Беларусы прадаўжаюць выступаць на Алімпійскіх гульнях у Парыжы ў
нейтральным статусе. Як ён можа паўплываць на іх вынікі і якая
паралельная гульня ўжо шмат гадоў ідзе ў кулуарах спаборніцтваў -
гутарым з двухразовым чэмпіёнам свету і прызёрам Алімпійскіх гульняў,
старшынёй Беларускай федэрацыі лёгкай атлетыкі Іванам Ціханам.
- Іван Рыгоравіч, Алімпіяда ў Парыжы ўжо з дня афіцыйнага адкрыцця прэтэндуе на тытул адной з самых правальных па арганізацыі: скандал з пародыяй на "Тайную вячэру", падняты каля Эйфелевай вежы перавернуты сцяг Гульняў, аб'яўленыя прадстаўнікамі КНДР лёгкаатлеты Рэспублікі Карэя, адмененыя трэніроўкі па трыятлоне з-за дрэннай якасці вады ў Сене... І гэта ўжо не кажучы аб тым, што спартсменаў і гледачоў у Парыжы рабуюць ледзь ці не на вуліцах. У экс-трэнера ЦСКА Зіка ўкралі гадзіннік і каштоўнасці на паўмільёна долараў, у сваячкі эміра Катара - 11 эксклюзіўных сумак. На ваш погляд, пра што сведчыць такі ўзровень арганізацыі Алімпіяды?
- Да пытання аб рабаванні на вуліцах: тут для мяне няма нічога здзіўнага. Яшчэ за год да адкрыцця Алімпіяды было відавочна, што французскай паліцыі не ўдаецца спраўляцца з вялікім патокам людзей. У 2023-м была серыя масавых беспарадкаў у тым жа Парыжы. Мы цудоўна памятаем, як там захоплівалі апорныя пункты, будынкі муніцыпалітэта. Французская паліцыя тады не змагла справіцца з сітуацыяй і цяпер не можа. Толькі спартсменаў на Алімпіяду прыехала больш за 10 тысяч, а колькі балельшчыкаў - складана нават уявіць. Як гарантаваць іх бяспеку, калі сістэма не выбудавана адпаведным чынам, - не зразумела. У кароткі тэрмін складана тут нешта змяніць, гэта працэс, на які ідуць гады. На цяперашні момант для таго, каб справіцца з сітуацыяй на вуліцах Парыжа, у французаў не хапае ні людзей, ні прафесіяналізму.
У астатнім, што датычыцца правальных момантаў на адкрыцці Алімпіяды, то іх колькасць выклікае пытанні, паколькі гэта частка Алімпіяды заўсёды рыхтуецца вельмі дасканала. Усе тэхнічныя нюансы - суддзі, месцы правядзення спаборніцтваў, пражывання спартсменаў і шмат іншага - федэрацыі адпрацоўваюць намнога раней. Таму на тое, каб адрэпеціраваць цырымонію адкрыцця да ідэалу застаецца дастаткова часу.
Пра пародыю на "Тайную вячэру" скажу так: гэта не ўпісваецца ў рамкі ні хрысціянства, ні элементарнай выхаванасці, ні разважлівасці. Тое, што арганізатары дапусцілі такую сцэну і яе нехта ўзгадніў, сведчыць пра наступнае: у кіруючым органе ёсць людзі, якія лабіруюць інтарэсы сексуальных меншасцей. Гэта прыкметна і па спартыўным складніку Алімпіяды: сярод удзельнікаў мы бачым усё больш прадстаўнікоў нетрадыцыйнай арыентацыі.
Я, шчыра кажучы, не разумею, як сапернічаць з такімі спартсменамі. Вось была, напрыклад, бягуха на 800 метраў Кастэр Сяменя - двухразовая алімпійская чэмпіёнка з ПАР. У 2016 годзе яна спаборнічала на дыстанцыі з нашай Марынай Арзамасавай. Некаторыя лічылі Кастэр Сяменю мужчынай, таму што ў яе фігуры і знешнасці не было жаночых рыс. Аналізы пацвердзілі: у спартсменкі ад прыроды павышаны ўзровень тэстастэрону, г.зн. яна мае фізічную перавагу перад астатнімі. Потым я ў сацсетках бачыў, што Кастэр ажанілася з дзяўчынай. Гэта ўсё ўжо нават не ўтойваецца.
На мой погляд, правільней было б праводзіць асобныя спаборніцтвы для такіх атлетаў. Алімпійскія гульні першапачаткова ствараліся з іншым пасылам, арыентаваным на традыцыйныя каштоўнасці.
