20 чэрвеня, Шклоўскі раён /Кар. БЕЛТА/. Азімы ячмень - гэта сельгаскультура з лёгкай рукі кіраўніка дзяржавы Аляксандра Лукашэнкі, які падчас рабочай паездкі ў Магілёўскую вобласць наведаў эксперыментальнае поле на сваёй малой радзіме ў Шклоўскім раёне, апынулася ў цэнтры інфармацыйнага парадку дня. Аб ёй загаварылі эксперты, кіраўнікі ўрада і абласцей. Глядзіш, калі так і далей пойдзе, то за некалькі гадоў гэта культура зробіць ціхі пераварот у аграпрамысловым комплексе краіны. У чым перавагі азімага ячменю і чаму ён стаў такі важны для Беларусі - у матэрыяле БЕЛТА.
Лета ў Беларусі пралятае вельмі хутка не толькі для людзей, якія ледзь паспяваюць пагрэцца на сонцы і выкупацца, але і для раслін. Перыяд для вегетацыі, ці прасцей кажучы, - каб вырасці і паспець, вельмі кароткі. А калі яшчэ і з надвор'ем не заладзіцца, пальюць дажджы ці наадварот настане засуха, то ўраджай наогул апынецца пад пагрозай. А ад яго, між іншым, залежыць прадуктовая карзіна кожнага з нас. Паколькі збожжавыя важны для нарыхтоўкі якаснага корму жывёлам, а ад гэтага ў сваю чаргу залежыць і наяўнасць у магазінах смачных малака, тварагу, сыроў, каўбасных вырабаў і іншага.
Добры ўраджай азімага ячменю - і мы ў шакаладзе
У сувязі са зменлівымі ўмовамі, у тым ліку змяненнем клімату, якое, зразумела, закранае і Беларусь, трэба мяняць і падыходы ў сельскай гаспадарцы, думаць, што і калі больш выгадна вырошчваць. Улічваючы важнасць пытання і яго ўсёабдымны характар, які так ці інакш закранае кожнага жыхара краіны, на гэту тэму не аднойчы выказваўся кіраўнік дзяржавы. Яшчэ ў мінулым годзе на адной з нарад Прэзідэнт даў даручэнні па змяненні структуры пасеваў з акцэнтам на азімы ячмень.
Перавагі гэтай культуры відавочныя: ураджайнасць у сярэднім 50 ц/га ў параўнанні з 33-35 ц/га ў іншых збожжавых. "Калі б мы на ўсіх культурах (размова пра збожжавыя. - Заўвага БЕЛТА) мелі 50 цэнтнераў ураджайнасць, нам наогул нічога не трэба было б. І нафта не трэба, і газ прыродны не трэба (размова пра магчымасці на высокім узроўні забяспечваць патрэбнасці нацыянальнай эканомікі, нават не маючы багатых прыродных рэсурсаў. - Заўвага БЕЛТА). А мы гэта можам мець. Таму трэба павялічваць пасевы азімага ячменю. Таму што да гэтага часу, да сённяшняга дня, калі мы ўцягваемся ў масавую ўборку збожжавых, азімы ячмень у сувязі з кароткім перыядам вегетацыі паспеў ужо, і мы яго ўжо ўбралі. Калі было б больш азімага ячменю пры 50 цэнтнерах з гектара ўраджайнасці - мы ў шакаладзе", - растлумачыў Аляксандр Лукашэнка. Тады з Прэзідэнт даручыў правесці адпаведны эксперымент на яго малой радзіме ў Шклоўскім раёне.
Сказана - зроблена. Сёння кіраўнік дзяржавы наведаў з рабочай паездкай гэты рэгіён і ацаніў ход эксперыменту. На яго думку, сёння гістарычны і пераломны момант у сельскай гаспадарцы. Прэзідэнт адзначыў, што вырас у гэтых мясцінах, на стыку Магілёўскай і Віцебскай абласцей, і тут жа апрабуе розныя новыя падыходы ў сельскай гаспадарцы. "Вось і стала поле Прэзідэнта. Сёння гістарычны момант. Калі нехта думае, што мы тут сустрэліся для таго, каб чарговы раз пагаварыць і паказацца, спецыялісты зразумеюць, што гэта не так", - сказаў ён.
