Палітычны ўзаемадавер і практычнае супрацоўніцтва паміж Кітаем і Беларуссю ўмацаваліся. Аб гэтым заявіў Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Кітайскай Народнай Рэспублікі Се Сяаюн у інтэрв'ю карэспандэнту БЕЛТА, падводзячы вынікі дзяржаўнага візіту беларускай дэлегацыі на чале з Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь Аляксандрам Лукашэнкам у Пекін. Дыпламат падзяліўся падрабязнасцямі дасягнутых дамоўленасцей і расказаў аб прыярытэтах беларуска-кітайскага ўзаемадзеяння на перспектыву.
- Спадар пасол, як вы ацэньваеце вынікі праведзеных беларуска-кітайскіх сустрэч і перагавораў на вышэйшым узроўні?
- З 28 лютага па 2 сакавіка 2023 года Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Лукашэнка па запрашэнні Старшыні Кітайскай Народнай Рэспублікі Сі Цзіньпіна наведаў Кітай з дзяржаўным візітам.
Старшыня Сі Цзіньпін, прэм'ер Дзяржсавета Лі Кэцян і старшыня Пастаяннага камітэта Усекітайскага сходу народных прадстаўнікоў Лі Чжаньшу правялі перагаворы і сустрэчы з Прэзідэнтам Аляксандрам Лукашэнкам. Адбыўся глыбокі абмен думкамі, бакі прыйшлі да кансэнсусу па ўсім спектры кітайска-беларускага супрацоўніцтва, а таксама пытаннях міжнароднага і рэгіянальнага парадку дня, маючых агульны інтарэс.
Я хацеў бы прадставіць вынікі перагавораў кіраўнікоў дзвюх дзяржаў з пункту гледжання трох аспектаў.
Па-першае, яшчэ больш умацаваўся палітычны ўзаемадавер паміж Кітаем і Беларуссю. У ходзе перагавораў кіраўнікі дзвюх дзяржаў у поўнай меры прадэманстравалі высокі ўзровень палітычнага ўзаемадаверу паміж Кітаем і Беларуссю. Сі Цзіньпін падкрэсліў, што ў Кітая і Беларусі трывалая непарушная дружба, абодва бакі павінны цвёрда падтрымліваць адзін аднаго ў руху па выбраным шляху развіцця і абароне карэнных інтарэсаў, выступаць супраць умяшання ва ўнутраныя справы звонку, адстойваць дзяржаўны суверэнітэт і палітычную бяспеку.
Аляксандр Лукашэнка таксама заявіў, што дружба паміж народамі дзвюх краін нязменна, народ Беларусі будзе цвёрда стаяць на баку Кітая пры любых абставінах. Беларусь няўхільна падтрымлівае намаганні КНР па абароне ўласных ключавых інтарэсаў, няўхільна падтрымлівае і прымае актыўны ўдзел у вылучаных Сі Цзіньпінам ініцыятыве "Адзін пояс, адзін шлях", Ініцыятыве па глабальнай бяспецы і Ініцыятыве па глабальным развіцці.
Па выніках перагавораў кіраўнікі дзвюх дзяржаў падпісалі Сумесную заяву Кітайскай Народнай Рэспублікі і Рэспублікі Беларусь аб далейшым развіцці адносін усепагоднага і ўсебаковага стратэгічнага партнёрства паміж дзвюма краінамі ў новую эпоху, што задало напрамак развіцця кітайска-беларускіх адносін і, несумненна, прынясе яшчэ больш выгады дзвюм краінам і іх народам.
Па-другое, яшчэ больш паглыбілася кітайска-беларускае практычнае супрацоўніцтва. "Супрацоўніцтва" - адно з ключавых слоў, што найбольш часта згадваецца Старшынёй КНР і Прэзідэнтам Беларусі. На цырымоніі падпісання пасля перагавораў у прысутнасці кіраўнікоў дзвюх дзяржаў падпісаны 17 двухбаковых дакументаў аб супрацоўніцтве ў такіх галінах, як эканоміка і гандаль, прамысловасць, сельская гаспадарка, мытня, навука і тэхналогія, ахова здароўя, турызм, спорт, міжрэгіянальныя сувязі і гэтак далей.
