Фота з архіва
20 чэрвеня, Мінск /Кар. БЕЛТА/. Міністэрствы замежных спраў Беларусі і Расіі падрыхтавалі першы сумесны даклад аб сітуацыі з правамі чалавека ў асобных краінах. Тэкст дакумента апублікаваны раніцай 20 чэрвеня на сайтах знешнепалітычных ведамстваў, паведамляе БЕЛТА.
Агляд прадстаўлены ў адносінах да больш як 40 краін. Сярод іх шмат краін Еўрасаюза (у тым ліку бліжэйшыя суседзі Беларусі), Вялікабрытанія, ЗША, Канада, Японія, Аўстралія і Новая Зеландыя, Украіна, Малдова і іншыя.
У адносінах да кожнай з краін прадстаўлены вельмі падрабязны даклад з прывядзеннем канкрэтных фактаў. У якасці візуальнага пацвярджэння ў дадатку прыведзены шматлікія фатаграфіі. Звяртае на сябе ўвагу вельмі вялікі аб'ём дакумента - больш за 1800 старонак! Калі не па прыгажосці мастацкага выкладу, то па глыбіні і маштабнасці гэта праца параўнальная хіба што з раманам "Вайна і мір" Льва Талстога.
Зварот да чытачоў падпісаны ад імя беларускага намесніка міністра Юрыя Амбразевіча і расійскага - Сяргея Вяршыніна. Як адзначаецца, сабраныя ў дакладзе факты наглядна дэманструюць, што для заходніх "узорных дэмакратый" у прынцыпе аказаліся характэрныя расісцкія, неакаланіяльныя погляды.
"Яркім пацвярджэннем таго з'яўляецца іх імкненне ўкараняць прыдуманы імі ж "парадак, заснаваны на правілах", яго проціпастаўленне міжнароднаму праву. У гэтым падыходзе ў наяўнасці расісцкае па сутнасці дзяленне дзяржаў на "маючых права" гэтыя правілы ствараць і тых, хто павінен беспярэчна іх прытрымлівацца, нават ва ўрон сваім нацыянальным інтарэсам", - гаворыцца ў звароце.
У дакладзе аўтары прывялі рэальныя прыклады з сучаснага і нядаўняга мінулага, у большасці добра вядомыя ўсім, - як ілюстрацыю негатыўных праяў і тэндэнцый у сферы правоў чалавека, якім неабходна процістаяць намаганнямі ўсёй канструктыўна настроенай міжнароднай супольнасці. "З улікам гэтага пры вывучэнні "краінавых" раздзелаў гэтага даклада рэкамендавалі б чытачам браць пад увагу той факт, што менавіта гэтыя дзяржавы актыўна спрабуюць праводзіць "экспарт" дэмакратычных і праваабарончых стандартаў пад выглядам універсальных і ўказваць іншым на іх "недахопы", а па сутнасці - умешвацца ў іх унутраныя справы. Пад гэтым выглядам "калектыўны Захад", які колькасна ўступае астатняму свету, ставіць пад беспадстаўную крытыку праваабарончую сітуацыю ў непажаданых ім краінах Сусветнай большасці - непажаданых толькі тым, што маюць свой незалежны знешнепалітычны парадак дня і адстойваюць уласныя гістарычныя, культурныя і рэлігійныя каштоўнасці і нормы, пры гэтым нікому іх не навязваючы", - звяртаюць увагу намеснікі міністраў.
У прадмове адзначаецца, што адной з самых сур'ёзных праблем застаецца практыка прымянення так званых двайных стандартаў пры ацэнцы тых ці іншых праваабарончых сітуацый і з'яў.
"У шэрагу краін адкрыта вядзецца прапаганда расісцкіх ідэй і каштоўнасцей, паднімаюць галаву нацыянал-радыкалы. І гэта адбываецца, нягледзячы на прававыя механізмы, якія функцыянуюць у рамках ААН, АБСЕ і шэрагу іншых міжнародных арганізацый, нацэленыя на процідзеянне гераізацыі нацызму, расізму, ксенафобіі і звязанай з імі нецярпімасці. Ужо даволі выразна вылучаецца група дзяржаў, дзе структурныя праявы расізму і нецярпімасці пранізалі ўсе сферы грамадскага жыцця (іх аналіз уключаны ў адпаведныя раздзелы гэтага даклада). Узмацняюцца спробы раскалоць грамадства па нацыянальнай і моўнай прыкметах", - падкрэсліваюць аўтары дакумента.
"Зрэшты, такое патуранне не з'яўляецца нечым новым, тым больш што для заходніх "узорных дэмакратый" далёка не чужыя расісцкія, неакаланіяльныя погляды - прыкладаў таго ў наш час, і тым больш у гісторыі ХХ стагоддзя, і асабліва Другой сусветнай вайны, мноства. Такую двудушнасць Захаду прадэманстравалі падзеі 2022 года і аб'яўлены ім "крыжовы паход" супраць "рускага свету", - гаворыцца ў прадмове.