- Нават крыху крыўдна, што Алімпіяду ў Парыжы многія запомняць па скандале з "Тайнай вячэрай", паколькі ў цырымоніі адкрыцця былі і ўдалыя моманты?
- Добрай ідэяй, напрыклад, было перанесці ўсё, што адбываецца, са стадыёна ў цэнтр горада. Які б умяшчальны не быў спартаб'ект, колькасць гледачоў усё роўна абмежавана, а на беразе Сены цырымонію змаглі ўбачыць многія. Не рады гэтаму былі, напэўна, толькі жыхары дамоў у цэнтры Парыжа: там перакрылі вуліцы для транспарту, стварылі шэраг іншых нязручнасцей.
Добра, што хоць да Алімпіяды раку Сену пачысцілі. Праўда, прычыну яе забруджвання так і не ўстаранілі.
- А як вам такая навацыя: арганізатары вырашылі арганізаваць
марафон па маршруце алімпійскіх лёгкаатлетаў. Па ім могуць прабегчы ўсе
жадаючыя, прычым у той жа дзень і пры тых жа ўмовах. Не апускае гэта
планку Алімпіяды?
- Не ведаю, якімі доказамі яны карысталіся, прымаючы такое рашэнне. Алімпійскія гульні заўсёды былі прафесійным мерапрыемствам - на іх збіраліся лепшыя атлеты свету. З якой мэтай на Алімпіядзе арганізуюць аматарскі марафон? Я зразумеў бы, калі б так папулярызавалі бегавы спорт, але ён у гэтым не мае патрэбы: па ўсім свеце арганізуюць велізарную колькасць розных марафонаў для аматараў, гэта сведчыць аб тым, што ў бегавога аматарскага руху і так шмат магчымасцей выступіць.
Алімпіяда - гэта вяршыня вялікага спорту. Калі мы паставім аматара на марафонскую дыстанцыю - гэта непавага да прафесіяналаў. Спартсмены жыццё прысвячаюць таму, каб атрымаць шанц выступіць на Алімпійскіх гульнях! Аматарам, атрымліваецца, варта толькі захацець туды трапіць і заплаціць за слот і справа зроблена? Я лічу, што ў рамках Алімпіяды не варта было арганізоўваць гэты марафон. Можна было правесці яго да або пасля Гульняў, але не ў іх рамках.
- Сярод 17 беларускіх спартсменаў на Алімпіядзе ў Парыжы няма ні аднаго лёгкаатлета. Але мы ўсе памятаем, як вы ў якасці кіраўніка БФЛА да апошняга спрабавалі зрабіць так, каб яны паехалі на Гульні: пісалі пісьмы, спрабавалі дамовіцца з міжнароднымі чыноўнікамі. Чаму, на ваш погляд, гэта не спрацавала?
- Прэзідэнт ІAAF Себасцьяна Коу заняў вельмі жорсткую пазіцыю ў адносінах да нас. Мы вялі перагаворы, звязваліся па мэсэнджары праз відэаканферэнцыю. Пры гэтым Коу быў вельмі аптымістычны, гаварыў нешта накшталт: вы трымайцеся, мы за спорт, будзем развіваць лёгкую атлетыку. Я яму прапанаваў перайсці ад агульных слоў да дэталёвага абмеркавання сітуацыі. Растлумачыў, што мы таксама за спорт, развіваем яго, нас у гэтым дзяржава падтрымлівае. Уся вялікая лёгкаатлетычная каманда працуе на рэзультат, але нам трэба разумець, дзеля чаго мы гэта робім. Мы хочам прыняць удзел у Алімпіядзе. Але Коу сказаў не.
- А гэта рашэнне вас асабіста здзівіла? Ён жа сам у 1980 годзе выступаў пад сцягам Алімпійскага руху з-за байкоту Вялікабрытаніяй Гульняў, таму пачуцці беларускіх спартсменаў яму павінны быць зразумелыя, як нікому.
- Вы разважаеце па-славянску, а еўрапейцы прынцыпова адрозніваюцца ад нас. Яны дабра не памятаюць. Хоць калі б у 1980 годзе ў Маскве самому Коу не далі магчымасць выступіць пад сцягам Алімпійскага руху, то на дыстанцыі 800 метраў сярэбраны медаль дастаўся б савецкаму атлету Мікалаю Кіраву. Дарэчы, ён наш зямляк - нарадзіўся ў Гомельскай вобласці. А так Кіраў атрымаў толькі бронзу.