Старшыня Сі Цзіньпін адзначыў, што Кітай і Беларусь павінны ў поўнай меры задзейнічаць ролю кітайска-беларускага міжурадавага камітэта па супрацоўніцтве, пашыраць гандлёва-эканамічнае супрацоўніцтва. Неабходна раскрываць патэнцыял Кітайска-беларускага індустрыяльнага парка, у кантэксце сумеснага будаўніцтва "Аднаго пояса, аднаго шляху" садзейнічаць кааперацыі ў галіне ўзмацнення ўзаемазвязанасці, у тым ліку па маршруце Кітай - Еўропа. Акрамя таго, трэба паглыбляць супрацоўніцтва ў сферы аховы здароўя, пашыраць сувязі па лініі рэгіёнаў, нарошчваць культурна-гуманітарны абмен у мэтах умацавання трывалай сацыяльнай базы кітайска-беларускай дружбы.
Аляксандр Лукашэнка поўнасцю пагадзіўся з гэтым і выказаў гатоўнасць Беларусі прыкладаць сумесныя намаганні з Кітаем па ўмацаванні супрацоўніцтва ў галінах навукі і тэхналогіі, прамысловасці, сельскай гаспадаркі, турызму, а таксама па садзейнічанні функцыянаванню кантэйнернага поезда Кітай - Еўропа і парка "Вялікі камень". Беларускі бок таксама вітае інвестыцыі кітайскіх прадпрыемстваў у Беларусь, мае намер нарошчваць міжрэгіянальныя і гуманітарныя абмены.
Па-трэцяе, стала яшчэ больш цеснае міжнароднае ўзаемадзеянне паміж Кітаем і Беларуссю. Старшыня Сі Цзіньпін адзначыў, што свет перажывае небывалыя за стагоддзе глыбокія змяненні, у справе падтрымання міру ва ўсім свеце і садзейнічання агульнаму развіццю нам яшчэ трэба будзе прайсці доўгі шлях. Кітай і Беларусь з'яўляюцца абаронцамі міжнароднай справядлівасці і раўнапраўя. Кітайскі бок высока цэніць падтрымку беларускім бокам Ініцыятывы па глабальным развіцці і Ініцыятывы па глабальнай бяспецы, зацікаўлены ўмацоўваць каардынацыю і ўзаемадзеянне з беларускім бокам у рамках ААН і іншых шматбаковых пляцовак, сумесна процідзейнічаць глабальным выклікам, прыкладаць сумесныя намаганні да фарміравання супольнасці адзінага лёсу чалавецтва.
Аляксандр Лукашэнка падкрэсліў, што Кітай - апора для падтрымання міру ва ўсім свеце. Беларусь гатова ўмацоўваць каардынацыю з Кітаем па важнейшых міжнародных і рэгіянальных пытаннях, аб'ядноўваць намаганні для забеспячэння міжнароднай і рэгіянальнай бяспекі і стабільнасці.
Кіраўнікі дзвюх дзяржаў таксама абмяняліся думкамі па ўкраінскім крызісе і іншых міжнародных пытаннях. Сі Цзіньпін адзначыў, што пазіцыя Кітая па ўкраінскім крызісе паслядоўная і зразумелая, яна знаходзіць адлюстраванне ў апублікаванай пазіцыі Кітая па палітычным урэгуляванні ўкраінскага крызісу. Сутнасць пазіцыі Кітая заключаецца ў садзейнічанні мірным перагаворам. Важна захоўваць прыхільнасць да палітычнага ўрэгулявання, адмовіцца ад менталітэту халоднай вайны, паважаць рацыянальныя заклапочанасці ўсіх краін у сферы бяспекі, стварыць у Еўропе архітэктуру збалансаванай, эфектыўнай і ўстойлівай бяспекі. Асобныя дзяржавы павінны адмовіцца ад палітызацыі і інструменталізацыі сусветнай эканомікі, а прыкладаць дзейсныя намаганні, якія садзейнічаюць спыненню агню і мірнаму ўрэгуляванню крызісу.
Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што беларускі бок поўнасцю падзяляе і падтрымлівае пазіцыю і падыход Кітая да палітычнага ўрэгулявання ўкраінскага крызісу, што мае важнае значэнне для ўрэгулявання крызісу. Кітай і Беларусь прадэманстравалі свету належны імідж адказных краін.
- Якія з дасягнутых дамоўленасцей вы лічыце найбольш важнымі?
