Сцяг Аўторак, 19 сакавіка 2024
Усе навіны
Усе навіны
Прэзідэнт
08 лютага 2023, 17:47

Плюшкі для крэдытаатрымальнікаў. У Нацбанку Беларусі расказалі аб чаканых навацыях у Банкаўскім кодэксе

Законапраект "Аб змяненні законаў па пытаннях банкаўскай дзейнасці" 7 лютага стаў тэмай нарады ў Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі. Дакумент яшчэ толькі давядзецца ўнесці ў парламент, пасля чаго яго разгледзяць дэпутаты, а потым сенатары. Аднак ужо на гэтым этапе мяркуемыя змяненні на самым высокім узроўні былі ўважліва прааналізаваны на прадмет іх запатрабаванасці і неабходнасці. Навацыі датычацца шырокага кола пытанняў, уключаючы суправаджэнне знешнегандлёвай дзейнасці, удасканаленне банкаўскага нагляду. Аднак найбольш блізкая і зразумелая шырокай грамадскасці тэма - абарона правоў і інтарэсаў спажыўцоў банкаўскіх паслуг.

Сацыяльны аспект

На нарадзе Прэзідэнт звярнуў увагу, што разгляд пытанняў змянення заканадаўства зусім не азначае, што цяпер банкаўская сістэма працуе дрэнна і яе нарматыўная база патрабуе кардынальнага перагляду. Ва ўмовах санкцый банкі прадэманстравалі ўстойлівасць, забяспечылі захаванасць зберажэнняў, правядзенне разлікаў і акумуліраванне рэсурсаў для крэдытавання. Больш таго, забяспечана надзейная абарона інтарэсаў укладчыкаў. Беларусь - ледзь не адзіная краіна ў свеце, якая гарантуе насельніцтву поўнае вяртанне ўкладаў незалежна ад велічыні і валюты ў выпадку эканамічнай неплацежаздольнасці банка. Разам з тым жыццё не стаіць на месцы, а таму спатрэбілася абнавіць шэраг заканадаўчых норм.

"Некаторыя навацыі прайшлі ўжо апрабацыю на практыцы. Як і дамаўляліся, Нацбанк замацаваў іх сваімі рэкамендацыямі і прапануе рэалізаваць на сістэмнай аснове ў рамках прававога поля. Толькі тое, што нам патрэбна", - адзначыў беларускі лідар.

Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што Беларусь - сацыяльная дзяржава і правілы эканамічнай дзейнасці павінны зыходзіць з прынцыпаў сацыяльнай справядлівасці, аднолькава і адназначна трактавацца і безумоўна выконвацца. "Выключэнняў для якіх-небудзь сфер, уключаючы банкаўскую, няма і не будзе", - падкрэсліў ён.

Аб навацыях на нарадзе падрабязна далажыў старшыня праўлення Нацыянальнага банка Павел Калаур. Для павышэння ўзроўню прававой абароны спажыўцоў банкаўскіх паслуг і выключэння празмернай фінансавай нагрузкі на крэдытаатрымальнікаў: першае - уводзіцца забарона на ўстанаўленне ў крэдытных дагаворах умоў аб выплаце працэнтаў у павышаным памеры, абмяжоўваюцца памеры штрафаў; другое - устанаўліваецца пералік выпадкаў, пры якіх банк мае права патрабаваць датэрміновага вяртання крэдыту; трэцяе - вызначаецца разумны тэрмін для датэрміновага вяртання крэдыту (не раней за тры месяцы з дня інфармавання фізічнай асобы).

"Гэта норма мае сацыяльную накіраванасць, а яе рэалізацыя дасць магчымасць узмацніць прававую абароненасць спажыўцоў фінансавых паслуг", - заявіў Павел Калаур.

Калі новая рэдакцыя Банкаўскага кодэкса разглядалася на экспертным савеце, дэпутаты ўносілі шмат прапаноў. Яны былі заснаваны на зваротах грамадзян. "Гэта датычыцца спажывецкага крэдытавання насельніцтва. У многім гэтыя прапановы былі ўлічаны, - удакладніў кіраўнік Нацбанка. - Тым не менш прапанавана яшчэ раз паглядзець на гэтыя падыходы. І ўзмацніць іх з пункту гледжання абароны правоў спажыўцоў фінансавых паслуг".