Дарэчы, Коу прыязджаў на адкрыццё стадыёна "Дынама" пасля рэканструкцыі, размаўляў нават з нашым Прэзідэнтам і шмат чаго абяцаў. Але калі закранулі справы... Паводзіны кіраўніка ІAAF можна вытлумачыць толькі тым, што ён цяпер балаціруецца ў Міжнародны алімпійскі камітэт, яму трэба набраць палітычныя ачкі, няхай нават і за кошт нядопуску нашых атлетаў. Мне здаецца, Коу забыў, што на пасаду кіраўніка ІAAF быў выбраны спартсменамі для таго, каб прадстаўляць інтарэсы лёгкай атлетыкі, а не лабіраваць інтарэсы якога-небудзь боку. Аднак мы бачым, што ў яго выпадку прынцыпы Алімпійскай хартыі - дружба, братэрства, мір - не працуюць. Таму рашэнне Коу не дапусціць беларускіх лёгкаатлетаў на Гульні, шчыра кажучы, мяне асабіста не здзівіла. Я быў да яго гатовы. Разумеў, што да гэтага ўсё ідзе, хоць да апошняга ва ўсіх інтэрв'ю выказваў надзею на допуск беларускіх лёгкаатлетаў на Алімпіяду - няхай нават у нейтральным статусе. Я і спартсменаў нацэльваў: будзьце гатовы да любой сітуацыі. Калі скажуць, што паедзеце на Гульні, то выступіце дастойна. Хоць ужо тады мы з лёгкаатлетамі прагаворвалі: асноўным стартам для нас у гэтым годзе стануць Гульні БРІКС.
- Спорт наогул, як аказваецца, штука тонкая, асабліва ў апошнія
гадоў 10. Успомнім хаця б "справу весляроў" - допінгавы скандал у 2016
годзе. Тады мужчынская каманда не трапіла на Алімпіяду з-за таго, што ў
трэнера жаночай зборнай знайшлі 16 таблетак мельдонію. Разборы
працягваліся доўга, віна нашых спартсменаў не была даказана, аднак яны
з-за сітуацыі страцілі мінімум тры алімпійскія медалі. У 2022 годзе за
парушэнне антыдопінгавых правіл дыскваліфікавалі нашых лёгкаатлетаў
Паўла Крывіцкага, Алену Кіевіч і Надзею Астапчук. Ды вы і самі не раз
станавіліся ахвярай такога скандалу. Няма ўражання, што цяпер допінг -
гэта сродак устаранення канкурэнтаў?
- Так і ёсць. Даказаць, вядома ж, гэта немагчыма, але спартсмены бачаць, што Сусветнае антыдопінгавае агенцтва стала рычагом кіравання, які ўмела выкарыстоўваецца. Кожная краіна - удзельніца Алімпійскіх гульняў улівае нямала грошай у спорт вышэйшых дасягненняў і хоча, каб менавіта яе спартсмен у выніку стаяў на п'едэстале, быў лепшым. Гэта дасягаецца ў тым ліку і закуліснай гульнёй.
Я растлумачу на сваім прыкладзе. У 2012 годзе ехаў на Алімпіяду ў Лондан лідарам сезона. Да таго часу я пабываў ужо на дзвюх Алімпійскіх гульнях, быў у самым росквіце сіл і на піку спартыўнай формы. Лічу, што тады ў мяне не было канкурэнтаў. Але раптам за дзень да спаборніцтваў паведамляюць аб маім зняцці: нібыта атрыманы станоўчы рэзультат допінг-пробы, узятай на Алімпіядзе-2004 у Афінах, дзе я выйграў серабро. Я лічу, што мяне тады проста ўстаранілі, але даказаць гэта, вядома ж, немагчыма.
Цікавая гісторыя была і з венгерскім кідальнікам молата Андрыянам Анушам. У 2004 годзе ў Афінах ён узяў алімпійскае золата. І тут жа аднекуль прыйшла папера: праверыць Ануша на допінг. Ён адмовіўся здаваць пробу і наогул, як аказалася, паехаў ужо з вёскі атлетаў. Вынік: спартсмена дыскваліфікавалі, а золата перайшло да японца Кодзі Мурафушы. А Японія, дарэчы, фінансуе Міжнародны алімпійскі камітэт.
- Нашы спартсмены выступаюць у Парыжы ў нейтральным статусе. На ваш погляд, гэта ўплывае на іх рэзультаты?
