Сяргей Аўчыннікаў
Навіны сюжэта
"Праект "Беларусы ў кадры" на YouTube-канале БЕЛТА"
Кожны з тых, хто садзіцца за руль, упэўнены: паедзе цяпер, як па масле. Аднак дарога тоіць у сабе нямала небяспекі. Што рабіць, напрыклад, калі на трасу нечакана выскоквае лось? Або калі нейкі "супергерой" вырашыў пайсці на абгон у лабавую атаку? Літаральна за лічаныя секунды ты павінен ацаніць абстаноўку і прыняць максімальна правільнае, жыццёва важнае рашэнне. Майстар спорту, кіраўнік Цэнтра контраварыйнай падрыхтоўкі Сяргей Аўчыннікаў лічыць, што калі вадзіцель натрэніраваў і адпрацаваў да аўтаматызму навыкі па выхадзе з крытычнай сітуацыі, то цела ў момант надзвычайнага здарэння ўспомніць, як яму дзейнічаць, і "рэфлексны механізм" абавязкова спрацуе.
Мозг вучня падатлівы
Любоў да тэхнікі ў Сяргея Аўчыннікава яшчэ са школы. Спачатку ў сям'і з'явіўся мотавеласіпед, затым ІЖ-56 з каляскай, а потым і прэстыжная па тым часе "Волга" ГАЗ-21.
- А мой першы асабісты аўтамабіль - "Жыгулі", які народ любоўна называў "капейкай", - расказвае субяседнік. - У школьным вучэбна-вытворчым камбінаце атрымаў правы на катэгорыю С - грузавы аўтамабіль. Вучоба доўжылася два гады. Прычым мы не толькі кіравалі аўтамабілем, але і вывучалі яго ўстройства, вучыліся рамантаваць. Сёння я разумею важнасць таго, што дзіця з дзяцінства ўмее самастойна выконваць нейкія тэхнічныя заданні. Мозг школьніка падатлівы, адкрыты новым ведам. Менавіта тады закладваюцца яго будучыя схільнасці, карысныя прывычкі, уменне аналізаваць, думаць і ўскладняць ужо атрыманыя навыкі.
У аўтаспорт Сяргея Аўчыннікава прывёў яго вялікасць выпадак.
- Я паступіў пасля школы ў Мінскі радыётэхнічны інстытут. Аднойчы мой аднагрупнік Косця Раманоўскі прапанаваў пайсці за кампанію займацца аўтаспортам у секцыю пры ДТСААФ, - успамінае ён. - Спачатку яна размяшчалася недалёка ад Камароўскага рынку, а потым пераехала ў Баравую. Сярод дысцыплін было і аўтамнагабор'е. На аўтадроме вучыліся выконваць у тым ліку практыкаванне "змейка", якое, як бачыце, адпрацоўваюць сёння непасрэдна на вашых вачах нашы хлопцы. На сваіх аўто яны аб'язджаюць фішкі ў выглядзе выгнутага калідора з двума паваротамі.
У аўтамнагабор'е ўваходзілі розныя дысцыпліны - эканамічнае ваджэнне, слалам, бег на тры кіламетры, плаванне, стральба. Менавіта там юны спартсмен і пазнаёміўся з трэнерам Аляксандрам Кадаценкам, які, уласна, і заклаў любоў да аўтамабільнага спорту. Спачатку пілот, як і яго цяперашнія курсанты, вывучаў фігурнае ваджэнне, куды ўваходзілі такія практыкаванні, як "змейка", круг, розныя паркоўкі, а потым перайшоў у ралі. Сёння без спонсараў у аўтаспорце няма чаго рабіць, а ў савецкі час нават у такім нятанным відзе, як ралі, перспектыўным спартсменам клуб прадастаўляў аўтамабіль.
На думку кіраўніка цэнтра, аўтаспорт вучыць дысцыпліне, самавалоданню. Ты павінен умець быць не толькі хуткім і перамагаць, але і трымаць удар, засяроджвацца на галоўным, загадзя падлічваць сітуацыю. На спаборніцтвах па аўтамнагабор'і няма часу на разварушванне. Заезд умоўна займае ад 30 секунд да паўтары мінуты. І вельмі шмат элементаў, якія трэба рабіць дакладна. Тут неабходны максімальная канцэнтрацыя ўвагі, сабранасць, настрой.