Асобна аўтары даклада згадваюць намаганні заходніх краін і іх саюзнікаў па перапісванні гісторыі Другой сусветнай вайны і рэвізіі яе вынікаў, цынічныя спробы абялення ваенных злачынцаў і іх памагатых - тых, хто ствараў і ўвасабляў на практыцы тэорыю расавай перавагі. У гэтым жа шэрагу - праслаўленне калабарацыяністаў, якія супрацоўнічалі з нацыстамі, пад выглядам удзельнікаў нацыянальна-вызваленчых рухаў з уключэннем адпаведных прадметаў у праграмы агульнай абавязковай адукацыі і шырокіх намаганняў па абяленні злачынцаў.
"Зыходзячы з аналізу прыведзенай у дакладзе інфармацыі ў якасці агульнай высновы напрошваецца наступнае меркаванне. У новым свеце, у аснову якога павінна быць пакладзена больш справядлівая сістэма міжнародных адносін, вельмі неабходна поўная рэалізацыя прынцыпу суверэннай роўнасці дзяржаў, гістарычных, культурных, рэлігійных і нацыянальных асаблівасцей кожнай краіны, - робяць высновы аўтары дакумента. - Толькі пры выкананні гэтых умоў будзе магчыма поўнае выкараненне негатыўных наступстваў каланіялізму, неакаланіяльнага мыслення, расізму, расавай дыскрымінацыі і звязаных з імі відаў нецярпімасці. Гэта дасць магчымасць прадухіляць неправамерныя спробы асобных краін "падмяць" пад сябе сістэму міжнароднага права і выкарыстоўваць яго ўніверсальныя праваабарончыя механізмы ў сваіх вузкакарыслівых мэтах".
Ніжэй прыводзім толькі асобныя прыклады сітуацыі з правамі чалавека ў шэрагу краін, пералічаныя ў дакладзе. Поўнасцю з дакументам можна азнаёміцца на сайтах знешнепалітычных ведамстваў Беларусі і Расіі.
Літва
Сітуацыю з правамі чалавека ў Літве аўтары даклада характарызуюць як неспрыяльную, але і яна няўхільна прадаўжае пагаршацца: "У краіне па-ранейшаму адзначаюцца шматлікія выпадкі абмежавання свабоды выказвання думак, дыскрымінацыі нацыянальных меншасцей, перш за ўсё ў адукацыйнай сферы, праявы ксенафобіі і антысемітызму, праследаванні па палітычных і іншых матывах, а таксама праслаўленне нацызму і ашалелая русафобія".
Літоўскія ўлады выкрыты ў рэабілітацыі бандытаў, забойцаў і нацыстаў. Сярод іх - "лясныя браты" (у літоўскай інтэрпрэтацыі - "партызаны"). Іх прадстаўляюць пад выглядам "герояў нацыянальна-вызваленчага руху" і "змагароў з савецкай уладай". Але трэба нагадаць, што на сумленні атрадаў гэтых "дзеячаў" колькасцю да 30 тыс. чалавек, якія дзейнічалі на тэрыторыі Літвы з 1944 па 1956 год, забойствы звыш 25 тыс. грамадзянскіх людзей, у тым ліку дзяцей, жанчын і старых. Большасць ахвяр - этнічныя літоўцы. Многія з бандытаў з'яўляліся калабарацыяністамі, уваходзілі ў структуры акупацыйнай адміністрацыі Трэцяга рэйха і былі непасрэдна датычныя да Халакосту ў Літве ў гады Другой сусветнай вайны.
Малдова
Складваецца трывожна і сітуацыя з захаваннем асноўных правоў чалавека ў Малдове. "Правячыя сілы вядуць краіну да поўнага краху эканомікі, яе трапляння пад поўную залежнасць ад заходніх фінансавых устаноў і да дэмаграфічнай катастрофы ў выніку масавай эміграцыі, - адзначаюць аўтары даклада. - Тое, што адбываецца сёння ў Малдове, практычна цалкам супадае з тымі працэсамі, якія назіраліся ва Украіне. Рэжым Маі Санду падобна да Уладзіміра Зяленскага, а да яго Пятра Парашэнкі, "на шляху да еўраінтэграцыі" імкнецца таталітарнымі метадамі "адмяніць" цэлы этап гісторыі ўласнай краіны, знішчыўшы ўсю савецкую спадчыну, у тым ліку і любыя праявы культуры нацыянальных меншасцей. Больш таго, дзеля ўступлення ў ЕС малдаўскія ўлады нават дэманструюць гатоўнасць знішчаць нацыянальную - малдаўскую - ідэнтычнасць краіны, выдаючы яе за румынскую".
Па ўказанні заходніх куратараў афіцыйны Кішынёў капіруе ў сваёй палітыцы дзеянні нацыяналістычных рэжымаў Украіны і краін Балтыі, заснаваныя на русафобіі і запазычаным з часоў халоднай вайны пячорным антысаветызме. "Такі курс культывуе ў грамадстве ідэю, згодна з якой процістаянне з Расіяй цяпер або ў мінулым, уключаючы СССР, становіцца безагаворачна правільным, штучна фарміруецца тоеснасць паняццяў "рускі - камуністычны - фашысцкі", - гаворыцца ў дакладзе.
