Фота з архіва
Падвядзенне вынікаў года з'яўляецца традыцыяй. Кожная з дзяржаў імкнецца паказаць лепшае, што ўдалося дасягнуць, і абавязкова вылучыць перспектыўныя напрамкі для рэалізацыі ў наступным годзе. У знешняй палітыцы не менш важна сфармуляваць галоўнае пытанне, якое характарызавала стан спраў у сферы міжнародных адносін, і зразумець адпаведнасць дзяржаўных падыходаў бягучым трэндам. Карэспандэнт БЕЛТА на гэту тэму пагаварыў з аналітыкам Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў (БІСД) Вольгай Лазоркінай.
"Ці перастаў свет быць заходнецэнтрычным? Адказ на гэта пытанне ў 2024 годзе шукалі многія дзяржавы. Ён у поўным аб'ёме адлюстроўвае ўсю глыбіню запыту на трансфармацыю сістэмы міжнародных адносін. Сёння важна вызначыць маркеры, якія ўказваюць на перабудову сістэмы і могуць быць вызначаны як доўгатэрміновыя. Відавочна вычарпанне ідэалагічна-каштоўнасных наратываў заходняга свету, трансфармацыя эканамічнай глабалізацыі ў вялікі механізм націску і стрымлівання эканамічнага развіцця большасці ўдзельнікаў міжнароднай сістэмы, эрозія міжнароднага права, абрушванне даверу. Суверэнітэт, нацыянальныя інтарэсы, раўнапраўныя ўмовы, захаванне разнастайнасці культур і традыцый у процівагу сталі канцэнтраваным адлюстраваннем сутнасці чаканняў сусветнай супольнасці на пабудову справядлівага светаўладкавання", - абазначыла аналітык.
Яна адзначыла, што ў гэтых умовах неабходна таксама разумець, якімі інструментамі валодае міжнародная сістэма для таго, каб спыніць дэградацыю і рухацца далей. Як паказвае папярэдні вопыт выхаду сусветнай супольнасці з крызісаў, толькі ў рамках міжнародных платформ для дыялогу магчымы выхад на новы ўзровень даверу, а значыць - далейшага развіцця.
"Адправіць ААН на звалку гісторыі не атрымалася. І гэта адзін з самых важных паказчыкаў таго, што большасць дзяржаў захоўваюць разважлівасць і ААН-цэнтрычныя ідэалагічныя скрэпы. На сусветнай палітычнай сцэне ключавымі актарамі сталі ШАС і БРІКС. Паводле вобразнага выразу Прэзідэнта Беларусі, яны могуць "стаць марай для многіх дзяржаў". Лагістыка стала філасофіяй, а абрэвіятура МТК (міжнародныя транспартныя калідоры) матэрыялізавалася ў праекты будучыні. Паядынак паміж шматпалярнасцю і заходнецэнтрызмам набіраў абароты, і яўна праглядалася схіленне чашы шаляў на карысць першага канцэпту", - адзначыла Вольга Лазоркіна.
Яна таксама абазначыла, што 2024 год завяршыў працэс крышталізацыі знешнепалітычных падыходаў і прынцыпаў Беларусі.
"Беларуская дыпламатыя не здрадзіла сабе. У яе ядры - пераемнасць, дагавораздольнасць, узважанасць і светацэнтрычнасць. Дыпламатычная мова ўключае такія паняцці, як раўнапраўны, узаемапаважлівы дыялог, стратэгічная стабільнасць, прагрэсіўнае развіццё, агульная прастора даверу, дыпламатычнае вырашэнне, усеагульная і непадзельная бяспека. Яны складаюць платформу прынцыпаў Еўразійскай хартыі разнастайнасці і шматпалярнасці ў ХХІ стагоддзі - беларускае бачанне глабальнай будучыні. Уклад, які ўнесла наша краіна ў выбудоўванне міжнароднай сістэмы пасля завяршэння Другой сусветнай вайны, не падлягае перагляду. Роля незалежнай Рэспублікі Беларусь у рамках ААН і мноства іншых міжнародных структур даўно вызначана як тая, што садзейнічае міру, добрасуседству і ўсеагульнаму развіццю. Беларусь даказала, што жыццё ў "джунглях", як вызначылі ў ЕС, насуперак чаканням кратна ўзмацняе адаптыўнасць. Рух да шматпалярнага свету патрабуе фарміравання новай каштоўнаснай матрыцы, зразумелых законаў, якія максімальна ўлічваюць інтарэсы ўсіх удзельнікаў", - падкрэсліла Вольга Лазоркіна.