- Я ўдзячны сваім настаўнікам, прызёру чэмпіянату СССР па ралі Вячаславу Рускіх і трэнеру Аляксандру Кадаценку за тое, што дапамагалі асвойваць трукі, азнаёмілі з прыёмамі прафесійных гоншчыкаў. З таго часу я ўжо больш за 40 гадоў займаюся прафесійна аўтаспортам. Не раз станавіўся чэмпіёнам Беларусі па ралі, папрацаваў нават журналістам на спаборніцтвах "Формулы 1". Цяпер - кіраўнік Беларускай аўтамабільнай федэрацыі, выкладаю спецыялізацыю "аўтамабільны спорт" ва Універсітэце фізкультуры на кафедры спартыўна-баявых адзінаборстваў і спецпадрыхтоўкі. Рыхтую трэнераў, - адзначае наш герой.
Забавы дарослых ліхачоў
Лічыцца, што ў вадзіцеляў, якія авалодалі гоначнымі прыёмамі, павышаецца самаацэнка і яны пачынаюць пускаць у ход вывучаныя трукі на звычайных гарадскіх дарогах. Самая распаўсюджаная "забава" - хто каго абгоніць.
Школа крамлёўскіх вадзіцеляў
Сяргей Аўчыннікаў больш за дзесяць гадоў прапрацаваў у энергетыцы наладчыкам абсталявання. Паралельна прадаўжаў займацца аўтаспортам. Вызначыцца з выбарам стратэгічнай жыццёвай лініі зноў жа дапамог выпадак. Сабраўся ён неяк у камандзіроўку, прыйшоў да дырэктара падпісаць дакумэнты. А той якраз з кабінета ў прыёмную выглянуў. Сакратар тлумачыць, што малады чалавек чакае сваёй чаргі.
- Шэф пытаецца: табе колькі гадоў? Гавару, 33. "Які ж ты малады чалавек? - здзіўляецца той. - Ісус Хрыстос да твайго ўзросту вучэнне стварыў, а ты ўсё з паперкамі ходзіш..." З таго часу ў галаве і затрымаўся гэты пункцік: а што ж далей? Кім я хачу быць на гэтым прадпрыемстве? Начальнікам участка? Цэха? Не. Ды і дырэктарскае крэсла - далёка не мяжа маіх летуценняў, г.зн. я не планаваў рабіць кар'еру на прадпрыемстве, - прызнаецца Сяргей Аўчыннікаў.
Аднойчы ён прыехаў у Маскву разам з калегамі, каб пазнаёміцца з вядомай на ўвесь Саюз школай экстрэмальнага ваджэння трэнера па аўтаспорце прафесара Эрнеста Цыганкова. Яе называлі ў народзе "школай крамлёўскіх вадзіцеляў". Справа ў тым, што ў канцы 1970-х гадоў па рашэнні Палітбюро ЦК КПСС была распрацавана ўнікальная сістэма падрыхтоўкі вадзіцеляў вышэйшага кіраўніцтва краіны.
- Эрнест Сяргеевіч методыку падрыхтоўкі аўтагоншчыкаў адаптаваў для вадзіцеляў, якім важна не столькі хуткая язда, колькі контраварыйная. Галоўнае пры гэтым - уменне выходзіць з крытычных сітуацый і перш за ўсё пазбягаць іх, - тлумачыць майстар. - Уважліва вывучаю ўсе новыя сістэмы і пераконваюся, што метад, распрацаваны прафесарам Цыганковым, дагэтуль застаецца найлепшым для контраварыйнай падрыхтоўкі. У той час я прайшоў вучобу ў знакамітай маскоўскай школе і зразумеў, што гэта і ёсць мой шлях.
У Цэнтр Сяргея Аўчыннікава прыходзяць тыя, хто хацеў бы адпрацаваць тэхніку кіравання аўтамабілем у розных сітуацыях і ўмовах надвор'я. Для гэтага ў іх распараджэнні - вялікі палігон і адзін з самых вопытных і знакамітых у краіне інструктараў. Настаўнік ніколі не падлічваў, колькі курсантаў ён падрыхтаваў. Па яго прыкідках, некалькі тысяч. Прычым многія з іх сталі чэмпіёнамі Беларусі, трэнерамі. Адзін з праслаўленых гоншчыкаў Беларусі, Сяргей Вязовіч, кіраўнік каманды "МАЗ-СПОРТаўта", - таксама яго выпускнік.
