Аман - далёкая і не вельмі знаёмая нам краіна, але вельмі дружалюбная Беларусі. У Нацыянальным музеі Султаната Аман з 5 сакавіка мінулага года па 5 красавіка бягучага праходзіць незвычайная экспазіцыя, якая дазваляе аманскім гледачам бліжэй азнаёміцца з культурай нашай краіны, зрабіць своеасаблівы культурны і гістарычны экскурс па беларускіх узорах і сімвалах, увасобленых у дэталях і вышыўцы нацыянальнага адзення. Генеральны сакратар Нацыянальнага музея Султаната Аман Жамаль аль-Мусаві, які, дарэчы, з'яўляецца беларусам па лініі маці, у інтэрв'ю карэспандэнту БЕЛТА расказаў пра цікавасць замежных гледачоў да беларускай выставы і пра сувязі з Беларуссю.
- Раскажыце, калі ласка, як узнікла ідэя выставы і ў чым яе ўнікальнасць?
- Экспазіцыя была арганізавана ў адпаведнасці з праграмай міжнароднага супрацоўніцтва Нацыянальнага музея Султаната Аман і ў рамках мемарандума аб узаемаразуменні паміж нашым музеем і Нацыянальным гістарычным музеем Беларусі, які быў падпісаны ў 2018 годзе.
Нацыянальны музей у Султанаце Аман, які з'яўляецца незалежнай дзяржаўнай установай і не ўваходзіць у склад якога-небудзь міністэрства, быў заснаваны ў 2013 годзе па рашэнні заснавальніка Аманскага адраджэння Яго Вялікасці Султана Кабуса бен Саіда (кіраваў дзяржавай у 1970-2020 гады). Хачу асабліва звярнуць увагу на важнасць таго факта, што наш музей знаходзіцца пад патранатам Султана. Раней апякунскі савет музея ўзначальваў цяперашні Султан Яго Вялікасць Хайсам бен Тарэк аль-Саід.
Музей з'яўляецца буйнейшай культурнай установай Султаната Аман, што дэманструе спадчыну нацыі, пачынаючы з самага ранняга паселішча і да нашых дзён. Музей размешчаны ў самым сэрцы горада Маскат (сталіца Амана) у спецыяльна спраектаваным унікальным будынку. Агульная плошча складае 13,7 тыс. кв.м, з якіх 4 тыс. выдзелена для 14 пастаянных галерэй, а больш за 400 кв.м адведзена пад часовыя выставы.
Выстава называецца "Узоры і сімвалы: спадчына беларускага арнаменту". Яна адкрылася ў рамках беларускага культурнага тыдня практычна год таму. Тады, дарэчы, на сцэне Султанскага опернага тэатра Маската паспяхова выступіў Беларускі дзяржаўны акадэмічны заслужаны харэаграфічны ансамбль "Харошкі", нумары якога былі цёпла сустрэты гледачамі. Прадстаўленая экспазіцыя дапамагае наведвальніку адчуць глыбіню нацыянальнай культуры Беларусі праз беларускія ўзоры і сімвалы, якія традыцыйна выкарыстоўваюцца ў адзенні. Як бачым, у сярэдзіне XIX стагоддзя сталі складвацца рысы беларускай ідэнтычнасці, і цэнтральную ролю ў фарміраванні нацыянальнай культурнай ідэнтычнасці беларусаў адыгралі ў тым ліку самабытныя традыцыі ткацтва. Выстава адлюстроўвае разнастайныя традыцыйныя народныя звычаі, паказаныя ў знаках, дэкаратыўных узорах і тканых прынтах.
Мяне захапляе, што беларусы спрадвеку выказвалі свае мары, надзеі, добрыя пажаданні блізкім і мастацкае ўспрыманне радасці і смутку, што станавілася элементамі жыцця і аповеду для беларускага народа. Можна "чытаць" убудаваны праз вышыўку і ўпрыгажэнні этнаграфічны аповед пра гісторыю беларускага народа. Выстава ўключае некалькі музейных прадметаў гістарычнага і эстэтычнага значэння з артэфактаў, рамёстваў, якія ўпершыню дэманструюцца за межамі Рэспублікі Беларусь, размеркаваных па некалькіх раздзелах. Гэта беларускія (ручніковыя) шалікі, упрыгажэнні, драўляныя верацёны, традыцыйнае адзенне, у тым ліку што адлюстроўвае вясельныя звычаі і абрады пасагу ў Беларусі і, нарэшце, майстэрства ткацтва.
- Як выстава была ўспрынята мясцовымі жыхарамі?
- Экспазіцыя была вельмі добра ўспрынята мясцовымі жыхарамі, замежнымі гасцямі, і яе работа шырока асвятлялася ў мясцовых і рэгіянальных СМІ. Паколькі гэты перыяд супаў з распаўсюджваннем пандэміі COVID-19, то экспазіцыя з Беларусі стала першай міжнароднай выставай у Маскаце, якая была пераведзена ў лічбавую сферу. Выставу па-ранейшаму можна наведаць віртуальна на нашым афіцыйным сайце.