"Буслік" маразоў не баіцца
Журналісты звярнуліся да спецыялістаў за тлумачэннямі, чым так важны і каштоўны азімы ячмень і як ён выжывае ў нашых няпростых умовах рызыкоўнага земляробства.
Аказваецца, устойлівасць да пераменлівых умоў надвор'я ячменю надалі беларускія вучоныя. Як расказаў загадчык лабараторыі ячменю Навукова-практычнага цэнтра Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па земляробстве Аляксандр Зубковіч, спецыялісты працавалі над стварэннем сорту ячменю "з павышанай зімаўстойлівасцю". "Заўсёды вытворцаў хвалюе пытанне перазімоўкі - гэта вузкае месца ячменю", - растлумачыў прадстаўнік НАН.
Адзін з самых устойлівых да халадоў - беларускі сорт ячменю "буслік". Ён апярэдзіў у гэтым нават найноўшыя заходнееўрапейскія сарты. Па рашэнні экспертаў, ён дапушчаны да вырошчвання па ўсёй краіне, нават у самым паўночным яе рэгіёне - Віцебскай вобласці, а таксама ўключаны ў Дзяржаўны рэестр сартоў. У гэтым годзе "буслік" праходзіць выпрабаванні ў Расіі. А беларускія вучоныя працягваюць працаваць, каб гэты сорт стаў таксама самым ураджайным і ўстойлівым да хвароб.
І, вядома, сярод чатырох сартоў азімага ячменю, высаджаных на эксперыментальным полі, "буслік" таксама ёсць.
"Амаль не адрозніваецца". Леанід Заяц ацаніў гушчыню гібрыдаў і айчынных сартоў
Намеснік прэм'ер-міністра Леанід Заяц, які шмат гадоў на розных пасадах займаецца ў тым ліку і сферай АПК, у размове з журналістамі расказаў, што ў мінулым годзе краіна зрабіла стаўку на сяўбу азімых збожжавых - яны занялі 67 працэнтаў у структуры збожжавых культур: "Бачым, што на сённяшні дзень азімых культур (пасеяна на плошчы. - Заўвага БЕЛТА) на 115 тыс. га больш, чым у 2021-м. Праведзеныя агратэхнічныя работы даюць магчымасць зрабіць вывад, што не памыліліся".
Ён пацвердзіў, што, зыходзячы з практыкі папярэдніх гадоў, азімыя збожжавыя культуры заўсёды больш ураджайныя за яравыя: "Таму мы пашыраліся, паступова ішлі да таго, каб даць перавагу азімаму палетку. У мінулым годзе па рэспубліцы гэта ўдалося зрабіць. Мы памятаем вельмі цяжкую восень 2021 года, але разам з тым грамадзяне, урад і Прэзідэнт аказалі садзейнічанне, каб больш пасеялі, ведаючы, што гэта акупіцца пры ўборцы новага ўраджаю".
Добрыя вынікі бачныя і на полі ў Шклоўскім раёне, дзе праходзіў эксперымент. Тут на плошчы 120 га былі пасеяны чатыры сарты азімага ячменю - беларускія і гібрыды заходніх краін. "Увесь комплекс агратэхнічных работ па доглядзе быў праведзены восенню. Вясной правялі падкормку азотнымі ўгнаеннямі. Аднолькава на ўсім полі праведзены ўсе агратэхнічныя работы", - адзначыў віцэ-прэм'ер. Цяпер, паводле яго слоў, немагчыма вызначыць, які сорт аказаўся лепшым, усе расліны здаровыя, нідзе няма плям, хвароб, колас абаронены, ідзе наліў зерня: "Будзем убіраць, узважваць і бачыць, які лепш. Гушчыня, што ў гібрыда, што ў нашага сорту, практычна аднолькавая - 800 сцёблаў, у некаторых месцах 1,2 тыс. на адным квадратным метры".
Станоўча характарызуючы азімы ячмень, Леанід Заяц пералічыў яго перавагі: паспяванне да пачатку масавай уборкі яравых збожжавых, у пачатку ліпеня, магчымасць выпрабаваць тэхніку, абкатаць сушыльныя комплексы. Акрамя таго ячмень незаменны для фуражнага кармлення ў жывёлагадоўлі. "Таму будзем адыходзіць ад культур, якія менш каштоўныя, - аўса, жыта, трыцікале. Будзем аддаваць перавагу азімаму ячменю, тым больш што і клімат змяніўся, зімы сталі цяплейшыя, лягчэй культурным раслінам перажываць зімоўку. Трэба развіваць айчыннае насенняводства. Вучоныя працуюць над ячменем, каб ён меў перавагу перад іншымі збожжавымі, - сказаў Леанід Заяц. - Таму трэба, каб гаспадарнікі рыхтаваліся, разумелі, што гэта культура акупіць затраты на яе вырошчванне".
