Беларус, які стаў адным з распрацоўшчыкаў трэцяй расійскай вакцыны, у эксклюзіўным інтэрв'ю газеце "7 дней" расказаў, чаму некаторыя баяцца прышчэпак ад каранавіруса, ці ёсць чыпы ў новым прэпараце і ці можна яго хутка падкарэкціраваць, калі вірус муціруе.
Загадчык аддзела агульнай вірусалогіі Навуковага цэнтра імя М.П.Чумакова РАН прафесар Георгій Ігнацьеў - выпускнік Мінскага дзяржаўнага медыцынскага інстытута. Дарэчы, яго жонка таксама з Беларусі, скончыла тую ж ВНУ.
У 1982-м з дыпломам у кішэні Георгій Міхайлавіч паступіў у мэтавую аспірантуру пры Інстытуце вірусалогіі імя Д.І.Іваноўскага АМН СССР. Пасля абароны дысертацыі амаль тры гады прапрацаваў у Беларускім НДІ эпідэміялогіі і мікрабіялогіі Міністэрства аховы здароўя БССР спачатку малодшым навуковым супрацоўнікам, потым старшым. Вярнуўся ў Расію. Дарэчы, у СССР менавіта маскоўская школа вірусолагаў, вядомая ва ўсім свеце, рыхтавала спецыялістаў і для Беларусі. З многімі з іх прафесар Ігнацьеў да гэтага часу падтрымлівае кантакты.
- Навошта Расіі адразу тры вакцыны?
- Ва ўсіх нашых навуковых цэнтраў ёсць уласныя напрацаваныя тэхналогіі, таму і створаны розныя вакцыны. У свеце прымяняюць аналагічны падыход - усе працуюць па розных тэхналогіях. Ніхто не ставіць задачу мець адзін і той жа прэпарат для ўсіх краін.
- Раскажыце пра ваша вынаходства.
- Нічога незвычайнага мы не зрабілі. Наш цэнтр - не толькі навуковая ўстанова, але і вытворчасць, у нас шмат тэхналагічных напрацовак. Новая вакцына змяшчае інактываваны вірус, выдзелены ад хворых, і ўсе антыгены каранавіруса. Першы этап клінічных даследаванняў паказаў, што яна бяспечная. Цяпер выпрабоўваем імунагеннасць прэпарату. На жывёлах у лабараторных умовах яна пацвердзілася. Вакцына ўводзіцца двухразова - на нулявы і 14-ы дзень. Дык вось, на сёмы дзень пасля першай вакцынацыі антыцелы з'явіліся ў 30 працэнтаў выпрабавальнікаў, а ў астатніх - на 35-ы дзень. Наша інактываваная вакцына выдатна прыстасавана для штогадовага абнаўлення, у ёй выкарыстоўваюцца "забітыя" вірусы SARS-CoV-2. Таму калі штам муціруе, мы зможам змяніць выкарыстаны пры вытворчасці вакцыны штам на больш актуальны і зрабіць новы прэпарат.
- Георгій Міхайлавіч, чаму, на ваш погляд, людзі з розных краін баяцца рабіць кавід-прышчэпку?
- Старыя вакцыны, якія прымяняюцца шмат гадоў, добра вывучаны, як і захворванні, для прафілактыкі якіх яны прызначаны. Каранавірус - хвароба пакуль малавывучаная, дзеянне вакцын, якія распрацоўваюцца, адпаведна, таксама. Адказаў на многія пытанні ў спецыялістаў пакуль няма, адсюль і насцярожанасць людзей. Мы праводзім усе выпрабаванні ва ўмовах пандэміі, па сутнасці, уся інфармацыя збіраецца сёння. Наша задача была сфарміраваць такую дозу і схему вакцынацыі, пры якой імунны адказ арганізма можа быць атрыманы максімальна хутка. Але пакуль цяжка вызначыць, як доўга будзе захоўвацца імунітэт ад увядзення прэпарату. У лабараторных жывёл ужо зафіксавана яго працягласць чатыры месяцы, у добраахвотнікаў - месяц з моманту другой вакцынацыі. Назіранні прадаўжаюцца.