Польшча
Польшча з'яўляецца адной з краін, улады якой актыўна вядуць вайну з помнікамі і мемарыяламі ў гонар байцоў Чырвонай Арміі, якія загінулі ў час вызвалення краіны ад нацызму ў гады Другой сусветнай вайны. Фіксуюцца нярэдкія выпадкі распаўсюджвання прадукцыі з нацысцкай сімволікай або публікацыі прац нацыстаў. Так, у студзені 2021 года выйшла другое ў Польшчы (першае ўбачыла свет у пачатку 1990-х гадоў) выданне кнігі Адольфа Гітлера "Майн кампф" пад выглядам акадэмічнага выдання. Гэты факт выклікаў абурэнне і ў самой Польшчы.
Звярнулі ўвагу аўтары даклада і на ўсё большыя ў Польшчы праявы ксенафобіі і нецярпімасці ў адносінах да мігрантаў. Польскія і міжнародныя праваабарончыя НУА звязваюць гэта з прыходам да ўлады ў кастрычніку 2015 года нацыянал-кансерватыўнай партыі "Права і справядлівасць" (ПіС) і рэформамі, якія ёю праводзяцца.
Здабыткам грамадскасці стала жорсткае абыходжанне польскіх пагранічнікаў з бежанцамі, многія з якіх атрымалі калецтвы або нават загінулі ад неправамерных дзеянняў.
Цікава таксама, што стаўленне да мігрантаў шмат у чым залежыць ад іх краіны паходжання. Жорсткія адносіны польскія ўлады дэманструюць у адносінах да выхадцаў з рэгіёна Блізкага Усходу і Паўночнай Афрыкі. Акрамя перашкод у перасячэнні польскай граніцы, тыя мігранты, якія ўсё ж такі трапляюць на тэрыторыю Польшчы, часта ўтрымліваюцца ў спецыялізаваных закрытых цэнтрах для іншаземцаў, якія знаходзяцца ў веданні польскай пагранічнай службы.
ЗША
"У Злучаных Штатах працвітае сістэмны расізм і паліцэйскае самавольства. Нацменшасці становяцца ахвярамі дыскрымінацыі і сацыяльнай няроўнасці. Не вырашана праблема з бяздомнымі. З пастаянным уціскам свабод сутыкаюцца імігранты і зняволеныя, у тым ліку непаўналетнія. Журналісты не адчуваюць сябе ў бяспецы і становяцца ахвярамі нападаў. Планы амерыканскай адміністрацыі па закрыцці спецізалятара Гуантанама па-ранейшаму застаюцца нявыкананымі. Нездаволенасць грамадзян парушэннямі ў галіне выбарчых правоў толькі ўзмацняе раскол у амерыканскім грамадстве. Альтэрнатыўная думка ўсё часцей трапляе пад цэнзуру ў СМІ і сацсетках", - гаворыцца ў дакладзе.
Урад ЗША не змог прыняць значныя меры па наглядзе за дзейнасцю паліцыі і яе падсправаздачнасці, абяцаныя адміністрацыяй дзеючага прэзідэнта краіны ў адказ на агульнанацыянальныя пратэсты супраць паліцэйскага насілля. Важна, што непрапарцыянальна церпяць ад прымянення паліцыяй смяротнай сілы менавіта прадстаўнікі чарнаскурага насельніцтва краіны. Сістэмны расізм у адносінах да асоб афрыканскага паходжання літаральна пранізвае амерыканскія паліцэйскія сілы і сістэму крымінальнага правасуддзя.
Заканадаўцы ў 36 штатах і на федэральным узроўні прадставілі больш за 80 законапраектаў, якія абмяжоўваюць свабоду сходаў, прычым дзевяць штатаў прынялі 10 такіх законапраектаў у якасці закону.
Пры ўсім гэтым ЗША ўвялі больш аднабаковых санкцый, чым любая іншая краіна ў свеце, і яны па-ранейшаму іх уводзяць супраць больш як 20 краін.
Нельга не адзначыць і грубыя парушэнні ў галіне міжнароднага гуманітарнага права, якія дапускаюцца амерыканскімі ўладамі на тэрыторыі трэціх дзяржаў. Пад "традыцыйным" прыкрыццём неабходнасці барацьбы з тэрарызмам ЗША прадаўжалі нявыбарачнае прымяненне ваеннай сілы за мяжой. У выніку колькасць ахвяр сярод мірнага насельніцтва толькі ўзрасла.
"Кіруючыся прынцыпам экстэрытарыяльнасці амерыканскай юстыцыі, ЗША "палююць" на грамадзян суверэнных дзяржаў па ўсім свеце, груба парушаючы адпаведныя міжнародна-прававыя двухбаковыя дамоўленасці, у тым ліку ігнаруючы нормы нацыянальнага заканадаўства гэтых дзяржаў, - гаворыцца ў дакладзе. - Амерыканцы і падкантрольныя ім НУА аказваюць актыўную падтрымку ультраправым і неанацысцкім рухам на постсавецкай прасторы і ў Еўропе, называючы іх членаў "змагарамі за свабоду", а іх куміраў з ліку памагатых нацыстаў - "дзеячамі нацыянальна-вызваленчых рухаў".