Вопыт Магілёўскай вобласці: плошчы меншыя, а ўраджаю больш
Старшыня Магілёўскага абласнога выканаўчага камітэта Анатоль Ісачанка, гаворачы аб перспектыўнасці азімага ячменю, пацвярджае гэта лічбамі: у рэгіёне пасевы гэтай культуры павялічаны з 500 га да прыкладна 5,5 тыс. га. "Культура добрая і па колькасці бялку, і па ўраджайнасці (не менш як 50 ц/га), - адзначыў ён. - Азімы ячмень - тая перспектыўная культура, якая дасць ураджай збожжа, скараспеласць, бялок".
Як растлумачыў кіраўнік вобласці, у рэгіёне вырашылі ў прынцыпе зрабіць упор на азімыя культуры, не толькі на ячмень. У гэтым відаць значная выгада. Дастаткова параўнаць дзве лічбы: у структуры пасяўных плошчаў Магілёўскай вобласці азімыя культуры займаюць 56 працэнтаў, а ў валавым зборы збожжа на долю гэтых культур прыпадае 65-70 працэнтаў. "Гэта сведчыць аб тым, што гэтыя культуры больш устойлівыя, даюць большы вынік", - дадаў Анатоль Ісачанка.
Ён таксама звярнуў увагу на азімы рапс, які разам з ячменем высаджаны на эксперыментальным полі ў Шклоўскім раёне: "Выпрабоўваем розныя сарты і падыходы. Ёсць вынік. Ураджайнасць тут будзе добрая, дакладна не меншая за 30 ц/га".
"У вобласці мы нарошчваем аб'ёмы пасяўных плошчаў азімага рапсу, бо гэта культура дае не толькі вытворную для жывёлагадоўчай прадукцыі, але і рапсавы алей сёння запатрабаваны, ёсць вытворчасць па яго перапрацоўцы на харчовы рапсавы алей. Рэалізуем яго як унутры краіны, так і за мяжу. Попыт вялікі. Таму культуру трэба развіваць", - дадаў губернатар.
Паводле яго слоў, для жывёлагадоўлі цяпер вельмі актуальна пытанне нарыхтоўкі якасных кармоў з высокай колькасцю бялку. І для гэтага трэба вырошчваць больш такіх культур, як рапс, сланечнік, гарох, лубін, соя. "Мы бачым патрэбнасць і разумеем, як яе вырашаць. Вядома, на гэта патрэбны час, - адзначыў Анатоль Ісачанка і ў якасці прыкладу прывёў практыку вырошчвання кукурузы. - Калісьці ёю так цесна не займаліся, спачатку на сілас, потым на зерне. Сёння поўнасцю займаемся кукурузай на зерне. І добры ўраджай - 100 ц/га. Мы таксама павялічваем пасевы ўборкі пад зерне".
Вопыт Віцебскай вобласці: сабраць бы звыш мільёна тон збожжа
У самым паўночным рэгіёне Беларусі - Віцебскай вобласці - вельмі разлічваюць, што пасеяны ў мінулым годзе азімы рапс дасць істотную прыбаўку да ўраджаю збожжавых у 2022-м.
"Няўдзячная справа рабіць прагнозы на ўраджай - вельмі шмат пераменных у гэтым ураўненні, шмат умоўнасцей. Мы, вядома, хочам прыбавіць у параўнанні з мінулым годам, выйсці хаця б за мільён тон па збожжы і нарыхтаваць паўтарагадовы запас кармоў, - сказаў журналістам старшыня Віцебскага абласнога выканаўчага камітэта Аляксандр Субоцін.- Прыбаўляць будзем за кошт таго, што змаглі назапасіць і амаль у два разы больш унесці ўгнаенняў. У гэтым годзе большы ўпор зрабілі на тэхналагічнасць усіх працэсаў - тут той рэзерв, які дазволіць атрымаць большы ўраджай. Плюс зрабілі ўпор - пасеялі на 40 тыс. га больш азімых культур, якія больш прадукцыйныя, распісалі культуры па схеме, каб нагрузка на камбайн была больш раўнамерная".
