Каб узмацніць канкурэнцыю на рынку мабільнай сувязі, у Беларусі плануюць вызваліць "лічбавы дывідэнд", укараніць тэхналогію LTE, падзяліць уладальнікаў сетак і пастаўшчыкоў паслуг, а заадно знізіць тарыфы на міжсеткавыя званкі. Па сутнасці, сотавых аператараў збіраюцца паставіць у роўныя ўмовы і тым самым канчаткова скончыць з унутрысеткавай прывязкай. А гэта ў сваю чаргу дасць магчымасць абанентам розных сетак танней размаўляць паміж сабой. Аб планах па лібералізацыі рынку электрасувязі расказаў у інтэрв'ю карэспандэнту БЕЛТА міністр сувязі і інфарматызацыі Мікалай Панцялей.
- Мікалай Пятровіч, якія новыя праекты ў сферы інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій плануецца рэалізаваць у Беларусі ў бліжэйшыя гады?
- У Беларусі рэалізуецца нацыянальная праграма паскоранага развіцця паслуг у сферы ІКТ на 2011-2015 гады. Самае галоўнае - стварыць інфраструктуру, якая давала б магчымасць прадастаўляць паслугі перадачы даных на больш высокіх, чым сёння, скорасцях. Сярод тэхналогій, якія атрымаюць развіццё, безумоўна, Metro Ethernet і xPON, што даюць магчымасць прадастаўляць патэнцыяльным абанентам вельмі высокія скорасці перадачы даных.
Акрамя таго, прынята рашэнне аб будаўніцтве ў Беларусі сеткі LTE. Права будаваць гэту сетку атрымала СТАА "Беларускія воблачныя тэхналогіі".
- У Беларусі ёсць яшчэ адзін аператар, які плануе стварыць LTE-сетку. Ці прымалася Дзяржаўнай камісіяй па радыёчастотах рашэнне па радыёчастотнай заяўцы СП ТАА "БелСел" на правядзенне доследнай эксплуатацыі сеткі электрасувязі LTE ў дыяпазоне 450 МГц?
- Рашэнне па СП ТАА "БелСел" пакуль не прымалася. У іх радыёчастот пад тэхналогію LTE няма. Ім выдзяляліся частоты пад тэхналогію CDMA. Таму няхай яны гэтай тэхналогіяй і займаюцца. Пакуль што там асаблівых поспехаў няма. Разлічваць на тое, што гэта кампанія прыцягне неабходны аб'ём інвестыцый пад развіццё сеткі LTE, не даводзіцца.
- Сотавыя аператары сёння актыўна асвойваюць сумежныя сферы. Так, СТАА "МТС" кропкава развівае Ethernet-сетку ў Мінску. Ці звяртаўся аператар за атрыманнем дазволаў на пракладку сетак на новых тэрыторыях?
- Існуе парадак атрымання дазволу на стварэнне валаконна-аптычных ліній сувязі. Пакуль што заявак на іншыя тэрыторыі няма. Па заяўленых тэрыторыях у іх дастаткова работы.
- На ваш погляд, ці апраўдана, калі сотавы аператар, імкнучыся дыверсіфікаваць сваю дзейнасць, становіцца прамым канкурэнтам правадных інтэрнэт-правайдараў?
- Наогул нейкіх кардынальна новых рашэнняў для развіцця бізнесу мабільных аператараў вытворцы абсталявання цяпер не прапануюць. Тое, што сёння рэалізуецца, - гэта пераважна тэхналогіі трэцяга пакалення. Прырост даходаў аператараў яны, безумоўна, забяспечваюць. Наступны этап - укараненне тэхналогіі LTE. Але разлічваць на тое, што яна прывядзе да такога бурнага прыросту даходаў, як гэта было ў перыяд развіцця GSM і на пачатковай стадыі ўкаранення 3G, не даводзіцца. Таму аператары вымушаны займацца дыверсіфікацыяй сваёй дзейнасці і шукаць новыя для сябе праекты.