На вучобу да вядомага трэнера прыязджаюць вадзіцелі з розных куткоў Беларусі. Цяпер у адной з груп займаецца віцябчанка, маці траіх дзяцей. На пытанне, няўжо на радзіме Шагала няма такіх курсаў, яна адказвае:
- Ёсць! Але я хацела займацца асабіста ў Сяргея Алегавіча! Таму што ён - лепшы!
На думку вопытнага майстра, ніхто з нас не застрахаваны ад экстрэмальнай сітуацыі за рулём. Слізкае дарожнае пакрыццё, неакуратны пешаход, жывёліна, якая вынырнула з лесу, - сітуацыі, вядома ж, на дарозе бываюць розныя, аднак, па вялікім рахунку, іх не так ужо і шмат. Зразумела адно: вадзіцелю давядзецца на хуткасці або экстранна тармазіць, або аб'язджаць перашкоду, або ўпісвацца ў паварот, або выходзіць з заносу. Таму ўсе пералічаныя элементы і адпрацоўваюцца на аўтадроме.
- Нядаўна ў сацсетках мая былая вучаніца расказала аб тым, што яна была за рулём, калі раптам на дарогу выскачыў вялізны лось. На шчасце, ёй удалося яго аб'ехаць, - гаворыць Сяргей Аўчыннікаў. - Думаю, што навыкі, атрыманыя ў нашым цэнтры, былі не лішнімі. І я ў такія моманты разумею, што працую не дарэмна. Бо нават самая маленькая памылка можа каштаваць жыцця. Таму так важна падрыхтаваць чалавека да таго, што яго чакае на дарозе.
Нарадзіцца ў кашулі
Вопытны інструктар і спартсмен не раз у жыцці аказваўся на валасок ад смерці. Цікава, што самая небяспечная сітуацыя была звязана не з аўтамабілем, а са звычайным водным падарожжам на байдарцы па рацэ Іслач. Справа была на майскія святы.
- Як звычайна, патрэніраваліся на месцы, як правільна вывяслоўваць і табаніць (веславаць у напрамку, адваротным нармальнаму, звычайна ў мэтах хуткага тармажэння. - Заўвага Рэд.). Я сядзеў ззаду, на месцы капітана, а наперадзе мой таварыш - матрос, - успамінае субяседнік. - На Іслачы ёсць даволі моцныя прыціскі. Спачатку ішлі спакойна, а потым раптам нас пачынае рэзка зносіць на вербы. Замест таго каб вывяслоўваць, матрос пачаў табаніць. Байдарка панеслася проста на кусты, а потым перакулілася. Прыяцель, паколькі сядзеў наперадзе, паплыў па плыні, а мяне забіла пад галіны. Апынаюся пад вадой і ззаду куртка чапляецца, відаць, за корч. Адштурхоўваюся - не атрымліваецца вынырнуць. Паветра ўжо не хапае, але прытомнасць яшчэ ясная. Раблю яшчэ адзін штуршок - і мяне выносіць на паверхню вады. Ніякіх гераічных дзеянняў я не зрабіў, проста выжыў па волі лёсу.
Другі раз Сяргей Аўчыннікаў трапіў у пераплёт ужо на дарозе, калі знаходзіўся на пасажырскім сядзенні. Ехалі яны тады ў Оршу для наладкі электроннага абсталявання. За рулём "Запарожца" - калега, вадзіцель-пачатковец. Зіма. Сонечна. Бачнасць вельмі добрая. З прыёмніка гучыць вясёлая музыка. І тут машыну злёгку заносіць. Сітуацыя зусім не складаная, але вадзіцель па нявопытнасці рэзка круціць руль, і аўтамабіль уваходзіць у яшчэ адзін, ужо моцны, занос.