Яна дадала: "У сувязі з гэтым вялікі інтарэс сусветнай супольнасці да ШАС і БРІКС - доказ таго, што мноства краін хвалююць тыя ж праблемы, што і Беларусь. Членства нашай краіны ў ШАС і БРІКС - гэта далучэнне да клуба аднадумцаў, якія гатовы ініцыяваць новыя ідэі і ўзяць на сябе адказнасць за іх рэалізацыю, фарміраваць вобраз будучыні. Сёння ШАС - канвергенцыя бяспекі і развіцця. Яна аб'ядноўвае краіны з тэрыторыяй, якая складае больш за 65 працэнтаў Еўразійскага кантынента, і насельніцтвам звыш 3,5 млрд чалавек, якія вырабляюць больш за чвэрць агульнасусветнага ВУП. ШАС уяўляе сабой міжнародную структуру з 35 статутнымі органамі і 45 экспертнымі механізмамі шматбаковага ўзаемадзеяння. Дзейнасць арганізацыі забяспечваецца стратэгіямі развіцця. "Шанхайскі дух" трывала замацаваўся ў палітычным лексіконе як платформа даверу і каардынацыі новай якасці. ШАС мае ўсе прыкметы сістэмаўтваральнага ядра шматпалярнасці на прынцыпах: давер, дагавораздольнасць, рух наперад".
Аналітык таксама растлумачыла, што, нягледзячы на тое, што БРІКС не з'яўляецца паўнацэннай арганізацыяй, чаканні ад яе таксама вялікія. Ва ўмовах трансфармацыі глабальнага поля сэнсаў важна знайсці баланс паміж нацыянальнымі і ўніверсальнымі агульначалавечымі каштоўнасцямі.
"Практычна штодзень узрастае значнасць БРІКС як пазітыўнага пункта прыцяжэння. Ва ўмовах радыкальных пераўтварэнняў запыт на аб'яднанні, якія актыўна фарміруюць парадак дня развіцця ў выглядзе стратэгічнага вобраза будучыні, кратна ўзрастае. Такім чынам, 2024 год у многім стаў гістарычным для Беларусі. Да гэтага часу наша краіна была малой часткай гістарычнага працэсу, сёння яна атрымала магчымасць самой ствараць жывую тканіну гісторыі. І гэта вялікая адказнасць", - сказала Лазоркіна.
Яна таксама нагадала, што сістэма саюзніцкіх і партнёрскіх сувязей з'яўляецца ключавым рэсурсам любой краіны на міжнароднай арэне. "Саюз Беларусі з Расіяй уяўляе сабой вышэйшы ўзровень інтэграцыі, які ў прынцыпе рэдка сустракаецца ў міждзяржаўных адносінах. Стварэнне Саюзнай дзяржавы збіла стройны крок геапалітыкі, захавала эканамічныя законы развіцця, традыцыйныя каштоўнасці. Сёння эканамічная платформа, створаная ў рамках Саюзнай дзяржавы, дала магчымасць сур'ёзна і надоўга замацаваць у міжнародным парадку дня тэму тэхналагічнага суверэнітэту. На міжнароднай арэне дыпламатыя па-саюзнаму - гэта ўзважанасць, выверанасць у рашэннях і дзеяннях, павага да партнёраў", - падкрэсліла Лазоркіна.