Украіна
Аўтары дакумента падкрэсліваюць, што праслаўленне нацызму, заахвочванне яго пранікнення ва ўсе сферы грамадскага жыцця, сістэмнае падаўленне правоў чалавека, апазіцыі і іншадумства, а таксама барацьба з усім, што звязана з Расіяй, сталі на Украіне мэтанакіраванай палітыкай яе ўлад. Нараўне з гэтым у краіне паслядоўна праводзіцца курс на прымусовую ўкраінізацыю ўсіх сфер грамадскага жыцця і асіміляцыю нацменшасцей.
Шэраг даследчыкаў канстатуюць, што кіеўскі рэжым зведаў палітычную мутацыю. "Дзеючы рэжым, узяўшы на ўзбраенне ідэалогію і практыку ўкраінскіх нацыянал-радыкалаў, па сутнасці, перарадзіўся ў неанацысцкую дыктатуру. Для такога рэжыму стан вайны і прымяненне самага шырокага спектра рэпрэсіўных мер неабходны ў якасці адзінага і пры гэтым найбольш дакладнага спосабу захаваць сваё панаванне. Ён існуе, пакуль падтрымліваецца высокі градус эскалацыі ў грамадстве, прадаўжаецца ўзброенае проціборства са знешнім ворагам. У гэтых мэтах яму аказваецца масіраваная заходняя дапамога, перш за ўсё ваенная. Спыненне канфлікту для такога рэжыму будзе раўназначным спыненню яго існавання", - канстатуюць аўтары дакумента.
Ва Украіне на дзяржаўным узроўні праводзіцца палітыка фальсіфікацыі гісторыі, абялення нацысцкіх злачынцаў і фашысцкіх памагатых. Пад гэтыя мэты кіеўскім рэжымам падвярстана нарматыўная прававая база.
Германія
У ФРГ адзначаецца двайны падыход да праваабарончай праблематыкі. З аднаго боку, гэтыя пытанні актыўна выкарыстоўваюцца германскімі ўладамі як зручны рычаг націску на замежных партнёраў. "Пры гэтым прымяняе яго афіцыйны Берлін у адносінах да замежных дзяржаў таксама вельмі выбарачна, пры неабходнасці "закрываючы вочы" нават на абуральныя выпадкі парушэння. Сама ж германская дзяржава, як правіла, безапеляцыйна не прымае любыя абвінавачанні ў свой адрас, звязаныя з парушэннямі правоў чалавека, якія адбываюцца ў Германіі". Адпаведныя інцыдэнты не атрымліваюць у нямецкіх сістэмных СМІ належнага асвятлення і часта проста замоўчваюцца", - адзначаецца ў дакладзе.
Калі ж звярнуцца да сітуацыі сённяшніх дзён, то ў ліку ўсё большых у апошнія гады ў палітычных элітах Германіі праяў расісцкіх ідэалогій варта, перш за ўсё, згадаць агрэсіўную русафобію, якая разгарнулася ў тым ліку на дзяржаўным узроўні і суправаджаецца бязмежнай падтрымкай кіеўскага рэжыму. У якасці прычыны для праследавання расійскіх грамадзян і суайчыннікаў германскія ўлады выкарыстоўвалі пачатую Узброенымі Сіламі Расійскай Федэрацыі ў лютым 2022 года спецыяльную ваенную аперацыю па дэнацыфікацыі і дэмілітарызацыі Украіны і абароне мірных жыхароў Данбаса.-0-
Агляд прадстаўлены ў адносінах да больш як 40 краін. Сярод іх шмат краін Еўрасаюза (у тым ліку бліжэйшыя суседзі Беларусі), Вялікабрытанія, ЗША, Канада, Японія, Аўстралія і Новая Зеландыя, Украіна, Малдова і іншыя.
У адносінах да кожнай з краін прадстаўлены вельмі падрабязны даклад з прывядзеннем канкрэтных фактаў. У якасці візуальнага пацвярджэння ў дадатку прыведзены шматлікія фатаграфіі. Звяртае на сябе ўвагу вельмі вялікі аб'ём дакумента - больш за 1800 старонак! Калі не па прыгажосці мастацкага выкладу, то па глыбіні і маштабнасці гэта праца параўнальная хіба што з раманам "Вайна і мір" Льва Талстога.
"Факты на стол, - гаворыць фраза Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі, якая стала крылатай. І дыпламаты дзвюх краін прадставілі іх з лішкам.
"Яркім пацвярджэннем таго з'яўляецца іх імкненне ўкараняць прыдуманы імі ж "парадак, заснаваны на правілах", яго проціпастаўленне міжнароднаму праву. У гэтым падыходзе ў наяўнасці расісцкае па сутнасці дзяленне дзяржаў на "маючых права" гэтыя правілы ствараць і тых, хто павінен беспярэчна іх прытрымлівацца, нават ва ўрон сваім нацыянальным інтарэсам", - гаворыцца ў звароце.