На маю думку, у ліку найбольш прыкметных - прыезд на выставу міністра замежных спраў Сірыйскай Арабскай Рэспублікі Фейсала аль-Мікдада ў сакавіку 2021 года. Яго суправаджаў доктар Башар Джаафары, намеснік міністра замежных спраў, раней які прадстаўляў Сірыю ў ААН.
- Раскажыце, калі ласка, пра перспектывы супрацоўніцтва з Беларуссю.
- Хачу адзначыць, што Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка ў 2007 годзе пабываў у Амане з візітам, што стала асновай трывалых двухбаковых сувязей.
- У красавіку 2018 года ў час першага афіцыйнага візіту міністра культуры Беларусі ў Султанат быў падпісаны мемарандум аб узаемаразуменні паміж Нацыянальным музеем у Султанаце і Нацыянальным гістарычным музеем Беларусі ў культурна-музейнай сферы, пра які я ўжо згадваў. Візіт азнаменаваўся адкрыццём 1-й міжнароднай выставы ў нацыянальным музеі на тэму "Беларусь на скрыжаванні цывілізацый", якая прызначана пацвердзіць прынцыпы мірнага суіснавання беларускага народа з народамі рэгіёна, а таксама ўмацаваць каштоўнасці талерантнасці. Хачу звярнуць увагу на важнасць таго, што ў 2019 годзе ў Мінску прайшла міжнародная культурная ініцыятыва "Дзень Амана".
З нагоды 80-годдзя з дня стварэння Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі Нацыянальны музей Амана арганізаваў з 18 верасня 2019 года па 19 студзеня 2020 году выставу "Аман. Жамчужына Усходу: спадчына рамёстваў".
Акрамя таго, у верасні 2019 года ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі адкрыўся куток, прысвечаны кнігам Амана. Гэтыя кнігі былі падораны Міністэрствам спадчыны і культуры, Упраўленнем нацыянальных дакументаў і архіваў, Міністэрствам інфармацыі, Міністэрствам турызму і Нацыянальным музеем Амана. Гэта ў тым ліку матэрыялы на арабскай, англійскай і рускай мовах па такіх тэмах, як літаратура і мастацтва, рэлігійныя і філасофскія навукі, арабская мова, гісторыя, археалагічныя даследаванні, дзіцячая літаратура, геаграфія, тэарэтычныя навукі, эканоміка і паліталогія, а таксама турызм.
Дарэчы, пры Беларускім дзяржаўным універсітэце дзейнічае Аманскі цэнтр арабскай мовы і культуры, што таксама вельмі важна для развіцця беларуска-аманскага супрацоўніцтва. Там ёсць спецыялізаваная бібліятэка для арабістаў. Гэта прадастаўляе магчымасці навучання ў галіне арабскай мовы ў Султанаце з дапамогай стыпендый і спецыяльных кароткатэрміновых праграм, якія даюць магчымасць беларускім студэнтам палепшыць свае навыкі ў валоданні арабскай мовай, вывучаць аманскую культуру, звычаі і традыцыі ў якасці важнай і дадатковай часткі тэарэтычнай праграмы, якую яны атрымліваюць у Беларусі. Хачу заўважыць, што кожны год я чытаю дзве лекцыі ў Аманскім цэнтры арабскай мовы і культуры па тэмах культурнай спадчыны Амана.
Упэўнены, што ёсць добрыя перспектывы ўзаемадзеяння ў культурнай і музейнай сферах, паколькі падпісаны мемарандум аб узаемаразуменні паміж Нацыянальным архіўным упраўленнем Султаната і Нацыянальным архівам Рэспублікі Беларусь. Заключаны таксама дакумент, які прадугледжвае абмен вопытам у галіне архіўнай дзейнасці.
Хачу таксама звярнуць увагу на тое, што наладжаны кантакты паміж Султанскім оперным тэатрам Маската і Нацыянальным акадэмічным Вялікім тэатрам оперы і балета Беларусі.
- Наколькі добра вы знаёмы з Беларуссю?
- Магу сказаць, што я добра знаёмы з Беларуссю і яе гісторыяй, паколькі гэта мая радзіма па лініі маці. Ганаруся тым, што нашы продкі праявілі патрыятызм і гераізм у захаванні роднай зямлі і яе незалежнасці, аддаўшы за яе свае жыцці ў час Вялікай Айчыннай вайны.
У нашай сям'і ў Амане беражліва захоўваюцца сямейныя дакументы, якія расказваюць пра гісторыю жыцця нашых беларускіх продкаў.
Аліна ГРЫШКЕВІЧ,
БЕЛТА.-0-