- Алімпійскія гульні маюць на мэце ўдзел спартсменаў у спаборніцтвах на роўных умовах. А нейтральны статус першапачаткова ставіць удзельніка ў няроўныя ўмовы. Па-першае, ён пазбаўляе памочнікаў: побач няма ні прадстаўніка, ні ўрача, ні масажыста. Усе іх функцыі атлет павінен выконваць сам. Па-другое, нейтральны статус - гэта псіхалагічны націск. Нягледзячы на тое, што спартсмены моцныя, маральна ў тым ліку, пры стрэсе паказаць максімальны рэзультат ужо больш складана.
У спорце вялікіх дасягненняў дробязей не бывае. Атлет амаль 15 гадоў жыцця, у тым ліку чатыры гады мэтанакіраванай працы на ўдзел у Алімпіядзе, аддае спорту. Вядома, ён хоча паказаць свой лепшы рэзультат. Чаму ўсе атлеты так хочуць трапіць на Алімпіяду? Таму што там самыя моцныя ў свеце канкурэнты. Гэта энергія саперніцтва на Гульнях настолькі моцная, што яе можна адчуць ледзь ці не фізічна. Каб адзін з практычна роўных удзельнікаў перамог, у яго павінна шмат супасці.
Але тое, што нашы спартсмены выступаюць на Алімпіядзе, няхай і ў нейтральным статусе, і могуць паказаць, як у нашай краіне развіваецца спорт, ужо добра. Балею і перажываю за іх. Калі гляджу выступленне, абавязкова думаю пра іх толькі добра, пасылаю ім пазітыўныя думкі. Заўсёды спадзяюся, што нашы змогуць раскрыць увесь свой патэнцыял і паказаць добры вынік. Хоць сам бы я ў нейтральным статусе на Гульні не паехаў.
- Чаму?
- Я камандны ігрок. Не ўяўляю сабе, як гэта: гадамі ісці разам з калегамі, а потым паляцець на спаборніцтвы ў нейкім незразумелым статусе аднаму. Пераканаць мяне, напэўна, змаглі б толькі атлеты. Калі б каманда сабралася і вырашыла: "Іван Ціхан павінен выступіць і кропка", прыняў бы гэта.
- За выступленнямі беларусаў на Алімпіядзе сочыце?
- Вядома! У мяне ў штотыднёвіку распісана, хто калі выступае з нашых. І сям'і сваёй сказаў: "Глядзіце Алімпіяду. Няхай беларускіх лёгкаатлетаў там няма, але ёсць нашы спартсмены з іншых відаў спорту". Урэшце там ёсць спартсмены, з якімі мы паспаборнічаем, калі настане час. Да гэтага трэба вывучыць іх асаблівасці - гэта дапамагае зразумець, што ты можаш проціпаставіць ім, як выйграць.
У мяне, напрыклад, усе сапернікі былі больш рослыя. Памятаю, стаю на верхняй прыступцы п'едэстала, а яны, хоць на другім і трэцім месцы, але на галаву мяне вышэй. Я разумею, што адзіная магчымасць перамагчы іх, - удасканаліць тэхнічнае выкананне. Гэтым і перамагаў.
- Нягледзячы на тое, што беларуская каманда выступае на Алімпіядзе ў Парыжы ва ўсечаным складзе, у нас ёсць медалі! Для вас гэта чаканы вынік?
- Золата Івана Літвіновіча - так. У ім я не сумняваўся. Іван ехаў на гэтыя гульні лідарам і адназначным кандыдатам на медаль. Было важна, каб яму нічога не перашкодзіла.
Што датычыцца выступлення нашых батутыстаў Івана Літвіновіча і
Віялеты Бардзілоўскай, можна толькі парадавацца за іх. Яны паказалі
высокую ступень майстэрства, прафесіяналізму, пацвердзілі добрыя
традыцыі беларускай батутнай школы. І, вядома, трэба аддаць належнае
Вользе Уласавай, якая ўжо трэцюю Алімпіяду запар заваёўвае алімпійскі
п'едэстал.
Вельмі парадаваў Яўген Залатой. Гэта было цудоўнае выступленне.
Нягледзячы ні на якія моманты, паказаў характар, волю, жаданне! За
гэтымі поспехамі таксама стаяць трэнеры, якія вартыя павагі і
ўшанаванняў.
- Як думаеце, на гэтай Алімпіядзе ў нас яшчэ будуць медалі?
- Выкажу меркаванне, што ў цяжкай атлетыцы Яўген Ціханцоў будзе змагацца за медаль. У яго ўжо ёсць вопыт выступлення на Алімпіядзе, гэта павінна дапамагчы паказаць добрыя вынікі. Шкада толькі, што нават калі беларусы заваёўваюць на Алімпійскіх гульнях у Парыжы медалі, наш сцяг не паднімаюць, а гімн не гучыць. Усё ж я лічу, што кожны з удзельнікаў павінен мець права выступіць пад сцягам сваёй краіны, што б там не адбывалася.