У дакладзе аўтары прывялі рэальныя прыклады з сучаснага і нядаўняга мінулага, у большасці добра вядомыя ўсім, - як ілюстрацыю негатыўных праяў і тэндэнцый у сферы правоў чалавека, якім неабходна процістаяць намаганнямі ўсёй канструктыўна настроенай міжнароднай супольнасці. "З улікам гэтага пры вывучэнні "краінавых" раздзелаў гэтага даклада рэкамендавалі б чытачам браць пад увагу той факт, што менавіта гэтыя дзяржавы актыўна спрабуюць праводзіць "экспарт" дэмакратычных і праваабарончых стандартаў пад выглядам універсальных і ўказваць іншым на іх "недахопы", а па сутнасці - умешвацца ў іх унутраныя справы. Пад гэтым выглядам "калектыўны Захад", які колькасна ўступае астатняму свету, ставіць пад беспадстаўную крытыку праваабарончую сітуацыю ў непажаданых ім краінах Сусветнай большасці - непажаданых толькі тым, што маюць свой незалежны знешнепалітычны парадак дня і адстойваюць уласныя гістарычныя, культурныя і рэлігійныя каштоўнасці і нормы, пры гэтым нікому іх не навязваючы", - звяртаюць увагу намеснікі міністраў.
У прадмове адзначаецца, што адной з самых сур'ёзных праблем застаецца практыка прымянення так званых двайных стандартаў пры ацэнцы тых ці іншых праваабарончых сітуацый і з'яў.
"У шэрагу краін адкрыта вядзецца прапаганда расісцкіх ідэй і каштоўнасцей, паднімаюць галаву нацыянал-радыкалы. І гэта адбываецца, нягледзячы на прававыя механізмы, якія функцыянуюць у рамках ААН, АБСЕ і шэрагу іншых міжнародных арганізацый, нацэленыя на процідзеянне гераізацыі нацызму, расізму, ксенафобіі і звязанай з імі нецярпімасці. Ужо даволі выразна вылучаецца група дзяржаў, дзе структурныя праявы расізму і нецярпімасці пранізалі ўсе сферы грамадскага жыцця (іх аналіз уключаны ў адпаведныя раздзелы гэтага даклада). Узмацняюцца спробы раскалоць грамадства па нацыянальнай і моўнай прыкметах", - падкрэсліваюць аўтары дакумента.
Акрамя гэтага, у шэрагу краін адзначаны ўстойлівы рост колькасці ксенафобскіх і расісцкіх праяў, усплёскаў агрэсіўнага нацыяналізму, шавінізму, іншых форм расавай і рэлігійнай нецярпімасці. Бяздзейнасць жа ўлад імі ж апраўдваецца крывадушнымі спасылкамі на нібы абсалютны характар права на свабоду выказвання думкі.
Асобна аўтары даклада згадваюць намаганні заходніх краін і іх саюзнікаў па перапісванні гісторыі Другой сусветнай вайны і рэвізіі яе вынікаў, цынічныя спробы абялення ваенных злачынцаў і іх памагатых - тых, хто ствараў і ўвасабляў на практыцы тэорыю расавай перавагі. У гэтым жа шэрагу - праслаўленне калабарацыяністаў, якія супрацоўнічалі з нацыстамі, пад выглядам удзельнікаў нацыянальна-вызваленчых рухаў з уключэннем адпаведных прадметаў у праграмы агульнай абавязковай адукацыі і шырокіх намаганняў па абяленні злачынцаў.
"Зыходзячы з аналізу прыведзенай у дакладзе інфармацыі ў якасці агульнай высновы напрошваецца наступнае меркаванне. У новым свеце, у аснову якога павінна быць пакладзена больш справядлівая сістэма міжнародных адносін, вельмі неабходна поўная рэалізацыя прынцыпу суверэннай роўнасці дзяржаў, гістарычных, культурных, рэлігійных і нацыянальных асаблівасцей кожнай краіны, - робяць высновы аўтары дакумента. - Толькі пры выкананні гэтых умоў будзе магчыма поўнае выкараненне негатыўных наступстваў каланіялізму, неакаланіяльнага мыслення, расізму, расавай дыскрымінацыі і звязаных з імі відаў нецярпімасці. Гэта дасць магчымасць прадухіляць неправамерныя спробы асобных краін "падмяць" пад сябе сістэму міжнароднага права і выкарыстоўваць яго ўніверсальныя праваабарончыя механізмы ў сваіх вузкакарыслівых мэтах".
Ніжэй прыводзім толькі асобныя прыклады сітуацыі з правамі чалавека ў шэрагу краін, пералічаныя ў дакладзе. Поўнасцю з дакументам можна азнаёміцца на сайтах знешнепалітычных ведамстваў Беларусі і Расіі.
Літва
Сітуацыю з правамі чалавека ў Літве аўтары даклада характарызуюць як неспрыяльную, але і яна няўхільна прадаўжае пагаршацца: "У краіне па-ранейшаму адзначаюцца шматлікія выпадкі абмежавання свабоды выказвання думак, дыскрымінацыі нацыянальных меншасцей, перш за ўсё ў адукацыйнай сферы, праявы ксенафобіі і антысемітызму, праследаванні па палітычных і іншых матывах, а таксама праслаўленне нацызму і ашалелая русафобія".
