч, і да 10 гадоў ён не хадзіў.
Урачы падрэзалі ахілавы сухажыллі і для фіксацыі ступняў устанавілі асобыя пласцінкі. Спачатку хлопчык стаў перамяшчацца на цыпках, за што яго ў школе называлі "балеруном". Толькі ў 26 гадоў, прайшоўшы лазерную карэкцыю, стаў ступаць і на пяткі.
- Дзякуючы беларускім хірургам і клопату спецыялістаў школы-інтэрната я стаў хадзіць па гэтай зямлі сваімі, хоць і хворымі нагамі, - з удзячнасцю адзначае Алег Кульчы і прызнаецца, што яму было складана прыняць сваю інваліднасць. Як і балюча даводзілася заставацца з сіротамі ў інтэрнаце, калі іншыя дзеці на канікулы ехалі да родных.
У кожнага выхаванца была свая зона адказнасці, дзе ён мог сябе раскрыць, атрымаць важныя навыкі для далейшага самастойнага жыцця.
Галоўная матывацыя: трэба!
У школе Алег актыўна ўдзельнічаў у самадзейнасці, а з шостага класа стаў вядучым ранішнікаў, агеньчыкаў, вечароў адпачынку.
- Нам пашанцавала з педагагічным калектывам, які змог пабудаваць работу так, каб кожны з інвалідаў змог сябе рэалізаваць у той ці іншай ступені. Напрыклад, наш педагог Галіна Пятроўна Белая паўтарала такое важнае для нас слова: "Трэба!" Цяпер, калі да мяне падыходзяць людзі і гавораць: "Алег Васільевіч, вельмі патрэбна дапамога", я разумею: гэта той самы выпадак, калі чалавека трэба падтрымаць, і я дапамагаю яму, - з усмешкай гаворыць субяседнік.
Яшчэ ў школе-інтэрнаце дзейнічала самакіраванне. Алег Кульчы як старшыня школьнага савета ўваходзіў у склад многіх камісій, дзе патрабаваўся прадстаўнік ад навучэнцаў. На адкрытым уроку "Калі б я быў прэзідэнтам" яму разам з яго аднакласнікам даручылі распрацаваць эканамічныя праграмы і абараніць іх на раённым узроўні.
- Гэта мне моцна спатрэбілася ў дарослым жыцці, калі мяне ў 23 гады вылучылі на пасаду кіраўніка раённай арганізацыі БелТІ, а ў 29 гадоў - на абласны ўзровень. Гэтыя пройдзеныя прыступкі і стварылі трывалы фундамент кіраўніцкіх навыкаў. У плюс пайшла і работа начальнікам дыспетчарскага бюро тэрмічнага цэха "Гомсельмаша", вытворчасць якога была звязана практычна з усімі цэхамі завода, - пералічае ступені росту наш герой.
Усю стыпендыю - на цукеркі
Пасля школы Алег Кульчы паступіў у Гомельскі каледж спажыўкааперацыі і пачаў жыць самастойна.
- Спачатку давялося навучыцца лічыць грошы, каб іх хапала на пэўны час, - успамінае Алег Васільевіч і прызнаецца з усмешкай, што ўсю сваю першую стыпендыю патраціў на цукеркі. - Гэта значыць, паняцця, што жыць на гэтыя фінансы трэба цэлы месяц, купіць прадукты або нешта яшчэ важнае, у мяне было.
- Калі на першым курсе прыйшла мая чарга гатаваць вячэру для хлопцаў па пакоі, я зварыў велізарную каструлю грэцкай кашы. Потым вячэралі ёй усім інтэрнатам. Справа ў тым, што ў школе-інтэрнаце мы толькі накрывалі сталы, гатаваць нас не вучылі. Але ў каледжы я хутка сам усё асвоіў, - расказвае ён.
Дарэчы, напярэдадні паступлення ў прафесійную ўстанову Алег выйграў рэгіянальны паэтычны конкурс ГА "БелТІ" і нават прайшоў у фінал рэспубліканскага конкурсу. Пасля вяртання лаўрэата папрасілі выступіць перад аднакурснікамі, пасля чаго хлопца яшчэ больш пачалі паважаць.
Зігзагі лёсу Алега Кульчы
Пасля заканчэння каледжа ён стаў працаваць дыспетчарам у Рэчыцкім райпо. Талковага хлопца хутка заўважылі ва ўпраўленні па працы, заработнай плаце і сацыяльнай абароне райвыканкама і прапанавалі ўзначаліць раённую арганізацыю Беларускага таварыства інвалідаў.
Там ён па сумяшчальніцтве прапрацаваў тры гады. Паралельна працаваў у ТЦСАН - займаўся з людзьмі з інваліднасцю. Хутка Алега Васільевіча выбралі старшынёй Гомельскага абласнога праўлення ГА "БелТІ".