- Машыну разварочвае ўпоперак дарогі, і я бачу, што насустрач нясецца грузавік, - успамінае Сяргей Аўчыннікаў. - Дзіўна, але ў гэтыя секунды я адчуў не страх, а крыўду. Вопытны гоншчык, які не раз на спаборніцтвах па ралі пераварочваўся, перакульваўся і ляцеў у балота, гіне ў ДТЗ на шырокай напаўпустой дарозе... Недарэчнасць нейкая! На шчасце, тады мы нейкім цудам размінуліся. Але я пераканаўся ў тым, што вадзіцелі часта губляюцца ў няштатнай сітуацыі і не адчуваюць свой аўтамабіль. Таму якасная контраварыйная падрыхтоўка вельмі неабходна.
Што не так з пешаходамі?
Некаторыя вадзіцелі скардзяцца на пешаходаў: маўляў, тыя зусім сталі нахабнымі, адчуваюць сябе амаль бессмяротнымі, лезуць пад самыя колы. Куды падзеўся ў людзей інстынкт самазахавання?
- Правілы дарожнага руху аднолькава патрабавальны і да вадзіцеляў, і да пешаходаў, - разважае субяседнік. - У СССР было так: перайшоў дарогу ў неналежным месцы - цябе спыніў супрацоўнік ДАІ і выпісаў штраф. Але гэтым справа не абмяжоўвалася. На работу ў аддзел кадраў Дзяржаўтаінспекцыя адпраўляла пісьмо, і ваш праступак фіксаваўся. Гэта магло прывесці да зніжэння прэміі або пераносу водпуску. Або чаргу на жыллё адтэрмінуюць на пару гадоў. Дарэчы, за мяжой таксама ў многіх краінах строга спаганяюць за такія парушэнні. Калі ты такі рызыкоўны, значыць, і крэдыт выдадуць па іншым, больш высокім кошце. Затое ў нашых пешаходаў цяпер жыццё куды больш вольнае. Штрафы іх не палохаюць, а таму часта ідуць па пераходзе ў насунутым капюшоне з навушнікамі ў вушах або па тэлефоне балбочуць. У іншых краінах за такі "праменад" штраф, прычым вельмі немалы. Напэўна, трэба і нам усё ж такі больш строга падыходзіць да такіх "хадункоў". Святое правіла для вадзіцеля - дай дарогу іншаму. Але і той іншы павінен паважаць астатніх удзельнікаў руху. Праезная частка - гэта як пагранічная паласа, дзе паводзіць сябе трэба асцярожна, дальнабачна і ветліва.
На думку субяседніка, цяперашнія вадзіцелі значна менш, чым раней, даражаць сваім жалезным канём. У Саюзе на аўто чалавек паўжыцця збіраў грошы, а цяпер некаторыя з адной-двух зарплат могуць набыць патрыманую іншамарку.
- Купіць можна што хочаце - аўтамабіль, запчасткі, правы. Толькі не жыццё, - філасофствуе субяседнік. - Таму калі ты ў душы Шумахер або табе хочацца прадэманстраваць сваё майстэрства перад дзяўчынай, прыязджай на тую ж прафесіянальную трасу ў Стайкі. Тут можна патрэніравацца, паганяць на высокай скорасці, паўдзельнічаць у спаборніцтвах, якія праводзіць федэрацыя. Пры жаданні вы не толькі паспяхова пазбавіцеся ад запасу адрэналіну, але яшчэ зможаце заваяваць узнагароду і атрымаць разрад. А дарога - не месца для ліхацтва і самасцвярджэння. Па статыстыцы, больш за ўсё гіне людзей не ў авіякатастрофах, у час землетрасенняў або пажараў, а менавіта на дарогах агульнага карыстання. Таму я заўсёды на лекцыях паўтараю сваім вучням: калі садзішся за руль, ты павінен проста паспрабаваць дабрацца да месца назначэння жывым і помніць, што дома цябе чакаюць родныя.
Многія з яго вучняў сталі чэмпіёнамі Беларусі, трэнерамі. А адзін з праслаўленых гоншчыкаў Беларусі Сяргей Вязовіч, кіраўнік каманды "МАЗ-СПОРТаўта", - яго выпускнік.