Алена ІВАШКА,
газета "7 дней".-0-
- Іван Рыгоравіч, Алімпіяда ў Парыжы ўжо з дня афіцыйнага адкрыцця прэтэндуе на тытул адной з самых правальных па арганізацыі: скандал з пародыяй на "Тайную вячэру", падняты каля Эйфелевай вежы перавернуты сцяг Гульняў, аб'яўленыя прадстаўнікамі КНДР лёгкаатлеты Рэспублікі Карэя, адмененыя трэніроўкі па трыятлоне з-за дрэннай якасці вады ў Сене... І гэта ўжо не кажучы аб тым, што спартсменаў і гледачоў у Парыжы рабуюць ледзь ці не на вуліцах. У экс-трэнера ЦСКА Зіка ўкралі гадзіннік і каштоўнасці на паўмільёна долараў, у сваячкі эміра Катара - 11 эксклюзіўных сумак. На ваш погляд, пра што сведчыць такі ўзровень арганізацыі Алімпіяды?
- Да пытання аб рабаванні на вуліцах: тут для мяне няма нічога здзіўнага. Яшчэ за год да адкрыцця Алімпіяды было відавочна, што французскай паліцыі не ўдаецца спраўляцца з вялікім патокам людзей. У 2023-м была серыя масавых беспарадкаў у тым жа Парыжы. Мы цудоўна памятаем, як там захоплівалі апорныя пункты, будынкі муніцыпалітэта. Французская паліцыя тады не змагла справіцца з сітуацыяй і цяпер не можа. Толькі спартсменаў на Алімпіяду прыехала больш за 10 тысяч, а колькі балельшчыкаў - складана нават уявіць. Як гарантаваць іх бяспеку, калі сістэма не выбудавана адпаведным чынам, - не зразумела. У кароткі тэрмін складана тут нешта змяніць, гэта працэс, на які ідуць гады. На цяперашні момант для таго, каб справіцца з сітуацыяй на вуліцах Парыжа, у французаў не хапае ні людзей, ні прафесіяналізму.
У астатнім, што датычыцца правальных момантаў на адкрыцці Алімпіяды, то іх колькасць выклікае пытанні, паколькі гэта частка Алімпіяды заўсёды рыхтуецца вельмі дасканала. Усе тэхнічныя нюансы - суддзі, месцы правядзення спаборніцтваў, пражывання спартсменаў і шмат іншага - федэрацыі адпрацоўваюць намнога раней. Таму на тое, каб адрэпеціраваць цырымонію адкрыцця да ідэалу застаецца дастаткова часу.
Пра пародыю на "Тайную вячэру" скажу так: гэта не ўпісваецца ў рамкі ні хрысціянства, ні элементарнай выхаванасці, ні разважлівасці. Тое, што арганізатары дапусцілі такую сцэну і яе нехта ўзгадніў, сведчыць пра наступнае: у кіруючым органе ёсць людзі, якія лабіруюць інтарэсы сексуальных меншасцей. Гэта прыкметна і па спартыўным складніку Алімпіяды: сярод удзельнікаў мы бачым усё больш прадстаўнікоў нетрадыцыйнай арыентацыі.
Я, шчыра кажучы, не разумею, як сапернічаць з такімі спартсменамі. Вось была, напрыклад, бягуха на 800 метраў Кастэр Сяменя - двухразовая алімпійская чэмпіёнка з ПАР. У 2016 годзе яна спаборнічала на дыстанцыі з нашай Марынай Арзамасавай. Некаторыя лічылі Кастэр Сяменю мужчынай, таму што ў яе фігуры і знешнасці не было жаночых рыс. Аналізы пацвердзілі: у спартсменкі ад прыроды павышаны ўзровень тэстастэрону, г.зн. яна мае фізічную перавагу перад астатнімі. Потым я ў сацсетках бачыў, што Кастэр ажанілася з дзяўчынай. Гэта ўсё ўжо нават не ўтойваецца.
На мой погляд, правільней было б праводзіць асобныя спаборніцтвы для такіх атлетаў. Алімпійскія гульні першапачаткова ствараліся з іншым пасылам, арыентаваным на традыцыйныя каштоўнасці.
- Нават крыху крыўдна, што Алімпіяду ў Парыжы многія запомняць па скандале з "Тайнай вячэрай", паколькі ў цырымоніі адкрыцця былі і ўдалыя моманты?