- Сярод падпісаных двума бакамі дакументаў аб супрацоўніцтве найбольш важнай, безумоўна, з'яўляецца Сумесная заява Кітайскай Народнай Рэспублікі і Рэспублікі Беларусь аб далейшым развіцці ўсепагоднага і ўсебаковага стратэгічнага партнёрства паміж дзвюма краінамі ў новую эпоху. Гэта асноўны вынік перагавораў кіраўнікоў дзвюх дзяржаў, і ён адыграе накіроўваючую ролю ў далейшым развіцці кітайска-беларускіх адносін.
Сумесная заява ахоплівае многія галіны супрацоўніцтва, такія як палітыка, эканоміка і гандаль, фінансы, прамысловасць, сельская гаспадарка, транспарт, лагістыка, міжрэгіянальныя сувязі, традыцыйная кітайская медыцына, культура, адукацыя, турызм, навука і тэхналогія, нацыянальная абарона, правасуддзе, праваахоўная дзейнасць і бяспека, прадухіленне стыхійных бедстваў і змякчэнне іх наступстваў, экстранныя выратавальныя аперацыі, ахова навакольнага асяроддзя і гэтак далей, увасабляючы ў сабе стратэгічны, усебаковы і ўсепагодны характар кітайска-беларускага супрацоўніцтва і можа быць апісана як інструкцыя да дзеяння па развіцці супрацоўніцтва паміж Кітаем і Беларуссю ў розных галінах.
Самая вялікая асаблівасць гэтага дакумента ў тым, што ён пацвярджае кансэнсус двух бакоў аб супрацоўніцтве. Мы бачым, што апошнія гады Кітай і Беларусь падтрымліваюць цеснае супрацоўніцтва і дабіліся плённых вынікаў у розных галінах, асабліва ў практычнай сферы.
Напрыклад, у лістападзе мінулага года праект высокатэхналагічнай аграпрамысловай вытворчасці поўнага цыкла Беларускай нацыянальнай біятэхналагічнай карпарацыі (БНБК), пабудаваны кітайскай кампаніяй з прыцягненнем ільготнага кітайскага крэдыту, быў паспяхова ўведзены ў эксплуатацыю, стаўшы першым у Беларусі прадпрыемствам па вытворчасці амінакіслот і праектам па заработку замежнай валюты праз экспарт і імпартазамяшчэнне ў галіне глыбокай перапрацоўкі збожжа.
Шэраг праектаў, створаных сумесна кітайскімі і беларускімі кампаніямі, такіх як вытворчасць аўтамабіляў Geely, рухавікоў Weichai, каробкі перадач ФАСТ, "Мідэа-Гарызонт", не толькі прынёс Беларусі вялікую колькасць працоўных месцаў і добрую эканамічную выгаду, але і паспяхова запоўніў прабелы ў адпаведных галінах у Беларусі і значна пашырыў прамысловы і сельскагаспадарчы вытворчы патэнцыял краіны.
У сумеснай заяве падкрэсліваецца, што бакі будуць развіваць прамысловае супрацоўніцтва на аснове роўнасці, узаемнай выгады і рыначных прынцыпаў, садзейнічаць мадэрнізацыі і трансфармацыі традыцыйных галін эканомікі Беларусі, умацоўваць супрацоўніцтва паміж прадпрыемствамі двух бакоў па камплектуючых, сыравіне і гэтак далей, а таксама ажыццяўляць сумесную вытворчасць, выкарыстоўваючы перавагі Кітая ў галіне перадавых тэхналогій.
У сферы сельскай гаспадаркі Кітай апошнія гады прадаставіў мноства магчымасцей для выхаду беларускай сельскагаспадарчай прадукцыі на кітайскі рынак, у тым ліку паскорыў атрыманне дазволаў доступу на рынак і афармленне іншых спадарожных працэдур. Сёння экалагічна чыстая і якасная сельскагаспадарчая прадукцыя з Беларусі з'яўляецца на сталах усё большай колькасці кітайскіх сем'яў і карыстаецца вялікай папулярнасцю ў кітайскіх спажыўцоў. У прынятай сумеснай заяве адзначаецца, што абодва бакі падкрэсліваюць важнасць вытворчасці і паставак сельскагаспадарчай прадукцыі, прадоўжаць падтрымку паставак высакаякаснай сельскагаспадарчай прадукцыі Кітая і Беларусі на рынкі адзін аднаго.