Алена НІКАЛАЕВА,
фота Сяргея ШЭЛЕГА,
газета "7 дней".-0-
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Мозг вучня падатлівы
Любоў да тэхнікі ў Сяргея Аўчыннікава яшчэ са школы. Спачатку ў сям'і з'явіўся мотавеласіпед, затым ІЖ-56 з каляскай, а потым і прэстыжная па тым часе "Волга" ГАЗ-21.
- А мой першы асабісты аўтамабіль - "Жыгулі", які народ любоўна называў "капейкай", - расказвае субяседнік. - У школьным вучэбна-вытворчым камбінаце атрымаў правы на катэгорыю С - грузавы аўтамабіль. Вучоба доўжылася два гады. Прычым мы не толькі кіравалі аўтамабілем, але і вывучалі яго ўстройства, вучыліся рамантаваць. Сёння я разумею важнасць таго, што дзіця з дзяцінства ўмее самастойна выконваць нейкія тэхнічныя заданні. Мозг школьніка падатлівы, адкрыты новым ведам. Менавіта тады закладваюцца яго будучыя схільнасці, карысныя прывычкі, уменне аналізаваць, думаць і ўскладняць ужо атрыманыя навыкі.
У аўтаспорт Сяргея Аўчыннікава прывёў яго вялікасць выпадак.
- Я паступіў пасля школы ў Мінскі радыётэхнічны інстытут. Аднойчы мой аднагрупнік Косця Раманоўскі прапанаваў пайсці за кампанію займацца аўтаспортам у секцыю пры ДТСААФ, - успамінае ён. - Спачатку яна размяшчалася недалёка ад Камароўскага рынку, а потым пераехала ў Баравую. Сярод дысцыплін было і аўтамнагабор'е. На аўтадроме вучыліся выконваць у тым ліку практыкаванне "змейка", якое, як бачыце, адпрацоўваюць сёння непасрэдна на вашых вачах нашы хлопцы. На сваіх аўто яны аб'язджаюць фішкі ў выглядзе выгнутага калідора з двума паваротамі.
У аўтамнагабор'е ўваходзілі розныя дысцыпліны - эканамічнае ваджэнне, слалам, бег на тры кіламетры, плаванне, стральба. Менавіта там юны спартсмен і пазнаёміўся з трэнерам Аляксандрам Кадаценкам, які, уласна, і заклаў любоў да аўтамабільнага спорту. Спачатку пілот, як і яго цяперашнія курсанты, вывучаў фігурнае ваджэнне, куды ўваходзілі такія практыкаванні, як "змейка", круг, розныя паркоўкі, а потым перайшоў у ралі. Сёння без спонсараў у аўтаспорце няма чаго рабіць, а ў савецкі час нават у такім нятанным відзе, як ралі, перспектыўным спартсменам клуб прадастаўляў аўтамабіль.
На думку кіраўніка цэнтра, аўтаспорт вучыць дысцыпліне, самавалоданню. Ты павінен умець быць не толькі хуткім і перамагаць, але і трымаць удар, засяроджвацца на галоўным, загадзя падлічваць сітуацыю. На спаборніцтвах па аўтамнагабор'і няма часу на разварушванне. Заезд умоўна займае ад 30 секунд да паўтары мінуты. І вельмі шмат элементаў, якія трэба рабіць дакладна. Тут неабходны максімальная канцэнтрацыя ўвагі, сабранасць, настрой.
- Я ўдзячны сваім настаўнікам, прызёру чэмпіянату СССР па ралі Вячаславу Рускіх і трэнеру Аляксандру Кадаценку за тое, што дапамагалі асвойваць трукі, азнаёмілі з прыёмамі прафесійных гоншчыкаў. З таго часу я ўжо больш за 40 гадоў займаюся прафесійна аўтаспортам. Не раз станавіўся чэмпіёнам Беларусі па ралі, папрацаваў нават журналістам на спаборніцтвах "Формулы 1". Цяпер - кіраўнік Беларускай аўтамабільнай федэрацыі, выкладаю спецыялізацыю "аўтамабільны спорт" ва Універсітэце фізкультуры на кафедры спартыўна-баявых адзінаборстваў і спецпадрыхтоўкі. Рыхтую трэнераў, - адзначае наш герой.