Праз некаторы час па сямейных абставінах Алег Кульчы перайшоў працаваць на ААТ "Гомсельмаш" начальнікам вытворча-дыспетчарскага бюро тэрмічнага цэха. Потым яго чакаў пераезд у Мінск. Прычына - асабістая. У тыя гады лёс нашага героя складваўся няпроста. Ён развёўся з першай жонкай, якая потым паехала за мяжу і забрала з сабой іх агульную дачку. Алег Васільевіч ажаніўся зноў. З другой жонкай - Таццянай Міхайлаўнай - ён пазнаёміўся на адным са штогадовых міжнародных фестываляў творчасці людзей з інваліднасцю імя Ігара Лучанка, які праходзіў на "Славянскім базары" ў Віцебску. У пары нарадзілася дачка Вера. Пасля смерці першай жонкі яны вырашылі забраць да сябе дачку Яўгенію. Цяпер у сям'і Кульчы дзве дзяўчынкі.
- Мне ў сталіцы прапанавалі пасаду спецыяліста па сацыяльнай рабоце "Інвацэнтра" ГА "БелТІ". Як чалавеку сацыяльнай сістэмы з самага нараджэння мне зразумелыя ўсе механізмы яе работы знутры і блізкія праблемы кожнага, хто пражывае ў нашай установе. Гэта спрашчае пошук іх вырашэння. Я ведаю, як навучыць чалавека жыць паўнацэнным жыццём, без суправаджэння.
На пасадзе намесніка дырэктара па сацыяльнай рабоце Алег Кульчы ўжо 10 гадоў. І падкрэслівае, што ў іх установе - людзі з асаблівымі патрэбнасцямі, але валодаюць пры гэтым асобымі талентамі.
- Інваліднасць - не дыягназ, а пэўны спосаб жыцця. Нам пад сілу напоўніць яго пазітывам. Зразумела, пры падтрымцы родных і блізкіх людзей, - упэўнены наш герой.
Чужыя людзі могуць стаць сям'ёй
Сёння выпускнікі дамоў-інтэрнатаў і дамоў сямейнага тыпу, як некалі і наш герой, праходзяць свае шляхі сацыялізацыі. У іх няма за спінай маці, таты, педагога, якія могуць дапамагчы ў выпадку няўдачы. Ім трэба спрабаваць вырашаць усе пытанні самастойна.
- Кожны, хто трапляе ў "Інвацэнтр" ГА "БелТІ", аказваецца ў сям'і, якая падтрымае ў любым пытанні, у тым ліку і ў рэалізацыі творчых памкненняў, - запэўнівае Алег Кульчы.
У "Інвацэнтры" ГА "БелТІ" Алег Кульчы сустрэўся са сваёй аднакласніцай Наталляй. Яна як улюбёны ў спорт чалавек прайшла тут шлях ад аматарскага ўзроўню да майстра.
- Мы яе называем жабай-падарожніцай, таму што яна кожны год ездзіць па розных краінах, па спартыўных справах і на адпачынак, - гаворыць Алег Васільевіч. - Для маёй аднакласніцы інвалідная каляска - не праблема. На мінулым тыдні Наталля вярнулася з паломніцкай паездкі з дзецьмі ў Будапешт. Такое стаўленне да жыцця і падапечных - важны стымул для магчымасці самарэалізацыі і росту самастойнасці.
Інвалідаў, якія захапляюцца спортам і творчасцю, у цэнтры нямала. Цяпер, напрыклад, ідзе падрыхтоўка праекта "101 кадр з жыцця людзей з інваліднасцю". На адных фота яны спускаюцца на байдарках, на іншых - скачуць з парашутам, удзельнічаюць у самых розных міжнародных спаборніцтвах.
Нярэдка ў "Інвацэнтр" ГА "БелТІ" прыходзяць выхаванцы з сем'яў, бацькі якіх усяляк стараліся аблягчыць іх побыт. - Такія маці і таты не разумеюць, што тым самым яны аказваюць дзецям мядзведжую паслугу. Бо калі пойдуць з жыцця іх бацькі, узнікнуць вялікія складанасці. Напрыклад, у нас ёсць мужчына, за якога да яго 60-годдзя вырашала ўсе пытанні маці. І яму цяпер вельмі складана сацыялізавацца, - падкрэслівае субяседнік.
Ёсць тут таксама праваслаўны храм, дзе прыхаджанам дапамагаюць знайсці і падтрымліваць веру не толькі ў сябе і свае сілы.
Алег Кульчы ва ўзросце 26 гадоў адшукаў сваю маці, атрымаўшы копію яе адказной.
- Пры сустрэчы я сказаў ёй шчырае дзякуй за той учынак, які яна зрабіла. Магчыма, яна тады гэтага не зразумела. Я ж лічу, што, пражываючы ў вёсцы, яна не змагла б мне даць усяго таго, што я атрымаў у школе-інтэрнаце, у якой вучыўся 16 гадоў, - гаворыць Алег Кульчы.
Сёння ён прадаўжае падтрымліваць адносіны з маці і сем'ямі старэйшага брата і сястры. Яны ездзяць адзін да аднаго ў госці, пляменнік Алега Васільевіча стаў хросным яго старэйшай дачкі.
Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Тамара МАРКІНА,
фота Сяргея ШЭЛЕГА і з адкрытых інтэрнэт-крыніц,
газета "7 дней".-0-
Падпісвайцеся на нас у
