Ці згуляе стаўка на развіццё ў Беларусі ультрасучаснай свінагадоўлі? Разбіраемся на канкрэтным прыкладзе

Колькі свініны вырабляюць у Беларусі

Штогод беларусы спажываюць амаль 295 тыс. т свініны, і мясцовыя прадпрыемствы з лішкам пакрываюць апетыты насельніцтва. Асноўны аб'ём мяса вырабляецца на прамысловых комплексах па вырошчванні і адкорме свіней. Цяпер у Беларусі іх крыху больш за дзевяць дзясяткаў. У сярэднім на кожным з іх можна размясціць каля 20-25 тыс. жывёлін. Гэта даволі кампактныя гаспадаркі, але ў нашых умовах яны зарэкамендавалі сябе з найлепшага боку.

Аднак Аляксандр Лукашэнка перакананы, што ў беларускай свінагадоўлі значна большыя перспектывы. Каб дабіцца высокіх паказчыкаў, падкрэслівае Прэзідэнт, неабходна мадэрнізаваць свінагадоўчыя комплексы, выконваць элементарныя меры тэхналагічнай і працоўнай дысцыпліны, актывізаваць селекцыйна-племянную работу і ўдасканаліць рэцэптуру камбікармоў. Пры гэтым забеспячэнне біялагічнай абароны свінагадоўчых комплексаў Прэзідэнт называў задачай дзяржаўнай важнасці.

"Павінна быць канкрэтная праграма прывядзення ў парадак гэтых комплексаў. У адваротным выпадку мы не будзем мець у хуткім часе і кілаграма свініны ў сваёй краіне для таго, каб вы выехалі на прыроду і прыгатавалі сабе шашлык. Комплексы састарэлі маральна і фізічна. Давайце падумаем аб цэнтралізаванай праграме рэканструкцыі нашых свінагадоўчых комплексаў і будаўніцтве новых", - сказаў Аляксандр Лукашэнка ў верасні 2023 года на нарадзе па развіцці свінагадоўлі.

Праз паўгода кіраўнік дзяржавы зноў запатрабаваў ад аграрыяў працаваць на перспектыву і даручыў распрацаваць 10-гадовую стратэгію развіцця ультрасучаснай свінагадоўлі. "У ёй павінна быць усё: прагрэсіўная генетыка, кармы, экалагічнасць. Мэты звышмаштабныя - максімальнае паглыбленне перапрацоўкі і наша экспартная экспансія", - заявіў Прэзідэнт.

І такая стратэгія была зацверджана. У ліку яе прыярытэтаў абазначаны будаўніцтва новых свінакомплексаў, удасканаленне селекцыйна-племянной работы, распрацоўка рацыёнаў кармлення свіней з улікам іх пароды і напрамкі прадукцыйнасці, укараненне сістэмы лічбавага нагляду ў вытворчых памяшканнях, стварэнне буйных аграхолдынгаў, у структуры якіх будуць зямельныя ўгоддзі, камбікормавыя заводы, мясаперапрацоўка, арганізацыі гандлю.

"За мінулы год мы вырабілі звыш 413 тыс. т свініны ў цэлым па краіне. Мы поўнасцю забяспечваем унутраны рынак свінінай, задавальняем патрэбнасці насельніцтва. Але тым не менш задача пастаўлена. Мы распрацавалі стратэгію ультрасучаснай свінагадоўлі да 2034 года, па якой плануем пабудаваць 12 новых сучасных свінагадоўчых комплексаў, і 4 з іх - больш за 100 тыс. галоў адкорму свіней у год. Калі гэта стратэгія ў цэлым паспяхова рэалізуецца за гэтыя гады, то мы дадаткова атрымаем 80 тысяч тон свініны. І ў нас будзе прыкладна 500 тысяч тон", - расказала начальнік галоўнага ўпраўлення інтэнсіфікацыі жывёлагадоўлі і рыбагаспадарчай дзейнасці Мінсельгасхарча Наталля Соніч.
Што такое "ультрасучасная свінагадоўля"