Вядома, праект фіксаванай інтэрнэт-сувязі не такі інавацыйны, як нам хацелася б. Але, з іншага боку, кампаніі рэінвесціруюць свой прыбытак, і гэта радуе. Я думаю, што жыццё ўсё ж прымусіць нашых мабільных аператараў знаходзіць не толькі існуючыя на паверхні тэхналогіі для развіцця свайго бізнесу. І, перш за ўсё, гэта датычыцца кантэнту. Нарошчваць аб'ёмы перадачы даных без паралельнага развіцця кантэнту праблематычна. Карыстацца замежным кантэнтам у адукацыйных і забаўляльных мэтах, можа, і цікава, але сёння Інтэрнэт вырашае значна большую колькасць задач.
Некаторыя сотавыя аператары, уключаючы МТС, робяць спробы ствараць кантэнт. Прапанова па воблачных тэхналогіях, распрацаваная сумесна з карпарацыяй NEC, на рынку прысутнічае ўжо, але гэта доўгатэрміновы праект, які патрабуе змянення псіхалогіі патэнцыяльных карыстальнікаў.
- Ці разглядаецца магчымасць запуску бясплатнай Wi-Fi-сеткі ў Мінску да чэмпіянату свету па хакею 2014 года?
- Пакуль у Беларусі няма заканадаўчых перадумоў для разгортвання буйной бясплатнай Wi-Fi-сеткі. Пытанне тут не ў платнасці, а ў неабходнасці ідэнтыфікацыі карыстальнікаў. Як ні зрабі - платна або бясплатна, усё роўна неабходна ідэнтыфікаваць карыстальнікаў.
У той жа час грамадскія пункты доступу, асабліва ў кафэ і гасцініцах, ствараюцца. У Беларусі Wi-Fi будзе развівацца і ў будучым зможа скласці сур'ёзную канкурэнцыю іншым тэхналогіям бесправаднога доступу.
- Якія змяненні чакаюцца ў галіне зніжэння кошту міжсеткавых званкоў?
- Нашы дзеянні ў галіне асіметрычных тарыфаў і паслугі пераносу абаненцкага нумара, звязаныя з ініцыятывамі самага маладога сотавага аператара, чаканага выніку не далі. Асноўнае пытанне, якое мы плануем вырашаць, - у цэлым зніжэнне тарыфаў на міжаператарскае злучэнне. Гэта павінна паўплываць на кошт паслуг для канчатковых абанентаў і іх магчымасці выкарыстоўваць перавагі канкурэнтнага асяроддзя.
На сённяшні момант ні магчымасць пераносу абаненцкага нумара, ні асіметрычныя тарыфы не з'яўляюцца асноўным стрымальным фактарам пераходу да больш слабага аператара. Сябры, калегі і дзелавыя партнёры абанента, як правіла, карыстаюцца сеткай больш буйнога аператара. І калі ён пераходзіць да слабога аператара і атрымлівае нейкія прэферэнцыі, то ў любым выпадку міжсеткавыя званкі ўсе гэтыя прэферэнцыі "пагашаюць".
Званок паміж сеткамі заўсёды даражэйшы, чым унутры сеткі, паколькі выкарыстоўваюцца рэсурсы трох аператараў, уключаючы РУП "Белтэлекам", праз якое ідзе ўзаемадзеянне. Мы разумеем, што гэты бар'ер трэба зніжаць.
- Якія змяненні чакаюцца ў паслузе пераносу абаненцкага нумара? Наколькі запатрабавана гэта паслуга?
- Практыка паказвае, што гэта паслуга асаблівай цікавасці не выклікае.
Тарыфы на паслугу пераносу нумара не рэгулююцца дзяржавай, з'яўляюцца свабоднымі і фарміруюцца сотавымі аператарамі самастойна. Парадак аказання паслугі пераносу абаненцкага нумара плануецца змяніць. Прадугледжваецца, што пераход абанента да іншага аператара будзе праводзіцца ў адзін этап, прычым для атрымання паслугі пераносу абаненцкага нумара абанент адразу звяртаецца да аператара-рэцыпіента. Таксама тэрмін пераносу абаненцкага нумара не будзе перавышаць 24 гадзіны з моманту афармлення запыту аб аказанні паслугі пераносу абаненцкага нумара ў базу даных перанесеных нумароў.
Гэтыя прапановы ўносяцца ў мэтах спрашчэння працэдуры аказання паслугі пераносу абаненцкага нумара, прастаты і зручнасці яе атрымання абанентам, удасканалення парадку і скарачэння тэрміну яе прадастаўлення.