Негатыўны стан спраў ускладняе сур'ёзны эканамічны крызіс, які праявіўся не толькі ў Літве, але і ў іншых дзяржавах Балтыі. "Макраэканамічныя паказчыкі трох краін (Літвы, Латвіі і Эстоніі. - Заўвага БЕЛТА) апошнім часам імкліва зніжаюцца. Яны аказаліся сярод лідараў ЕС па спадзе ВУП і прамысловай вытворчасці. Акрамя гэтага, мясцовае насельніцтва зведвае на сабе рэзкае падаражанне асноўных тавараў і паслуг, рост камунальных тарыфаў і высокую інфляцыю", - адзначаецца ў дакуменце.
Кіраўніцтва Літвы таксама прыкладае намаганні па праслаўленні ўдзельнікаў нацысцкай "Вафен-СС" і ўкрывальніцтве ад суда калабарацыяністаў, якія засталіся жывыя. У пачатку студзеня 2022 года стала вядома, што ўлады Літвы (як раней і Латвіі) афіцыйна адмовіліся аказваць Беларусі дапамогу ў расследаванні крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Вільнюс і Рыга адмовілі ў прававой дапамозе Мінску ў расследаванні масавага забойства мірнага насельніцтва, а ў якасці апраўдання ўказалі, што такое ўзаемадзеянне можа паўплываць на пытанні іх нацыянальнай бяспекі.
Малдова
Складваецца трывожна і сітуацыя з захаваннем асноўных правоў чалавека ў Малдове. "Правячыя сілы вядуць краіну да поўнага краху эканомікі, яе трапляння пад поўную залежнасць ад заходніх фінансавых устаноў і да дэмаграфічнай катастрофы ў выніку масавай эміграцыі, - адзначаюць аўтары даклада. - Тое, што адбываецца сёння ў Малдове, практычна цалкам супадае з тымі працэсамі, якія назіраліся ва Украіне. Рэжым Маі Санду падобна да Уладзіміра Зяленскага, а да яго Пятра Парашэнкі, "на шляху да еўраінтэграцыі" імкнецца таталітарнымі метадамі "адмяніць" цэлы этап гісторыі ўласнай краіны, знішчыўшы ўсю савецкую спадчыну, у тым ліку і любыя праявы культуры нацыянальных меншасцей. Больш таго, дзеля ўступлення ў ЕС малдаўскія ўлады нават дэманструюць гатоўнасць знішчаць нацыянальную - малдаўскую - ідэнтычнасць краіны, выдаючы яе за румынскую".
Па ўказанні заходніх куратараў афіцыйны Кішынёў капіруе ў сваёй палітыцы дзеянні нацыяналістычных рэжымаў Украіны і краін Балтыі, заснаваныя на русафобіі і запазычаным з часоў халоднай вайны пячорным антысаветызме. "Такі курс культывуе ў грамадстве ідэю, згодна з якой процістаянне з Расіяй цяпер або ў мінулым, уключаючы СССР, становіцца безагаворачна правільным, штучна фарміруецца тоеснасць паняццяў "рускі - камуністычны - фашысцкі", - гаворыцца ў дакладзе.
Польшча
"Цяперашнія польскія ўлады робяць усё магчымае для фальсіфікацыі гісторыі Другой сусветнай вайны, слепа мяркуючы, што гэта будзе садзейнічаць паляпшэнню іміджу краіны. Прычынна-выніковыя сувязі і ацэнка падзей таго трагічнага для ўсяго чалавецтва перыяду мэтанакіравана скажаюцца дзеля палітычнай кан'юнктуры. Распаўсюджваюцца тэзісы, якія адмаўляюць вырашальны ўклад Чырвонай Арміі ў разгром гітлераўскай Германіі, а таксама прыкладаюцца намаганні па ліквідацыі савецкай/расійскай ваенна-мемарыяльнай спадчыны ў Польшчы, - гаворыцца ў дакладзе. - Пад сцягам барацьбы з "савецкай прапагандай" і фарміраваннем "правільнай" гісторыі Другой сусветнай вайны ў Польшчы распаўсюджваецца культ нават такіх "змагароў з камунізмам", якія заплямілі сябе супрацоўніцтвам з нацыстамі, ваеннымі злачынствамі і забойствамі мірнага насельніцтва".
Звярнулі ўвагу аўтары даклада і на ўсё большыя ў Польшчы праявы ксенафобіі і нецярпімасці ў адносінах да мігрантаў. Польскія і міжнародныя праваабарончыя НУА звязваюць гэта з прыходам да ўлады ў кастрычніку 2015 года нацыянал-кансерватыўнай партыі "Права і справядлівасць" (ПіС) і рэформамі, якія ёю праводзяцца.
Здабыткам грамадскасці стала жорсткае абыходжанне польскіх пагранічнікаў з бежанцамі, многія з якіх атрымалі калецтвы або нават загінулі ад неправамерных дзеянняў.