Забавы дарослых ліхачоў
Лічыцца, што ў вадзіцеляў, якія авалодалі гоначнымі прыёмамі, павышаецца самаацэнка і яны пачынаюць пускаць у ход вывучаныя трукі на звычайных гарадскіх дарогах. Самая распаўсюджаная "забава" - хто каго абгоніць.
- Той спартсмен, у якога добрыя ўзроўні, не стане нікому нічога даказваць, - упэўнены вопытны інструктар. - А што датычыцца вышэйзгаданых гонак... Дык гэта ж не вадзіцель абганяе, а "жалеза". Чым больш магутная машына, тым вышэйшыя шанцы перамагчы. Ды і ўявіце сабе, калі б Шумахер удзельнічаў у такіх вулічных заездах на хуткасць або чэмпіён свету па боксе хадзіў бы па дварах у пошуках бойкі. Неразумна, абсурдна. Калі ты пачаў гонкі ў горадзе, значыць, не ўпэўнены ў сабе і ў сваім майстэрстве. Безумоўна, аўтаспорт - гэта пэўны драйв і выкід адрэналіну, гармону, які дазваляе мужчыну атрымаць нямала яркіх эмоцый. Выехаць на спецыяльную трасу, пакатацца, паспаборнічаць - чаму б і не? Але мае таварышы не ганяюць на звычайных дарогах. Ганяюць толькі тыя, хто не займаецца аўтамабілем прафесіянальна.
Школа крамлёўскіх вадзіцеляў
Сяргей Аўчыннікаў больш за дзесяць гадоў прапрацаваў у энергетыцы наладчыкам абсталявання. Паралельна прадаўжаў займацца аўтаспортам. Вызначыцца з выбарам стратэгічнай жыццёвай лініі зноў жа дапамог выпадак. Сабраўся ён неяк у камандзіроўку, прыйшоў да дырэктара падпісаць дакумэнты. А той якраз з кабінета ў прыёмную выглянуў. Сакратар тлумачыць, што малады чалавек чакае сваёй чаргі.
- Шэф пытаецца: табе колькі гадоў? Гавару, 33. "Які ж ты малады чалавек? - здзіўляецца той. - Ісус Хрыстос да твайго ўзросту вучэнне стварыў, а ты ўсё з паперкамі ходзіш..." З таго часу ў галаве і затрымаўся гэты пункцік: а што ж далей? Кім я хачу быць на гэтым прадпрыемстве? Начальнікам участка? Цэха? Не. Ды і дырэктарскае крэсла - далёка не мяжа маіх летуценняў, г.зн. я не планаваў рабіць кар'еру на прадпрыемстве, - прызнаецца Сяргей Аўчыннікаў.
Аднойчы ён прыехаў у Маскву разам з калегамі, каб пазнаёміцца з вядомай на ўвесь Саюз школай экстрэмальнага ваджэння трэнера па аўтаспорце прафесара Эрнеста Цыганкова. Яе называлі ў народзе "школай крамлёўскіх вадзіцеляў". Справа ў тым, што ў канцы 1970-х гадоў па рашэнні Палітбюро ЦК КПСС была распрацавана ўнікальная сістэма падрыхтоўкі вадзіцеляў вышэйшага кіраўніцтва краіны.
- Эрнест Сяргеевіч методыку падрыхтоўкі аўтагоншчыкаў адаптаваў для вадзіцеляў, якім важна не столькі хуткая язда, колькі контраварыйная. Галоўнае пры гэтым - уменне выходзіць з крытычных сітуацый і перш за ўсё пазбягаць іх, - тлумачыць майстар. - Уважліва вывучаю ўсе новыя сістэмы і пераконваюся, што метад, распрацаваны прафесарам Цыганковым, дагэтуль застаецца найлепшым для контраварыйнай падрыхтоўкі. У той час я прайшоў вучобу ў знакамітай маскоўскай школе і зразумеў, што гэта і ёсць мой шлях.
У Цэнтр Сяргея Аўчыннікава прыходзяць тыя, хто хацеў бы адпрацаваць тэхніку кіравання аўтамабілем у розных сітуацыях і ўмовах надвор'я. Для гэтага ў іх распараджэнні - вялікі палігон і адзін з самых вопытных і знакамітых у краіне інструктараў. Настаўнік ніколі не падлічваў, колькі курсантаў ён падрыхтаваў. Па яго прыкідках, некалькі тысяч. Прычым многія з іх сталі чэмпіёнамі Беларусі, трэнерамі. Адзін з праслаўленых гоншчыкаў Беларусі, Сяргей Вязовіч, кіраўнік каманды "МАЗ-СПОРТаўта", - таксама яго выпускнік.