Вопыт работы калег з Магілёўскай вобласці па вырошчванні культур на эксперыментальным полі Аляксандр Субоцін лічыць цікавым і карысным для ўсіх: "Якія сарты, гібрыды, тэрміны высявання, паходы да апрацоўкі - мы падглядваем гэтыя падыходы і спрабуем укараніць у сябе".
Губернатар разлічвае, што гэты вопыт сярод іншых мер дапаможа ў развіцці аграпрамысловага комплексу Віцебскай вобласці: "Гэты карабель вельмі хутка не павернеш. Мы зрабілі ўпор на веснавыя палявыя работы, каб паспяхова і тэхналагічна ўкласціся ў тэрміны, якія самі сабе паставілі. У цэлым, думаю, трансфармацыя АПК Віцебскай вобласці ідзе. Цяпер многія варыянты разглядаюцца, як далей ісці. Пачынаючы ад дробных гаспадарак, якія негатыўна ўплываюць на нашу статыстыку і вельмі няякасна працуюць, і заканчваючы праграмамі па вытворчасці і перапрацоўцы - каб мы рабілі ўпор на перапрацоўцы высокамаржынальных прадуктаў і тых, якія запатрабаваны на рынку. Гэты працэс… Тут нават "рэфармаванне" - слова не да месца. Працэс эвалюцыянавання ідзе без перапынку".
Варта адзначыць, што на эвалюцыю для сельскай гаспадаркі Віцебскай вобласці адведзены вельмі сціслыя тэрміны. Прэзідэнт паставіў задачу ўжо ў гэтым годзе выйсці на 9-10 млн т ураджаю збожжавых. Рэгіёну трэба падцягнуцца, і шляхі для гэтага вядомы і абазначаны даўно. Тэма атрымання дастатковай колькасці якасных збожжавых актуальная таксама для некаторых раёнаў на поўначы Магілёўскай, Мінскай і Гродзенскай абласцей.
"Па Віцебску мы ўжо тысячу гадоў вядзём размову аб змяненні севазвароту, але ні адзін кіраўнік Віцебскай вобласці так і не вырашыў гэту праблему. Вырошчваць толькі травяністыя кармы... Ну зразумела, каго мы на траве выгадуем? Патрэбны канцэнтраты, камбікармы. А для гэтага патрэбны збожжавыя. Што вырошчваць?" - абазначыў пытанне Прэзідэнт у час наведвання эксперыментальнага поля ў Шклоўскім раёне.
Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што ў сувязі з гэтым у мінулым годзе рызыкнуў вельмі жорстка паставіць пытанне па вырошчванні азімага ячменю. Яго ўбіраюць раней за іншыя збожжавыя культуры. Гэта дае магчымасць аператыўна і ў больш раннія тэрміны атрымаць кармы для жывёлагадоўлі, больш раўнамерна задзейнічаць і абкатаць тэхніку перад масавай уборкай. Такі падыход кіраўнік дзяржавы практыкаваў у тым ліку асабіста ў перыяд работы кіраўніком гаспадаркі.
"Для таго, каб нам не перажываць, як заўсёды, па збожжавых каласавых, думаю, што нам трэба вярнуцца да больш сур'ёзнага вырошчвання азімага ячменю. Мяне хвалявала ў мінулым годзе, калі я прымаў жорсткае рашэнне, адно: ці зможам мы атрымаць не проста ўраджайнасць. Нам патрэбна якаснае добрае збожжа. Калі 10 млн т атрымаем - шчасце. На гэтых пасяўных плошчах, не скарачаючы аб'ёмы рапсу і іншых. Гэта значыць, за кошт інтэнсіўнага вядзення гаспадаркі", - сказаў Прэзідэнт.
"Гэты год паказаў, што азімы ячмень - гэта цуд. Я такіх палёў азімага ячменю ніколі не бачыў, па-першае. А, па-другое, я мала бачыў наогул вось такіх палёў збожжавых каласавых. Я тут ужо трэці раз: калі пасеялі, глядзеў, калі была рунь, і вось цяпер, у момант наліву зерня. Я адназначна ўпэўнены, што азімаму ячменю быць", - падкрэсліў беларускі лідар.-0-
