Лукашэнка мае намер прааналізаваць вынікі адраджэння тэрыторый, якія пацярпелі ад аварыі на ЧАЭС

У склад удзельнікаў мерапрыемства ўключаны кіраўнік Адміністрацыі Прэзідэнта Дзмітрый Крутой, старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Васіль Герасімаў, намеснік прэм'ер-міністра Анатоль Сівак, старшыня Гомельскага аблвыканкама Іван Крупко, міністр па надзвычайных сітуацыях Вадзім Сіняўскі, памочнік Прэзідэнта - інспектар па Гомельскай вобласці Руслан Пархамовіч, старшыня Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу па заканадаўстве і дзяржаўным будаўніцтве Міхаіл Русы.

У цэнтры ўвагі прысутных - меры падтрымкі, экалагічныя праграмы і сацыяльна-эканамічныя ініцыятывы для жыхароў тэрыторый Гомельскай вобласці, якія пацярпелі ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

Прэзідэнт адзначыў, што ў 2026 годзе спаўняецца 40 гадоў з дня аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Для Беларусі гэта важная дата, паколькі краіна, хоць і не мае дачынення ні да будаўніцтва гэтай атамнай электрастанцыі, ні да яе эксплуатацыі, ні да прычын, якія прывялі да аварыі, але пацярпела больш за ўсё. "Бяда закранула Беларусь і беларускі народ больш, чым каго-небудзь", - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што першыя дзесяць гадоў з моманту аварыі былі часам няпэўнасці і нагнятання страхаў. "Я гэта добра памятаю. Яшчэ дэпутатам я выязджаў у гэтыя раёны, цікавіўся, што там адбывалася. Дзесяць гадоў неразбярыхі. Некага адсялялі, перасялялі, нешта будавалі, рабілі. Потым мы абдумаліся, узяліся за галаву і зразумелі, што для беларусаў іншай зямлі не будзе і іншай краіны таксама не будзе. Трэба думаць, як жыць у Беларусі, у тым ліку на гэтых землях. Быў прыняты шэраг праграм, мы іх называлі чарнобыльскія праграмы", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.

У той час не было ўпэўненасці ў правільнасці ўсіх прымаемых мер, паколькі вопыту пераадолення такіх катастроф проста не існавала, заўважыў Прэзідэнт. Таму, паводле яго слоў, нельга папракаць тых, хто рабіў першыя крокі па пераадоленні Чарнобыльскай катастрофы. Тады не было дастаткова ведаў аб наступствах уздзеяння малых доз радыяцыі на арганізм чалавека. "Мы не ведалі, што гэта такое. Калі Хірасіма і Нагасакі - гэта выбухі атамнай бомбы, і там велізарная колькасць усіх наступстваў ад выбуху: і ўдарная хваля, і тэмпература, і радыеактыўнае заражэнне вялікімі дозамі чалавека - мы разумелі, вопыт ужо нейкі быў у чалавецтва. Тут - не. Рабілі, каб не было горш", - сказаў кіраўнік дзяржавы.

"Правільна рабілі, няправільна... Я тады пра гэта гаварыў, яшчэ 30 гадоў таму: пройдзе час, ён усё расставіць на свае месцы, і мы зразумеем, правільна мы рабілі ці не. Сёння мы можам зрабіць пэўныя высновы. Калі б мы гэтай праблемай не займаліся ці, яшчэ горш, займаліся б так, як у першыя дзесяць гадоў, то Беларусі наогул ужо не існавала б. Усе некуды пабеглі б, разбегліся і гэтак далей", - звярнуў увагу Прэзідэнт.

Пасля распаду Савецкага Саюза Беларусь фактычна адна пераадольвала наступствы аварыі на ЧАЭС, не атрымліваючы ніякай фінансавай дапамогі. На адраджэнне і развіццё пацярпелых рэгіёнаў былі накіраваны значныя рэсурсы. "Мы ўклалі туды велізарную колькасць сродкаў. За апошнія 10 гадоў уклалі Br5 млрд. Гэта былі насычаныя гады. Мы нямала зрабілі, ішлі на непапулярныя крокі - не раздавалі па рублі, як гэта было прынята, і нехта хацеў гэтыя грошы, а канцэнтравалі на тых праектах, якія патрэбны былі для людзей: жыллё, чыстая вада, каналізацыя, водаадвядзенне, газіфікацыя і гэтак далей. Вельмі шмат было зроблена за гэты час. І гэты час паказаў, што мы дзейнічалі абсалютна правільна", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.

Таму да 40-годдзя аварыі на ЧАЭС у 2026 годзе лагічна падвесці пэўныя вынікі праведзенай работы, лічыць кіраўнік дзяржавы. "Сорак гадоў - гэта ўсё ж такі тэрмін. Мы ў будучым годзе на гэту тэму сур'ёзна пагаворым", - паабяцаў Прэзідэнт.

А пакуль кіраўнік дзяржавы спытаў адказных службовых асоб аб сітуацыі, якая складваецца ў пацярпелых рэгіёнах, папярэдзіўшы, што ў бліжэйшай перспектыве плануе асабіста пабываць у так званых чарнобыльскіх раёнах. Прэзідэнт, гаворачы пра будучае развіццё гэтых тэрыторый, арыентаваў на тое, каб мяняць некаторыя падыходы. У першую чаргу гэта датычыцца пытанняў фінансавання, дзе неабходна больш самастойнасці і ініцыятывы, а ад утрыманскіх падыходаў трэба пазбаўляцца.