Яшчэ адна пазіцыя, якую абазначыла аналітык, - КНР: "Кітайская Народная Рэспубліка па волі лёсу стала дзяржавай, да якой звяртаюць свой позірк мноства краін. Глабальныя эканамічныя праекты, прапанаваныя кіраўніцтвам Кітая, паказалі, наколькі высокая зацікаўленасць у выбудоўванні новай эканамічнай архітэктуры. Не абышлося без складанасцей, росту залежнасці. Аднак Кітай гатовы адаптаваць розныя стратэгіі. Беларусь мае ў сваім знешнепалітычным багажы самы высокі ўзровень адносін з КНР - усепагоднае і ўсебаковае стратэгічнае партнёрства. Як неаднаразова падкрэслівалі вышэйшыя службовыя асобы Кітая, беларуска-кітайскія адносіны вызначаюцца стабільнасцю, пры гэтым не страцілі дынамізму і нацэленасці на адкрыццё новых кропак росту".
"Блізкі Усход, Афрыка, Азія, рэгіёны Расіі перасталі быць для Беларусі далёкімі краінамі. Візіты Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі пераламалі свядомасць беларусаў, напоўнілі іх штодзённую мову новымі словамі і тэрмінамі, адкрылі новыя нішы для прадпрыемстваў і бізнесу, маршруты для падарожжаў і адпачынку. Ні ў адной краіне, якую наведаў беларускі Прэзідэнт, не быў парушаны пратакол сустрэчы і перагавораў. А значыць, на варце міру, парадку, захавання дыпламатычных норм стаяць зусім іншыя ігракі. Беларусь сваім прыкладам даказала, што чорна-белае ўспрыманне рэчаіснасці характэрна толькі для Захаду. Запыт на паслядоўнасць, прадказальнасць, адкрытасць, адказнасць не толькі захоўваецца, але і ўзрастае. Наша краіна за апошнія чатыры гады, асабліва ў 2024 годзе, правяла каласальную работу на міжнароднай арэне. Мы чарговы раз пераканаліся, што займаем сваё месца ў свеце. Але для таго, каб яго захаваць, давядзецца прыкласці вялікія намаганні па забеспячэнні ўсёабдымнай бяспекі. Шматпалярны свет не будзе панацэяй ад усіх бед. Ён будзе востра канкурэнтным, канфліктным і складанакіруемым. Гэта і будзе асноўным прыкладаннем намаганняў беларускай дыпламатыі. Ці гатова Беларусь да шматпалярнасці - пытанне 2025 года. Беларусь будзе яе выбудоўваць", - рэзюмавала Вольга Лазоркіна.-0-
"Ці перастаў свет быць заходнецэнтрычным? Адказ на гэта пытанне ў 2024 годзе шукалі многія дзяржавы. Ён у поўным аб'ёме адлюстроўвае ўсю глыбіню запыту на трансфармацыю сістэмы міжнародных адносін. Сёння важна вызначыць маркеры, якія ўказваюць на перабудову сістэмы і могуць быць вызначаны як доўгатэрміновыя. Відавочна вычарпанне ідэалагічна-каштоўнасных наратываў заходняга свету, трансфармацыя эканамічнай глабалізацыі ў вялікі механізм націску і стрымлівання эканамічнага развіцця большасці ўдзельнікаў міжнароднай сістэмы, эрозія міжнароднага права, абрушванне даверу. Суверэнітэт, нацыянальныя інтарэсы, раўнапраўныя ўмовы, захаванне разнастайнасці культур і традыцый у процівагу сталі канцэнтраваным адлюстраваннем сутнасці чаканняў сусветнай супольнасці на пабудову справядлівага светаўладкавання", - абазначыла аналітык.
Яна адзначыла, што ў гэтых умовах неабходна таксама разумець, якімі інструментамі валодае міжнародная сістэма для таго, каб спыніць дэградацыю і рухацца далей. Як паказвае папярэдні вопыт выхаду сусветнай супольнасці з крызісаў, толькі ў рамках міжнародных платформ для дыялогу магчымы выхад на новы ўзровень даверу, а значыць - далейшага развіцця.