Можна чакаць, што маштабы гандлю сельскагаспадарчай прадукцыяй паміж Кітаем і Беларуссю ў будучым пашырацца. У галіне медыцыны Кітай і Беларусь аб'ядналіся для барацьбы з COVID-19 у час пандэміі, медыцынскае супрацоўніцтва паміж дзвюма краінамі дасягнула вялікага прагрэсу. Беларусь прыняла законы і іншыя дакументы, якія датычацца выкарыстання традыцыйнай кітайскай медыцыны (ТКМ), прызнала кваліфікацыю практыкуючых яе урачоў і вучоныя ступені ў гэтай галіне, а таксама аказала вялікую дапамогу кітайскім медыцынскім кампаніям у адкрыцці вытворчасці ў Беларусі. Развіццё традыцыйнай кітайскай медыцыны ў Беларусі дасягнула новых поспехаў. У ходзе перагавораў з Прэзідэнтам Беларусі Старшыня КНР асабліва адзначыў неабходнасць паглыблення супрацоўніцтва паміж двума бакамі ў галіне медыцыны і аховы здароўя.
У сумеснай заяве таксама падкрэслена важнасць праектаў з развіццём традыцыйнай кітайскай медыцыны ў "Вялікім камені". Кітай гатовы ўмацоўваць паглыбленае супрацоўніцтва з Беларуссю ў гэтай галіне, каб вынікі прыносілі карысць народам дзвюх краін і ўносілі яшчэ большы ўклад у стварэнне супольнасці аховы здароўя чалавецтва.
Упэўнены, што ўрадавыя ведамствы і ўсе колы грамадства ў Кітаі і Беларусі будуць сумесна прыкладаць намаганні для рэалізацыі важных дамоўленасцей, дасягнутых кіраўнікамі дзвюх дзяржаў, каб садзейнічаць развіццю кітайска-беларускага ўсепагоднага і ўсебаковага стратэгічнага партнёрства.
- Спадар пасол, скажыце, калі ласка, ці можна чакаць павелічэння авіярэйсаў паміж Беларуссю і КНР?
- Пасля ўспышкі COVID-19, нават у тыя моманты, калі сітуацыя з прафілактыкай і кантролем пандэміі была найбольш сур'ёзнай, прамыя авіяперавозкі паміж Кітаем і Беларуссю на працягу ўсяго часу не адмяняліся (было толькі некалькі перапынкаў), што адыграла актыўную ролю ў забеспячэнні чалавечых абменаў паміж дзвюма краінамі.
У падпісанай кіраўнікамі дзвюх дзяржаў сумеснай заяве адзначаецца, што абодва бакі заахвочваюць авіякампаніі дзвюх краін у пытаннях своечасовага павелічэння колькасці прамых рэйсаў з Беларусі ў Кітай у адпаведнасці з рыначнымі прынцыпамі.
Упэўнены, што з далейшым паляпшэннем эпідэмічнай сітуацыі, пастаянным нарошчваннем кітайска-беларускага практычнага супрацоўніцтва, замежных студэнцкіх абменаў і чалавечых адносін усё больш і больш пасажыраў будуць лятаць прамымі рэйсамі паміж Кітаем і Беларуссю. Кітайскі ўрад поўнасцю падтрымлівае павелічэнне колькасці рэйсаў паміж Кітаем і Беларуссю, абодва бакі могуць узгадніць канкрэтны час у адпаведнасці з тэхнічнымі ўмовамі і рыначным прынцыпам.
- Тэма турызму таксама была ў ліку тых, што абмяркоўваліся на вышэйшым узроўні ў Пекіне. Ці цікавы турыстычныя маршруты Беларусі для кітайскіх грамадзян?
- У ходзе візіту ў прысутнасці кіраўнікоў дзвюх дзяржаў паміж Міністэрствам культуры і турызму Кітая і Міністэрствам спорту і турызму Беларусі было падпісана пагадненне аб супрацоўніцтве ў сферы турызму. Бакі дамовіліся сумесна прыняць меры па далейшым развіцці ўзаемадзеяння.