"У той жа час праваабарончыя структуры абыходзяць увагай дэструктыўную ролю Польшчы пры развіцці міграцыйнага крызісу і празмерна жорсткае стаўленне польскіх пагранічнікаў да нелегальных мігрантаў. Адсутнічае экспертная ацэнка і мерам па будаўніцтве на граніцы з Беларуссю сцяны, прынятым Варшавай нібыта для абароны ад нелегальных міграцыйных патокаў, а таксама тых разбуральных экалагічных наступстваў, да якіх яны ўжо прывялі і якія выклічуць у далейшым (значная частка гэтых збудаванняў праходзіць па тэрыторыі ўнікальнага прыроднага комплексу Белавежскай пушчы - буйнейшага захаванага ў Еўропе рэліктавага ляснога масіву)", - адзначылі аўтары даклада.
Засмучальны стан такіх устаноў прызнаюць нават польскія афіцыйныя асобы. Умовы ў такіх цэнтрах горшыя, чым у турмах: у адным пакоі размешчаны 25 чалавек, на аднаго чалавека прыпадае каля 2 кв.м (пры тым што стандарт у польскіх турмах - 3 кв.м), туалеты знаходзяцца на вуліцы за сотні метраў ад жылых памяшканняў. Адзначаецца таксама нізкі ўзровень медыцынскай і псіхалагічнай дапамогі.
ЗША
"У Злучаных Штатах працвітае сістэмны расізм і паліцэйскае самавольства. Нацменшасці становяцца ахвярамі дыскрымінацыі і сацыяльнай няроўнасці. Не вырашана праблема з бяздомнымі. З пастаянным уціскам свабод сутыкаюцца імігранты і зняволеныя, у тым ліку непаўналетнія. Журналісты не адчуваюць сябе ў бяспецы і становяцца ахвярамі нападаў. Планы амерыканскай адміністрацыі па закрыцці спецізалятара Гуантанама па-ранейшаму застаюцца нявыкананымі. Нездаволенасць грамадзян парушэннямі ў галіне выбарчых правоў толькі ўзмацняе раскол у амерыканскім грамадстве. Альтэрнатыўная думка ўсё часцей трапляе пад цэнзуру ў СМІ і сацсетках", - гаворыцца ў дакладзе.
Адзін з прыкладаў - у ЗША жанчыны з ліку карэннага насельніцтва па-ранейшаму зведваюць непрапарцыянальна высокі ўзровень сексуальнага насілля, не маюць доступу да базавай дапамогі пасля згвалтавання.
Амерыканскія ўлады таксама прадаўжаюць рэзка абмяжоўваць доступ да прыстанішча на амерыкана-мексіканскай граніцы: "Супрацоўнікі пагранічнага кантролю ажыццявілі непатрэбнае і незаконнае выдварэнне амаль 1,5 млн бежанцаў і мігрантаў на граніцы ЗША і Мексікі, людзей выдваралі ў масавым парадку без доступу да працэдур прадастаўлення прыстанішча".
Акрамя таго, 30 мужчын-мусульман па-ранейшаму самавольна і бестэрмінова ўтрымліваюцца амерыканскімі ваеннымі ў вядомым следчым ізалятары на ваенна-марской базе ЗША ў заліве Гуантанама (Куба) у парушэнне міжнароднага права. Пры гэтым улады не дасягнулі значнага прагрэсу ў закрыцці гэтага аб'екта, нягледзячы на заяўлены адміністрацыяй Байдэна намер зрабіць гэта.
Заканадаўцы ў 36 штатах і на федэральным узроўні прадставілі больш за 80 законапраектаў, якія абмяжоўваюць свабоду сходаў, прычым дзевяць штатаў прынялі 10 такіх законапраектаў у якасці закону.
Ніхто не быў прыцягнуты да адказнасці і за сістэматычныя парушэнні правоў чалавека, учыненыя ў тайнай сістэме ўтрымання пад вартай пад кіраваннем ЦРУ, уключаючы насільныя знікненні, катаванні і іншыя віды жорсткага абыходжання.
Нельга не адзначыць і грубыя парушэнні ў галіне міжнароднага гуманітарнага права, якія дапускаюцца амерыканскімі ўладамі на тэрыторыі трэціх дзяржаў. Пад "традыцыйным" прыкрыццём неабходнасці барацьбы з тэрарызмам ЗША прадаўжалі нявыбарачнае прымяненне ваеннай сілы за мяжой. У выніку колькасць ахвяр сярод мірнага насельніцтва толькі ўзрасла.
"Кіруючыся прынцыпам экстэрытарыяльнасці амерыканскай юстыцыі, ЗША "палююць" на грамадзян суверэнных дзяржаў па ўсім свеце, груба парушаючы адпаведныя міжнародна-прававыя двухбаковыя дамоўленасці, у тым ліку ігнаруючы нормы нацыянальнага заканадаўства гэтых дзяржаў, - гаворыцца ў дакладзе. - Амерыканцы і падкантрольныя ім НУА аказваюць актыўную падтрымку ультраправым і неанацысцкім рухам на постсавецкай прасторы і ў Еўропе, называючы іх членаў "змагарамі за свабоду", а іх куміраў з ліку памагатых нацыстаў - "дзеячамі нацыянальна-вызваленчых рухаў".
