20 верасня, Ельскі раён /Кар. БЕЛТА/. У Ельску адбыўся мітынг "Часы герояў не праходзяць" у гонар 110-годдзя з дня нараджэння Героя Савецкага Саюза славацкага барца-антыфашыста Яна Налепкі, перадае карэспандэнт БЕЛТА.
Антыфашысцкае мерапрыемства прайшло ў райцэнтры ў 110-ю гадавіну з дня нараджэння ўраджэнца Усходняй Славакіі. Мясцовыя ўлады, жыхары і госці раёна сабраліся ля памятнага знака ў гонар Яна Налепкі. Да мітынгу далучыліся прадстаўнікі грамадскіх арганізацый, піянерская дружына імя Героя Савецкага Саюза, ваеннаслужачыя Мазырскага пагранічнага атрада і інш.
Часовы павераны ў справах Славацкай Рэспублікі ў Рэспубліцы Беларусь Катарына Жакава падзякавала жыхарам Ельска і краіны ў цэлым за захаванне інтэрнацыянальнай гістарычнай памяці. Яна адзначыла, што Ян Налепка - адзін з нямногіх іншаземцаў, якому было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Сёння па ініцыятыве славацкага пасольства яна прыбыла на мітынг у Ельск, каб ушанаваць памяць героя, і ўсклала кветкі да мемарыяльнага знака ў гонар Яна Налепкі.
Катарына Жакава падзялілася таксама сямейнай гісторыяй ваенных гадоў. Яе дзядуля па мацярынскай лініі быў урачом, дапамагаў параненым ваенным. "На шчасце, у той вайне ніхто з маіх блізкіх не загінуў. Гэта была інтэрнацыянальная вайна, у якой загінула вельмі шмат людзей", - падкрэсліла яна.
У Ельску госця ўжо другі раз. Пра Беларусь гаворыць, што гэта цікавая, прыгожая краіна, дзе жывуць добразычлівыя людзі. Яна адзначыла падабенства дзвюх краін, іх народаў, моў. Таксама, паводле яе слоў, рэспублікі аб'ядноўвае захаванне гістарычнай памяці. "Яшчэ са школы мы ўсе ведалі пра Яна Налепку, вучылі ў школе. Яго ўсё памятаюць і шануюць. Недалёка ад Браціславы ёсць горад Ступава, дзе ён працаваў настаўнікам. Школа мае яго імя", - расказала яна.
У Ельску імя Яна Налепкі вядома дарослым і дзецям. Дзевяцікласнік сярэдняй школы №1 Ельска Андрэй Майстрэнка знаходзіцца ў піянерскай дружыне, якая мае імя Яна Налепкі. Навучэнцы робяць усё неабходнае для захавання гістарычнай праўды, дапамагаюць у добраўпарадкаванні памятных месцаў і мемарыялаў. Для хлопца гэта адна з найважнейшых задач.
Прыйшла на мірны мітынг з кветкамі і мясцовая жыхарка, былая малалетняя вязніца Ганна Акулава, якая нарадзілася ў гады Вялікай Айчыннай вайны. На малую радзіму бацькоў у Ельск дзяўчынку прывезлі, калі ёй яшчэ не было і двух гадоў. Цяпер жанчына дзеліцца з моладдзю важнымі ісцінамі, расказвае пра трагедыю вайны, якая закранула і яе сям'ю. Паводле яе слоў, праўда вайны адгукаецца ў сэрцах дзяцей. "Заўсёды кранае гісторыя аб тым, як з 9 дзяцей у вялікай сям'і ўдалося захаваць жыццё толькі маёй цётцы", - падзялілася яна.
Старшыня раённай арганізацыі савета ветэранаў Рыгор Цык са шкадаваннем адзначыў, што ў бягучым годзе пайшоў з жыцця апошні ўдзельнік Вялікай Айчыннай вайны, які жыў у раёне. "Але памяць аб іх павінна жыць, мы не маем права забываць пра іх подзвіг і ўклад у Вялікую Перамогу. Яны заслужылі гэта сваім жыццём, сваёй крывёй. І наш святы абавязак не здраджваць памяці аб іх", - падкрэсліў ён.