- Калі будуць вызваляцца частоты "лічбавага дывідэнду" - палосы радыёчастот 790-862 МГц? Калі плануецца правесці першыя конкурсы?
- Рашэннем ДКРЧ была створана часовая рабочая група, якая распрацавала праект графіка мерапрыемстваў па канверсіі паласы радыёчастот 790-862 МГц з улікам неабходных фінансавых затрат. Каб выйсці на этап конкурсных працэдур і аўкцыёнаў, неабходна завяршыць мерапрыемствы канверсіі. Цяпер падрыхтаваны праекты адпаведных нарматыўна-прававых дакументаў, якія дадуць магчымасць больш эфектыўна выкарыстоўваць фінансавыя рэсурсы для канверсіі радыёчастот. Але канкрэтнага тэрміну правядзення конкурсу пакуль няма.
- Ці ўзнікаюць цяжкасці з фарміраваннем фонду канверсіі радыёчастот?
- Фонд канверсіі фарміруецца штогод. Аднак рэсурсы, якія ў яго паступаюць, з'яўляюцца часткай бюджэту, таму не пераходзяць на наступны год. Цяпер вырашаецца пытанне, каб гэтыя сродкі пераходзілі на наступны год, што дасць магчымасць планаваць і праводзіць працэдуры закупкі. У прамежках аднаго года зрабіць гэта было немагчыма.
- Ці існуюць планы па акцыяніраванню РУП "Белтэлекам"?
- Такіх планаў не існуе.
- Ці плануецца правесці ў бягучым годзе аўкцыён па продажы дзярждолі МТС?
- Пытанне з парадку дня не знімалася. Цана вызначана. Усё будзе залежаць ад наяўнасці патэнцыяльных пакупнікоў.
- Якія змяненні ў закон "Аб электрасувязі" плануецца ўнесці ў наступным годзе?
- Асноўныя змяненні будуць звязаны з дэманапалізацыяй рынку паслуг электрасувязі ў краіне.
- Інтэрнэт-правайдараў плануецца абавязаць аказваць паслугі перадачы даных са скорасцю перадачы даных, якая складае не менш як 70 працэнтаў ад максімальнай скорасці. Якім чынам будзе ажыццяўляцца кантроль за выкананнем гэтага патрабавання і да чаго гэта павінна прывесці?
- У абавязкі Дзяржаўнай інспекцыі па электрасувязі ўваходзіць кантроль за выкананнем усімі ўдзельнікамі рынку патрабаванняў тэхнічных нарматыўна-прававых актаў. У іх дастаткова кампетэнцыі, а калі не хапае нейкага абсталявання, яны маюць магчымасць яго набыць. Таму кантроль будзе ажыццяўляцца РУП "БелДІЭ" перыядычна ў рамках маніторынгу якасці аказваемых паслуг.
- Ці атрымаюць карыстальнікі магчымасць уплываць на якасць аказваемых інтэрнэт-правайдарам паслуг?
- Існуе закон "Аб абароне правоў спажыўцоў". І пасля таго, як будзе заканадаўча замацавана патрабаванне аказваць паслугі перадачы даных са скорасцю перадачы даных, якая складае не менш як 70 працэнтаў ад максімальнай скорасці, карыстальнікі атрымаюць права абскардзіць дзеянні аператара на ўсіх узроўнях - у ліцэнзуючым органе або судзе. Пакуль такой магчымасці ў карыстальнікаў няма, паколькі фармулёўка "да" дае магчымасць аператару абгрунтоўваць адпаведнасць якасці паслуг узятым на сябе абавязацельствам.
Праекты адпаведных дакументаў ужо гатовы. На працягу бліжэйшых месяцаў, як чакаецца, яны будуць прыняты.
- Чаму вырашана зрабіць выключэнне для аператараў сотавай рухомай электрасувязі?
- Гэта звязана з асаблівасцямі тэхналогіі сотавай рухомай электрасувязі. Спланаваць узровень нагрузкі на пэўную базавую станцыю ў канкрэтны момант не ўяўляецца магчымым.
- Ці з'явяцца ў Беларусі інфармацыйныя пасрэднікі пры аказанні электронных паслуг насельніцтву?