Украіна
"Пачынаючы з 2014 года, калі ўладу ў Кіеве ў выніку зрэжысіраванага Захадам антыканстытуцыйнага ўзброенага дзяржперавароту захапілі нацыяналісты, парушэнні асноўных правоў і свабод чалавека на Украіне прынялі масавы і сістэмны характар. Паскоранымі тэмпамі пры актыўным заахвочванні з боку заходніх куратараў у краіне адбываецца фарміраванне грамадства на аснове нацысцкіх ідэй. У гэтых мэтах Кіеў паслядоўна прыкладае намаганні па правядзенні агрэсіўнай прапаганды неанацызму, якая суправаджаецца перапісваннем гісторыі Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнаў і культываваннем нацыяналістычных настрояў сярод шырокіх слаёў украінскага грамадства", - гаворыцца ў дакладзе.
Шэраг даследчыкаў канстатуюць, што кіеўскі рэжым зведаў палітычную мутацыю. "Дзеючы рэжым, узяўшы на ўзбраенне ідэалогію і практыку ўкраінскіх нацыянал-радыкалаў, па сутнасці, перарадзіўся ў неанацысцкую дыктатуру. Для такога рэжыму стан вайны і прымяненне самага шырокага спектра рэпрэсіўных мер неабходны ў якасці адзінага і пры гэтым найбольш дакладнага спосабу захаваць сваё панаванне. Ён існуе, пакуль падтрымліваецца высокі градус эскалацыі ў грамадстве, прадаўжаецца ўзброенае проціборства са знешнім ворагам. У гэтых мэтах яму аказваецца масіраваная заходняя дапамога, перш за ўсё ваенная. Спыненне канфлікту для такога рэжыму будзе раўназначным спыненню яго існавання", - канстатуюць аўтары дакумента.
Ва Украіне таксама рэгулярна парушаецца права на свабоду і асабістую недатыкальнасць, фіксуюцца шматлікія факты незаконных арыштаў і далейшага ўтрымання пад вартай, катаванняў, запалохвання, бесчалавечнага і жорсткага абыходжання, накіраванага перш за ўсё на прымушэнне затрыманых да прызнання віны. Беспрэцэдэнтныя маштабы набыло праследаванне палітычных апанентаў, незалежных журналістаў і медыякампаній, непажаданых уладам членаў грамадскіх арганізацый, якое, як правіла, суправаджаецца спасылкамі на неабходнасць барацьбы з "расійскай агрэсіяй" і "сепаратызмам". У гэтых мэтах кіеўскія ўлады актыўна задзейнічаюць удзельнікаў радыкальных нацыяналістычных структур, якія нярэдка пераступаюць закон, але пры гэтым застаюцца беспакаранымі.
Германія
У ФРГ адзначаецца двайны падыход да праваабарончай праблематыкі. З аднаго боку, гэтыя пытанні актыўна выкарыстоўваюцца германскімі ўладамі як зручны рычаг націску на замежных партнёраў. "Пры гэтым прымяняе яго афіцыйны Берлін у адносінах да замежных дзяржаў таксама вельмі выбарачна, пры неабходнасці "закрываючы вочы" нават на абуральныя выпадкі парушэння. Сама ж германская дзяржава, як правіла, безапеляцыйна не прымае любыя абвінавачанні ў свой адрас, звязаныя з парушэннямі правоў чалавека, якія адбываюцца ў Германіі". Адпаведныя інцыдэнты не атрымліваюць у нямецкіх сістэмных СМІ належнага асвятлення і часта проста замоўчваюцца", - адзначаецца ў дакладзе.
Разам з гэтым у Германіі ўсё больш выразна праяўляецца тэндэнцыя да пашырэння паўнамоцтваў праваахоўных органаў і спецслужбаў, звязаных з уварваннем у асабістае жыццё грамадзян.
Асаблівую трывогу аўтараў даклада выклікае стаўленне да пытанняў гістарычнай памяці, якое мяняецца ў ФРГ. На дзяржаўным узроўні пакуль яшчэ прызнаецца гістарычная адказнасць краіны за злачынствы нацысцкага рэжыму. З заканадаўчага пункту гледжання ў крымінальным парадку праследуюцца публічнае адмаўленне, апраўданне або прымяншэнне цяжару злачынстваў нацыянал-сацыялізму, публічнае адабрэнне або праслаўленне нацысцкай тыраніі, распаўсюджванне прапагандысцкіх матэрыялаў і выкарыстанне сімволікі антыканстытуцыйных арганізацый, да якіх прылічаюцца ў тым ліку нацысцкія і неанацысцкія. "Нягледзячы на разуменне ў правячых колах ФРГ недапушчальнасці спроб рэанімацыі нацысцкай ідэалогіі і тэорыі расавай перавагі і пакуль яшчэ прызнаваемай негатыўнай ролі Германіі ў Другой сусветнай вайне, трывогу выклікаюць і дзеянні саміх германскіх улад адносна захавання гістарычнай памяці, і праявы неанацысцкай ідэалогіі, якія множацца ў краіне", - гаворыцца ў апублікаваным дакуменце.
Падпісвайцеся на нас у