Ян Налепка - удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, арганізатар і камандзір славацкага партызанскага атрада партызанскага злучэння А.М.Сабурава. Нарадзіўся 20 верасня 1912 года. Пасля заканчэння настаўніцкай семінарыі працаваў у сельскай школе. У 1934 годзе прызваны ў чэхаславацкую армію, у 1936 годзе скончыў афіцэрскую школу, атрымаўшы званне падпаручніка. У сакавіку 1939 года мабілізаваны ў славацкую армію. У 1941 годзе ўрад Славакіі накіраваў воінскую часць, у якой служыў Ян Налепка, на савецка-германскі фронт. Начальнік штаба 101-га славацкага палка капітан Налепка стварыў у палку падпольную групу і ў пачатку 1942 года ўстанавіў сувязь з савецкімі партызанамі. У ноч на 15 мая 1943 года ён з групай афіцэраў і салдат палка перайшоў на бок савецкіх партызан, уз'яднаўшыся з імі ў раёне вёскі Рамязы Ельскага раёна. У партызанскім злучэнні А.М.Сабурава быў назначаны камандзірам партызанскага атрада, сфарміраванага з былых славацкіх ваеннаслужачых. Напярэдадні 26-й гадавіны Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі Ян Налепка быў прыняты кандыдатам у члены Усесаюзнай Камуністычнай партыі бальшавікоў. Так у яго з'явілася другая радзіма - Беларусь, адзначылі на мітынгу.
Летам і восенню 1943 года атрад пад камандаваннем Яна Налепкі неаднаразова вызначыўся ў баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Удзельнічаючы са сваім атрадам, ва ўзаемадзеянні з войскамі 1-га Украінскага фронту і іншымі партызанскімі атрадамі ў Кіеўскай наступальнай аперацыі, Ян Налепка загінуў у баі 16 лістапада 1943 года за вызваленне горада Оўруч Жытомірскай вобласці.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 2 мая 1945 гады за ўмелае камандаванне партызанскім атрадам і выяўленыя мужнасць і гераізм у баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі грамадзяніну Славакіі Яну Налепку (Рэпкіну) пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Узнагароджаны ордэнам Леніна, чэхаславацкім ордэнам Белага льва 1-й ступені. 5 мая 1945 года Ян Налепка пасмяротна ўдастоены звання Героя Славацкага нацыянальнага паўстання.
У Ельску на вул. Савецкай, 40, устаноўлена мемарыяльная дошка з пазначэннем, што ў 1942-1943 гадах тут жыў Герой Савецкага Саюза ўдзельнік чэхаславацкага супраціўлення Ян Налепка (Рэпкін). Менавіта ў гэты перыяд ён, з'яўляючыся начальнікам штаба 101-га славацкага палка, раскватараванага ў Ельску, сфарміраваў антыфашысцкую групу, падрыхтаваў і арганізаваў яе пераход на бок Чырвонай Арміі. Імем героя названа адна з вуліц у Ельску, таксама ў краязнаўчым музеі райцэнтра сабраны экспанаты аб ім, у тым ліку перададзеныя братам героя. Захаваўся ў гарадку і драўляны дом, дзе некаторы час жыў Ян Налепка. У яго гонар таксама ўстаноўлена мемарыяльная дошка. Штогод праводзіцца памятны турнір па міні-футболе. У знак удзячнасці за мірнае неба над галавой і ў памяць аб вялікіх подзвігах герояў, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, удзельнікі мітынгу ў Ельску ўсклалі кветкі да мемарыяльнага знака ў гонар Героя Савецкага Саюза Яна Налепкі і ўшанавалі яго памяць мінутай маўчання.-0-