"Чым мы можам там дапамагчы, калі гэта патрэбна? Калі не трэба, значыць, ніхто туды ўлазіць не будзе. Трэба адвучваць нашых людзей ад гэтай, як у народзе кажуць, соскі, асабліва ва ўсходніх рэгіёнах, у тым ліку (а можа, і перш за ўсё) у Гомельскай вобласці. Трэба жыць па сродках і зарабляць грошы самім", - паставіў задачу Аляксандр Лукашэнка.

"Яшчэ раз падкрэсліваю: не будзем мы раздаваць нікому грошы", - прадоўжыў кіраўнік дзяржавы, падкрэсліўшы, што фінансаванне будзе ісці пад пэўныя праекты і мэты. "Трэба Крупко (старшыні Гомельскага аблвыканкама Івану Крупко. - Заўвага БЕЛТА) там нешта пабудаваць, будзем яму дапамагаць", - растлумачыў Прэзідэнт.
Анатоль Сівак далажыў на мерапрыемстве, што на пачатак бягучага года ў зонах радыеактыўнага забруджвання размешчана 2016 населеных пунктаў у пяці абласцях Беларусі, дзе пражываюць больш за 930 тыс. чалавек, у тым ліку 181 тыс. дзяцей да 17 гадоў.

Наконт гэтага кіраўнік дзяржавы выказаўся крытычна, адзначыўшы неадпаведнасць гэтых статыстычных даных існуючым рэаліям. "Чым жа мы тады займаліся 30 гадоў, калі ў нас 900 тыс. пражываюць на забруджаных тэрыторыях?" - слушна заўважыў Прэзідэнт. Кіраўнік дзяржавы даручыў сур'ёзна прааналізаваць пытанні аднясення тэрыторый да катэгорыі пацярпелых або забруджаных і вырашыць, наколькі гэта мэтазгодна ў цяперашніх умовах з улікам усіх прынятых мер.

Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што асабіста шмат разоў бываў у тых рэгіёнах і гаварыў аб неабходнасці вяртаць у сельгасабарот землі там, дзе гэта магчыма. "Чаго вы да гэтага часу лічбы называеце, якія былі 40 гадоў таму? Трэба прыводзіць, як бы гэта ні было - папулярна, непапулярна - у адпаведнасць (з рэчаіснасцю. - Заўвага БЕЛТА). Вы павінны падказаць. Крыўдзіць людзей не трэба. На забруджанай тэрыторыі ў нас ніхто жыць не павінен", - падкрэсліў Прэзідэнт. Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што ў Беларусі ўжо ёсць вопыт адраджэння пацярпелых тэрыторый і аднаўлення вядзення там сельскагаспадарчых работ. "Вось гэта дынаміка мне патрэбна - што мы зрабілі за гэты час", - растлумачыў ён.

"Трэба навесці парадак. Каб мы ведалі, што вось гэтыя землі - мы пакуль не ведаем, можна там жыць ці не, лепш паберагчы сябе і людзей паберагчы. Пакуль нельга - абыдземся. Будзем рабіць гэта пакрыху, крок за крокам асвойваючы тыя ці іншыя землі. Але толькі калі мы будзем упэўнены, што гэта нармальна", - заявіў Прэзідэнт.

Анатоль Сівак у сваю чаргу пагадзіўся, што пытанне крытэрыяў аднясення зямель да катэгорыі забруджаных патрабуе дадатковай дэталёвай прапрацоўкі і ў бліжэйшы час на ўзроўні ўрада гэтаму пытанню будзе ўдзелена асаблівая ўвага. Ён таксама заўважыў, што з боку насельніцтва ёсць цікавасць да таго, каб адраджаць рэгіёны, якія лічыліся пацярпелымі, і аднаўляць там жыццядзейнасць. Напрыклад, паводле яго слоў, у Нараўлянскім раёне вялікі попыт на зямельныя ўчасткі.

Таксама было даложана, што ў Беларусі ўжо рэалізаваны пяць так званых чарнобыльскіх праграм, на што была накіравана сума каля $20 млрд. На рэалізацыю праграм, якія распрацоўваюцца на наступную пяцігодку, спатрэбіцца, паводле разлікаў, амаль Br2,5 млрд. Дзяржава пакідае за сабой абавязкі па сацыяльнай абароне насельніцтва, забеспячэнні патрабаванняў радыяцыйнай бяспекі і - галоўны элемент - паскораным сацыяльна-эканамічным развіцці і адраджэнні забруджаных радыенуклідамі тэрыторый.

Паводле даных, якія прывёў Анатоль Сівак, за 2024 год на развіццё такіх раёнаў было выдзелена і накіравана Br701 млн, на прадастаўленне ўсіх ільгот і кампенсацый пацярпелым грамадзянам - Br217 млн, на бясплатнае харчаванне навучэнцаў - Br57 млн. За мінулы год аздаравіцца змаглі 85 тыс. дзяцей. Акрамя таго, фінансуюцца напрамкі, звязаныя з аднаўленнем зямель, меліярацыяй. Растуць аб'ёмы вытворчасці прадукцыі ў Палескім дзяржаўным радыяцыйна-экалагічным запаведніку - на 40 працэнтаў у 2024 годзе ў параўнанні з 2023-м. Тут вырабляюць шырокі спектр прадукцыі: ад мёду да нарыхтоўкі лесапрадукцыі, на якую ёсць попыт сярод насельніцтва, развіваецца турыстычная дзейнасць.-0-