"Адправіць ААН на звалку гісторыі не атрымалася. І гэта адзін з самых важных паказчыкаў таго, што большасць дзяржаў захоўваюць разважлівасць і ААН-цэнтрычныя ідэалагічныя скрэпы. На сусветнай палітычнай сцэне ключавымі актарамі сталі ШАС і БРІКС. Паводле вобразнага выразу Прэзідэнта Беларусі, яны могуць "стаць марай для многіх дзяржаў". Лагістыка стала філасофіяй, а абрэвіятура МТК (міжнародныя транспартныя калідоры) матэрыялізавалася ў праекты будучыні. Паядынак паміж шматпалярнасцю і заходнецэнтрызмам набіраў абароты, і яўна праглядалася схіленне чашы шаляў на карысць першага канцэпту", - адзначыла Вольга Лазоркіна.
Яна таксама абазначыла, што 2024 год завяршыў працэс крышталізацыі знешнепалітычных падыходаў і прынцыпаў Беларусі.
"Беларуская дыпламатыя не здрадзіла сабе. У яе ядры - пераемнасць, дагавораздольнасць, узважанасць і светацэнтрычнасць. Дыпламатычная мова ўключае такія паняцці, як раўнапраўны, узаемапаважлівы дыялог, стратэгічная стабільнасць, прагрэсіўнае развіццё, агульная прастора даверу, дыпламатычнае вырашэнне, усеагульная і непадзельная бяспека. Яны складаюць платформу прынцыпаў Еўразійскай хартыі разнастайнасці і шматпалярнасці ў ХХІ стагоддзі - беларускае бачанне глабальнай будучыні. Уклад, які ўнесла наша краіна ў выбудоўванне міжнароднай сістэмы пасля завяршэння Другой сусветнай вайны, не падлягае перагляду. Роля незалежнай Рэспублікі Беларусь у рамках ААН і мноства іншых міжнародных структур даўно вызначана як тая, што садзейнічае міру, добрасуседству і ўсеагульнаму развіццю. Беларусь даказала, што жыццё ў "джунглях", як вызначылі ў ЕС, насуперак чаканням кратна ўзмацняе адаптыўнасць. Рух да шматпалярнага свету патрабуе фарміравання новай каштоўнаснай матрыцы, зразумелых законаў, якія максімальна ўлічваюць інтарэсы ўсіх удзельнікаў", - падкрэсліла Вольга Лазоркіна.
Яна дадала: "У сувязі з гэтым вялікі інтарэс сусветнай супольнасці да ШАС і БРІКС - доказ таго, што мноства краін хвалююць тыя ж праблемы, што і Беларусь. Членства нашай краіны ў ШАС і БРІКС - гэта далучэнне да клуба аднадумцаў, якія гатовы ініцыяваць новыя ідэі і ўзяць на сябе адказнасць за іх рэалізацыю, фарміраваць вобраз будучыні. Сёння ШАС - канвергенцыя бяспекі і развіцця. Яна аб'ядноўвае краіны з тэрыторыяй, якая складае больш за 65 працэнтаў Еўразійскага кантынента, і насельніцтвам звыш 3,5 млрд чалавек, якія вырабляюць больш за чвэрць агульнасусветнага ВУП. ШАС уяўляе сабой міжнародную структуру з 35 статутнымі органамі і 45 экспертнымі механізмамі шматбаковага ўзаемадзеяння. Дзейнасць арганізацыі забяспечваецца стратэгіямі развіцця. "Шанхайскі дух" трывала замацаваўся ў палітычным лексіконе як платформа даверу і каардынацыі новай якасці. ШАС мае ўсе прыкметы сістэмаўтваральнага ядра шматпалярнасці на прынцыпах: давер, дагавораздольнасць, рух наперад".
Аналітык таксама растлумачыла, што, нягледзячы на тое, што БРІКС не з'яўляецца паўнацэннай арганізацыяй, чаканні ад яе таксама вялікія. Ва ўмовах трансфармацыі глабальнага поля сэнсаў важна знайсці баланс паміж нацыянальнымі і ўніверсальнымі агульначалавечымі каштоўнасцямі.