- Праект рэалізуецца на базе РУП "Белпошта". У бягучым годзе ён павінен быць рэалізаваны. РУП "Белтэлекам" у гэтым праекце не ўдзельнічае, паколькі ў яго менш разгалінаваная сетка аб'ектаў калектыўнага доступу. У вёсцы, як правіла, прысутнічае паштовае аддзяленне. У раённых жа цэнтрах аддзяленні "Белпошты" і "Белтэлекама" звычайна знаходзяцца недалёка адзін ад аднаго, а канкурыраваць на гэтым рынку няма сэнсу.
- Да канца 2015 года Беларусь мае намер увайсці ў трыццатку самых развітых ІКТ-краін. Што для гэтага яшчэ трэба будзе зрабіць?
- Уваходжанне ў трыццатку краін з самым высокім узроўнем развіцця ІКТ зусім не з'яўляецца самамэтай. Гэта пазіцыя ў рэйтынгу па падагульняючаму індэксу развіцця ІКТ па сістэме ацэнак МСЭ, роўна як і аналагічная пазіцыя ў вызначаемым ААН рэйтынгу па індэксу гатоўнасці да электроннага ўрада, разглядаецца толькі як ацэнка вынікаў нашай работы.
Стратэгічнай мэтай, на дасягненне якой накіравана наша работа, з'яўляецца развіццё ў рэспубліцы інфармацыйнага грамадства, для якога характэрна павелічэнне ролі інфармацыі, ведаў і інфармацыйных тэхналогій, рост колькасці насельніцтва, занятага ў гэтай сферы, і г.д. Гэта сучасны этап развіцця цывілізацыі з дамінуючай роляй ведаў і інфармацыі, уздзеяннем ІКТ на ўсе сферы чалавечай дзейнасці і грамадства ў цэлым.
Для канкрэтызацыі задач, што стаяць перад грамадствам, у 2010 годзе ўрадам прынята Стратэгія развіцця інфармацыйнага грамадства ў Беларусі на перыяд да 2015 года, якая вызначыла асноўныя напрамкі развіцця. Асноўным інструментам дасягнення пастаўленых мэт з'яўляецца рэалізуемая цяпер Нацыянальная праграма паскоранага развіцця паслуг у сферы ІКТ на 2011-2015 гады.
У якасці прыкладаў знакавых праектаў, якія будуць рэалізаваны ў бліжэйшыя год-два, можна згадаць некалькі мерапрыемстваў. Так, пачата рэалізацыя мерапрыемства па стварэнню адзінай сістэмы ідэнтыфікацыі фізічных і юрыдычных асоб, неабходнай для прадастаўлення адрасных электронных паслуг і ўкаранення ў рэспубліцы інтэграванай сэрвісна-разліковай сістэмы. Будуць распрацаваны праграмна-апаратныя платформы засведчвальных цэнтраў для аказання паслуг па распаўсюджванню адкрытых ключоў дзяржаўным служачым і забеспячэння міжнароднага ўзаемадзеяння з выкарыстаннем сертыфікатаў адкрытых ключоў.
Набліжаюцца да завяршэння работы па ўкараненню аўтаматызаванай інфармацыйнай сістэмы мясцовых Саветаў дэпутатаў. Гэта запатрабавала распрацоўкі падсістэмы інфармацыйнага ўзаемадзеяння паміж мясцовымі і раённымі Саветамі дэпутатаў і арганізацыямі раённага ўзроўню.
Садзейнічаць адкрытасці дзейнасці судоў і іншых арганізацый, якія ўваходзяць у сістэму Мінюста, а значыць далейшай дэбюракратызацыі нашага грамадства будзе стварэнне шматфункцыянальнага вэб-партала.
Для вырашэння пытанняў аптымізацыі мытнага, падатковага, транспартнага, ветэрынарнага, фітасанітарнага кантролю на граніцы Мытнага саюза, забеспячэння эфектыўнага рэгулявання знешняга і ўзаемнага гандлю на тэрыторыі Мытнага саюза будзе створаны нацыянальны сегмент інтэграванай інфармацыйнай сістэмы знешняга і ўзаемнага гандлю Мытнага саюза.
Беларусь мае адносна развітую інфармацыйна-камунікацыйную інфраструктуру. Сёння ўдзяляецца вялікая ўвага ліквідацыі лічбавага разрыву, паколькі неабходна прадаставіць роўны доступ да сучасных інфармацыйных паслуг усяму насельніцтву рэспублікі незалежна ад геаграфічнага становішча.
Андрэй АСФУРА