Але што азначае "ультрасучасная свінагадоўля" і якія сістэмы лічбавага нагляду з'явяцца на свінакомплексах? Цяпер, дапусцім, каб прасачыць вагу жывёлы, яе неабходна адвесці на шалі. Для парасят гэта пэўны стрэс. Таму ў бліжэйшыя гады ў свінарніках установяць лічбавыя ўстройствы, якія будуць сканіраваць "падапечных" і сачыць за мінімальнымі адхіленнямі ад вагавой нормы. Але, як паказвае практыка, адна справа мець пад рукой тэхналогіі, а іншая - умець імі карыстацца. І да гэтага ў Прэзідэнта таксама ёсць пытанні.

"Мы, вядома, будзем падтрымліваць, будзем дапамагаць. Але грошы закопваць у зямлю проста так не будзем. І справу мець з тымі з вас, хто працаваць не хоча, мы таксама не будзем. Не таму, што я злы чалавек. Таму, што іншага няма шляху: трэба захаваць краіну. Яшчэ дзіўлюся, як нам удаецца, - вакол бушуе ўсё - сёння сядзець і разважаць на тэму свінагадоўлі. Як шашлыкі падсмажыць, яшчэ чагосьці. Людзі пра гэта ўжо забылі, нават у багатых краінах",  - сказаў Аляксандр Лукашэнка ў 2023 годзе на рэспубліканскім семінары-нарадзе аб развіцці жывёлагадоўлі.

"Таму вы зразумейце: грошай лішніх няма. І за кожную капейку будзе запатрабаванне. Я не кажу, што мы там нешта не зробім. Мы старанныя людзі. Я не патрабую ад вас космасу ў сельскай гаспадарцы. Вось ліквідуйце тыя слабыя месцы, якія сёння ёсць. Вырашыце тыя праблемы, якія на паверхні. І для нашага пакалення з вамі будзе дастаткова", - заявіў кіраўнік дзяржавы.

Як на свінакомплексах забяспечваецца біялагічная абарона

Каб абараніць жывёл ад хвароб і стрэсу і, як вынік, павялічыць аб'ёмы вытворчасці свініны, прадпрыемствам неабходна ісці ў нагу з часам і пастаянна ўдасканальвацца. Напрыклад, як гэта робяць у гаспадарцы "Бальшавік-Агра". У 2016 годзе на тэрыторыі прадпрыемства паводле ізраільскай тэхналогіі пабудавалі свінагадоўчы комплекс, разлічаны на вытворчасць 24 тыс. галоў у год, а таксама камбікормавы завод.

"Сучасная свінагадоўля - гэта ў першую чаргу тэхналогія вытворчасці. Гэта і распрацоўка інавацыйных рэцэптур у дачыненні да кожнага комплексу, распрацоўка тэхналогіі лячэння і вакцынацыі і, вядома, тэхналогія ўтрымання. Сюды ўваходзіць і мікраклімат, і сістэма паення, і селекцыйная работа менавіта з пагалоўем. На сённяшні дзень на комплексе мы выкарыстоўваем тры асноўныя еўрапейскія селекцыі - ёркшыр, дзюрок і ландрас. І мы практычна перавялі комплекс на так званую селекцыю F2 (зваротнае скрыжаванне), гэта значыць ад кожнай пароды бяруцца лепшыя характарыстыкі: сярэднесутачныя прыбаўленні ў вазе, выжывальнасць, колькасць парасят, якіх дае свінаматка. У выніку якасць прадукцыі ў разы лепшая, чым чыстапароднае пагалоўе", - расказаў дырэктар ААТ "Бальшавік-Агра" Алег Упенік.