- Добрай ідэяй, напрыклад, было перанесці ўсё, што адбываецца, са стадыёна ў цэнтр горада. Які б умяшчальны не быў спартаб'ект, колькасць гледачоў усё роўна абмежавана, а на беразе Сены цырымонію змаглі ўбачыць многія. Не рады гэтаму былі, напэўна, толькі жыхары дамоў у цэнтры Парыжа: там перакрылі вуліцы для транспарту, стварылі шэраг іншых нязручнасцей.
Добра, што хоць да Алімпіяды раку Сену пачысцілі. Праўда, прычыну яе забруджвання так і не ўстаранілі.
- А як вам такая навацыя: арганізатары вырашылі арганізаваць
марафон па маршруце алімпійскіх лёгкаатлетаў. Па ім могуць прабегчы ўсе
жадаючыя, прычым у той жа дзень і пры тых жа ўмовах. Не апускае гэта
планку Алімпіяды?- Не ведаю, якімі доказамі яны карысталіся, прымаючы такое рашэнне. Алімпійскія гульні заўсёды былі прафесійным мерапрыемствам - на іх збіраліся лепшыя атлеты свету. З якой мэтай на Алімпіядзе арганізуюць аматарскі марафон? Я зразумеў бы, калі б так папулярызавалі бегавы спорт, але ён у гэтым не мае патрэбы: па ўсім свеце арганізуюць велізарную колькасць розных марафонаў для аматараў, гэта сведчыць аб тым, што ў бегавога аматарскага руху і так шмат магчымасцей выступіць.
Алімпіяда - гэта вяршыня вялікага спорту. Калі мы паставім аматара на марафонскую дыстанцыю - гэта непавага да прафесіяналаў. Спартсмены жыццё прысвячаюць таму, каб атрымаць шанц выступіць на Алімпійскіх гульнях! Аматарам, атрымліваецца, варта толькі захацець туды трапіць і заплаціць за слот і справа зроблена? Я лічу, што ў рамках Алімпіяды не варта было арганізоўваць гэты марафон. Можна было правесці яго да або пасля Гульняў, але не ў іх рамках.
- Сярод 17 беларускіх спартсменаў на Алімпіядзе ў Парыжы няма ні аднаго лёгкаатлета. Але мы ўсе памятаем, як вы ў якасці кіраўніка БФЛА да апошняга спрабавалі зрабіць так, каб яны паехалі на Гульні: пісалі пісьмы, спрабавалі дамовіцца з міжнароднымі чыноўнікамі. Чаму, на ваш погляд, гэта не спрацавала?
- Прэзідэнт ІAAF Себасцьяна Коу заняў вельмі жорсткую пазіцыю ў адносінах да нас. Мы вялі перагаворы, звязваліся па мэсэнджары праз відэаканферэнцыю. Пры гэтым Коу быў вельмі аптымістычны, гаварыў нешта накшталт: вы трымайцеся, мы за спорт, будзем развіваць лёгкую атлетыку. Я яму прапанаваў перайсці ад агульных слоў да дэталёвага абмеркавання сітуацыі. Растлумачыў, што мы таксама за спорт, развіваем яго, нас у гэтым дзяржава падтрымлівае. Уся вялікая лёгкаатлетычная каманда працуе на рэзультат, але нам трэба разумець, дзеля чаго мы гэта робім. Мы хочам прыняць удзел у Алімпіядзе. Але Коу сказаў не.
- А гэта рашэнне вас асабіста здзівіла? Ён жа сам у 1980 годзе выступаў пад сцягам Алімпійскага руху з-за байкоту Вялікабрытаніяй Гульняў, таму пачуцці беларускіх спартсменаў яму павінны быць зразумелыя, як нікому.
- Вы разважаеце па-славянску, а еўрапейцы прынцыпова адрозніваюцца ад нас. Яны дабра не памятаюць. Хоць калі б у 1980 годзе ў Маскве самому Коу не далі магчымасць выступіць пад сцягам Алімпійскага руху, то на дыстанцыі 800 метраў сярэбраны медаль дастаўся б савецкаму атлету Мікалаю Кіраву. Дарэчы, ён наш зямляк - нарадзіўся ў Гомельскай вобласці. А так Кіраў атрымаў толькі бронзу.