Стымул, але не цяжар

Начальнік упраўлення метадалогіі крэдытна-дэпазітных аперацый галоўнага ўпраўлення рэгулявання банкаўскіх аперацый Нацыянальнага банка Алена Бахмет у гутарцы з журналістамі падкрэсліла, што рэгулятар пастаянна праводзіць палітыку, накіраваную на забеспячэнне суразмернасці мер адказнасці, арыентуе банкі на тое, каб такія меры адказнасці не ўскладнялі становішча крэдытаатрымальнікаў, якія нясвоечасова пагашаюць крэдыты або выплачваюць працэнты за карыстанне імі.

"Пры распрацоўцы змяненняў у Банкаўскі кодэкс мы аналізавалі сусветны вопыт, супрацоўнічалі з банкамі, прагаворвалі з імі. Улічваўся баланс інтарэсаў як банкаў, так і крэдытаатрымальнікаў. Каб меры адказнасці былі стымулам для вяртання і пагашэння крэдыту. Не нейкай дадатковай і непасільнай нагрузкай, а менавіта стымулам. Мы вельмі ўзважана да гэтага падыходзілі", - запэўніла Алена Бахмет.

Ад рэкамендацый да закона

У 2020 годзе Нацыянальны банк накіраваў банкам рэкамендацыі ў частцы падыходу па прыняцці мер адказнасці ў крэдытных дагаворах. Банкам было прапанавана знізіць памеры адказнасці, а таксама не дапускаць некалькіх мер адказнасці ў крэдытным дагаворы за адно і тое ж парушэнне.

"Трэба аддаць належнае, што банкі выканалі рэкамендацыі Нацыянальнага банка. Аб гэтым сведчыць як наш маніторынг за іх дзейнасцю, так і звароты грамадзян, юрыдычных асоб", - канстатавала супрацоўнік Нацбанка.

Разам з тым было прынята рашэнне ўнесці гэтыя рэкамендацыі ў заканадаўства. Падрыхтаваны праект Банкаўскага кодэкса, у якім якраз і адменены павышаныя працэнты. "Гэта значыць цяпер абавязак выплачваць павышаныя працэнты прадугледжаны заканадаўствам. Чалавек (фізічная асоба), які нясвоечасова пагасіў крэдыт, абавязаны выплаціць працэнты ў павышаным памеры. Цяпер праектам з Банкаўскага кодэкса гэта норма выключаецца. І павышаныя працэнты не будзе неабходнасці выплачваць", - сказала начальнік упраўлення Нацбанка.

Санкцыйны абмежавальнік

У праект Банкаўскага кодэкса ўнесены таксама абмежаванні ў частцы мер адказнасці за грашовыя абавязацельствы. "Праектам устанаўліваецца такое абмежаванне, як паўтараразовы памер ад стаўкі па крэдытным дагаворы. Гэта значыць, калі па крэдытным дагаворы прадугледжана стаўка 10 працэнтаў, то пры нясвоечасовым пагашэнні крэдыту на гэту частку нясвоечасовага пагашэння налічваецца працэнтная стаўка не больш як 15 працэнтаў. Гэта значыць не больш чым у паўтараразовым памеры. Такое абмежаванне цяпер прадугледжана праектам", - расказала падрабязнасці Алена Бахмет.

Праектам дакумента прадугледжана абмежаванне і ў частцы неграшовых абавязацельстваў, паколькі крэдытнымі дагаворамі могуць устанаўлівацца нейкія патрабаванні да крэдытаатрымальнікаў. "Напрыклад, інфармаваць банк аб змяненні месца жыхарства, прозвішча, пашпартных даных. Гэта неабходна ведаць банку аб сваім кліенце", - прывяла прыклад начальнік упраўлення Нацбанка.

Гэта значыць калі грамадзянін такія абавязацельствы не выконвае або не робіць гэта своечасова, то памер такіх штрафаў згодна з новым заканадаўствам будзе абмежаваны. У залежнасці ад сумы прадастаўленага крэдыту.

"Калі крэдыт доўгатэрміновы, то сукупнасць усіх штрафаў у год можа быць не больш за 5 працэнтаў ад сумы крэдыту. А калі кароткатэрміновы, то сукупнасць усіх без выключэння штрафаў не больш за 10 працэнтаў у год", - сказала Алена Бахмет. Гэта датычыцца штрафаў, якія могуць быць прыменены да крэдытаатрымальніка ў частцы неграшовых абавязацельстваў.