- Прашу вас пракаменціраваць канспіралагічную версію: у інтэрнэце пішуць, што з дапамогай вакцыны нібыта будзе рабіцца чыпіраванне насельніцтва для татальнага сачэння за ім...
- Любая вакцына - прадукт са строгай сістэмай кантролю ва ўсіх краінах. І калі ў прэпарат дадаць лішняе механічнае або біялагічнае ўключэнне, вакцына ніколі і нідзе не пройдзе сістэму кантролю. Можа быць, пад чыпамі людзі маюць на ўвазе штрых-код на ўпакоўцы? Але ў ім зашыфраваны толькі нумар партыі.
Ведаю, што некаторых у вакцынаванні хвалюе іншы факт. Алкаголь пасля прышчэпкі проціпаказаны. Перад Новым годам многія ў сацсетках пісалі: згодны вакцынавацца, але як на свята не выпіць? Наперадзе - 23 лютага, 8 Сакавіка, а на двары - кампанія вакцынацыі...
У запой уваходзіць не трэба наогул ні пры якіх умовах. Дарэчы, не ведаю ніводную вакцыну, пры якой быў бы паказаны алкаголь. Асабліва ў дзень прышчэпкі. Ды і калі першыя двое сутак пасля гэтай працэдуры з'явіцца лёгкае недамаганне, наўрад ці самім захочацца выпіць. Строгіх абмежаванняў наконт прыёму алкаголю ў прамежках паміж першым і другім этапамі вакцынацыі не існуе, аднак у гэтым пытанні трэба кіравацца разважлівасцю.
- Ёсць якія-небудзь проціпаказанні для вакцынацыі?
- Безумоўна. І ўсе яны прапісаны ў інструкцыі па яе прымяненні. На гэты час, скажам, ніводная вакцына ад COVID-19 не выпрабоўвалася на цяжарных, таму цяжарнасць - пакуль проціпаказанне да прымянення. Як, уласна кажучы, і вялікі пералік хранічных захворванняў. Цяпер вакцына прымяняецца для ўмоўна здаровых людзей.
- Сваёй сям'і вы рэкамендавалі б прышчапіцца распрацаванай вамі вакцынай, якую маладыя калегі з любасцю ахрысцілі "ЧуВак"?
- Над распрацоўкай вакцыны ў Цэнтры імя Чумакова працавала маладая каманда вучоных - людзі 30-35 гадоў, якія вельмі добра прафесійна падрыхтаваны і яшчэ да каранавіруса выдатна паказалі сябе на іншых праектах. Таму так паспяхова пайшла работа і над цяперашняй вакцынай. Безумоўна, нашаму прадукту я давяраю! Пасля рэгістрацыі прэпарату, заяўку на якую мы мяркуем у хуткім часе падаць, спадзяюся, мае сваякі ўвойдуць у групу для ўдзелу ў прадаўжэнні даследаванняў. Не выключаю, што і ў Беларусь, на маю радзіму, гэта вакцына прыедзе.
Цэнтр распрацаваў інактываваную цэльнавірыённую вакцыну ад каранавіруснай інфекцыі. У ёй выкарыстоўваюцца або штучна аслабленыя вірусы, не здольныя выклікаць захворванне, або ўжо забітыя - інактываваныя. Цэнтр Чумакова падаў дакументы на рэгістрацыю трэцяй расійскай вакцыны ад каранавіруса. Чакаецца, што яе можна будзе выкарыстоўваць для прышчэплівання дзяцей і людзей з хранічнымі захворваннямі. Маладыя супрацоўнікі Навуковага цэнтра імя М.П.Чумакова жартоўна прапанавалі назваць распрацаваную вакцыну "ЧуВак" (Чумакоў-вакцына).
Алена ЕЛАВІК,
газета "7 дней".