Ён адзначыў, што да вытворчасці прадуктаў харчавання ў Беларусі прад'яўляюцца вельмі жорсткія патрабаванні, у тым ліку ветэрынарна-санітарныя і тэхналагічныя, што ў канчатковым выніку дае магчымасць выпускаць якасную прадукцыю. "На сённяшні дзень, напэўна, лепшай прадукцыі як у краінах постсавецкай прасторы, так і Еўропы складана будзе знайсці. Беларуская прадукцыя будзе на парадак лепшая", - сказаў кіраўнік гаспадаркі.

Аказваецца, трапіць на любы свінагадоўчы комплекс Беларусі складаней, чым на атамную электрастанцыю. Без спецыяльнага дазволу Дэпартамента ветэрынарнага і харчовага нагляду Мінсельгасхарча ўваход сюды забаронены. Атрымаць яго можна толькі пры выкананні ўсіх норм ветэрынарнага заканадаўства. Але ў нас такі дазвол ёсць.

Праўда, аднаго дазволу мала. У чыстую зону, дзе ўтрымліваюцца жывёлы, нельга праносіць асабістыя рэчы. Наша абсталяванне дзве гадзіны апрацоўвалася пад ультрафіялетам, а нам давялося зняць з сябе ўсё адзенне, у тым ліку і ніжнюю бялізну, прыняць душ і апрануць уніформу. Толькі пасля гэтага мы трапілі ў святая святых.

Такія ж правілы і для работнікаў: абавязковы душ у пачатку і канцы працоўнага дня, забарона на пранос упрыгажэнняў і асабістых рэчаў, абавязковая дэзынфекцыя рук і абутку пры пераходзе ў іншы сектар.

"Самы галоўны крытэрый у нас для біяабароны - праходжанне санпрапускніка. Але праходзіць яго трэба якасна. Не так, што памыліся зверху. Абавязкова павінна быць мачалка, абавязкова мыем галаву, сушым галаву. Ніхто з сырымі валасамі не пойдзе на вытворчасць. Абавязковая апрацоўка рук, ног - усюды ляжаць, стаяць дэзванны. Для транспарту выкарыстоўваецца дэзбар'ер. Цалкам забаронены пранос прадуктаў харчавання. Забаронены асабістыя рэчы. Арганізацыя ўсё прадастаўляе - і сродкі асабістай гігіены, і любы інвентар. Мабільныя тэлефоны і ўсё астатняе застаецца на КПП, - расказала галоўны ветурач комплексу Вольга Пякаліна. - Больш за ўсё мы баімся інфекцыйных захворванняў, якія цяпер у прыродзе рэгіструюцца. Таму дэзынфекцыя - гэта першае, што павінна быць".
Як утрымліваюцца жывёлы на свінакомплексах

Для жывёл на свінакомплексе сапраўды створаны ідэальныя ўмовы. Супрацоўнікі свінакомплексу кантралююць хуткасць руху паветра, каб парасяты не застудзіліся, рэгулююць інтэнсіўнасць святла. А ў камбікорм дабаўляюць ванільны араматызатар, робячы корм смачнейшым для парасят. Менавіта таму на свінакомплексе моцна пахне ваніллю.

Каб парасяты не паранілі адзін аднаму вушы ў час высвятлення адносін (гэта можа прывесці да інфіцыравання раны), ім выдаюць мячы і вешаюць ланцужкі - так збіваецца агрэсія. А УГД праводзяць з дапамогай бесправаднога датчыка і смартфона. І гэта толькі некаторыя прыклады.

"За пяць дзён да апаросу мы пераводзім свінаматак у секцыю апаросу. Калі пачынаецца апарос, уключаецца абаграванне, выстаўляецца тэмпература ў зале, і мы чакаем. Калі нарадзілася парася, мы яго абціраем гігіенічным асушальнікам і апрацоўваем пупавіны пяціпрацэнтным растворам ёду. Пасля гэтага ўсе жывёлы кладуцца пад свінаматку і атрымліваюць першую порцыю малодзіва", - адзначыла галоўны ветурач.