Раней, да 2020 года, памер штрафных санкцый часам мог быць большым, чым нават сама сума крэдыту, асабліва калі крэдытаатрымальнік сістэматычна не выконваў тыя ці іншыя абавязацельствы.

У цэлым жа, калі чалавек дапускае пратэрміноўку па крэдытным дагаворы, то з наступнага дня банк мае права прымяняць штрафы, пені або няўстойкі, як гэта прадугледжана дагаворам. "Але захоўваецца абавязак банка паведаміць крэдытаатрымальніку пры дапушчэнні ім пратэрміноўкі на працягу 30 дзён. Або яго паручыцелю на працягу 60 дзён. Гэта абавязак банка, які замацаваны цяпер і ў Банкаўскім кодэксе", - удакладніла Алена Бахмет.

Усе названыя меры адказнасці - выключэнне павышаных працэнтаў, абмежаванне штрафаў па грашовых і неграшовых абавязацельствах - датычацца без выключэння ўсіх крэдытаў як для фізічных, так і для юрыдычных асоб. "Што датычыцца фізічных асоб, то, як па крэдытах на спажывецкія патрэбы, так і па крэдытах на фінансаванне жылля, будуць дзейнічаць усе гэтыя абмежаванні", - дадала прадстаўнік Нацбанка.

Датэрміновае вяртанне

У выпадку з датэрміновым вяртаннем крэдыту, тут ідзе размова як аб правах крэдытаатрымальнікаў, так і банкаў. У той час як магчымасці для людзей хутчэй разлічыцца з банкам захаваюць у поўным аб'ёме, магчымасці для банкаў патрабаваць датэрміновага вяртання істотна ўрэжуць.

"Як і цяпер, так і ў абноўленым Банкаўскім кодэксе той, хто атрымаў крэдыт на спажывецкія патрэбы, мае права без паведамлення банку ў любы момант датэрмінова пагасіць крэдыт. Любую яго суму. Хоць усю суму па крэдытным дагаворы або яе частку. Па ўсіх крэдытах, прадастаўленых на спажывецкія патрэбы. Што датычыцца крэдытаў на фінансаванне жылля, тут трэба зыходзіць з умоў крэдытных дагавораў. Як правіла, у большасці выпадкаў банкі таксама дапускаюць магчымасць датэрміновага пагашэння крэдытаў і па гэтых крэдытных дагаворах", - заявіла Алена Бахмет.

Што датычыцца банкаў, то ў праекце дакумента прапануецца ўстанавіць пералік выпадкаў, пры якіх банк мае права патрабаваць датэрміновага вяртання крэдыту. І цяпер банк мае права патрабаваць датэрміновага вяртання крэдыту пры невыкананні крэдытаатрымальнікам сваіх абавязацельстваў па крэдытным дагаворы. Гэта значыць, у крэдытны дагавор могуць быць уключаны любыя ўмовы, згодна з якімі банк мае права патрабаваць датэрміновага пагашэння.

"Банкі маглі і карысталіся гэтым правам. Былі такія выпадкі, якія і запатрабавалі ад нас устанавіць пералік. Каб усім было зразумела, у якіх выпадках можна патрабаваць, а ў якіх не", - адзначыла начальнік упраўлення.

Адпаведна ў праект Банкаўскага кодэкса ўнесены змяненні - устаноўлены абмежаваны пералік выпадкаў, пры якіх банк мае права патрабаваць датэрміновага вяртання крэдыту. "Такімі выпадкамі можна назваць нясвоечасовае пагашэнне крэдыту, непрадастаўленне забеспячэння па крэдытным дагаворы, страта гэтага забеспячэння. Але ў нейкіх іншых выпадках, напрыклад, як непрадастаўленне пашпартных даных, банк не можа патрабаваць датэрміновага вяртання і пагашэння крэдыту, як ён мог гэта рабіць, - расказала Алена Бахмет. - Гэта норма таксама накіравана на тое, каб банкі больш адказна падыходзілі да крэдытавання, сваіх крэдытаатрымальнікаў і не ўстанаўлівалі такіх умоў, калі чалавек не можа пагасіць крэдыт".

Гэта навацыя таксама будзе датычыцца ўсіх відаў крэдытавання, уключаючы спажывецкія патрэбы або фінансаванне нерухомай маёмасці. Толькі ў дакладна вызначаных выпадках банкі змогуць патрабаваць датэрміновага вяртання.-0-

Падпісвайцеся на нас у
Twitter
Топ-навіны
Свежыя навіны Беларусі