На вучобу да вядомага трэнера прыязджаюць вадзіцелі з розных куткоў Беларусі. Цяпер у адной з груп займаецца віцябчанка, маці траіх дзяцей. На пытанне, няўжо на радзіме Шагала няма такіх курсаў, яна адказвае:
- Ёсць! Але я хацела займацца асабіста ў Сяргея Алегавіча! Таму што ён - лепшы!
На думку вопытнага майстра, ніхто з нас не застрахаваны ад экстрэмальнай сітуацыі за рулём. Слізкае дарожнае пакрыццё, неакуратны пешаход, жывёліна, якая вынырнула з лесу, - сітуацыі, вядома ж, на дарозе бываюць розныя, аднак, па вялікім рахунку, іх не так ужо і шмат. Зразумела адно: вадзіцелю давядзецца на хуткасці або экстранна тармазіць, або аб'язджаць перашкоду, або ўпісвацца ў паварот, або выходзіць з заносу. Таму ўсе пералічаныя элементы і адпрацоўваюцца на аўтадроме.
- Нядаўна ў сацсетках мая былая вучаніца расказала аб тым, што яна была за рулём, калі раптам на дарогу выскачыў вялізны лось. На шчасце, ёй удалося яго аб'ехаць, - гаворыць Сяргей Аўчыннікаў. - Думаю, што навыкі, атрыманыя ў нашым цэнтры, былі не лішнімі. І я ў такія моманты разумею, што працую не дарэмна. Бо нават самая маленькая памылка можа каштаваць жыцця. Таму так важна падрыхтаваць чалавека да таго, што яго чакае на дарозе.
Нарадзіцца ў кашулі
Вопытны інструктар і спартсмен не раз у жыцці аказваўся на валасок ад смерці. Цікава, што самая небяспечная сітуацыя была звязана не з аўтамабілем, а са звычайным водным падарожжам на байдарцы па рацэ Іслач. Справа была на майскія святы.
- Як звычайна, патрэніраваліся на месцы, як правільна вывяслоўваць і табаніць (веславаць у напрамку, адваротным нармальнаму, звычайна ў мэтах хуткага тармажэння. - Заўвага Рэд.). Я сядзеў ззаду, на месцы капітана, а наперадзе мой таварыш - матрос, - успамінае субяседнік. - На Іслачы ёсць даволі моцныя прыціскі. Спачатку ішлі спакойна, а потым раптам нас пачынае рэзка зносіць на вербы. Замест таго каб вывяслоўваць, матрос пачаў табаніць. Байдарка панеслася проста на кусты, а потым перакулілася. Прыяцель, паколькі сядзеў наперадзе, паплыў па плыні, а мяне забіла пад галіны. Апынаюся пад вадой і ззаду куртка чапляецца, відаць, за корч. Адштурхоўваюся - не атрымліваецца вынырнуць. Паветра ўжо не хапае, але прытомнасць яшчэ ясная. Раблю яшчэ адзін штуршок - і мяне выносіць на паверхню вады. Ніякіх гераічных дзеянняў я не зрабіў, проста выжыў па волі лёсу.
Другі раз Сяргей Аўчыннікаў трапіў у пераплёт ужо на дарозе, калі знаходзіўся на пасажырскім сядзенні. Ехалі яны тады ў Оршу для наладкі электроннага абсталявання. За рулём "Запарожца" - калега, вадзіцель-пачатковец. Зіма. Сонечна. Бачнасць вельмі добрая. З прыёмніка гучыць вясёлая музыка. І тут машыну злёгку заносіць. Сітуацыя зусім не складаная, але вадзіцель па нявопытнасці рэзка круціць руль, і аўтамабіль уваходзіць у яшчэ адзін, ужо моцны, занос.