"Адыманне адбываецца ў 28 дзён. Так устаноўлена, гэта фізіялагічны стан свінаматкі. Столькі яна можа выкормліваць. Калі працяглае выкормліванне, то свінаматка страчвае сваю ўкормленасць. Гэта такі тэхналагічны цыкл", - дадала вядучы селекцыянер Алена Грыдзюшка.

Для вакцынацыі парасят на свінакомплексе выкарыстоўваюць ін'ектар без іголкі, колецца вакцына ўнутрыскурна. Жывёла пры гэтым не адчувае ні дыскамфорту, ні стрэсу, ні болю. І ніякіх пабочных рэакцый.

А яшчэ на свінакомплексе ёсць… малочнае таксі. Такое абсталяванне дае магчымасць лёгка справіцца з адным з самых складаных этапаў - кармленнем парасят. Гэта вельмі зручна ў тых выпадках, калі свінаматцы неабходна накарміць вялікую колькасць парасят і самастойна яна не спраўляецца. Наогул першапачаткова гэтыя прылады былі створаны для кароўнікаў. Але на свінакомплексе аднойчы вырашылі паэксперыментаваць з гэтым прыборам, і работнікам ён спадабаўся. Вырабляюць такія малочныя таксі ў Беларусі.

Доўгі час "Бальшавік-Агра" быў адным з горшых свінакомплексаў у краіне, і толькі калі кіраванне гаспадаркай перадалі ў патрэбныя рукі, калі тут сабралася каманда, якая сапраўды любіць сваю справу, сітуацыя на прадпрыемстве палепшылася. За апошні год вытворчасць свіней вырасла да 33 тыс. галоў, роўна як і аб'ёмы рэалізацыі свініны.

Адпаведна і зарплаты супрацоўнікаў павялічыліся ў некалькі разоў. Для разумення: сярэдняя заработная плата на гэтым свінакомплексе складае прыкладна Br3-3,5 тыс. Нядрэнны паказчык для вёскі, ці не праўда? Гаспадарка стараецца дапамагаць сваім работнікам у будаўніцтве жылля або набыцці аўтамабіля, дае магчымасць атрымаць сельгаспрадукцыю па льготных цэнах. Таму і запіс на вакансіі тут - на паўгода наперад. Праўда, і патрабаванні да работнікаў свінакомплексу асаблівыя. Ім, напрыклад, забаронена трымаць на асабістым падворку свіней, мець кантакты з паляўнічымі, наведваць лясы, выязджаць у неспрыяльныя па АЧС краіны і рэгіёны - усё дзеля бяспекі свінакомплексу.
Што ў Беларусі будуць рабіць са старымі свінакомплексамі

А што робяць у краіне са старымі свінагадоўчымі комплексамі? Іх, вядома, не могуць проста ўзяць і знішчыць. А вось спецыялізаваць пад утрыманне птушкі або буйной рагатай жывёлы - чаму б і не? Да кожнага такога аб'екта мясцовыя ўлады і профільнае міністэрства падыходзяць індывідуальна. І спадзяёмся, як любіць гаварыць Прэзідэнт, па-гаспадарску.

Усё ж такі забеспячэнне харчовай бяспекі сёння для многіх краін з'яўляецца адным з галоўных прыярытэтаў. Беларусь можа ганарыцца сваімі якаснымі таварамі, але каб быць у трэндзе, канкурыраваць з лепшымі сусветнымі ўзорамі, трэба ўсё ж такі яшчэ крыху дабавіць.

"На нас усе глядзяць і захапляюцца. Дык давайце будзем падтрымліваць гэту марку, - заклікае аграрыяў Прэзідэнт. - Гэта значыць, попыт на нашу прадукцыю, асабліва на прадукцыю сельскай гаспадаркі. Нават у Расіі - перадавая краіна - захапляюцца нашай прадукцыяй. Мы гэта не павінны страціць. Гэта наш брэнд - чысціня і парадак і нармальная прадукцыя. Давайце, мужыкі, гэта зробім".-0-

*Праект створаны за кошт сродкаў мэтавага збору на вытворчасць нацыянальнага кантэнту.