Дарэчы, Коу прыязджаў на адкрыццё стадыёна "Дынама" пасля рэканструкцыі, размаўляў нават з нашым Прэзідэнтам і шмат чаго абяцаў. Але калі закранулі справы... Паводзіны кіраўніка ІAAF можна вытлумачыць толькі тым, што ён цяпер балаціруецца ў Міжнародны алімпійскі камітэт, яму трэба набраць палітычныя ачкі, няхай нават і за кошт нядопуску нашых атлетаў. Мне здаецца, Коу забыў, што на пасаду кіраўніка ІAAF быў выбраны спартсменамі для таго, каб прадстаўляць інтарэсы лёгкай атлетыкі, а не лабіраваць інтарэсы якога-небудзь боку. Аднак мы бачым, што ў яго выпадку прынцыпы Алімпійскай хартыі - дружба, братэрства, мір - не працуюць. Таму рашэнне Коу не дапусціць беларускіх лёгкаатлетаў на Гульні, шчыра кажучы, мяне асабіста не здзівіла. Я быў да яго гатовы. Разумеў, што да гэтага ўсё ідзе, хоць да апошняга ва ўсіх інтэрв'ю выказваў надзею на допуск беларускіх лёгкаатлетаў на Алімпіяду - няхай нават у нейтральным статусе. Я і спартсменаў нацэльваў: будзьце гатовы да любой сітуацыі. Калі скажуць, што паедзеце на Гульні, то выступіце дастойна. Хоць ужо тады мы з лёгкаатлетамі прагаворвалі: асноўным стартам для нас у гэтым годзе стануць Гульні БРІКС.
- Спорт наогул, як аказваецца, штука тонкая, асабліва ў апошнія
гадоў 10. Успомнім хаця б "справу весляроў" - допінгавы скандал у 2016
годзе. Тады мужчынская каманда не трапіла на Алімпіяду з-за таго, што ў
трэнера жаночай зборнай знайшлі 16 таблетак мельдонію. Разборы
працягваліся доўга, віна нашых спартсменаў не была даказана, аднак яны
з-за сітуацыі страцілі мінімум тры алімпійскія медалі. У 2022 годзе за
парушэнне антыдопінгавых правіл дыскваліфікавалі нашых лёгкаатлетаў
Паўла Крывіцкага, Алену Кіевіч і Надзею Астапчук. Ды вы і самі не раз
станавіліся ахвярай такога скандалу. Няма ўражання, што цяпер допінг -
гэта сродак устаранення канкурэнтаў? - Так і ёсць. Даказаць, вядома ж, гэта немагчыма, але спартсмены бачаць, што Сусветнае антыдопінгавае агенцтва стала рычагом кіравання, які ўмела выкарыстоўваецца. Кожная краіна - удзельніца Алімпійскіх гульняў улівае нямала грошай у спорт вышэйшых дасягненняў і хоча, каб менавіта яе спартсмен у выніку стаяў на п'едэстале, быў лепшым. Гэта дасягаецца ў тым ліку і закуліснай гульнёй.
Я растлумачу на сваім прыкладзе. У 2012 годзе ехаў на Алімпіяду ў Лондан лідарам сезона. Да таго часу я пабываў ужо на дзвюх Алімпійскіх гульнях, быў у самым росквіце сіл і на піку спартыўнай формы. Лічу, што тады ў мяне не было канкурэнтаў. Але раптам за дзень да спаборніцтваў паведамляюць аб маім зняцці: нібыта атрыманы станоўчы рэзультат допінг-пробы, узятай на Алімпіядзе-2004 у Афінах, дзе я выйграў серабро. Я лічу, што мяне тады проста ўстаранілі, але даказаць гэта, вядома ж, немагчыма.
Цікавая гісторыя была і з венгерскім кідальнікам молата Андрыянам Анушам. У 2004 годзе ў Афінах ён узяў алімпійскае золата. І тут жа аднекуль прыйшла папера: праверыць Ануша на допінг. Ён адмовіўся здаваць пробу і наогул, як аказалася, паехаў ужо з вёскі атлетаў. Вынік: спартсмена дыскваліфікавалі, а золата перайшло да японца Кодзі Мурафушы. А Японія, дарэчы, фінансуе Міжнародны алімпійскі камітэт.
- Нашы спартсмены выступаюць у Парыжы ў нейтральным статусе. На ваш погляд, гэта ўплывае на іх рэзультаты?
- Алімпійскія гульні маюць на мэце ўдзел спартсменаў у спаборніцтвах на роўных умовах. А нейтральны статус першапачаткова ставіць удзельніка ў няроўныя ўмовы. Па-першае, ён пазбаўляе памочнікаў: побач няма ні прадстаўніка, ні ўрача, ні масажыста. Усе іх функцыі атлет павінен выконваць сам. Па-другое, нейтральны статус - гэта псіхалагічны націск. Нягледзячы на тое, што спартсмены моцныя, маральна ў тым ліку, пры стрэсе паказаць максімальны рэзультат ужо больш складана.