Вельмі важна, што паміж Кітаем і Беларуссю ёсць прамыя авіяперавозкі, і грамадзяне КНР са звычайнымі пашпартамі могуць у рамках бязвізавага рэжыму знаходзіцца ў Беларусі на працягу 30 дзён. Кітайцы і беларусы, падарожнічаючы адзін да аднаго, могуць не толькі атрымаць асалоду ад прыгажосці прыродных пейзажаў і атрымаць розны культурны вопыт, але і ўмацаваць узаемаразуменне і традыцыйную дружбу, што знаходзіць усебаковую падтрымку Кітая.
Я лічу, што ў Кітая і Беларусі ёсць вялікі патэнцыял для супрацоўніцтва ў сферы турызму, і я чакаю новых прарываў у гэтай сферы ў будучым.
- Вы прыгадалі Ініцыятыву па глабальным развіцці і Ініцыятыву па глабальнай бяспецы. Ці маглі б больш падрабязна расказаць пра супрацоўніцтва паміж Беларуссю і Кітаем у гэтых напрамках?
- Як я сказаў, у ходзе перагавораў Аляксандр Лукашэнка заявіў, што Беларусь цвёрда падтрымлівае і актыўна ўдзельнічае ў вылучаных Сі Цзіньпінам Ініцыятыве па глабальным развіцці і Ініцыятыве па глабальнай бяспецы. Старшыня таксама заявіў, што Кітай цэніць падтрымку беларускім бокам гэтых ініцыятыў і гатовы ўмацоўваць каардынацыю і супрацоўніцтва з Беларуссю ў ААН і на іншых шматбаковых платформах для сумеснага процідзеяння глабальным выклікам і стварэння супольнасці адзінага лёсу чалавецтва.
Беларускі і кітайскі бакі аднадушна лічаць, што развіццё з'яўляецца важнай рухаючай сілай для забеспячэння працвітання ўсіх краін, і дамовіліся аб далейшым умацаванні супрацоўніцтва ў ключавых галінах для дасягнення Мэт устойлівага развіцця.
Абодва бакі прыхільны да цеснай каардынацыі ў пытаннях рэгіянальнай і глабальнай бяспекі і дамовіліся ўзмацніць узаемадзеянне ў рамках Ініцыятывы па глабальнай бяспецы, сумесна процістаяць такім глабальным выклікам, як тэрарызм, змяненне клімату, кібербяспека і біябяспека. У прысутнасці кіраўнікоў дзвюх дзяржаў таксама падпісаны мемарандум аб узаемаразуменні паміж Дзяржаўным агенцтвам па міжнародным развіцці і супрацоўніцтве Кітайскай Народнай Рэспублікі і Міністэрствам замежных спраў Рэспублікі Беларусь аб умацаванні супрацоўніцтва ў рэалізацыі Ініцыятывы па глабальным развіцці.
Хачу звярнуць увагу, што з таго часу, як Старшыня КНР вылучыў Ініцыятыву па глабальным развіцці ў верасні 2021 года і Ініцыятыву па глабальнай бяспецы ў красавіку 2022 года, краіны ўсяго свету, у тым ліку Беларусь, надаюць ім вялікую ўвагу і актыўна адгукаюцца. Ваша краіна таксама далучылася да Групы сяброў Ініцыятывы па глабальным развіцці па запрашэнні Кітая, за што кітайскі бок дае высокую ацэнку.
Нядаўна Кітай сфармуляваў і апублікаваў Канцэптуальны дакумент Ініцыятывы па глабальнай бяспецы, у якім падрабязна даецца растлумачэнне аб яе значэнні.
Міністэрства замежных спраў Кітая таксама выпусціла дакумент "Пазіцыя Кітая па палітычным урэгуляванні ўкраінскага крызісу", у якім сістэматычна выкладаецца пазіцыя па ўкраінскім крызісе і ўносяцца 12 прапаноў па яго палітычным урэгуляванні. Дакумент атрымаў шырокае прызнанне і падтрымку з боку міжнароднай супольнасці, уключаючы Беларусь.
Кітай гатовы аб'яднаць намаганні з усімі міралюбнымі краінамі і народамі ўсяго свету, якія імкнуцца да шчасця, у тым ліку з Беларуссю, для рэалізацыі ініцыятыў па глабальным развіцці і па глабальнай бяспецы, садзейнічання ўсеагульнаму развіццю, а таксама сумеснай абароне міру і спакою на нашай агульнай планеце Зямля, каб разам стварыць лепшую будучыню для чалавецтва.
Аліна ГРЫШКЕВІЧ,
БЕЛТА.