"Практычна штодзень узрастае значнасць БРІКС як пазітыўнага пункта прыцяжэння. Ва ўмовах радыкальных пераўтварэнняў запыт на аб'яднанні, якія актыўна фарміруюць парадак дня развіцця ў выглядзе стратэгічнага вобраза будучыні, кратна ўзрастае. Такім чынам, 2024 год у многім стаў гістарычным для Беларусі. Да гэтага часу наша краіна была малой часткай гістарычнага працэсу, сёння яна атрымала магчымасць самой ствараць жывую тканіну гісторыі. І гэта вялікая адказнасць", - сказала Лазоркіна.
Яна таксама нагадала, што сістэма саюзніцкіх і партнёрскіх сувязей з'яўляецца ключавым рэсурсам любой краіны на міжнароднай арэне. "Саюз Беларусі з Расіяй уяўляе сабой вышэйшы ўзровень інтэграцыі, які ў прынцыпе рэдка сустракаецца ў міждзяржаўных адносінах. Стварэнне Саюзнай дзяржавы збіла стройны крок геапалітыкі, захавала эканамічныя законы развіцця, традыцыйныя каштоўнасці. Сёння эканамічная платформа, створаная ў рамках Саюзнай дзяржавы, дала магчымасць сур'ёзна і надоўга замацаваць у міжнародным парадку дня тэму тэхналагічнага суверэнітэту. На міжнароднай арэне дыпламатыя па-саюзнаму - гэта ўзважанасць, выверанасць у рашэннях і дзеяннях, павага да партнёраў", - падкрэсліла Лазоркіна.
Яшчэ адна пазіцыя, якую абазначыла аналітык, - КНР: "Кітайская Народная Рэспубліка па волі лёсу стала дзяржавай, да якой звяртаюць свой позірк мноства краін. Глабальныя эканамічныя праекты, прапанаваныя кіраўніцтвам Кітая, паказалі, наколькі высокая зацікаўленасць у выбудоўванні новай эканамічнай архітэктуры. Не абышлося без складанасцей, росту залежнасці. Аднак Кітай гатовы адаптаваць розныя стратэгіі. Беларусь мае ў сваім знешнепалітычным багажы самы высокі ўзровень адносін з КНР - усепагоднае і ўсебаковае стратэгічнае партнёрства. Як неаднаразова падкрэслівалі вышэйшыя службовыя асобы Кітая, беларуска-кітайскія адносіны вызначаюцца стабільнасцю, пры гэтым не страцілі дынамізму і нацэленасці на адкрыццё новых кропак росту".
"Блізкі Усход, Афрыка, Азія, рэгіёны Расіі перасталі быць для Беларусі далёкімі краінамі. Візіты Прэзідэнта Беларусі Аляксандра Лукашэнкі пераламалі свядомасць беларусаў, напоўнілі іх штодзённую мову новымі словамі і тэрмінамі, адкрылі новыя нішы для прадпрыемстваў і бізнесу, маршруты для падарожжаў і адпачынку. Ні ў адной краіне, якую наведаў беларускі Прэзідэнт, не быў парушаны пратакол сустрэчы і перагавораў. А значыць, на варце міру, парадку, захавання дыпламатычных норм стаяць зусім іншыя ігракі. Беларусь сваім прыкладам даказала, што чорна-белае ўспрыманне рэчаіснасці характэрна толькі для Захаду. Запыт на паслядоўнасць, прадказальнасць, адкрытасць, адказнасць не толькі захоўваецца, але і ўзрастае. Наша краіна за апошнія чатыры гады, асабліва ў 2024 годзе, правяла каласальную работу на міжнароднай арэне. Мы чарговы раз пераканаліся, што займаем сваё месца ў свеце. Але для таго, каб яго захаваць, давядзецца прыкласці вялікія намаганні па забеспячэнні ўсёабдымнай бяспекі. Шматпалярны свет не будзе панацэяй ад усіх бед. Ён будзе востра канкурэнтным, канфліктным і складанакіруемым. Гэта і будзе асноўным прыкладаннем намаганняў беларускай дыпламатыі. Ці гатова Беларусь да шматпалярнасці - пытанне 2025 года. Беларусь будзе яе выбудоўваць", - рэзюмавала Вольга Лазоркіна.-0-
Падпісвайцеся на нас у