У спорце вялікіх дасягненняў дробязей не бывае. Атлет амаль 15 гадоў жыцця, у тым ліку чатыры гады мэтанакіраванай працы на ўдзел у Алімпіядзе, аддае спорту. Вядома, ён хоча паказаць свой лепшы рэзультат. Чаму ўсе атлеты так хочуць трапіць на Алімпіяду? Таму што там самыя моцныя ў свеце канкурэнты. Гэта энергія саперніцтва на Гульнях настолькі моцная, што яе можна адчуць ледзь ці не фізічна. Каб адзін з практычна роўных удзельнікаў перамог, у яго павінна шмат супасці.
Але тое, што нашы спартсмены выступаюць на Алімпіядзе, няхай і ў нейтральным статусе, і могуць паказаць, як у нашай краіне развіваецца спорт, ужо добра. Балею і перажываю за іх. Калі гляджу выступленне, абавязкова думаю пра іх толькі добра, пасылаю ім пазітыўныя думкі. Заўсёды спадзяюся, што нашы змогуць раскрыць увесь свой патэнцыял і паказаць добры вынік. Хоць сам бы я ў нейтральным статусе на Гульні не паехаў.
- Чаму?
- Я камандны ігрок. Не ўяўляю сабе, як гэта: гадамі ісці разам з калегамі, а потым паляцець на спаборніцтвы ў нейкім незразумелым статусе аднаму. Пераканаць мяне, напэўна, змаглі б толькі атлеты. Калі б каманда сабралася і вырашыла: "Іван Ціхан павінен выступіць і кропка", прыняў бы гэта.
- За выступленнямі беларусаў на Алімпіядзе сочыце?
- Вядома! У мяне ў штотыднёвіку распісана, хто калі выступае з нашых. І сям'і сваёй сказаў: "Глядзіце Алімпіяду. Няхай беларускіх лёгкаатлетаў там няма, але ёсць нашы спартсмены з іншых відаў спорту". Урэшце там ёсць спартсмены, з якімі мы паспаборнічаем, калі настане час. Да гэтага трэба вывучыць іх асаблівасці - гэта дапамагае зразумець, што ты можаш проціпаставіць ім, як выйграць.
У мяне, напрыклад, усе сапернікі былі больш рослыя. Памятаю, стаю на верхняй прыступцы п'едэстала, а яны, хоць на другім і трэцім месцы, але на галаву мяне вышэй. Я разумею, што адзіная магчымасць перамагчы іх, - удасканаліць тэхнічнае выкананне. Гэтым і перамагаў.
- Нягледзячы на тое, што беларуская каманда выступае на Алімпіядзе ў Парыжы ва ўсечаным складзе, у нас ёсць медалі! Для вас гэта чаканы вынік?
- Золата Івана Літвіновіча - так. У ім я не сумняваўся. Іван ехаў на гэтыя гульні лідарам і адназначным кандыдатам на медаль. Было важна, каб яму нічога не перашкодзіла.
Што датычыцца выступлення нашых батутыстаў Івана Літвіновіча і
Віялеты Бардзілоўскай, можна толькі парадавацца за іх. Яны паказалі
высокую ступень майстэрства, прафесіяналізму, пацвердзілі добрыя
традыцыі беларускай батутнай школы. І, вядома, трэба аддаць належнае
Вользе Уласавай, якая ўжо трэцюю Алімпіяду запар заваёўвае алімпійскі
п'едэстал.Вельмі парадаваў Яўген Залатой. Гэта было цудоўнае выступленне.
Нягледзячы ні на якія моманты, паказаў характар, волю, жаданне! За
гэтымі поспехамі таксама стаяць трэнеры, якія вартыя павагі і
ўшанаванняў. - Як думаеце, на гэтай Алімпіядзе ў нас яшчэ будуць медалі? - Выкажу меркаванне, што ў цяжкай атлетыцы Яўген Ціханцоў будзе змагацца за медаль. У яго ўжо ёсць вопыт выступлення на Алімпіядзе, гэта павінна дапамагчы паказаць добрыя вынікі. Шкада толькі, што нават калі беларусы заваёўваюць на Алімпійскіх гульнях у Парыжы медалі, наш сцяг не паднімаюць, а гімн не гучыць. Усё ж я лічу, што кожны з удзельнікаў павінен мець права выступіць пад сцягам сваёй краіны, што б там не адбывалася.
Алена ІВАШКА,
газета "7 дней".-0-