- Машыну разварочвае ўпоперак дарогі, і я бачу, што насустрач нясецца грузавік, - успамінае Сяргей Аўчыннікаў. - Дзіўна, але ў гэтыя секунды я адчуў не страх, а крыўду. Вопытны гоншчык, які не раз на спаборніцтвах па ралі пераварочваўся, перакульваўся і ляцеў у балота, гіне ў ДТЗ на шырокай напаўпустой дарозе... Недарэчнасць нейкая! На шчасце, тады мы нейкім цудам размінуліся. Але я пераканаўся ў тым, што вадзіцелі часта губляюцца ў няштатнай сітуацыі і не адчуваюць свой аўтамабіль. Таму якасная контраварыйная падрыхтоўка вельмі неабходна.
Што не так з пешаходамі?
Некаторыя вадзіцелі скардзяцца на пешаходаў: маўляў, тыя зусім сталі нахабнымі, адчуваюць сябе амаль бессмяротнымі, лезуць пад самыя колы. Куды падзеўся ў людзей інстынкт самазахавання?
- Правілы дарожнага руху аднолькава патрабавальны і да вадзіцеляў, і да пешаходаў, - разважае субяседнік. - У СССР было так: перайшоў дарогу ў неналежным месцы - цябе спыніў супрацоўнік ДАІ і выпісаў штраф. Але гэтым справа не абмяжоўвалася. На работу ў аддзел кадраў Дзяржаўтаінспекцыя адпраўляла пісьмо, і ваш праступак фіксаваўся. Гэта магло прывесці да зніжэння прэміі або пераносу водпуску. Або чаргу на жыллё адтэрмінуюць на пару гадоў. Дарэчы, за мяжой таксама ў многіх краінах строга спаганяюць за такія парушэнні. Калі ты такі рызыкоўны, значыць, і крэдыт выдадуць па іншым, больш высокім кошце. Затое ў нашых пешаходаў цяпер жыццё куды больш вольнае. Штрафы іх не палохаюць, а таму часта ідуць па пераходзе ў насунутым капюшоне з навушнікамі ў вушах або па тэлефоне балбочуць. У іншых краінах за такі "праменад" штраф, прычым вельмі немалы. Напэўна, трэба і нам усё ж такі больш строга падыходзіць да такіх "хадункоў". Святое правіла для вадзіцеля - дай дарогу іншаму. Але і той іншы павінен паважаць астатніх удзельнікаў руху. Праезная частка - гэта як пагранічная паласа, дзе паводзіць сябе трэба асцярожна, дальнабачна і ветліва.
На думку субяседніка, цяперашнія вадзіцелі значна менш, чым раней, даражаць сваім жалезным канём. У Саюзе на аўто чалавек паўжыцця збіраў грошы, а цяпер некаторыя з адной-двух зарплат могуць набыць патрыманую іншамарку.
- Купіць можна што хочаце - аўтамабіль, запчасткі, правы. Толькі не жыццё, - філасофствуе субяседнік. - Таму калі ты ў душы Шумахер або табе хочацца прадэманстраваць сваё майстэрства перад дзяўчынай, прыязджай на тую ж прафесіянальную трасу ў Стайкі. Тут можна патрэніравацца, паганяць на высокай скорасці, паўдзельнічаць у спаборніцтвах, якія праводзіць федэрацыя. Пры жаданні вы не толькі паспяхова пазбавіцеся ад запасу адрэналіну, але яшчэ зможаце заваяваць узнагароду і атрымаць разрад. А дарога - не месца для ліхацтва і самасцвярджэння. Па статыстыцы, больш за ўсё гіне людзей не ў авіякатастрофах, у час землетрасенняў або пажараў, а менавіта на дарогах агульнага карыстання. Таму я заўсёды на лекцыях паўтараю сваім вучням: калі садзішся за руль, ты павінен проста паспрабаваць дабрацца да месца назначэння жывым і помніць, што дома цябе чакаюць родныя.
Многія з яго вучняў сталі чэмпіёнамі Беларусі, трэнерамі. А адзін з праслаўленых гоншчыкаў Беларусі Сяргей Вязовіч, кіраўнік каманды "МАЗ-СПОРТаўта", - яго выпускнік.
Алена НІКАЛАЕВА,
фота Сяргея ШЭЛЕГА,
газета "7 дней".-0-
*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту
Падпісвайцеся на нас у
